NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ * 悟 真 直 指

NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ * 悟 真 直 指

NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ * 悟 真 直 指



NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ -- 悟 真 直 指


NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ

悟 真 直 指

TỐNG TỬ DƯƠNG TRƯƠNG CHÂN NHÂN trước 宋 紫 陽 真 人 著

THÊ VÂN SƠN, NGỘ NGUYÊN TỬ, LƯU NHẤT MINH chú 棲 雲 山 悟 元 子 劉 一 明 註

CỬU DƯƠNG SƠN, ẤN CHÂN TỬ CHU KIM TỈ hiệu chính 九 陽 山 印 真 子 周 金 璽 校 正

Môn nhân XUNG HOÀ TRƯƠNG DƯƠNG TOÀN hiệu duyệt 門 人 沖 和 張 陽 全 校 閱

Hậu học LÝ TỬ VIÊN trùng khan 後 學 李 紫 垣 重 刊

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ dịch chú

---------------------------------

Quyển I

NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ 悟 真 直 指

Ngộ Chân Thiên nguyên tự 悟 真 篇 原 序

Ngộ Chân Thiên hậu tự 悟 真 篇 後 序

TIỂU SỬ TRƯƠNG BÁ ĐOAN

THẤT NGÔN LUẬT THI THẬP LỤC THỦ DĨ BIỂU NHỊ BÁT CHI SỐ

七 言 律 詩 七 十 六 首 以 表 二 八 之 數


***


CHÁNH VĂN CHỮ HÁN

悟真直指

　

悟真直指敘
悟真篇原序
悟真篇後序


《悟真》直指卷一


　　其一 其二  其三 其四 其五  其六 其七 其八
　　其九 其十  十一 十二 十三  十四 十五 十六


《悟真》直指卷二


　　其一：鼎爐　　　十七：五行　　　卅三：陰陽歸中　四九：內外二丹
　　其二：鼎爐　　　十八：兩弦　　　卅四：沐浴　　　五十：陽精
　　其三：偃月爐　　十九：調和　　　卅五：文烹武煉　五一：返本
　　其四：偃月爐　　二十：調和　　　卅六：卦意　　　五二：慧劍
　　其五：真鉛　　　廿一：龍虎　　　卅七：卦意　　　五三：調和性情
　　其六：真鉛　　　廿二：煉己　　　卅八：庚甲　　　五四：漸頓
　　其七：真鉛　　　廿三：煉己　　　卅九：元牝　　　五五：結丹至易
　　其八：真鉛　　　廿四：煉己　　　四十：元牝　　　五六：
　　其九：用鉛　　　廿五：金公　　　四一：性情　　　五七：盜機
　　其十：不用鉛　　廿六：姹女　　　四二：有為　　　五八：窮理
　　十一：鉛汞　　　廿七：火候　　　四三：雌雄　　　五九：求師
　　十二：虛無一氣　廿八：兩弦　　　四四：有無　　　六十：息機
　　十三：坎離　　　廿九：採藥火候　四五：服丹　　　六一：止足
　　十四：戊己　　　三十：抽添火候　四六：　　　　　六二：生殺
　　十五：顛倒坎離　卅一：溫養火候　四七：丹自內結　六三：生殺
　　十六：顛倒坎離　卅二：結胎火候　四八：藥自外來　六四：混俗和光


《悟真》直指卷三


　　五言四韻一首，以象太乙含真氣
　　西江月十二首，以象十二月
　　　　其一 其二 其三 其四 其五 其六 其七 其八 其九 其十 十一 十二
　　續添西江月一首，以象潤月
　　七言絕句五首，以象金木水火土之五行
　　　　其一 其二 其三 其四 其五


《悟真》性宗直指卷四


　　絕句四首：其一 其二 其三 其四
　　性地頌　　生滅頌　　　三界惟心頌　見物便見心頌
　　齊物頌　　即心是佛頌　無心頌　　　心經頌
　　無罪福頌　圓通頌　　　隨他頌　　　寶月頌
　　採珠歌　　禪定指迷歌　讀雪竇禪師祖英集歌
　　戒定慧解
　　西江月十二首
　　　　其一 其二 其三 其四 其五 其六 其七 其八 其九 其十 十一 十二


附：讀《周易參同契》
附：贈白龍洞劉道人歌
附：石橋歌


悟真直指敘

　　修真之道，窮理盡性至命之學也。故欲盡其性，必先窮其性之理；欲至其命，必先窮其命之理。能明其理，則真知確見，而不為假者所惑，可以盡性，可以至命。否則，不窮其理，是非罔辨，邪正不分，入於旁門曲徑，著空執相，非是修真，乃是務假。務假之學，與道日遠，適以自誤其性命，烏能修持其性命？此紫陽仙翁悟真篇之所由作也。其篇探幽索隱，鉤深致遠，遠取物，近取身，比象多端。原欲人人悟真，個個修真耳，無如後世愚迷之徒，不得真傳，執象泥文，妄猜私議，或目為閨丹，或認為燒煉，或疑為空寂，或涉於執相，大失仙翁度世之婆心。以往先覺註疏者，不無佳解，但佳則佳矣，仍是以象說象，以喻比喻，藏頭露尾，秘母言子，不肎分明道破，使學者茫然無知，究不得而悟之。非解悟真，乃述悟真也。噫！注愈多，理愈昧；書益廣，人益惑；正道日衰，邪道日盛；真學日埋，偽學日興，奇奇怪怪，無怪乎儒者目道教為異端也。余自聞龕谷香風，知此書為修道之理窟，成真之天梯，其性命根源、火候次序，無一不備。但為邪說掩蔽已久，如烏雲遮日，光輝不彰。余小子幸近門牆，不忍大道廢墜，爰是細心體貼，再三斟酌，將一切比喻法象，破為粉碎，去膚鞹而示肎綮，削枝條而露根蒂，從亂石堆裡拈出真寶，共諸同志，名曰悟真直指。非敢自謂得真，聊以救真云爾。
　　時，大清嘉慶四年歲次己未中秋月望日，棲雲山素樸散人悟元子劉一明自序於自在窩中。 　　　


悟真篇原序

　　嗟夫！人身難得，光景易遷，罔測修短，安逃業報？不自及早省悟，惟只甘分待終，若臨歧一念有差，墮於三涂惡趣，則動經塵劫，無有出期。故老釋以性命學，開方便門，教人修煉，以逃生死。釋氏以空寂為宗，若頓悟圓通，則直超彼岸；如其習漏未盡，則尚循於有生。老氏以煉養為真，若得其要樞，則立躋聖位；如其未明本性，則猶滯於幻形。

　　其次，《周易》有窮理盡性至命之辭，魯語有毋意必固我之說，此又孔子極臻乎性命之奧也。然其言之常略，而不至於詳者，何也？蓋欲序正人倫，施仁義禮樂之教。故於無為之道，未嘗顯言。但以命術寓諸《易》象，性法混諸微言耳。至於莊子「推窮物累逍遙之性」，孟子「善養浩然之氣」，皆切幾之矣。

　　迨夫漢魏伯陽引《易》道陰陽交姤之體，作《參同契》以明大丹之作用，唐忠國師於語錄首敘老莊言，以顯至道之本末如此，豈非教雖分三，道乃歸一。奈何後世緇黃之流，各自專門，互相非是，致使三家宗要迭沒邪歧，不得混一同歸矣！且今人以道門尚於修命，而不知修命之法，理出兩端，有易遇而難成者，有難遇而易成者。如煉五芽之氣，服七耀之光，注想按摩，納清吐濁，唸經持咒，噀水叱符，叩齒集神，休妻絕糧，存神閉息，運眉間之思，補腦還精，習房中之術，以致服煉金石草木之類，皆易遇而難成。已上諸法，於修身之道，率皆滅裂，故施力雖多，而求效莫驗。若勤心苦志，日夕修持，止可以避病，免其非橫。一旦不行，則前功盡棄。此乃遷延歲月，事必難成。慾望一得永得，還嬰返老而變化飛昇，不亦難乎？其中惟閉息一法，如能忘機絕慮，即與二乘坐禪頗同。若勤而行之，可以入定出神。奈何精神屬陰，不免常用遷徒之法。既未得金汞返還之道，又豈能回陽換骨，白日而升天哉？

　　夫煉金液還丹者，則難遇而易成，要湏洞曉陰陽，深達造化，方能追二氣於黃道，會三性於元宮，攢簇五行，和合四象，龍吟虎嘯，夫唱婦隨，玉鼎湯煎，金爐火熾，始得元珠有像，太乙歸真。都來片餉工夫，永保無窮逸樂。至於防危慮險，慎於運用抽添，養正持盈，要在守雌抱一，自然復陽生之氣，剝陰殺之形。節氣既交，脫胎神化，名題仙籍，位號真人，此乃大丈夫功成名遂之時也。近世修行之徒，妄有執著，不悟妙法之真，卻怨神仙謾語，殊不知成道者，皆因煉金丹而得，聖人恐洩天機，遂托數事為名。今之學者，有取鉛汞為二氣，指臟腑為五行，分心腎為坎離，以肝肺為龍虎，以神氣為子母，執津液為鉛汞，不識浮沉，寧分主賓，何異認他財為己物，呼別姓為親兒，又豈知金木相剋之幽微，陰陽互用之奧妙？是皆日月失道，鉛汞異爐，慾望結成還丹，不亦遠乎？僕幼親善道，涉躐三教經書，以至刑法書算、醫卜戰陣、天文地理、吉凶死生之術，靡不留心詳究。惟金丹一法，閱盡群經及諸家歌詩論契，皆云日魂月魄、庚虎甲龍、水銀丹砂、白金黑錫、坎男離女，能成金液還丹。終不言真鉛、真汞是何物色。不說火候法度、溫養指歸。加以後世迷徒恣其臆說，將先聖典教妄行箋注，乖訛萬狀，不惟紊亂仙經，抑亦惑誤後學。

　　僕以至人未遇，口訣難逢，遂至寢食不安，精神疲勞。雖詢求遍於海岳，請益盡於賢愚，皆莫能通曉真宗，開照心腑。後至熙寧己酉歲，因隨龍圖陸公入成都，以夙志不回，初誠愈恪，遂感真人，授金丹藥物火候之訣。其言甚簡，其要不繁，可謂指流知源，語一悟百，霧開日瑩，塵盡鑑明，校之仙經，若合符契。因念世之學仙者，十有八九；而達其真要者，未聞一二。

　　僕既遇真詮，安敢隱然，罄其所得，成詩九九八十一首，號曰《悟真篇》。內有七言四韻一十六首，以表二八之數；絕句六十四首，按《周易》諸卦；五言一首，以象太乙；續添西江月一十二首，以週歲律。其如鼎器尊卑、藥物斤兩、火候進退、主客後先、存亡有無、吉凶悔吝，悉備其中矣。於本源真覺之性有所未盡，又作為歌頌樂府及雜言等，附之於卷末，庶幾達本明性之道盡於此矣。所期同志者覽之，則見末而悟本，舍妄以從真。　　

　　時，熙寧乙卯歲旦，天台張伯端平叔序。


悟真篇後序

　　竊以人之生也，皆緣妄情而有其身。有其身則有患；若無其身，患從何有！夫欲免夫患者，莫若體夫至道；欲體夫至道，莫若明夫本心。故心者道之體也，道者心之用也。人能察心觀性，則圓明之體自現，無為之用自成。不假施功，頓超彼岸。此非心鏡朗然，神珠廓明，則何以使諸相頓離，纖塵不染，心源自在，決定無生者哉！然其明心體道之士，身不能累其性，境不能亂其真，則刀兵烏能傷，虎兕烏能害，巨焚大浸烏足為虞？達人心若明境，鑑而不納，隨機應物，和而不唱，故能勝物而無傷也。此所謂無上至真之妙道也。

　　原其道本無名，聖人強名；道本無言，聖人強言耳。然則名言若寂，則時流無以識其體而歸其真。是以聖人設教立言以顯其道，故道因言而後顯，言因道而返忘。奈何此道至妙至微，世人根性迷鈍，執其有身而惡死悅生，故卒難了悟。黃老悲其貪著，乃以修生之術，順其所欲，漸次導之。以修生之要在金丹，金丹之要在神水華池，故《道德》、《陰符》之教得以盛行於世矣，蓋人悅其生也。然其言隱而理奧，學者雖諷誦其文，皆莫曉其意，若不遇至人授之口訣，縱揣量百種，終莫能著其功而成其事，豈非學者紛如牛毛，而達者乃如麟角耶！

　　伯端向己酉歲於成都遇師授丹法，自後三傳與人，三遭禍患，皆不癒兩旬，近憶師之所戒云："異日有與汝解韁脫鎖者，當宜授之，余皆不許。"爾後欲解名籍，而患此道人不知信，遂撰此《悟真篇》，敘丹法本末。既出，而求學者湊然而來，觀其意勤，心不忍拒，乃擇而授之。然所授者，皆非有巨勢強力能持危拯溺、慷慨特達、能仁明道之士。初再罹禍患，心猶未知，竟至於三，乃省前過。故知大丹之法至簡至易，雖愚昧小人得而行之，則立超聖地，是以天意秘惜，不許輕傳於匪人也。而伯端不遵師語，屢洩天機，以其有身，故每膺譴患，此天之深戒如此之神且速；敢不恐懼克責。自今以往，當箝口結舌，雖鼎鑊居前，刀劍加項，亦無復敢言矣。

　　此《悟真篇》中所歌詠大丹、藥物、火候細微之旨，無不備悉。倘好事者夙有仙骨，觀之則智慮自明，可以尋文解義，豈須伯端區區之口授。如此，乃天之所賜，非伯端之輒傳也。如其篇末歌頌，談見性之事，即上之所謂無上妙覺之道也。然無為之道，齊物為先，雖顯秘要，終無過咎。奈何凡夫，緣業有厚薄，性根有利鈍，縱聞一音，紛成異見，故釋迦、文殊所演法寶，無非一乘，而聽學者隨量會解，自然成三乘之差。此後若有根性猛利之士，見聞此篇，則知伯端得聞達摩、六祖最上一乘之妙旨，可因一言而悟萬法也；如其習氣尚餘，則歸中下之見，亦非伯端之咎矣。

　　時，元豐改元戊午歲仲夏月戊寅日，張伯端平叔再序。

《悟真》直指卷一

宋張紫陽真人著

棲雲山悟元子劉一明解註

門人沖和張陽全校閱

九陽山印真子周金璽校正

後學李紫垣重刊

　

七言律詩十六首以表二八之數


　　二八者，十六之數。按一月上弦，水中之金八兩，下弦，金中之水八兩，二八合為一斤。金水勻和，光輝不偏不倚，至中至正，丹法取此兩弦之象。修持大道者，蓋以陰中之陽為真陽，即上弦也；陽中之陰為真陰，即下弦也。陰中之陽，陽與陰和；陽中之陰，陰與陽和。真陰真陽相合，合而為一，是謂二八一斤，金丹成象。律詩十六首，表二八者，即表此也。

其一
不求大道出迷途，縱負賢才豈丈夫？
百歲光陰石火爍，一生身世水泡浮。
只貪利祿求榮顯，不顧形容暗悴枯。
試問堆金如岱岳，無常買得不來無？

不顧：一本不覺；一本不管。

如岱岳：一本等山嶽。

　　塵寰儘是聲色之界，名利之鄉，以苦為樂，以假為真，損精耗氣，鑿喪性命，有死而已。悟之而能超出者，至人也；不知而陷於內者，迷人也。故古來成道仙真，幼而家庭孝友，所以全人倫；至四十而行不動心之道，所以保性命。蓋百年歲月，倏忽間耳，一生榮辱，轉眼時也。若不知返本還元，歸根覆命，一時大限到來，縱有黃金堆積，只落的空手而去。仙翁曰：「試問堆金如岱岳，無常買得不來無？」真是金鐘法鼓，驚醒一切矣。

其二
人生雖有百年期，夭壽窮通莫預知。
昨日街頭猶走馬，今朝棺內已眠屍。
妻財拋下非君有，罪業將行難自欺。
大藥不求爭得遇，遇之不煉是愚痴。

街頭猶走馬：一本庭前方宴樂。

棺內已眠屍：一本室內已傷悲。

非君有：一本非身有。

遇之不煉：一本遇而不煉。

　　世人爭名奪利，日夜不休，自謂壽數無窮，可以長享安樂。怎曉夭壽長短，窮通得失，非人所能預知。勿謂世希百歲之人，即壽至百歲，終久難免荒郊一葬。常見世人忽在忽亡，竟至行路之間，說笑之際，猛然暴死者，不可勝數。噫！睜眼時妻財屬我，貪戀不休；閉眼時諸物一空，帶不去些子，只落的萬般罪業，滿載而歸。何若早早看破世事，急訪明師，以求大藥。倘機緣相逢，大藥得遇，便是大福分，大根基。直下猛力修煉，即可出死入生，以了無常。若既遇而不下肯心修煉者，便是自暴自棄，痴愚之人，亦與看不破世事者相等，終亦必亡而已，何貴於知哉。

其三
學仙須是學天仙，惟有金丹最的端。
二物會時情性合，五行全處龍虎蟠。
本因戊己為媒聘，遂使夫妻鎮合歡。
只候功成朝北闕，九霞光裡駕翔鸞。

　　上二詩，是教人看破世事，急求大藥，以脫生死矣。夫脫生死之道，學仙之道也。但仙有數等，了性而出陰神者，鬼仙也；了命而留形住世者，地仙也；性命俱了，身外有身，形神俱妙，與道合真者，天仙也。鬼仙雖能陰神出入自便，然而宅室不固，猶有拋身入身之患。地仙雖能留形住世，然而法身難脫，猶有幻身委物之累。二者一落於有死，一落於有生，均未能了脫其生死。惟天仙脫幻身而成法身，超出造化之外，無生無死，能脫生死，與天齊壽，永久不壞也。學者欲脫生死，須學天仙。欲學天仙，非金丹大道不能。金者，堅剛不壞之物；丹者，混成無礙之象。堅剛不壞，混成無礙，渾然一氣，如天之虛圓不測，無物不包，無物能傷。故道成之後，號曰天仙。因其永久不壞，又曰金仙。因其隱顯不測，又曰神仙。其實金仙、神仙，總是天仙。欲修天仙，舍金丹之道，余無他術矣。這個金丹，即人秉受於天，至善無惡，良知良能，圓成無虧之靈根，乃先天至陽之氣凝結而成者。其中含陰陽，藏五行，有其氣而無其質，非一身後天有形有像，滓濁之物可比。若經陰符陽火，鍛鍊成熟，永久不壞，名曰七返九還金液大還丹。金丹者，混成本性之別名，非本性之外又有一金丹。這個丹人人具足，個個圓成，處聖不增，處凡不減，乃仙佛之種子，聖賢之根本。但未經火鍛鍊則陽極必陰，圓極必虧，落於後天。知識開而私慾雜，氣質發而天真昧，良知良能，俱變不良，無復純白之體，故古聖人設金丹返還之道，使人人歸家認祖，復我本來原有之物事耳。

　　如何謂之返還？返者，我已去而復來之說，還者，我已失而又得之謂。夫本性靈根有昧者，皆因陰陽不和，五行相傷之故。若果陰陽合一，五行攢簇，仍是當年囫囫圇圇，圓成故物矣。二物者一剛一柔，一健一順，一真知，一靈知，一真情，一靈性。真知具於道心，主剛健，發而為真情；靈知藏於人心，主柔順，含而為靈性。真知靈知分離，則健非所健，順非所順，剛柔失節，真情靈性變而為假情假性矣。真知靈知相合，則健所當健，順所當順，剛柔隨時。假情假性，變而為真情靈性矣。仙翁曰： "二物會時情性合，豈不太煞分明乎？

　　五行者，金、木、水、火、土之五氣。此五氣在先天，則為元性、元情、元精、元神、元氣之五元。在後天，則為遊魂、鬼魄、陰精、識神、妄意之五物。五元具有仁、義、 禮、智、信之五德；五物具有喜、怒、哀、樂、欲之五賊。五行全者，先天后天，混合攢簇，以五元而統五物也。龍為陽，主生機，屬東方木，在人為性；虎為陰，主殺機，屬西方金，在人為情。五行不和，則各一其性，五元變為五物，五德化為五賊，龍東虎西，性亂情迷，則為氣性妄情，殺氣而削生氣矣。五行若全，則同歸一性，五物變為五元，五賊化為五德。龍蟠虎踞，性定情忘，則為真情真性，殺氣亦成生氣矣。

　　修丹之道，不過調和剛柔，使其健順相當，性情相合而已。性情相合，陰陽會、五行全，仍是渾然天理，至善無惡，良知良能，原本之物事，而金丹復還矣。但先天原本失散以後，性東情西，剛柔不應，若無調和之物，來往通信，彼此隔絕，終不相知。調和之物，即戊己二土也。戊土主動，屬陽，己土主靜，屬陰。寂然不動者，己土也；感而遂通者，戊土也。戊己二土，在五德為真信。真信在中而性定，真信用外而情和。性定情和，性情歸根，如夫妻合歡，仁義禮智，歸於一信，性情精神，會於一氣。三家相見，五氣朝元，還元返本，金丹凝結，一名聖胎，再加向上功夫，從有為而入無為。十月溫養，固濟牢封，抽其健情之太過，添其順性之不及。用天然真火，朝屯暮蒙，鍛盡後天陰氣。無質生質，從微而顯，氣足神全，霹靂一聲，金蟬脫殼，身外有身，功成名遂，朝北闕而駕翔鸞，白日飛昇，為純陽不死之天仙，豈不快哉！

　　噫！本來真性號金丹，四大為爐煉作團。悟之者立躋聖位，迷之者萬劫沉淪。有志者可不勉諸。

其四
此法真中妙更真，都緣我獨異於人。
自知顛倒由離坎，誰識浮沉定主賓。
金鼎欲留朱裡汞，玉池先下水中銀。
神功運火非終旦，現出深潭日一輪。

　　上詩言修煉金丹，須要性情相合，五行皆全，方能成功。然藥物易知，火候最難。火候者，修煉之法程也。呂祖云："上德者，以道全其形，是其純陽之未破；下德者，以術延其命，乃因坎體之已成。"蓋以下德者，必須假法以追攝之。法者，術也。若無法無術，不能返本還元，命基不固，大道難成。故仙翁曰："此法真中妙更真，都緣我獨異於人。"法而曰真曰妙，則為至真至妙之法。法至於真，則能竊陰陽，奪造化，轉生殺，逆氣機。法至於妙，神鬼不能測，蓍龜不能卜，先天而天弗違，後天而奉天時，乃為聖為賢之道，非一切旁門小法，所能窺其涯涘也。修煉真法之妙，妙在何處？妙在乎顛倒耳。顛倒者，顛倒陰陽，逆施造化也。離坎者，離為火，外雄而內雌。其內之雌為真陰，在人為靈知藏於人心，人心動而靈知飛，如火之上炎也；坎為水，外暗而內明。其內之明為真陽，在人為真知，具於道心，道心昧而真知藏，如水之下流也。用顛倒者，生道心，定人心也。道心生，則真知剛健，而精一之水上升；人心定，則靈知柔順，而亢燥之火下降。水上火下，而水火相濟矣。靈知為性，性屬木，木性柔，易浮。真知為情，情屬金；金情剛，易沉。靈知浮而用事為主，真中有假；真知沉而不彰為賓，假陷其真，此順行也。定主賓者，以真知之情為主，使沉下者而浮上：以靈知之性為賓，使浮上者而沉下。主賓反覆，而金木相併矣。水火交，金木並，道心健，人心順，真知靈知，兩而合一，性情相投，金丹焉得不結？但此等真著妙法，非色非空，要在人所不知，而己獨知之處做出，故曰自知，又曰誰識。人不識而自知之，其盜機也。天下莫能見，莫能知矣。是道也，有先後，有急緩，若不知先後急緩之妙用，縱能識得藥物，則顛倒難施，主賓不定。故緊接曰"金鼎欲留珠裡汞，玉池先下水中銀"。

　　金者，堅剛之物；玉者，溫柔之物；鼎者，煉藥之物；池者，養火之物。金鼎玉池，喻修真之道，以剛柔為體也。人心屬離，離本乾體，即金鼎也。具地二之火為靈知，乃坤宮柔順中正之物，即本來之良能也。人心本來空空洞洞，虛靈不昧，因交後天，識神借靈生妄，見景起塵，隨風揚波，無有一時停息。如朱裡之汞，遇火則飛，最難存留。《參同》所謂太陽流珠，常欲去人者是也。道心屬坎，坎本坤體，即玉池也。內藏天一之水為真知，乃乾宮剛健中正之物，即本來之良知也。因落後天，客氣用事，正氣退位，陽陷陰中，真為假蔽，沉溺慾海，良知有昧，如水中之銀，絕無而僅有矣。銀為金類，水中銀，即水中所藏之金。此金在先天為本性之良知，在後天為道心之真知。因其真知，至剛至健，喻之曰真鉛；因其真知，成仙成道，又喻之曰真種。古來聖賢，皆采此一味大藥而了性命。人心靈知，雖是易動，若得道心之真知制之，則靈歸於真，自不飛走，《參同》所謂卒得金華，轉而相因者是也。黃鶴賦云："離內七般硃砂，無真種則時刻難留。"七般硃砂乃涕、唾、精、津、氣、血、液。七般硃砂不定，皆由人心之靈不定。然人心之靈不定，皆因道心有失，而不定之。若欲留人心之靈知，須先下此道心之真知。真知真種之下，內有主宰，不為雜氣所惑，人心之靈知，自然凝結不散。借道心制人心，以人心順道心，以真知統靈知，以靈知養真知。剛柔相當，健順如一，性情和合，不出半個時辰，結為一粒圓明寶珠，靈光朗照，一切陰邪之氣，不得而傷，故曰神功運火非終旦，現出深潭日一輪。

　　神功者，即神明默運，慎獨之功。火者，即真知靈知，剛柔合一之和氣。運火者，戒慎乎其所不睹，恐懼乎其所不聞。運此真知靈知，剛柔合一，不使有一點滓質，留於方寸之間耳。這個神功之火，如立竿見影，呼谷傳聲。若下肯心，不待終日，即能陰中返陽，如深潭日出，陰氣自退也。 詩中最要處，是"欲留""先下"四字。其中有先發制人，義不及賓之旨。識得此旨，則顛倒陰陽，和合四象，反掌之易，此外丹法象也。外丹即還丹之別名，因其已去而復來，已失而仍得，從外而還於內，故謂外丹，又謂還丹。若已還後，即是內丹，此內外之分別也。

其五
虎躍龍騰風浪粗，中央正位產玄珠。
果生枝上終期熟，子在腹中豈有殊？
南北宗源翻卦象，晨昏火候合天樞。
須知大隱居廛市，何必深山守靜孤。
　

腹中：一名胞中。

　　上詩言還丹之事。此詩言大丹之道。大丹之道，乃一時之功。此一時與天地合其德，與日月合其明，與四時合其序，與鬼神合其吉凶。難遇易錯，稍有不謹，先天真一之氣，得而復失。先天真一之氣，即還丹也。因其還丹，乃剛柔二氣交合而成。故謂真一之氣，非還丹之外別有真一之氣也。當還丹到手，道心剛健，人心柔順，真知靈知，混而成一，圓陀陀、光灼灼，仍是有生之初，良知良能，寂然不動，感而遂通，本來面目之物事。此個物事，因其性剛，號曰真鉛；因其氣壯，又曰雄虎。真鉛雄虎，總是一個浩然正氣，至善無惡，秉彝良知良能之天真耳。既得復此天真，須要將此天真，復於父母未生以前，五行不到之處，方能成得一個永久不壞之天真。故當天真復還，溫之養之，謹封牢藏，虛極靜篤，陽氣充足，靜極又動，靈苗發現，呂祖所謂中霄漏永，溫溫鉛鼎，光透簾幃之時。當此之時，陽光出窟，如虎雄壯，其勢不可遏止，急用真性中一點虛靈之火迎之。虛靈之火，謂之牝龍。虎躍龍騰者，陰陽搏聚之象。風浪粗者，虎出窟而風生，龍出潭而浪起，陰陽相爭之義。龍虎交會，性情相投，合而為一，入於中央。先天之氣，自虛無中來，凝而為一粒黍珠，聖胎有像。聖胎者，穀神也；穀神者，即玄牝交而合一之神。陽玄即虎情，陰牝即龍性。性情合而聖胎結，元牝立而穀神生，到此地位，有為事畢，無為事彰，不必再為造作，聽其自然。如果生枝上，終有成熟之日。子在腹中，終有產生之時。但聖胎凝結，雖要無為，還有防危慮險之功，不可不知。南北宗源翻卦象者，南為火，北為水，聖胎凝結，和氣燻蒸，水火歸於宗源，自相烹煎，任其天然，勿忘勿助之功也。晨昏火候合天樞者，晨為一日之首，陽氣用事；昏為一夜之首，陰氣用事。天樞者，陰陽之氣機，當陽而用陽，當陰而用陰，火候進退，暗合晨昏之機，日乾夕惕之功也。勿忘勿助，日乾夕惕，溫養十月，換去後天爻卦，脫出先天法身，我命由我不由天矣。是道也，在人類中而修，在市廛中而作，大機大用，真著實行之功，非空空無為寂滅之學。故曰須知大隱居廛市，何必深山守靜孤。

其六
人人自有長生藥，自是迷徒枉擺拋。
甘露降時天地合，黃芽生處坎離交。
井蛙應謂無龍窟，籬鷃安知有鳳巢。
丹熟自然金滿屋，何須尋草學燒茅。

安知：一本爭知。

　　上三詩還丹大丹，藥物火候，詳明且備矣。但恐學人，誤認金丹為燒煉凡物而成，故此詩緊接上詩以提醒之。

　　金丹者，即人秉受良知良能之本性。此性人人具足，個個圓成，處聖不增，處凡不減，不待他求，自己本有。若下肯心，直登聖域，性定命凝，永久不壞，是良知良能之本性，即長生之大藥也。一切迷徒，不究聖賢實理，不推性命根源，捨近求遠，棄真認假，空空一世，到老無成，枉自擺拋，豈不可嘆可悲哉！

　　人生本來良知之健德，秉之於天，即天也，本來良能之順德，受之於地，即地也；本來虛靈不昧之神為靈性，乃地二之氣所化，即火也，本來純粹不雜之精為真情，乃天一之氣所化，即水也。人能健順如一，則身中天地相合，如甘露灑心，而煩惱頓脫。人能精神不耗，則身中坎離相交，如黃芽自生，而元氣乃復。甘露降者，心清也。黃芽生者，意靜也。心清意靜，良知良能，一靈真性，懸於虛空之中，寂然不動，感而遂通，常應常靜，造化難移，萬物難屈，我命由我不由天。長生之道在是，彼井中之蛙，怎知有此龍窟？籬內之鷃，安知有此鳳巢？聞藥物火候之說，疑為茅法燒煉之術，奇奇怪怪，無所不為。殊不知修煉大丹，成熟之日，金玉滿堂，保命全形，富貴無比。一切世間滓質之物，何足戀乎？

其七
要知產藥川源處，只在西南是本鄉。
鉛遇癸生須急采，金逢望後不堪嘗。
送歸土釜牢封固，次入流珠廝配當。
藥重一斤須二八，調停火候托陰陽。

望後：一本望還。

　　上詩言人人有長生之藥，而未言藥生之處、藥生之時，故此詩發明藥生端的；使學者隨時用功，謹慎火候耳。

　　西南者坤方，為月晦極復甦，陰極生陽之地，在人為靜極初動之時，這個靜極之動，即是大藥發現之時。但動非外來客氣情慾之動，亦非內裡心意念頭之動，乃天心良知之動，道心真知之動。這個天心良知，道心真知，因其能超凡入聖，起死回生，故取象為藥物；因其靜極之時，萬緣俱息，天心良知，道心真知，有一點光輝露其端倪，故取象為產藥之處；因其天心良知，道心真知，為黑中之白，虛無中來，動從靜生，如川之有源，故取象為藥生川源之處。這個藥，在先天為天心之良知，在後天為道心之真知。道心者，即天心之影子；真知者，即良知之影子。因其天心陷於後天，不能常存，有時發現，別名為道心；因其良知沉於慾海，光氣晦暗，亦間或不昧，別名為真知。若到返還以後，道心仍是天心，真知仍是良知，有時發現，間或不昧，即是道心真知之本鄉。蓋有時發現，間或不昧處，有一點先天真一之生機存焉。借此一點生機，逆而修之，何難由道心真知，而復還於天心良知耶。但復還不難，總要知的靜極而動，川源之處．老子云：致虛極、守靜篤，萬物並作，吾以觀其復。《易》曰： 反覆其道，七日來復。皆指此道心真知所生之川源耳。

　　既知藥生川源，須明下手時候。修丹妙用，只是取道心一味為丹母，因其道心剛健，具有真知之情，取象為真鉛，鉛中有銀，外黑內白。道心中有真知，外暗而內明，故仙真皆以道心真知比真鉛。不肯直指說破者，鄭之重之，恐為匪人所竊盜也。這個道心真知，為情慾掩埋，陷溺已深，不能自出，既知川源，可以漸采復還。復還之法，仍要在情慾中尋來。真知乃天一所生，為精粹至清之陽水，壬水也。情慾乃地六所生，為滓質至濁之陰水，癸水也。壬水藏於癸水之中，非癸水生，而壬水不現，真鉛不見。鉛遇癸生者，正陰陽二氣交接，癸方生而猶未用事。壬水未散，真知未昧，急須採取歸於懸胎鼎內，則情慾無施，亦自消滅。張三丰所謂要采他出牆花兒朵朵鮮者是也。金逢望後者，既得真知來復，借此一點真知之真情，增而又增，進於剛健中正，純粹之精。如鉛中煉出白金，色足明亮。到此地位，良知良能，炯炯不昧，曲直而能應物，潛躍無不隨心。信步走去，頭頭是道，猶如一輪明月當空，照見三千大千世界，通幽達冥，可以不用增添之功，棄有為而入無為矣。若不知火候，持盈未已，圓極必虧，明極反暗，如望後之月．陽中生陰。真知有傷，真者昧而假者來，所有者後天之滓質，何堪嘗之乎？

　　故當真知復圓之時，急送中央土釜，封鎖堅牢，不使些子滲漏，復以本性中一點虛靈流珠配合，借陰濟陽，以虛養實，防危慮險。期必至於剛柔如一，陰陽相當。二八數足，不多不少，進於礦盡金純，無一點氣質而後已。然欲二八數足，全憑調停火候，明老嫩，知止足，辨吉凶，識急緩。時當進陽即進陽，時當運陰即運陰。大小無傷，兩國俱全。自然先天真一之氣，從虛無中來，凝結不散，聖胎成象矣。調停火候，正以剛柔不停而調之。藥重一斤，剛柔俱歸中正，二八相當，陰中有陽，陽中有陰，陰陽混成，剛柔悉化，寂然不動，感而遂通；感而遂通、寂然不動，永為不壞之物矣。噫！月至圓，存乎口訣；時至子，妙在心傳。藥物本自難知，火候亦不易曉，學者可不急求真師乎？此詩藥物火候，還丹大丹妙用，無不包括在內，為十六詩中著緊之處。讀者須要細心窮究，不可輕放一字過去。果有所悟，就證真師，可因一言而知萬法矣。

其八
休煉三黃及四神，若尋眾草更非真。
陰陽得類歸交感，二八相當自合親。
潭底日紅陰怪滅，山頭月白藥苗新。
時人要識真鉛汞，不是凡砂及水銀。

自合親：一本「是合親」。

　　上詩言真鉛真汞，二藥配合，方能成就金丹。然或人疑金丹係世間有形之物，燒煉而成，故此詩緊接曰："休煉三黃及四神，若尋眾草更非真。"三黃者，琉黃、雄黃、雌黃也；四神者，硃砂、水銀、鉛、硝也。三黃四神眾草，與我非類，焉能接命？焉能了性？不能接命了性，儘是空事，非真道也。《三相類》曰："同類易施功兮，非種難為巧。"人秉天地陰陽二氣而生身，身中即具陰陽之氣，陰陽之德。陽者剛也，陰者柔也。剛之德主命，柔之德主性。是陽剛陰柔者，即性命之源也。同類者，陽以陰為類，陰以陽為類。陰陽得類，則剛柔相應，如夫妻久別，忽然相會，未有不交感者也。二八者，陰中之陽為真陽，剛健中正也；陽中之陰為真陰，柔順中正也。剛柔俱歸中正，陰陽相當，不偏不倚，自然相合相親，渾然一氣，凝結而不散矣。

　　陰陽得類，二八相當，後天中返出先天，道心剛健，人心柔順，真知靈知，兩而相合，本來一點良知良能之靈根，從虛無中露出，如潭底紅日上升，陰怪自滅；似山頭偃月高掛，藥苗新鮮。蓋以正氣生而邪氣自退，真者復而假者即消矣。潭底日紅，山頭月白，皆狀真陽發現，天心復見之象。天心復見，知能俱良，是謂金丹。這個金丹，是我本來所具，真陰真陽，剛柔配合而成，乃盡性至命之真寶，豈是凡砂水銀燒練而成乎？

其九
陽裡陰精質不剛，獨修一物轉羸尫。
勞形按影皆非道，服氣餐霞總是狂。
舉世漫求鉛汞伏，何時得見虎龍降？
勸君窮取生身處，返本還元是藥王。

舉世：一本「畢世」。

　　上詩言金丹藥物，不是外之三黃四神、眾草凡物，則修道者必於一身而修矣。殊不知人自先天真陽失陷之後，一身所有者，乃陽裡之陰精耳。陰精不僅是交感之精。凡涕、唾、津、液、血、氣，皆是陰精。其質不剛，身存則存，身亡則亡，隨幻身而有無之。若修此陽裡陰精之一物，而欲保命全形，轉覺嬴尫，事終難成。彼世之勞形按影，服氣餐霞，與夫千門萬戶，不是煉陰精，便是補陰精，與道相隔，愈修愈遠。安能伏真鉛真汞，而歸於一氣；驅真龍真虎而合為一家耶？夫金丹之道，生身之道也；生身之道，陰陽兩而合一之道，陰陽合一，其中有生機存焉。生人之道，借凡父凡母而生幻身；生仙之道，借靈父聖母而成真身。靈父即剛健之真知，聖母即柔順之靈知。生人生仙，俱不外乎陰陽。但不過有聖凡之分，逆順之別耳。若人窮究生身之理，大悟大徹，知的父母如何能會，如何能交．如何受胎，如何保胎，如何胎全，如何生產，如何乳哺，如何能行，如何能長。則修道始終，明明朗朗，可以一往直前，返本還元，起死回生，保命全形，而為大藥王矣。蓋修真大道。只是一個生身之理，再無別法。彼一切旁門，孤陰寡陽，著空執相，獨修一物之徒，豈知有此乎？

其十
好把真鉛著意尋，莫教容易度光陰。
但將地魄擒朱汞，自有天魂制水金。
可謂道高龍虎伏，堪言德重鬼神欽。
已知壽永齊天地，煩惱無由更上心。

　　上詩教人窮取生身之處，返本還元。然返本還元，須要識得真鉛一味大藥。識得真鉛，則「識得一，萬事畢」，其他皆易事耳。真鉛不是別物，即前所云道心之真知是也。真知又名真種，識不得真種，修道無本，萬般作用，徒勞功力，故曰好把真鉛著意尋，著意尋三字，有格物致知，窮理功夫在內。學人欲修大道，莫若先窮實理：實理通徹，下手修為，立桿見影。若不窮理，妄冀天寶，便是懸虛不實，空度光陰矣。

　　地魄水金，陰中之陽，皆真知之法象，天魂朱汞，陽中之陰，皆靈知之法象。「但將地魄擒朱汞」者，借真知而制靈知也；「自有天魂制水金」者，以靈知而養真知也。真知剛，屬陽，為夫；靈知柔，屬陰，為妻。以夫制妻，妻自順夫，妻順夫而夫亦戀妻，夫妻相得，生機常存。《參同契》所謂"太陽流珠，常欲去人；卒得金華，轉而相因"者是也。真知靈知，兩而合一，剛柔歸中，變為良知良能，寂然不動，感而遂通，聖胎有像。到此地位，道高而龍虎伏，德重而鬼神欽，方且壽永齊於天地，更何有煩惱上心乎？


十一
黃芽白雪不難尋，達者須憑德行深。
四象五行全藉土，三元八卦豈離壬。
煉成靈質人難識，消盡陰魔鬼莫侵。
欲向人間留秘訣，未逢一個是知音。

　　上詩言道高德重，龍虎鬼神，俱皆馴順，則是有道不可無德，有德不可無道也。夫至道不繁，大藥不遠，白雪近在眼前，黃芽卻生家內。若有肯心，順手可得，故曰不難尋。但此道為超凡入聖，起死回生，天下希有之事，雖不難尋，非大德大行者不能知，故又曰達者須憑德行深。果是德行之君子丈夫，自不難尋也。
　　四象者，金、木、水、火之四氣，並土而為五行。三元者，天元、地元、人元。又上元、中元、下元，亦為三元。八卦者，即四象五行之陰陽。乾陽金，兌陰金；坎陽水，艮陰水；震陽木，巽陰木；離陽火，坤陰火。八卦雖配四象陰陽，而坤艮又具戊己二土。坤為陰土，艮為陽土，五行之氣，亦在其中。五行在人為性、情、精、神、氣之五元，發而為：仁、義、禮、智、信之五德。三元在人為元精、元氣、元神，八卦在人即五元五德、剛柔之性。總之四像三元八卦，皆是五行所變，非五行之外別有四像三元八卦也。四象五行全借土者，即仁、義、禮、智，全借信成也。三元八卦豈離壬者，即性、情、神、氣，不離精一也。黃芽者，土之生機，信在於中也。白雪者，水之輕清，精至於一也。仁、義、禮、智歸於信，允執厥中，而黃芽漸長；性、情、神、氣歸於一，惟精惟一。而白雪飛空，精一執中，修之煉之，愈久愈力，道心常振，人心安靜，真知靈知，兩而合一，一粒圓明寶珠，懸於虛空之中。常應常靜，色空不拘，顯晦隨時，先天而天弗違，後天而奉天時。天且弗違，而況於人乎？況於鬼神乎？人難識，鬼莫侵，豈虛語哉？此道也，至簡至易，約而不繁，知之者立躋聖位，不待三年九載。但世間少德行丈夫，無真正男子，多執柯伐柯，猶以為遠。仙翁云：欲向人間留秘訣，未逢一個是知音。豈不可悲哉？

十二
草木陰陽亦兩齊，若還缺一不芳菲。
初開綠葉陽先倡，次發紅花陰後隨。
常道即斯為日用，真源返此有誰知？
報言學道諸君子，不識陰陽莫亂為。

　　上詩言德之不可不修。此詩言道之不可不明。《易》曰：一陰一陽之謂道。又曰：天地氤氳，萬物化醇，男女媾精，萬物化生。"金丹之道，全以陽健陰順為運用，陰陽合一，則生丹而延命；陰陽相違，則乖戾而喪命。 試觀草木無情之物，始而綠葉陽先倡，次而紅花陰後隨，陰陽兩不相離，類而推之，一切有情常道，未有外乎陰陽而成者，不過常道順而仙道逆。順者順行陰陽也，逆者逆運陰陽也。世人只知順行之道，不知逆運之道，所以逐於假境，迷其真源，陽極而陰，陰極而死矣。學者第一著先要識得陰陽二物。識得陰陽，即知的真源。真源者，即玄牝之門，生陰在此，生陽在此，順亦在此，逆亦在此。知常返本，立登聖域。但陰陽不一，有先天陰陽，有後天陰陽，有命中陰陽，有性中陰陽，有真陰陽，有假陰陽；有外陰陽，有內陰陽。這些陰陽，俱要追究個瞭然，方敢下手。若不識真陰真陽，亂作亂為，棄真入假，自送性命耳。

十三
不識玄中顛倒顛，爭知火裡好栽蓮。
牽將白虎歸家養，產個明珠似月圓。
謾守藥爐看火候，但安神息任天然。
群陰剝盡丹成熟，跳出凡籠壽萬年。

凡籠：一本「樊籠」。

　　上詩教人認識陰陽，此詩教人究明功用。功用者，顛倒陰陽之法也。不識陰陽顛倒之法，怎知火裡栽蓮之妙？顛者何顛，倒者何倒，白虎屬金，即乾宮一點剛健中正之氣，名曰道心，發而為真知之情。因交後天，人心用事，道心不彰，真情昧而妄情生，如白虎自我家出外，走於他家而傷人矣。顛倒者，仍於妄情中返回真情，與真性配合，如牽白虎，由他家而復歸我家養矣。真情既返，真性即現，性情相戀，先天真一之氣，自虛無中來，結成一粒寶珠，如圓滿之月，光輝照耀，山河大地，如在掌上，金丹有像，《參同契》所謂「金來歸性初，乃得稱還丹」者是也。還丹既結，良知良能，靜則無為，動則自然，從容中道。藥即是火，火即是藥，採取之功無用，但安神息，任其天然，以造化爐中，陰陽和氣，真火鍛盡後天群陰，化為純陽，是謂丹熟。吞而服之，脫胎換骨，跳出凡籠，與天齊壽，長生不死矣。

十四
三五一都三個字，古今明者實然稀。
東三南二同成五，北一西方四共之。
戊己自居生數五，三家相見結嬰兒。
嬰兒是一含真氣，十月胎圓入聖基。

　　上詩言顛倒陰陽之理，此詩言攢簇五行之功。人生之初，所具五行之性，本是一氣渾然。因交後天，各一其性：金木不併，水火不交，真土埋藏，假土張狂。性亂命搖，陽氣盡而陰氣純，不死豈能乎？仙翁提出三五一三字，教人攢簇五行，歸於一家，還我本來良知良能、渾然天理之面目耳。但三五一三字，古今來不知迷了多少英雄。其間明得者，可數而知。
　　夫所謂三五者，即河圖五行之生數。東三木，南二火。火生於木，木火為一家，一五也。西四金，北一水，水生於金，金水為一家，一五也。中央土自成一家，一五也。修道者能明的三五，逆而修之，合和四象，攢簇五行，則性、情、精、氣、神凝結，仁、義、禮、智、信同氣，是雲三家相見，在儒名曰"太極"，又曰"天理"，又曰"至善"，又曰"至誠"；在道名曰"嬰兒"，又曰"先天一氣"，又曰"聖胎"，又曰"金丹"；在釋名曰"圓覺"，又曰"真空"，又曰"法身"，又曰"舍利"，又曰"摩尼珠"，等等名字，總而言之曰"天良本性"。道複本性，良知良能還元返本，溫養十月，氣足神全，脫離苦海，身外有身，入於不生不滅之聖基矣。

十五
不識真鉛正祖宗，萬般作用枉施功。
休妻謾遣陰陽隔，絕粒徒教腸胃空。
草木金銀皆滓質，雲霞日月屬朦朧。
更饒吐納並存想，總與金丹事不同。

　　上詩言攢簇五行，歸於一氣，方入聖基。但攢簇五行，須要識得先天真一之氣，方可下手。坎中一陽，乃乾家剛健中正之氣，為道心真知，取象為真鉛，乃天一所生。具有先天真一之氣，為生物之祖氣，成聖成賢在他，作佛作仙在他，乃聖賢之根本，仙佛之種子，為金丹之正祖宗。所渭"知其一，萬事畢"者即此。若不識真鉛，是無祖宗，則修丹無本。一切休妻絕糧，燒煉草木金銀，吞飱雲霞日月，吐納濁氣，存想景象，萬般作用，不是著空，便是執相，皆是枉施功力，與金丹之事，有何干涉乎？

十六
萬卷仙經語總同，金丹只是此根宗。
依他坤位生成體，種向乾家交感宮。
莫怪天機具露洩，都緣學者自迷濛。
若人了得詩中意，立見三清太上翁。

露洩：一本「漏洩」。

　　以上十五詩，或言順，或言逆，或分說，或合說；或指藥物，或示火候，辨別真假是非，條陳細微層次，散而未整，恐人疑惑，其事繁多，難以進步，故此詩總結十五詩之意，示人以至簡至易之道耳。

　　古來仙真，丹經道書，千譬百喻，設象立言，極力形容，發明道髓，雖立言有異，而其理總同，凡皆明金丹之根宗也。無如後世書愈多而人愈惑，各執己見，趨入旁門，彼豈知金丹根宗，是取坎填離，依坤歸乾之一著乎？

　　坤位生成體者，即坎中一陽也；乾家交感宮者，即離中一陰也。坎本坤體，故曰坤位；離本乾體，故曰乾家。乾以易知，坤以簡能；乾剛健也，坤柔順也。因其剛健，故易知而不犯難，因其柔順，故簡能而無勉強。易知簡能，在人即本來良知良能之本性也。人生之初，健順如一，剛柔混成，不識不知，順帝之則，圓陀陀，光灼灼，淨裸裸，赤灑灑，只有一個良知良能之本性，並無些子滓質。及其二八之年，陽極生陰，交於後天，陰氣用事，理欲交雜，健順不當，剛柔失節，於是陽為陰陷，天真有昧，如乾交坤，乾中一陽，入於坤宮，坤卦實而成坎矣。陰竊陽位，知識漸開，如坤交乾，坤中一陰，入於乾宮，乾卦虛而成離矣。天真昧，則道心藏而惟微；知識開，則人心生而惟危。微者，絕無而僅有，陽不勝陰也；危者，見景而生情，陰勝於陽也。然雖道心惟微，人心惟危，道心猶未全滅，人心猶未全盛。道心未全滅者，以其有時而或黑中生白，是謂真知，但不過旋有旋失耳。人心未全盛者，以其遇事而能隨機應變，是謂靈知，但不過借靈生妄耳。

　　修丹之道，陰中返陽，取出道心之真知，點化人心之靈知。靈知歸真，真知至靈，道心剛健，人心柔順；陰陽交感，剛柔相應；健順相當，真靈不散；仍還當年良知良能乾元面目，是謂取坎填離，又謂依坤種乾。其實依他坤位生成體，種向乾家交感宮，即是取坎填離之義。取坎則坎中所陷之陽出，坎仍成坤；填離則離中所雜之陰化，離仍成乾。乾坤體成，元牝立而穀神存，金丹凝結，性命到手，不為後天造化所拘矣。此乃萬劫一傳之天機。上古仙真，不肯分明說破。仙翁大慈大悲，十六詩中，發古人所未發，可謂拔天根而鑿理窟。結尾又直指出金丹根宗，天機露洩大盡，若人了悟的詩中妙意，直登聖域，立見三清太上，豈虛語哉！

************       


《悟真》直指卷二

宋張紫陽真人著

棲雲山悟元子劉一明解註

門人沖和張陽全校閱

九陽山印真子周金璽校正

後學李紫垣重刊
　

　　七言絕句六十四首按《周易》六十四卦

　　言鼎爐二首：

其一
先把乾坤為鼎器，次搏烏兔藥來烹。
既驅二物歸黃道，爭得金丹不解生？

　　乾，健也，取象為天；坤，順也，取象為地。在人為剛柔之性。日中有烏，為陽中之陰，在卦為離，離外陽而內陰，其內一陰為真陰，在人為人心所藏之靈知。月中有兔，為陰中之陽，在卦為坎，坎外陰而內陽，其內一陽為真陽，在人為道心所具之真知。

　　先把乾坤為鼎器者，以剛健柔順為造丹之體也。次搏烏兔藥來烹者，以真知靈知為造丹之用也。烹煉真知，而無一不真，則剛歸中正，烹煉靈知，而無一有昧，則柔歸中正。剛柔俱歸中正，則道心健，人心順，真知靈知兩而合一，如驅烏兔歸於黃道矣。黃道者，中道，乃日行之道。蓋日行中道，月行九道。九道者，青朱白黑四道皆二，出黃道外，內外共八道。月與日會，日月相交而行，共成九道。日月相交處，是謂二物歸黃道。人生之初，只有一個良知良能真靈之性，並無人心，亦無道心。交於後天，方有人心道心之分，真知靈知之別。

　　人心者，一切知覺運動者是也，知覺即是靈知；道心者，一切境遇不迷者是也，不迷即是真知。人心只能靈知，而不能真知，其性柔，故謂陰。道心既具真知，兼能靈知，其氣剛，故謂陽。雖聖人亦有人心，雖凡人亦有道心。聖人有人心者，以其不能滅知覺也；凡人有道心者，以其間有不昧處也。聖人之所以異於凡人者，真靈如一，有知有覺，能常不昧耳。凡人之所以異予聖人者，真靈相隔，有知有覺，不能不昧耳。蓋人心有識神藏焉，識神借靈生妄，見景生情，隨風揚波，靈歸於假，而人心惟危矣。

　　人心惟危，邪氣盛而正氣弱，道心不彰，而道心惟微矣。修道而煉道心真知之剛，歸於中正；鍛人心靈知之柔歸於中正，是剛柔相合，健順相當，惟精惟一，允執厥中；良知良能，渾然天理，一氣流行矣。金丹怎得不生乎？金丹乃剛柔二氣凝結而成，真知靈知歸於中正，天人混合，如一粒寶珠，懸於虛空，無處不照．金丹有像，由微而著，由生而熟，焉有不解脫者乎？

其二
安爐立鼎法乾坤，鍛鍊精華制魄魂。
聚散氤氳成變化，敢將玄妙等閒論。

成變化：一本「為變化」。

　　爐所以運火，鼎所以鍛藥。金丹之道，法坤之柔順以為爐，循序漸進；效乾之剛健以為鼎，猛烹急煉。能剛能柔，能健能順；志念堅固，愈久愈力；鼎爐穩定，不動不搖；可以採藥運火矣。人心靈知，外陽而內陰，如日之精，日精射外也；道心真知，如月之華，月華藏內也。靈知外陽，屬魂，真知外陰，屬魄。靈知精魂，所謂神而神者，真知華魄，所謂不神而神者。神而神，真中有假，不神而神，假中含真。鍛鍊精華者，鍛去人心靈知真中之假，煉出道心假中之真。假靈去而真靈定，則魂不飛而魂制矣，真知現而假知滅，則魄不散而魄制矣。魂魄既制，則真知靈知，情性相投，凝為一氣，氤氳沖和，聚散變化，寂然不動，感而遂通，一步一趨，皆是天機。此中神妙，非可以言語形容者也。

　　言偃月爐二首：

其三
休泥丹灶費工夫，煉藥須尋偃月爐。
自有天然真火候，不須柴炭及吹噓。

真火候：一本「真火育」；一本「真火養」。

　　偃月者每月初三，現一鉤之光於坤方；其光偃仰，故謂偃月。在人為至靜之中，有一點陽光透露，有像於偃月；在卦為震，所謂"初三日震出庚，曲江岸上月華瑩"者是也。這一點陽光，不是別物，即是道心之光。丹道之所難得者，道心。道心一現，天理昭彰，剛氣漸振，山河大地，盡皆靈藥，信手拈來，頭頭是道。藥即是火，火即是藥，自有天然造化之爐，真正之火，何須丹灶柴炭吹噓之功乎？

其四
偃月爐中玉蕊生，硃砂鼎內水銀平。
只因火力調和後，種得黃芽漸長成。

　　偃月爐，即前所謂道心。玉蕊者，玉為溫柔之物，屬陰，蕊為光華之物，屬陽。玉蕊即陰中之陽，喻道心之真知。硃砂鼎，即人心。水銀者，流動不定之物，屬陰，即陽中之陰，喻人心之靈知。道心常現，真知不昧，人心之靈知自然平靜，不能飛揚；再用調和之功，以道心所具之真火，鍛盡人心中之假靈，而歸於虛靈。天人合發，真知靈知如一，知至而意誠，是名黃芽。黃芽即真靈之所種，真靈得土溫養，如草在地，方芽而色黃，故名黃芽。真知靈知二物，火力調和以後，歸於中正，已入中央土釜，再加真意溫養之功，十月氣足，自然成熟脫化矣。

言真鉛四首：

其五
咽津納氣是人行，有物方能造化生。
鼎內若無真種子，猶將水火煮空鐺。

　　道心真知，具有先天真一之氣．取象為鉛，乃成聖成賢，作佛作仙之真種子。若欲修煉大丹，舍此真種，再無別物矣。世間痴迷漢，徒修一身有形有像之物；咽津納氣，自謂修道，殊不知一身所產者，乃後天滓質之物，安能生先天至靈至聖之丹？此乃鼎中無有真種，猶將水火煮空鐺耳。

其六
調合鉛汞要成丹，大小無傷兩國全。
若問真鉛是何物，蟾光終日照西川。

　　金丹，乃道心真知之真鉛，人心靈知之真汞而成。欲修金丹，先調鉛汞。道心剛，屬陽，為大；人心柔，屬陰，為小。人心無道心，借靈生妄，能以敗道。若以道心制之，靈明不昧，能以助道。道心固不可少，人心亦不可滅，但不使人心妄用其靈耳。古人教人死人心者，死其人心之假靈，非死人心之真靈。若不分真假，一概死盡，則入於頑空寂滅之學。傷其小，即害其大，陰陽偏孤，生機氣息，將何而成金丹大道乎？故曰大小無傷兩國全。兩國全者，人心靈知、道心真知，兩而合一，以真知而統靈知，以靈知而順真知，真靈不散，依然良知良能，渾然天理，圓明本性，金丹成矣。

　　蓋真知靈知，乃良知良能之繼體，在先天則謂良知良能，在後天則謂真知靈知。後天中返出先天，則真知即是良知，靈知即是良能。真知靈知，本來原是一家，無有兩樣。因交後天，一點良知之天真，迷失於外，為他家所有；我家所存良能之靈，亦雜而不純，遷移不定。若要返本還元，仍要在假知中討出個真知下落，引回我家，方能靈知不昧。這個真知，為至剛至健之物，故取象為真鉛。真知具有先天真一之氣，又取象為水中金，又取象為月中光，水中金，月中光，皆陰中有陽之義。但這真知，未經復還，猶在他家，不為我有，故曰蟾光終日照西川。月中有金蟾，蟾光即月中之光，喻真知外暗而內明也。終日照西而不照東，分明光耀在彼矣。仙翁後詩云："金公本是東家子，送在西鄰寄體生。"正是蟾光終日照西川之旨。學人果能知的蟾光終日照西川，是實實知的真知下落，即可以照東，與靈知相會矣。噫！順去死，逆來活，往往教君尋不著，真知豈易知哉？

其七
未煉還丹莫入山，山中內外盡非鉛。
此般至寶家家有，自是愚人識不全。

　　避世離塵，入山養靜，乃丹還以後之事。不知者入山養靜，以為可以長生。夫長生之道，須要得真鉛一味，方能取效。但真鉛須要在塵世中尋出。若入山修道，山中內外，儘是陰氣，何有真鉛至陽之物？真鉛是先天靈根，又曰天根，又曰真一之精，又曰真一之氣，又曰水鄉鉛，又曰水中金，又曰黑中白，又曰魄中魂，又曰黑虎，又曰金公，又曰他家不死方。古人取象多端，歸到實處，總是形容道心之一物耳。

　　這個道心，發而為真知之妙有，藏而為精一之真空，人人具足，個個圓成，處聖不增，處凡不減，家家有之。然家家有之，而非自家所有，蓋其見之不可用，用之不可見也。因其家家有，而非自家有，所以愚人遇之不識，當面錯過了也。明末彭好古不達此理，認家家有的字句，直指為女鼎，近來知幾子，又以三峰采戰註疏。如此惛愚迷誤後學，罪莫大焉！

其八
竹破須將竹補宜，抱雞當用卵為之。
萬般非類徒勞力，爭似真鉛合聖機。

　　竹破竹補，抱雞用卵，以類求也。《三相類》曰："同類易施功兮，非種難為巧。"若非其類，不是真種，萬般作用徒勞力耳。蓋金丹大道者，聖人之事也。欲學聖人，需求聖人之種。聖人之種，即真鉛之真知。以此真知，修持大道，未有不合聖人之機者。聖人之機，渾然天理而已，真知而無一不知，無一不真，能以復天理，故雲合聖機。既合聖機，即是聖人，奈何學人不下肯心者，何哉？

言用鉛：

其九
虛心實腹義俱深，只為虛心要識心。
不若煉鉛先實腹，且教收取滿堂金。

收取：一本「守取」。

　　金丹之道，虛心實腹，兩般事業。虛心者，虛人心，修性之事；實腹者，實道心，修命之事。虛心實腹兩件，性命所關，其義俱深。若欲虛心，須要識得心。蓋心有人心，有道心。人心宜虛不宜實，道心宜實不宜虛。若不分心之真假是非，一概虛之，不但不能了命，而並不能了性。若識其心，不須虛人心，先須煉真鉛之道心以實其腹。腹實則集義而生，客氣自消，人心自虛。四象和，五行攢，金玉滿堂，命寶到手，可以虛人心而養道心，了其性宗，歸於無何有之鄉矣。

言不用鉛：

其十
用鉛不得用凡鉛，用了真鉛也棄捐。
此是用鉛真妙訣，用鉛不用是誠言。

　　修丹之法，惟采真鉛為要著。但鉛亦不同，有凡鉛，有真鉛。凡鉛者，山中所出，乃有形之濁物，與我無情；真鉛者，家園所產，乃無形之道心，與我同類。自古上仙，能以超凡入聖者．皆賴其真鉛道心之功，故曰用鉛不得用凡鉛。但道心雖是先天真寶，乃自後天中產出，有用之時，有不用之時。當其未結丹也，必借道心之真知，以制人心之靈知。人心已定，靈知不昧，道心人心，動靜如一，真知靈知，虛實相應，聖胎已結，急當抽去道心之剛，溫養胎息矣。夫用道心者，所以制人心，人心已靜，識神已滅，良知良能，寂然不動，感而遂通，真靈獨存，炯炯不昧。道心無所用，可以有無俱不立，物我悉歸空。陸子野云："用鉛之法，如捕魚兔之筌蹄。"魚兔賴筌蹄而得。既得魚兔，則筌蹄無用。用鉛妙訣，實在於此。倘不知用鉛之訣，當丹已結，而猶以道心為事，未免用道心而又起人心。真靈又散，金丹得而復失，故曰用了真鉛也棄捐。用鉛不用之訣，於此可以知矣。

言鉛汞：

十一
夢謁西華到九天，真人授我指元篇。
其中簡易無多語，只是教人煉汞鉛。

　　金丹大道，至簡至易，無有多語，不過煉道心中之真知，人心中之靈知耳。道心剛健，歸於中正，則道心常存，以真知而制靈知；人心柔順，歸於中正，則人心常靜，以靈知而戀真知。剛柔相當，真靈合一，是謂鉛汞相投，金丹凝結矣。其法至簡至易，約而不繁，雖凡夫俗子，得之立躋聖位。但人多無大德行，無大福分，輕易不得。若有大德行大福分者，得遇真人，指示簡易神妙之法，猶如睡夢初醒，始知大藥即在當人，不從他得，隨手揀用，無不如意，仙翁以夢謁西華有授，良有深意，不是設言，且西者，真金所產之處。華者，真金精明之光。九天者，純陽無陰之境。真金者，真知之法象。陰暗之中，忽來真知，陽光發現，揀此真知，歸於我家，與靈知相合，以火鍛鍊，至於純陽無陰之地，號曰七返九還，金液大丹，豈果夢也哉。

言虛無一氣：

十二
道自虛無生一氣，便從一氣產陰陽；
陰陽再合成三體，三體重生萬物張。

　　性命之道，造化之道。造化之道，生生不息之道。推其道源，蓋自虛無中而生一氣；自一氣而生天生地，產陰陽；陰陽再合其中，又含一氣而成三體。三體既成，一氣運動，陰而陽，陽而陰，於是萬物生矣。即如草木之生，始而地中生一芽，是自虛無生一氣也；既而出地開兩瓣，是從一氣產陰陽也；又既而兩瓣之中抽一莖；是陰陽再合成三體也；從此而分枝生葉，是三體重生萬物張也。天地間一切有情無情之物，皆從此虛無一氣而生出，然皆順行造化之道。修道者若知的順行造化，逆而修之，歸萬而三，歸三而二，歸二而一，歸一於虛無，則無聲無臭至矣。

言坎離：

十三
坎電烹轟金水方，火發崑崙陰與陽。
二物若還和合了，自然丹熟遍身香。

　　坎電者，水中起火之象，比道心真知，在至暗中發現，發現之處，正吾身中活子時也。烹轟者，恍惚不定之象。金水方者，道心真知，為精一之真情，具有金水二氣也。崑崙在西方，為萬山之祖脈，真金所產之處。當道心真知，在至暗中發出，如電光閃灼，忽明忽暗，恍惚不定，難得易失，急用離中虛靈之火以迎之，則真知靈知，性情相戀，陰陽相合。其中產出先天靈藥，復運天然真火，鍛去後天濁氣，礦盡金純，金丹成熟，吞而服之，脫胎換骨，現出清淨法身，方且香風遍滿塵寰，豈第遍身香而已哉。

言戊己：

十四
離坎若還無戊己，雖含四象不成丹。
只緣彼此懷真土，遂使金丹有返還。

　　坎為水，在人為元精，發而為智；水中藏金，在人為真情，發而為義。離為火，在人為元神，發而為禮，火生於木，在人為元性，發而為仁。道心有坎之象，人心有離之象，道心人心，即具金、木、水、火之四性。但四性各別，若欲一氣相生，全賴戊己之功。戊為陽土，為元氣，發而為信；己為陰土，為意念，發而為欲。坎納戊，在道心為信；離納己，在人心為意。欲正其心，先誠其意。意誠則己土定而人心靜；欲行其道，先立其信，信立則戊土現而道心彰。若道心無信，人心不誠，雖有仁、義、禮、智，各不相顧，所藏性情精神，亦皆相背，何能結至靈至聖之神丹乎？故修道者，必以誠意立信為主；意誠信立則道心彰，人心正。彼此和合，陰陽相應，先天之氣，自虛無中來，凝而為一粒黍珠。散者復聚，去者仍還，故曰只緣彼此懷真土．遂使金丹有返還，戊己之功大矣哉。

言顛倒坎離：

十五
日居離位翻為女，坎配蟾宮卻是男；
不會個中顛倒意，休將管見事高談。

日居離位：一本「離居日位」。

　　靈知本陽也，然外明內暗，每招客氣。如日居離位，外陽內陰，而翻為女也。真知本陰也，然外暗內明，具有正氣。如坎配蟾宮，外陰內陽，而卻是男也。後天人心，借靈生妄，道心天真埋藏，亦如女子當家，男子退位矣。

　　修丹之道，以真知之道心，制靈知之人心；以靈知之人心，順真知之道心。男剛女柔，男子主事，女子聽命，大業未有不成者。若不會此個中顛倒之意，是識不得道心真知，認不得人心靈知，乃亂乃萃，儘是以假為真，休將管見高談，而欺己欺人也。

十六
取將坎內心中實，點化離宮腹內陰；
從此變成乾健體，潛藏飛躍盡由心。

盡由：一本「總由」，一本「更由」。

　　坎位心中實，即道心之真知，離宮腹內陰，即人心之靈知。取出坎陷真知之道心，點化離宮靈知之人心。一霎時中，陰氣消而陽氣復，復見本來乾元面目，還我良知良能本性。寂然不動，感而遂通；感而遂通，寂然不動。故曰從此變成乾健體，潛藏飛躍盡由心也。體非幻身之形體，乃法身之真體。法身者，本性也。人生之初，一點真靈本性，圓明不昧，剛健中正，純粹無些兒滓質。如乾卦三奇，純陽無陰之象，及交後天，天良有昧，靈氣有假，如乾卦中虛成離，坤卦中實成坎矣。中虛者，真者離去也，中實者，真者坎陷也。取坎填離者，返還天真，仍復成當年真靈本性，如離卦而又變成乾卦矣。真靈一復，主宰在手，常應常淨，左之右之，無不宜之，潛藏飛躍，何不盡由心乎？後世迷人，不達此理，以取坎填離，認為取腎中之氣以交於心。又有取腎氣後升前降而落於絳宮者。噫!別有些兒奇又奇，心腎原來非坎離。以坎離為心腎者，愚之甚矣。

言五行：

十七
震龍汞出自離鄉，兌虎鉛生在坎方。
二物總因兒產母，五行全要入中央。

自出：一本「出自」。

　　震為龍，為木汞；兌為虎，為金鉛。離為火，坎為水。龍汞出自離鄉，火中出木也，虎鉛生在坎方，水中生金也。火中生出之木，永為不朽之木；水中生出之金，永為不壞之金。木本生火，而火反生木，金本生水，而水反生金，是謂兒產母。古經云："五行不順行，龍以火裡出；五行顛倒運，虎向水中生"者，即是此意。人之氣性易動，如木汞之性浮，若以元神之火，鍛去滓質，則氣性化而真性現，永為不動之性矣。人之妄情至重，如金鉛之性沉，若以精一之水，滌淨塵垢，則妄情消而真情凝，永為無情之情矣。不但此也，氣質化則無性火，識神滅而元神常生；情慾消則無淫念，濁精化而元精無漏。真性現，真情凝，元神生，元精固。性情精神，歸於一氣，仁義禮智，歸於一信，是謂五行全。五行既全，渾然一中，是謂五行入中央。五行入於中央，不偏不倚，陰陽混合，是謂金丹結。倘少東沒西，丟南遺北，別尋藥料，而欲修成金丹，難矣。詩中關切處，是五行全要入中央一句。五行不入中央，則五行分散，金丹不結。五行若入中央，則五行一氣，金丹自成，學者可不先明五行乎?

言兩弦：

十八
月才天際半輪明，早有龍吟虎嘯聲。
便好用功修二八，一時辰內管丹成。

　　金丹，乃龍性虎情，兩弦之氣,交合而成。先取上弦之金八兩，以為丹母；次取下弦之水半斤，以結聖胎。何為兩弦？月自初三一陽生，至初八陰中陽半（圖），其平如繩，有似弓弦（圖），因其陽光在上，故謂上弦。十五圓滿（圖），十六一陰胎，十八一陰現，至二十三，陽中陰半（圖），其平如繩，有似弓弦（圖），因其陽光在下，故謂下弦。月之陽光，從西而生，虎屬金，金在西，故以初八之月，謂虎之弦氣；月之陰體，自東而出，龍屬木，木在東，故以二十三之月謂龍之弦氣。真知之情剛，象虎，如月之陽光也；靈知之性柔，象龍，如月之陰體也。真知剛情，進至於中正，如月上弦生出之陽光，是金八兩也，靈知柔性，退至於中正，如月下弦退出之陰體，是水八兩也。月才天際半輪明，正是真知剛情，進於中正之時。真知進於中正，柔中有剛，靈知為真知所制，已不能飛揚，陽統陰而陰順陽，即有龍吟虎嘯，同聲相應，同氣相求之效。當斯時也，正好用功修持，借陽濟陰，使靈知柔性，亦歸於中正。靈知歸於中正，剛中有柔，真知靈知，俱歸中正，二八兩弦之氣，分數已足，陰陽相當，剛柔如一，一時辰內管丹成矣。然不到二八數足，或陽多而陰少，或陽少而陰多，俱不能成丹。惟陰陽相當，不偏不倚之謂中，始能一時辰內管丹成。一時之功，豈易能哉？苟不下數十年死功夫，不能遽然到此境界也。

言調和二首：

十九
華岳山頭雄虎嘯，扶桑海底牝龍吟。
黃婆自解相媒合，遣作夫妻共一心。

　　華岳在西，扶桑在東，虎為金情，龍為木性，有生之初，性情相合，金木相併，一交後天，假者來而真者昧，性情分為兩處，如龍東而虎西矣。虎稱雄者，金情剛也；龍稱牝者，木性柔也。然雖真情為假情所隔，真性為假性所掩，真情真性，未嘗不欲相會也。山頭雄虎嘯，海底牝龍吟，陰陽隔礙，潛通之象，隔礙潛通，即能相會，但其間無調和之物，故不能會耳。黃婆者，一名真土，一名真意，一名真信。真信一現，則意誠而心正，假者去而真者來，情歸於性，霎時性情相合，如媒妁通信於兩家，遣作夫妻而共一心矣。

二十
赤龍黑虎各西東，四象交加戊己中。
復姤自此能運用，金丹誰道不成功。

　　木能生火，木火一家，故謂赤龍；金能生水，金水一家，故謂黑虎。金木水火為四象，戊己為土，土能和合四象，四象加土而為五行。但五行順行，法界火坑；五行顛倒，大地七寶，是在人運用如何耳。道心真知之情動，是謂復，法當進陽火以造丹；人心靈知之性靜，是謂姤，法當運陰符以溫養。時當用陽即用陽，時當用陰即用陰。陽健陰順，用九用六，各隨其時，真知靈知，兩而合一，入於中央，五行攢簇，金丹成就，自然而然也。

言龍虎：

二十一
西山白虎正猖狂，東海青龍不可當。
兩手捉來令死鬥，化成一塊紫金霜。

兩手：一本「兩獸」。

　　真知之情，靈知之性，雖是先天之物，然落於後天，理欲交雜；真假相混，相隔已久，不能遽然馴順，故曰西山白虎正猖狂，東海青龍不可當也。但金丹之道，有借假修真，以真化假之法。其法順其所欲，漸次導之，下一層死功夫，不合而必至於合，不和而必至於和，愈久愈力，妄情自去，真情自生，氣性自消，真性自現，假者永滅，真者常存。無情之情，方謂真情；無性之性，方謂真性。真情真性，兩而合一，心死神活，不識不知，順帝之則，化為一塊紫金霜矣。金者，堅剛不壞之物。金至於紫，從大火爐中鍛鍊而出，為足色之金。紫金而化成霜，形質俱消，渾然一氣，超出乎陰陽之外矣。

言煉己三首：

二十二
先且觀天明五賊，次須察地以安民。
民安國富當求戰，戰罷方能見聖人。

　　觀天者，觀吾之天性也；明五賊者，明金木水火土五行之相剋也。察地者，察吾之心地也，安民者，安精神魂魄意，各居其所也。修丹之道，莫先於煉己；煉己之要，先須觀天性。天性不昧，則五賊難瞞。次須察心地；心地清淨，則五物皆安；五物皆安，則精固、神全、魂定、魄靜。意誠是謂國富，於是戰五賊而退群陰。陰氣化而為陽氣，殺機變而為生機，可以見聖人矣。聖人者，即良知良能本來之面目，又曰聖胎。五賊降伏，變而為五元，發而為五德，寂然不動，感而遂通，不識不知，順帝之則，非聖胎乎？詩中戰字，大有深意，蓋五賊在心，施行於天，非有與天爭權之大法力，不能降伏。戰之正所以奮大用，發大機，勇猛精進，愈久愈力，不使半途而廢也。古仙云："一毫陽氣不盡不死，一毫陰氣不盡不仙。"煉己必煉至於無一毫陰氣，五行混化，礦盡金純而後已也。

二十三
用將須分左右軍，饒他為主我為賓。
勸君臨陣休輕敵，恐喪吾家無價珍。

　　煉己之道，不能遽然成功，須要順其所欲，漸次導之。蓋人真靈之竅，錮閉已久，積習已深，五賊作禍，非一朝一夕，最難剿滅。用將須分左右軍，饒他為主我為賓者，將欲取之，必先固之也。勸君臨陣休輕敵，恐喪吾家無價珍者，欲取於人，不失其己也。內而防危慮險，外而勤功鍛鍊，則假者可去，真者可保，何愁大道不成乎？

二十四
火生於木本藏鋒，不會鑽研莫強攻。
禍發總因斯害己，要須制伏覓金公。

　　人自後天用事，識神當權，身中所具後天五行之氣，歷劫所帶煩惱根塵，與夫現在習染穢污，一時俱發。若無大法力，大手段，何能攻伐得盡？倘不會鑽研實理，而即冒然下手，以心制心，攻之太猛，有時君火相火俱發，不但不能攻賊，而且為賊所攻，非徒無益，而又害之。如火生於木，禍發必克，木反為火所焚，自傷其生。《參同》云："太陽流珠．常欲去人，卒得金華，轉而相因。"金華者，即道心也。道心者，非心之心，本於天真身所出，具真知之情，有剛正之氣，萬物難瞞。道心光輝一現，群邪退避，其果決剛斷，如金之利。故以道心名金公，鑽研實理，即鑽研以金製木之實理耳。蓋大丹以金公為主人公，若舍金公而欲煉己，徒取其禍。故張三丰云："煉己時須用真鉛。"真鉛金公，皆道心之別名耳。

言金公：

二十五
金公本是東家子，送在西鄰寄體生。
認得呼來歸舍養，配將姹女結親情。

呼來：一本「喚來」。

作親：一本「結親」。

　　金公者，即前所云道心真知也。真知為真情。人生本來性情一家，不分彼此，以體言為性；以用言為情。情即性，性即情，同出異名，非有二也。交於後天，性情遷移，真情昧而妄情生。剛正之氣，為客氣所蔽，不由於我。如東家之子，而寄生於西鄰矣。雖寄生於西鄰，非我永不相見者，但見之認不得耳。果是志士，窮理通徹，認得真實，一呼即來，如空谷傳聲，絕不費力；更能養於密室，常加護持，與姹女真性配合，陰陽一氣，結作親情，仍是東家之物矣。姹女者，宅中之女，即靈知之性。性本陽而謂女者，性主柔，象木，故謂姹女；情本陰而謂男者，情主剛，象金，故謂金公。金公久已出外，一旦還家，與姹女相會，分外情親，未有不生丹者。故《參同》云："金來歸性初，乃得稱還丹。"金木相併，情性相合，即是還丹，此外別無還丹。

言姹女：

二十六
姹女遊行自有方，前行須短後須長。
歸來卻入黃婆舍，嫁個金公作老郎。

　　姹女，即前詩所解靈知之性是也。因其入於後天，人心中有識神居之，未免真中有假，因靈生妄，見火則飛，遊行不定，所謂出入無時，莫知其鄉者是也。欲修金丹，必先使此一點靈性，遊行於所當行之方，虛其靈而不昧其靈，則靈歸真靈矣。前行須短者，以性求情也；後行須長者，以靈養真也。以性求情，一時結丹之妙，故謂短；以靈養真，十月溫養之功，故謂長。宜短即短，宜長即長，是謂自有方。依其方而行之，金丹有望。但須先黜聰毀智，迴光返照。將此一點靈性，安於中央正位，是謂歸來卻入黃婆舍。黃婆舍即不偏不倚、中正之舍。靈性中正，心正而意誠，意誠而信真，信真而不遊行於外。由是以性求情，情來歸性，性情相戀，合為一氣，是謂嫁個金公作老郎。作老郎不是尋常語，大有深意。蓋修丹之道，始而以靈性招真情，真情復而靈性不動不搖，靈性亦自歸真。既而以靈性鈐真情，必須養真情於純陽無陰之地而後已。如郎老妻老，夫妻偕老，不使中途反目破鏡也。此正後須長之意，學者須要深究。 言火候二首：

二十七
縱識硃砂與黑鉛，不知火候也如閒。
大都全藉修持力，毫髮差殊不結丹。

　　還丹之道，惟取硃砂黑鉛二物藥料，鍛鍊成寶，以延性命。硃砂者，離中一點虛靈之氣，即靈知也，屬於人心；黑鉛者，坎中一點剛正之氣，即真知也，屬於道心。因其人心靈知，外明內暗，明屬火，火色赤，取象為硃砂；因其道心真知，外暗內明，暗屬水，水色黑，故取象為黑鉛。此無形無象之砂鉛，而非世間有形有像之砂鉛。既識真知靈知之砂鉛，即可以隨手採取而無難矣。然采之必須煉之，若識藥而不知煉藥之法，亦與不識者相等。故曰縱識硃砂與黑鉛，不知火候也如閒。 蓋金丹全賴火侯修持而成。火者修持之功力，候者修持之次序。採藥須知老嫩，練藥須知時節。有文烹之火候，有武煉之火候，有下手之火候，有止歇之火候，有進陽之火候，有退陰之火候，有還丹之火候，有大丹之火候，有增減之火候，有溫養之火候。火候居多，須要大徹大悟，知始知終，方能成功。倘差之毫髮，失之千里，而欲成丹，難矣。

二十八
契論經歌講至真，不將火候著於文。
要知口訣通玄處，須共神仙仔細論。

　　古來仙真，契論經歌，所言修真藥物火候，最詳最切，至真不假。雖論之而論不及，雖言之而言不盡，何嘗不將火候著於文哉？但契論經歌，其意深奧，或言性，或言命，或言藥，或言火，或言修命火候，或言修性火候，或言外火候，或言內火候，非不言火候也。但言之散亂不整，若不遇明師，整網提綱，疊衣提領，不能知耳。故曰不將火候著於文。又曰須共神仙仔細論。此是教人參究契論經歌，又求明師印證，不得置契論經歌於不讀，專求於師；亦不可以契論經歌為自悟，而不求師。如果契論經歌無火候，何以雲契論經歌講至真乎？大抵學人，契論經歌亦要讀，明師亦要求。讀契論經歌，所以辯邪正真假，擴充識見，訪求明師，所以印證其所辨所見之理耳。自參求師，缺一不可。

言采陽火候：

二十九
八月十五玩蟾輝，正是金精壯盛時。
若到一陽才動處，便宜進火莫延遲。

才動：一本「才起」。

　　月到中秋之時，金精壯盛，道至剛健中正，本性圓明。圓明之功，全在道心耳。一陽才動處，即道心一點真知之陽光，才動而未大動，天根方露端倪。當此之時，急須下手進火，采入造化爐中，漸采漸煉，由微而著；自一陽而必至六陽純全，亦如中秋之月，分外光輝，照徹宇宙。莫延遲三字，乃吃緊語，蓋道心真知之光，難得而易失，若稍延遲，光氣又散，當面錯過也。

言抽添火候：

三十
一陽才動作丹時，鉛鼎溫溫照幌帷。
受氣之初容易得，抽添運用切防危。

　　此詩緊接上詩而言。一陽才動，收歸鼎內，心平氣和，虛室生白，光輝內聚，暗中出明，如照幌幃矣。崔公云："受氣吉，防成凶。"蓋一陽來復容易，而純全最難，必須防危慮險，用抽添增減之功，方能濟事。抽者，減去人心靈知之有餘；添者，增其道心真知之不足。抽之又抽、添之又添，直到無可抽添處，人心不起，道心常存，真知靈知相合，內外光明，方無半夜風雷之患。特以道心初復，陽氣微弱，陰氣正盛，若無抽添之功，稍有懈怠，得而復失，故抽添之功為貴，抽添之功，即是防危之功，非抽添之外，又有一防危。抽添不在防危之外，防危即在抽添之中，兩者一事，學者須要著眼。

言溫養火候：


三十一
玄珠有像逐陽生，陽極陰消漸剝形。
十月霜飛丹始熟，此時神鬼也須驚。

　　元(系"玄"字之誤)珠者，至陽之珠，為圓明不昧之物，乃金丹之別名，即人當初良知良能之本性，這個本性，寂然不動，感而遂通，象乎玄珠。此珠是道心一點剛健真知，集義所生而成象，生而又生，浩氣充塞，光輝圓滿，陽之極矣。陽極須當以陰接之。陰消剝形，借陰養陽，化去陽剛之燥氣。漸剝者，必用十月之功也。十月溫養，礦盡金純，化為靈霜，真空而含妙有，妙有而藏真空，不識不知，順帝之則，如霜飛虛空，不落有無之象，而丹始熟矣。到此地位，造化不能拘，萬物不能移；功成人間，名錄天上，神鬼怎得不驚乎？

言結胎火候：

三十二
前弦之後後弦前，藥味平平氣象全。
采得歸來爐裡鍛，煉成溫養自烹煎。

　　前弦者，陰中之陽，真知歸於中正也，後弦者，陽中之陰，靈知歸於中正也。真知靈知，俱歸中正，剛柔相當，其相當處，是謂前弦之後，後弦之前。當此之時，真知靈知，大小無傷，兩國俱全。其中生出先天一點靈苗，藥味平平，陰陽混成，急當採取，收入造化爐中，鍛鍊成真，結為聖胎。到此地位，藥即是火，火即是藥，用十月溫養之功，自有天然真火烹煎，由微而著，無形生形矣。

言陰陽歸中：

三十三
長男乍飲西方酒，少女初開北地花。
若使青娥相見後，一時關鎖在黃家。

　　長男為震。西方酒者，金水也。初三月現庚方，至陰之下，一陽下生，在卦象震，故曰長男乍飲西方酒。少女為兌。北地花者，水中生金花也。月華之生，自兌至坤，陰中陽現，故曰少女初開北地花，二句皆肖一陽發生之象。曰乍飲，是生平未飲，而今忽飲。曰初開，是前次未開，而今方開。乍飲初開，俱寫道心真知易失而難尋之意。蓋道心埋沒已久，真知有昧，忽於至靜之中，偶然發現，如乍飲酒初開花。此便是返還之機，良宵佳逢，不可錯過，須當乘時採取，與靈知配合，關鎖於中央黃庭室內，夫妻相見，自然生丹。靈知為性，陽中之陰，屬木，木色青，故以靈知取象為青娥。真知靈知相見，同心一氣，自然歸於中央。但歸則歸矣，若不知關鎖，恐有合而復離之患。既關之，又鎖之，門戶緊封，不合者而必合，既合者而常合。張三丰所謂"東家女，西舍郎，配作夫妻入洞房；黃婆勸飲醍醐酒，一日掀開醉一場"者是也。關鎖二字有防危慮險之功，蓋陰陽初會，性情猶未純一，必須勿忘勿助，嚴密防護，方能無滲無漏，金丹自虛無中凝結矣。此乃天機，非師罔知。

言沐浴：

三十四
兔雞之月及其時，刑得臨門藥象之。
到此金丹宜沐浴，若還加火必傾危。

金丹：一本「金砂」。

　　卯兔之月為春分，陽氣升於天地之中，酉雞之月為秋分，陰氣升於天地之中。春分屬木，生氣也，為德；秋分屬金，殺氣也，為刑。德所以生物，刑所以成物。非刑不成德，非德不全刑。有刑有德，而天地造化，得以一氣流行，循環不已矣。修道者，真知之剛，歸於中正，如秋分也；靈知之柔，歸於中正，如春分也；真知靈知，俱歸中正，如春分之德，秋分之刑也。真知之剛健，所以制人心之邪氣，靈知之柔順，所以養道心之正氣。宜剛即剛，宜柔即柔，不失其時，則剛柔中正，如春分秋分，各有其時。故曰兔雞之月及其時也。剛中有柔，柔中有剛，剛柔如一，則真靈不散，如春德秋刑，兩者迭運，故曰刑德臨門，藥象之也。道至剛柔中正，道心常存，人心至靜；真知至靈，靈知至真。真靈合一，良知良能，金丹有像，可以沐浴溫養而灶底抽薪也。否則，不知止足，而猶加火鍛鍊，則剛而太過，柔而不及，剛柔仍不中正，藥枯丹傷，傾危豈能免乎？

言文烹武煉：

三十五
日月三旬一遇逢，以時易日法神功。
守城野戰知凶吉，增得靈砂滿鼎紅。

　　月本無光，借日生光。一歲與日十二會；一月三十日；晦朔之間一會。人之真知埋藏，純陰無陽，如月之無光也，必借靈知而後生光。當靈知真知相會之時，亦如日月三十日遇逢也。至人效日月相會之象，以三十日移於一日之中，又以一日移於一時之中。一時振發剛氣，借人心生道心，以道心制人心；依靈知生真知，以真知點靈知。采鴻濛未判之始氣以為丹母，准陰陽變化之神機以為火候。是道也，有文烹，有武煉。守城者，文烹也；野戰者，武煉也。當文而文，當武而武，為吉，當文而武，當武而文，為凶。文火者，迴光返照，黜聰毀智，專心而養正氣，如守城也。武火者，懲忿窒慾，去妄存誠，猛力以除客氣，如野戰也。知的文武，明的凶吉，有事則用武火，無事則用文火。文烹武煉，陰氣盡而陽氣純，真知靈知相合，化為良知良能，妙覺本性；圓陀陀、光灼灼，淨裸裸、赤灑灑；寂然不動，感而遂通，感而遂通，寂然不動，渾然天理，絕無人欲。猶如靈砂滿鼎紅矣。砂至於靈，氣質盡化，非色非空，非有非無，純是清陽之氣，服之可以卻病延年，消災免難，還複本性，虛靈不昧，真空妙有，造化不能限，陰陽不能拘，萬物不能傷；亦猶是耳。然世間亦有知凶吉，而不下肯心用神功者，何哉？

言卦意二首：

三十六
否泰才交萬物盈，屯蒙二卦稟生成。
此中得意休求象，若究群爻謾役情。

　　乾上坤下()，天氣自上而下降，地氣自下而上升，陰陽不交而為否。坤上乾下()，地氣自上而下降，天氣自下而上升，陰陽相交而為泰。否極泰來，陰陽才交，萬物即於此而盡皆發生，盈滿宇內矣。屯者()坎上震下，水中有雷，陰中陽生，所以散陰而生物。蒙者()艮上坎下，山下有水，陽陷陰中，所以養陽而成物。否泰者，萬物之通塞；屯蒙者，萬物之生成。通塞生成，總是一陰一陽來往運用之。陰陽來往，萬物通塞生成，皆自然而然，非有強作也。修真之道，剛柔未合，即否也；剛柔相合，即泰也。當剛而即進剛以修真，即屯也；當柔而即運柔以養真，即蒙也。知通知塞，能修能養，剛柔隨時而用，變化裁成六十四卦，即在吾方寸之中矣。
　　大抵卦象所以出意，得意可以忘象。若不知卦之意，僅執其卦之象，必欲一陽二陽三陽而行泰，必欲一陰二陰三陰而御否。生三陽行泰，其說猶近於理。至於生三陰御否，不亦難乎？更有以天之子時，謂陽氣在坎而動，遇子而守腎，為朝屯。以天之午時，謂陽氣有限而止，遇午而守心，為暮蒙。噫！以此而謂否泰屯蒙，六十四卦群爻焉能行的盡合？倘究群爻而欲盡合之，豈不枉役情乎？古仙云："不必天邊尋子午，身中自有一陽生。"可為行卦爻者之明證，學者須當三思。

三十七
卦中設象本儀形，得意忘言意自明。
舉世迷徒惟執象，卻行卦氣望飛昇。

得像：一本「得意」。

執象：一本「泥像」。

　　《周易》六十四卦，三百八十四爻，不過明陽儀陰儀、中正不中正之形象耳。若得其陰陽中正不中正之意，可以調和陰陽，自合卦象矣。奈何世之迷徒，不究其意，卻執其象，必欲朝而行屯，暮而行蒙，始於屯蒙，終於既未，而行卦氣，希望成道飛昇，愚之甚矣。

　　殊不知古來仙真，所謂朝屯暮蒙者，是教人知陽生即屯，陽陷即蒙也。陽生如晝之朝，陽陷如夜之昏。當陽生之時，而即進陽火以采陽，是謂朝屯；當陽陷之時，而即運陰符以養陽，是謂暮蒙。所謂既濟、未濟者，是教人知陰陽已合即既濟，陰陽未合即未濟。陰陽已合，金丹凝結，陽火事畢，既濟須防不濟，陰符之功，所必用也。陰陽不合，金丹不結，陰符無用，未濟急須致濟，陽火之功，所必行也。此卦中所藏之意，即此四卦之意，以推之，其餘六十卦，無非一陰一陽之變化，故曰得像忘言意自明。苟明其卦象之意，天關在手，地軸由心，信步走去，頭頭是道，不必執卦象而自合卦象。噫！金蝦蟆，玉老鴉，認得真的是作家。

言庚甲：

三十八
天地盈虛自有時，審能消息始知機。
由來庚甲申明令，殺盡三屍道可期。

　　天地之道，一盈一虛之道。盈極則虛，虛極則盈，自有其時，修道者，能審明盈虛之實理，而能克消其陰，生息其陽，始謂知盈虛消息之機矣。夫克消其陰者，即虛之機也，生息其陽者，即盈之機也。然消之息之，總不離真知之情、靈知之性。真知之情剛，屬於庚金；靈知之性柔，屬於甲木。剛以御外，而制伏客氣；柔以處內，而靜養天真。剛柔兩用，內外兼修，是謂庚甲申明令。令明則剛柔得宜，消息隨時，正氣充而邪氣化；內念不出，外物不入；無眼耳鼻舌身意，無聲色聲香味觸法，淨裸裸，赤灑灑，是謂殺盡三屍。三屍殺盡，群陰悉化，大道可冀。此詩著重處，全在審能消息始知機一句。審者，詳細熟究，無微不入，功深日久，方能見真。能見其真，得心應手，方能消息。能消息方是知機；若不能消息，猶不得謂知機。不知機，是理未曾審辨透徹，如何申明令而殺三屍？故正心誠意之學，全在格物致知也。

言元牝二首：

三十九
要得穀神長不死，須憑玄牝立根基。
真精即返黃金室，一顆靈光永不離。

　　穀神者，先天虛無之一氣，所謂聖胎者是也。此氣非色非空，即色即空，在恍惚杳冥之中，視之不見，聽之不聞，搏之不得，乃道心人心之界，真知靈知之根，剛情柔性之本，生天生地生人。儒所謂"太極"，又謂"至善"，又謂"至誠"；釋所謂"圓覺"，又謂"法身"，又謂"舍利"；道所謂"金丹"，又謂"聖胎"，又謂"穀神"。其實是人生本來良知良能，空谷虛靈之神耳。這個穀神，落於後天，陰陽分判，假者用事，真者退位，穀神埋藏如死矣。
　　欲修金丹，必須活此穀神；欲活穀神，先須調和陰陽；陰陽不和，穀神不結。元為陽，剛健之情是也，牝為陰，柔順之性是也。有剛有柔，則穀神長生，不死之根基立矣。蓋穀神是剛柔中正，兩弦之氣，交合而成。兩弦交合，恍惚杳冥，其中有物，是曰真一之精。真一之精，即穀神之別名，未經鍛鍊，忽存忽亡，是謂真精；已經鍛鍊，凝結不散，是謂穀神。真精既返黃金室，則精一歸中，而穀神凝結矣。穀神凝結，道心常存，人心馴順，真知靈知合一；良知良能，渾然天理，寂然不動，感而遂通；感而遂通，寂然不動，常應常靜，一顆靈光永不離矣。靈光永不離，即是穀神長不死。穀神不死，即仙翁所云"一粒金丹吞入腹，始知我命不由天"也。穀神真精靈光，仍是一個物事，不過就已成未成分別言之，非有三樣，學者須知。

四十
玄牝之門世罕知，休將口鼻妄施為。
饒君吐納經多載，爭得金烏搦兔兒。

多載：一本「千載」。

　　老子云：「穀神不死，是謂元牝。」元牝之門，是謂天地根。元者，乾陽，剛健之德；牝者，坤陰，柔順之德。陽主動，陰主靜，穀神之動靜，即元牝之門也。這個門，生天生地生人物，至無而含至有，至虛而含至實，在人身為四大不著之處。天地之正中，虛懸一穴，開闔有時，動靜自然，本無定位，亦無形象，又號之曰元關竅。元關者，至虛至靈，有無不立也，又號之曰眾妙之門。眾妙者，無理不具，無德不備也。若以口鼻為玄牝，吐納濁氣，安能驅金烏玉兔歸於黃道，凝而為至靈之丹乎?金烏者，日之象，陽中有陰，在人為柔順中正之德，即靈知之靈性也。玉兔者，月之象，陰中有陽，在人為剛健中正之德，即真知之真情也。靈知真知，中正之德，即陽元陰牝，兩弦之氣。穀神乃兩弦之氣凝結而成。不知元牝，安知烏兔？不知烏兔，安能穀神不死而長生耶？噫！是門為何門，順去死，逆來活，往往教君尋不著，元牝豈易知哉！

言性情：

四十一
異名同出少人知，兩者玄玄是要機。
保命全形明損益，紫金丹藥最靈奇。

　　金丹之道，只是一剛一柔，兩味藥料，別無他物。剛屬於真知之情，柔屬於靈知之性。一性一情，兩者雖名有異，而實同出於先天虛無真一之氣。真一之氣，即前詩所謂穀神，性情即前詩所謂元牝。這元牝兩者，元之又元，為不死穀神之要機。蓋先天自然之道，穀神而生元牝，後天返還之道，元牝而成穀神。元牝不交，穀神不結。元牝為要機者，正所以結穀神耳。元牝立，穀神結，可以保命，可以全形，更明進陽之益，退陰之損。益陽而至於無可益，損陰而至於無可損。陰盡陽純，穀神長生，渾然一氣，絕無滓質，圓陀陀，光灼灼，淨裸裸，赤灑灑，造化不能拘，萬物不能傷。如火候煉成紫金丹藥，起死回生，最靈最奇也。

言有為：

四十二
始於有作人難見，及至無為眾始知。
但見無為為要妙，豈知有作是根基。

　　古真雲「性命必須雙修，功夫還要兩段」。蓋金丹之道，一修命、一修性之道。修命之道，有作之道，修性之道，無為之道。有作之道，以術延命也；無為之道，以道全形也。始於有作者，有作之道，以造命也。造命之學，全以法運。盜鴻濛未判之始氣，扭天地造化之樞機，返二十四氣之節口，回七十二候之要道。天地不能知，鬼神不能測，蓍龜不能佔。雖天地鬼神蓍龜，且不能知，人焉得而能見之乎？終而無為者，用無為之道，以修性也。修性之道，抱元守一，萬物皆空，如雞抱卵，如蚌含珠。功夫到日，至誠前知，慧心大開，聲入心通，吉凶先知，禍福預曉，誰不知之。但人只知無為之道為要妙，而不知有作之道是根基。不知有作，而只無為；不但不能修命，而亦不能修性。縱有所修，亦不過修後天氣質之性，豈能修先天根本之性乎？根本之性，天命之性也。本來性命一家，並無兩事，因交後天，陰陽相離，一而成兩，性命各別矣。性命各別，於是性不能顧命，命不能顧性。命為物奪，不能自主，性亦由是而亂。性亂命搖，邪正相混，理欲交雜，假者用事，真者退位，日復一日，年復一年，陰氣剝陽於盡，性命未有不傾喪者。故金丹之道，必先有為，於後天中返先天，還我原來命寶。命寶到手，主宰由我，不為造化所移。於是抱元守一，行無為之道，以了真空本性，直超最上一乘之妙道矣。奈何一切頑空寂滅之徒，只知無為，不知有作者，何哉！

言雌雄：

四十三
黑中有白為丹母，雄裡懷雌是聖胎。
太乙在爐宜慎守，三田聚寶應三台。

　　黑中有白者，道心所發之真知，為剛健中正之德，故謂丹母。雄裡懷雌者，人心本來之靈知，為柔順中正之德，故謂聖胎。健順合一，剛柔同氣，人心亦化為道心，靈知亦歸於真知，是名太乙含真氣。太乙即陰陽混合精一之神，乃金丹之別名。將此太乙真氣，入於造化爐中，溫之養之，謹封牢藏，守而勿失。則精全氣全神全，三田聚寶，如三台輔極，而造化在手矣。三田非關元、黃庭、泥丸之說，亦非丹田、絳宮、天谷之說，亦非尾閭、夾脊、玉枕之說；乃先天精、氣、神三品大藥所生之處，無形無象，亦無方所。以其是精氣神所生之處，故謂田；以其精氣神三者分言，故謂三田。其實三田總是一田，三寶總是一寶。因其有煉精化氣，煉氣化神，煉神化虛三層功夫，故以三田分言之。若到煉神化虛時，只有一虛，而精、氣、神亦歸於無跡，更何有三田之說乎？

言有無：

四十四
恍惚之中尋有像，杳冥之內覓真精。
有無從此自相入，未見如何想得成。

　　恍惚者，非色非空，不定之象；杳冥者，至寂至靜，不睹之處。恍惚中有像，靈知也，杳冥內真精，真知也。靈知外陽而內陰，為有中之無：真知外陰而內陽，為無中之有。修道者欲成金丹，須在恍惚中尋靈知，杳冥內覓真知。果能心會神悟，認得真實，是謂已見。既已見的，以真知而制靈知，以靈知而養真知，則有無從此眷戀，自相入而交感，金丹立成。否則，不知恍惚中象，杳冥內精，是未見金丹藥料是何物色，而欲妄想結丹，如何想得成乎？

言服丹二首：

四十五
四象會時玄體就，五行全處紫金明。
脫胎入口身通聖，無限龍神盡失驚。

紫金：一本「紫光」。

　　金丹之道，全是攢簇五行，和合四象。若四象會，則性情精神相合，而元體已就，更能允執厥中，用天然真火鍛鍊，是謂五行全。五行既全，仁、義、禮、智，皆歸一信；性、情、精、神，皆化一氣。健順混合，剛柔無跡，真知靈知，亦變而為良知良能，至善無惡，混然天理，圓通無礙，虛靈不昧，具眾理而應萬事，如黃金鍛為紫金，光明外射；吞而服之，化盡後天群陰，露出先天法身，入於聖人之基，我命由我不由天，龍神焉得不驚乎？入口之義，乃頓悟之謂，非服食之說。先天之氣，鍛鍊成熟，忽的由漸而頓，自明而誠，如丹藥入口，萬病俱消，所以身能通聖。學者須要會的言外意，不得泥文執象。若以入口視為口中吞服，試思先天之氣，無形無象，吞個甚麼？服個甚麼？於此可以曉然矣。

四十六
華池宴罷月澄輝，跨個金龍訪紫微。
從此眾仙相見後，海潮陵谷任遷移。

海潮：一本「海田」。

　　華池宴罷者，取坎中真陽，入於造化爐中，道心穩定而實其腹也。月澄輝者，道心常存，真知慧光朗照，不隱不瞞也。跨個金龍者，乾為金，為龍。取坎中道心真知之一陽，填離中人心靈知之一陰，靈知亦化為真知，離復成乾，本來面目全現，渾然天理，圓陀陀，光灼灼，純陽無陰矣。訪紫微者，紫微大帝，乃造化之主宰，列星之樞紐。修道而至復成乾體，主宰在我，天關在手，地軸由心，造化不能拘，萬物不能移，訪紫微而與天為徒，功成人間，名標天上。從此眾仙相見，任他海水潮泛，陵谷遷移，而法身永久不壞矣。

言丹自內結：

四十七
要知金液還丹法，須向家園下種栽。
不假吹噓並著力，自然丹熟脫真胎。

　　金液還丹之法，大藥至近不遙，功夫約而不繁，家園自有藥物，可以隨時栽種，不須外邊爐鼎吹噓運火之力，而自然成熟脫化。
　　夫丹者，先天虛無真一之氣，系混沌初分之靈根，為生物之祖氣，含而為真空，發而為妙有，用而為道心，養而為穀神；至無而含至有，至虛而含至實，內有五行之氣，而無五行之質；藏於五行之中，而不落於五行。為聖為賢，作佛作仙，皆由這個。這個不是別物，即吾本來非色非空，秉彝之良。只緣交於後天，識神用事，埋沒不見，若遇真師點破，始知的家園自有，不從他得，一種即生，由微而著，自然成熟。仙翁曰："須向家園下種栽。"一切旁門外道，向身外搜求者，可以醒悟回頭矣。

言藥自外來：

四十八
休施巧偽為功力，認取他家不死方。
壺內旋添延命酒，鼎中收取返魂漿。

　　上詩言家園下種栽，恐人執一身而修，故此緊接曰：「休施巧偽為功力，認取他家不死方。」所謂家園下種栽者，特以金丹藥物，處聖不增，處凡不減，人人具足，個個圓成，不待他求，家園自有也。所謂他家不死方者，特以先天之氣，交於後天，識神用事，陽為陰陷，如我家之物，而為他家所有矣。若欲返本還元，必用追攝之法，方能先天真陽，已去者而復來，既來仍是我家之物矣。蓋未來屬他，已來屬我。因有未來已來之時，即有他家我家之別。故當未來之時，須要腳踏實地，漸采漸煉，旋添旋收，以行有為之功。雖曰有為，其實無為。曰有為者，竊陰陽，奪造化，非他一切巧偽之術，皆自然之運用。旋添延命酒者，增道心之真知，以固命也。收取返魂漿者，虛人心之靈知，以養性也。延命酒者，金汁也；返魂漿者，木液也。添其金，收其木，金木相併，情性合一，真知靈知凝結，丹元有像。旋添收取四字，最有深意，蓋陰陽散渙已久，若不旋添收取，漸次而進，金木不能相併，性情不能相合。惟旋添收取，日乾夕惕， 勿忘勿助，日久功深，金木自然相併，性情自然和合，方能延得命，返得魂，而入於長生不死之地也。

言內外二丹：

四十九
雪山一味好醍醐，傾入東陽造化爐。
若過崑崙西北去，張騫始得見麻姑。

　　雪山在西，為金，象元情；醍醐為水，象元精；東陽為木，象元性；造化爐為火，象元神。取元情元精之金水，傾入於元性元神之木火。以木火而煉金水，以金水而製木火。刑以成德，德以全刑，刑德兩用，則金木相併，水火相濟，四象和合而丹還矣。此外丹法象也。崑崙山在大地之西北，為萬山之祖脈，比之先天真一之氣，為生物之祖氣。西北屬乾，在地至高之處，高者為陽。張騫陽也，麻姑陰也。當還丹已結，化為真一之氣，由微而著，陽氣充足，大藥發生，渾然天理，剛健中正，脫出一粒至陽之丹。以此丹而點一身後天之陰，如貓捕鼠，假陰化而真陰現，陰陽混合，結為聖胎，故曰「若過崑崙西北去，張騫始得見麻姑。」「始得見」三字，內包功夫層次，言還丹未到陽極之時，張騫未許見麻姑；若養到陽極之時，張騫始得見麻姑。真陰真陽相見，道心人心俱化而為良心；真知靈知，盡變而為良知，一粒黍米之珠，懸於虛無之中，非色非空，照見三千大千世界，絕無遮礙，此內丹法象也。外丹者，已失而復得，從外而還於內，還丹是也；內丹者，已還而鍛去陰氣，從內而發現真白，大丹是也。外丹成，內丹就，功成名遂。逍遙於無何有之鄉矣。

言陽精：

五十
不識陽精及主賓，知他那個是疏親。
房中空閉尾閭穴，誤殺閻浮多少人！

　　緣督子曰："一點陽精，秘在形山，不在心腎，而在乎元關一竅。所謂陽精者，以其至陽至精，而無一毫陰濁之氣也。即本來剛健中正，純粹之精，藏之則為真空，發之則為妙有，所謂秉彝之良心，又謂道心，非後天至陰至濁之精可比，夫陽精在人身中，主宰造化，卻除諸邪。古人名之曰真一之精，又曰真一之水，又曰真一之氣，其實皆道心陽精之一物耳。陽精者，先天地所生，為主；陰精者，後天地所生，為賓。主者與我相親，賓者與我相疏。錯認陰精為陽精，行房中御女之術，閉尾閭，勒陰精，妄想結丹，焉能成之？陽精雖是房中得之，而非房屋之房，乃是一身之房。如仙翁所謂家家有，家圓種，同一寓意，豈得認為房屋之房乎？學人欲識陽精，先覓元關。知的元關，陽精在是矣。

言返本：

五十一
萬物芸芸各返根，返根覆命即長存。
知常返本人難會，妄作招凶往往聞。

　　萬物春生夏長，秋斂冬藏，此常道也。既生長之而又斂藏之，是謂返根。返之於根，是謂覆命。覆命者，復其天命之生氣也。生氣即復，自根而又發，故得以常存而不死矣。人能知萬物常存之天機，而能返根覆命，則亦常存而仙矣。
　　但知常返本之道，其理幽深，其功細微，有藥物之老嫩，有火候之急緩，有內藥物，有外藥物；有內火候，有外火候；有文火候，有武火候；有採藥火候，有鍛鍊火候；有結丹火候，有脫丹火候；有修命火候，有修性火候。這些層次，須要真師一一傳授，方可行持。否則，不知求詢於人，依自己聰明識見，臆度私猜，以為會悟，而便冒然下手。殊不知差之毫髮，失之千里，妄作招凶，理有可決！

言慧劍：

五十二
歐冶親傳鑄劍方，莫耶金水配柔剛。
煉成便會知人意，萬里誅妖一電光。

　　劍者，護身之物，乃作佛成仙之慧器，為聖為賢之把柄，即所謂還丹也。非還丹之外，別有一劍。所謂還丹者，即還本來良知良能，剛柔合一之真靈。鑄劍即鑄此良知良能，剛柔合一之慧器。以體言則為丹，以用言則為劍。其實劍也，丹也，總是一個，無有兩件。古有歐冶鑄劍，屢次不成，其妻莫耶，跳入爐中，一火成功。世稱莫耶寶劍，其鋒利無比。修真之道，鑄劍為先，取剛柔中正之氣，用水火鍛鍊成寶，名曰慧劍，佩帶身旁，隨心使用，萬里誅妖一電光耳。仙翁以歐冶、莫耶，喻剛柔相合之義，良有妙旨，修道者須要知的剛柔，俱要歸於中正，方能點化後天之陰。若宜剛而或柔，宜柔而或剛，或剛而過躁，或柔而太懦，不中不正，便是鑄劍不成。鑄劍不成，內無把柄，步步阻滯，將何而完大道乎？然鑄劍之方不易知，剛柔配合最難曉。倘不遇真師親傳口授，枉自猜量耳。

言調和性情：

五十三
敲竹喚龜吞玉芝，鼓琴招鳳飲刀圭。
邇來透體金光現，不與凡人話此規。

　　竹為虛心之物，敲之則應。琴為有音之物，調之則和；龜為養氣之物；鳳為文明之物；玉芝為柔嫩長壽之物，刀圭為精粹不雜之物。龜、刀、圭皆屬陽，鳳、玉、芝皆屬陰。金丹之道，虛心實腹兩件事，其外再無別法。人心虛，則道心生，而腹實，如敲竹喚龜也。腹既實，以道心之剛，制人心之柔，如龜吞玉芝也。真知現，則靈知靜而心明，如鼓琴招鳳也。心既明，以靈知之性，養真知之情，如鳳飲刀圭也。道心真知，人心靈知，虛實相應，剛柔如一，常應常靜，圓陀陀、光灼灼、淨裸裸，赤灑灑，透體玲瓏，內外光明，入於從容中道聖人之域。此系竊陰陽，奪造化，轉乾坤，扭氣機，先天而天弗違之道，安可與凡人話之乎

言漸頓：

五十四
藥逢氣類方成象，道在希夷合自然。
一粒靈丹吞入腹，始知我命不由天。

　　同氣同類之藥，真知之真陽、靈知之真陰是也。真陰真陽，兩而交合，方能自無象而凝結成象矣。聽之不聞，名曰希；視之不見，名曰夷。不聞不見，道歸於虛，一氣渾然，活活潑潑的，無思也，無為也，寂然不動，感而遂通，天下之故，無待勉強，合於自然。始而陰陽凝結，既而陰陽渾化，一粒靈丹，懸於虛空之中，大地山河，無處不照，吞而服之，光生五內，消盡群陰，換過後天爻象，始知我命由我不由天矣。上二句由勉強而歸於自然，三句由自然而歸於頓悟。靈丹入腹，即頓悟之義。修道至於頓悟，有無俱不立，天地悉歸空，跳出陰陽之外，不為陰陽所拘，命由自主，不由天主。若未到頓悟之時，猶在陰陽中出入，而命尚由於天，玩一始字可知矣。

言結丹至易：

五十五
赫赫金丹一日成，古仙垂語實堪聽。
若言九載三年者，儘是遷延款日辰。

　　金丹大藥，人人具足，家家現成。若能窮究實理，訪拜明師，知的真知靈知二藥，認得元關一竅，果下肯心，直登彼岸，一日之功，即可成赫赫至陽之丹，何用三年九載！此古仙垂語，真實不妄。但結丹在一時，溫養須十月。苟無溫養之功，金丹不固，必至得而復失。所言一日成者，特以陰陽交合言之，非金丹成熟之謂。成熟必須陰符陽火抽添增損之功，增之又增，損之又損，直至增無可增，損無可損，方才全的一個赫赫至陽之丹。若果是成熟之丹，豈有一日成熟之理？仙翁前詩云："縱識硃砂與黑鉛，不知火候也如閒；大都全藉修持力，毫髮差殊不結丹。"後詞云："若要修成九轉，先須煉己持心。"於此可以知金丹一日成之意矣。

言德行：

五十六
大藥修之有易難，也知由我亦由天。
若非修行積陰德，動有群魔作障緣。

　　上詩言一日成丹，是不難矣。但恐學者輕慢大道，不修德行，妄冀仙道，故此詩以德行曉之。天之所命於人者，德也；人之所以報天者，亦德也。有德則天喜，修命甚易而由我；無德則天怒，修道甚難而由天。此何以故？蓋無德無行，鬼神不容。動有魔障阻擋，患難疾病，半途而廢，勢所必有。故修道者必以修德為先。德重，則以之學道而道易學，以之修道而道易修，特以天喜而魔障自化也。

言盜機：

五十七
三才相盜及其時，道德神仙隱此機。
萬化既安諸慮息，百骸俱理證無為。

　　三才相盜者，天地為萬物之盜，萬物為人之盜，人為萬物之盜。及時者，萬物盜天地之氣而榮旺，天地即因萬物榮旺而及時收斂之，是天地者，即萬物之盜也。人見萬物而生貪痴，萬物即因人貪痴，而及時奪人之精神，是萬物者，即人之盜也。萬物得人栽培而成實，人因萬物成實而及時取用之，是人者又萬物之盜也。及時之盜，有先與後取之機，亙古神仙隱而不露。其隱者以其及時而盜之機，竊陰陽，奪造化，轉生殺，扭氣機，消客氣，扶正氣。故萬化安，諸慮息，百骸理，證於無為自然之道也。此詩著重處在及時二字。及時而盜，則天地萬物之氣為我得；失時而盜，則我之氣早為天地萬物奪。及時即盜也，不及時非盜也。時之一字微矣哉。

言窮理：

五十八
陰符寶字愈三百，道德靈文滿五千。
今古上仙無限數，盡於此處達真詮。

　　《陰符》、《道德》二書，乃修真之祖書。洩天地造化之機，露陰陽生殺之竅。自古及今，上士至人，皆於二經窮究實理，得達真詮，以了性命。即如仙翁《悟真》一書，亦本《陰符》、《道德》而作，學者若能明悟真，則《陰符》、《道德》之義，亦可了了。

言求師：

五十九
饒君聰慧過顏閔，不遇真師莫強猜。
只為金丹無口訣，教君何處結靈胎。

　　上經言《陰符》、《道德》，為寶字靈文，學者宜向其中窮究矣。但恐學人執著丹經，自以為是，而不求人，故此詩教人急訪真師耳。
　　丹經子書，藥物火候，無一不備，其中譬喻多端，無非使人人明此理，個個知此道也。但性命之學，幽隱深奧，未易辨真。如有所見所悟，必須求師印證。若不求師，自負聰明，強猜私議，豈不耽誤性命乎？故曰饒君聰慧過顏閔，不遇真師莫強猜。夫性命之道，惟采先天之氣為要著。但先天之氣，無形無象，視之不見，聽之不聞，搏之不得，如之何而修煉？如之何而返還？丹經子書，未嘗不言此氣也，未嘗不言修練也，未嘗不言返還也。但極力言之而言不像，極力論之而論不及。必借真師口傳心授，方能認得藥物，明得火候，一往直前，無阻無擋。否則，不求師訣，徒依丹經話頭，稍分枝葉，自謂大徹大悟，而即任意做作，不著於空，即執於相，將在何處而結靈胎乎？此真師口訣不可不急求也。

言息機：

六十
了了心猿方寸機，三千功行與天齊。
自然有鼎烹龍虎，何必擔家戀子妻。

　　學人不能明道成道者，皆由心之不定，腳根不實之故。若果萬緣皆空，俯視一切，損之又損，以至於無為，方寸清靜，則內功成矣。更加積德修行，苦己利人，處處方便，富貴不能淫，貧賤不能移，威武不能屈，死心踏地，隨緣度日，煩惱盡除，則外功就矣。內功成，外功就，三千功滿，德與天配，即可壽與天齊。所謂有大德者，必得其壽也。夫人心方寸之中，絲毫塵埃容不得，稍有塵埃，性情不合，龍虎張狂，有等等凶險之事生出。若果心機去盡，空空洞洞，不必別尋鼎器，即此便是鼎器。鼎器既立，則一動一靜，不識不知，順帝之則，性情合一，和氣燻蒸，即此便是烹龍虎，不必再問烹龍虎。是道也，藥物現成，鼎器自有。知之者，雖庸愚小人，勤而行之，可登聖位。但世人看不破世事，認不真性命，貪戀子妻，牽纏不斷，費盡心機，油涸燈滅，髓竭人亡，哀哉！

言止足：

六十一
未煉還丹即速煉，煉了還須知止足。
若也持盈未已心，不免一朝遭殆辱。

　　還丹者，還其人生之初，良知良能，剛柔合一，真靈之本性也。夫人自陽極生陰，先天入於後天，良知變為假知，良能變為假能。剛柔不當，真靈有昧，如我家之物遺失於外矣。還者，還其所本有，如物已失而復得，已去而仍還也。蓋還丹之道，有進退急緩，修養止足之火候，須要隨時運用，因事制宜，不可太過，不可不及。故丹未還之時，勇猛精進，漸采漸煉，急求其還。若丹已還，仍是良知良能，剛柔合一，真靈不昧之物。功力已到，藥氣已足，有為事畢，無為事彰，速當住火停輪，釜底抽薪，用溫養之功，防危慮險，保此一點真靈，在造化爐中。天然真火，自烹自煎，化盡群陰，脫出一個金剛不壞之物，方為全吉。否則，當丹已還，不知止足，持盈未已，而猶加火鍛鍊，陽氣亢燥，藥物枯老，真者去而假者生，得而復失，一朝殆辱，烏能免諸。昔純陽翁三次還丹不成，紫清翁半夜風雷之患，皆因於此。蓋文烹武煉，各有其時；陽火陰符，各有妙用。差之毫髮，失之千里，修道者可不慎乎？

言生殺二首：

六十二
須將死戶為生戶，莫執生門號死門；
若會殺機明反覆，始知害裡卻生恩。

　　生門死戶，原是一個。即元關一竅之門戶也。這個門戶，內藏五行之氣，順之則五行相傷，各自一家，五德變為五賊，生戶即是死戶，生門即是死門；逆之則五行相生，同歸一氣，五賊化為五德，死戶即是生戶，死門即是生門。生死之機，只在順逆之間耳。若會的殺機中求生機，反覆用之，則害裡生恩，死門死戶，可變而為生門生戶，即長生不死矣。戶數奇，門數偶，死戶變生戶，假陽去而真陽生；死門變生門，假陰退而真陰生。真陰真陽生，兩而合一，仍是當年至善無惡之本面。至善無惡，渾然天理，流行不息，生機常存，豈有不延年益壽者哉！

六十三
禍福由來互倚伏，還如影響相隨逐。
若能轉此生殺機，反掌之間災變福。

　　世間感應之道，福去則禍來，禍去則福來。禍福互相倚伏，如影隨形，如響逐聲。修道者知禍福倚伏，即可知吾身生殺倚伏。若能轉此生殺之機，殺裡求生，則反掌之間，災即變幅，絕不費力也。生殺之機，即吾身所具五行之氣。五行之氣，順之則德中有刑，而為殺機，逆之則刑中有德，而為生機。生機者存，殺機者亡。經云："五行順行，法界火坑；五行顛倒，大地七寶。"順逆之間，生殺系之。轉之一字，大有力量，非有與天地合德，與日月合明者不能轉；非有與四時合序，與鬼神合吉凶者不能轉；非有俯視一切，萬物皆空，以道為己任者不能轉。噫！非知之艱，行之惟艱，生殺之機，豈易轉哉？

言混俗和光：

六十四
修行混俗且和光，圓即圓兮方即方。
顯晦逆從人莫測，教人爭得見行藏。

　　金丹大道，光明正大。在塵世中而修，在市朝中而作，非孤寂守靜，避世離俗之小道。須要混俗和光，方圓應世，顯晦逆從，行藏虛實，使人莫測，方是大作為，大機關。彼索隱行怪之輩，或參禪打坐，或觀空定心，或運氣存想，或搬精弄髓，與夫爐火閨丹，等等旁門，安敢在光天化日之下，眾人觸目之地做作也？不敢在觸目之地做作，必是喪行，不是修行，焉能了的性命？昔達摩觀見東土神州，有大乘氣象，遂入中國，以了大事；慧能既得五祖之傳，隱於四會獵人之中，以成正果；紫賢既得杏林之傳，往通邑大都，依有力者以了性命。如三聖者，皆混俗和光，依世法而修道法，故能成仙作佛。若舍世法，便無道法。既無道法，將何所修而返本還元，保命全形乎？噫！混俗和光之天機，可與知者道，難與不知者言也。

************       

《悟真》直指卷三

宋張紫陽真人著

棲雲山悟元子劉一明解

門人沖和張陽全校閱

　

　　五言律詩一首 以象太乙含真氣　　　

女子著青衣，郎君披素練。
見之不可用，用之不可見。
恍惚裡相逢，杳冥中有變。
一霎火焰飛，真人自出現。

　　靈知為陽中之陰,具有柔性。性主生，屬木，木色青，故曰女子著青衣。真知為陰中之陽，具有剛情。情主殺，屬金，金色白，故曰郎君披素練。但性情有先天后天之分。後天者，氣性妄情，乃氣質之性情，有形有像，可見之物，不可用也。先天者，本性真情，乃真空之性情，無形無象，所用之物，不可見也。因其不可見，故在恍惚杳冥之中。曰恍惚、曰杳冥，是有其氣而無其質，視之不見，聽之不聞，搏之不得，如之何凝結而成丹乎？然雖不可見、不可聞、不可搏，而靈知之性，真知之情，有時在恍惚裡相逢，杳冥中變化。於此相逢變化之際，神明默運，收入造化爐中，加火鍛鍊，一霎時間，先天之氣自虛無中來，凝結成象，而真人在暗室中出現矣。此還丹法象，所謂一時辰內管丹成也。此真人出現，乃真陰真陽交合，其中一點生機出現，即所謂聖胎，非十月胎完身外有身之出現。若是身外有身之出現，豈能一霎時間，即能脫胎換骨，身外有身乎？仙翁此詩一首，象太乙含真氣。若有人問真人出現之義，吾則曰：即太乙含真氣也。 　　　

西江月十二首，以象十二月。仙翁曰："西者金之方，江者水之體，月者丹之用。"

其一
內藥還同外藥，內通外亦須通。丹頭和合類相同，溫養兩般作用。
內有天然真火，爐中赫赫長紅。外爐增減要勤功，妙絕無過真種。

　　內藥者，靈知之靈性，外藥者，真知之真情．以其靈知藏於人心，人心用事，借靈生妄，故謂內藥。以其真知具於道心，道心退位，真知不彰，故謂外藥。真知靈知，本來一家，同出異名，故曰內藥還同外藥。內藥者，所以修性，固須通曉；外藥者，所以修命，亦須通曉。古經云："修命不修性，此是修行第一病，修性不修命，萬劫陰靈難入聖。"故曰內通外亦須通。性為陰，命為陽。金液大丹，乃取真陰真陽同類，兩弦之氣，和合而戊。若修命而不修性，或修性而不修命，是孤陰寡陽，大丹不結，所謂性命必須雙修也。但性有性之作用，命有命之作用；性為法身上事，命為幻身上事。溫養兩般作用，大有不同，所謂功夫還要兩段也。修性之道，乃無為之道，無為主靜，不假施為，守中抱一，內爐自有真火，赫赫長紅，此用文火以溫養也。至於修命之道，乃有為之道；有為主動，須要外爐增減，勤功鍛鍊，此用武火以烹煎也。增者增其真知之不足，擇善固執是也；減者減其靈知之有餘，黜聰毀智是也。增至於無可增，減至於無可減，性定命凝，真種到手，方為妙絕。此性命兩般作用，及其外丹成就，收歸鼎內，即是內丹。蓋未來為外，已來為內，所謂金來歸性初，乃得稱還丹也。

其二
此道至神至聖，憂君分薄難消。調和鉛汞不終朝，早睹元珠形兆。
志士若能修煉，何妨在市居朝。工夫容易藥非遙，說破人須失笑。

　　上詞提明內外二藥，此詞言外丹行持之功。金丹之道，至神至聖，修之者立竿見影，直躋聖位，但恐人福分淺薄，難以消受耳。金丹之所難得者，真知之真鉛，靈知之真汞。若識真知靈知而調和之，則剛柔相當，性情如一。不待終朝，而良知良能之形兆早見，亦如元珠暗中生明矣。蓋良知良能之靈根，埋沒已久，不能自出。今得真知靈知，兩而合一，良知良能之靈根，雖不能遽然純全，而其一點生機，已在恍惚杳冥之中有像。既有一點生機，由微而著，漸次可復於純全。形兆者，純全之先見者也。果有志士，勤而修之，不必避世離塵，何妨在市居朝。特以金丹之道，藥物現成，功夫簡易，不待外求，即在當人。若還說破，令人失笑耳。失笑者凡聖同途：天人一理，只在順逆之間耳。

其三
白虎首經至寶，華池神水真金。故知上善利源深，不比尋常藥品。
若要修成九轉，先須煉己持心。依時採取定浮沉，進火須防危甚。

　　上詞言調和鉛汞，即能成丹。然欲調和鉛汞，先要識得真鉛之真知一味大藥，方可下手。真知者，真情也；在法象為白虎首經，又為華池神水，真情隱於妄情之中。情屬金，故謂白虎。真情雖隱於妄情之中，而亦有時現露，天地之心復見，生機萌芽，故謂首經。首者，初也，經者，常道也。經道之初，無中生有，陰中含陽，為萬物之母，即是生機。這一點生機，即為聖為賢之根，成佛成仙之本，故謂之至寶。這個生機，又謂華池神水。華池者，即元關一竅，眾妙之門。因其內藏生機，故謂華池；因其生機條理百骸．滌盪五臟，故謂神水；因其生機經火鍛鍊，凝結不散，堅久不壞，又謂真金。首經也、神水也、真金也，總是生機一物；又謂上善之性，上善者，至善也。至善無惡，具眾理而應萬事，如水之有本，源遠流長，利萬物而不窮。此保命全形，至真之藥品，不比尋常草木金石之藥品也。但此藥品，藏於後天，偶或一現，旋得旋失，不能久留。若欲修成九轉，永遠不壞，必先煉己持心，消去客氣塵情，依時採取，以定浮沉。靈知藏於人心，人心動而靈知飛，易浮；真知具於道心，道心昧而真知藏，易沉。煉己持心，即煉去人心靈知，浮者而使沉。依時採取，即採取道心真知，沉者而使浮。浮沉顛倒，以道心而制人心，以人心而順道心，以真知而統靈知，以靈知而養真知。人心靜，道心存，真知靈知，同氣連枝，金丹有望。然藥物易知，火候最難。進火功夫須要知藥物老嫩，急緩吉凶。若冒然下手，非徒無益，而又害之矣，故曰進火須防危甚。

其四
若要真鉛留汞，親中不離家臣。木金間隔會無因，全仗媒人勾引。
木性愛金順義，金情戀木慈仁。相吞相啖卻相親，始覺男兒有孕。

　　上詞言採藥須憑煉己之功。夫煉己者，欲其三家相見也。金丹之道，只是剛柔二字。剛之中正為真知，取象為真鉛，柔之中正為靈知，取象為真汞。取此二物，合而成丹。但真知不彰，則靈知易飛，是真知為制靈知之物也。然真知固能制靈知，而靈知又能養真知，是靈知為真知之家臣也。若先不定靈知，則真知不現，故曰若要真鉛留汞，親中不離家臣。親者，真知靈知，剛柔相合之謂。真知者，主君；靈知者，家臣。家臣不順，則主君難以施為。蓋真知靈知，所爭者毫髮之間。靈知盡則真知現，真知存則靈知順；真知存則剛健，靈知靜則柔順。剛健柔順，性情相合。故丹道取真鉛真汞兩味藥料耳。真知之鉛情屬金，靈知之汞性屬木，後天用事，情西性東。如金木間隔，各自一家，而不能相會矣。若非有真信相通，則真情真性不現，真知靈知不合。真信者，真意也，又名真土。真土一現，則金木自並；真信一通，則性情自合，是真信為真情真性之媒人也。真性為木，主順主仁；真情為金，主剛主義。性情得信，於中調和，則木性愛金情而順義，金情戀木性之慈仁。性情合一，剛柔相應，仁義兼全，真知靈知同氣。相吞相啗，性定情忘，先天之氣自虛無中來，凝而為一粒黍珠，聖胎有像，所謂男兒有孕也。

其五
二八誰家姹女，九三何處郎君？自稱木液與金精，遇土卻成三姓。
更假丁公鍛鍊，夫妻始結歡情。河車不敢暫留停，運入崑崙峰頂。

　　上詞言，三家相見即結聖胎。但三家相見，非真火鍛鍊，而聖胎不成也。二為陰火之數，八為陰木之數，故謂姹女。九為陽金之數，三為陽水之數，故謂郎君。木之液為火，木生火為一姓；金之精為水；金生水為一姓；土居中央自為一姓，此五行而分為三姓。三姓相會合為一姓，是謂五行全。比之修道者，元性元神為木火一姓，元情元精為金水一姓，元氣為土一姓，此三姓為內三姓。仁禮屬木火為一姓，義智屬金水為一姓，信屬土為一姓，此三家謂外三姓。
　　修道者以內三姓而統外三姓，以外三姓而全內三姓，總以三姓成一姓為歸結。但此三姓，須要勇猛修持，專心致志，下一番死功夫，方能歸於一姓。丁公鍛鍊，即勇猛修持之功。勇猛修持，不仁而必至於仁，不義而必至於義，不禮而必至於禮，不智而必至於智，不信而必至於信。仁義禮智皆歸一信。而性情精神，亦化為一氣。三姓和合，剛柔相應，性情如一，而夫妻始結歡情矣。既得夫妻結歡，愈久愈力，火功不缺，一氣成功，期必至於純陽無聲無臭而後已。故曰河車不敢暫留停，運入崑崙峰頂。河車者，北方正氣，非功家運腎氣自尾閭夾脊上升頭頂之說。乃是一氣成功，以水濟火，水火烹煎，無有間斷之意。如河中水車，載水上升下降，晝夜運轉而不停息也。崑崙為萬山之祖，運入崑崙峰頂，是三花聚頂，五氣朝元，入於真空妙有，不識不知，順帝之則地位矣。

其六
七返硃砂返本，九還金液還真。休將寅子數坤申，但要五行成准。
本是水銀一味，周流遍歷諸辰。陰陽數足自通神，出入豈離玄牝。

　　上詞言，五行攢簇，運火鍛鍊，即可成功。然鍛鍊須要知的七返九還之實理。七者火之陽數，九者金之陽數。靈知之性柔，內藏邪火，邪火消而真火生，如靈汞結成硃砂，永為不飛不揚之物，火返於本矣。真知之情剛，內有燥金，燥金化而真金純，如濁金化為液汁，永為至淨至明之金，金還其真矣。此丹經七返九還之義。彼世之旁門，以子數至申為九還，以寅數至坤為七返者，豈知七返九還之義乎？不知七返九還之義，焉知五行成准乎？五行成准者，火返本則火中出木而神靈。神靈則靈知不昧，金還真則水中生金而精一。精一則真知常存。靈知不昧，真知常存。真知即是靈知，靈知即是真知。金木水火，四象和合，歸於中央，五行一氣，不偏不倚，渾然天理，五行成准矣。然五行成准之功，總是水中金一味大藥運用之。水銀者，水中銀，即是水中金，仍是一點真知之真情。真知內含先天真一之氣，為五行之根，為四象之本。動而生陽，靜而生陰，周流於四象五行諸辰之位。
　　返還之道，時當陽而即進陽火，以采此真知；時當陰而即運陰符，以養此真知。陽火陰符數足，五行混化，良知良能，寂然不動，感而遂通，自然通神。神者，陰陽不測之謂。陰陽不測，聖胎凝結，號曰穀神；穀神不死，是謂元牝；元牝之門，是謂天地根。陰陽數足，是元牝已立；元牝立而穀神出入於元牝之門，長生不死，返還之道盡矣。所謂「要得穀神長不死，須憑元牝立根基」也。

其七
雄裡內含雌質，負陰卻抱陽精。兩般和合藥方成，點化魂纖魄勝。
信道金丹一粒，蛇吞立變成龍，雞餐亦乃化鸞鵬，飛入真陽清境。

卻抱：一本「抱卻」。

魄纖魂勝：一本「魄仙魂聖」。

亦乃：一本「亦可」。

　　上詞言，七返九還須要陰陽數足。然運陰運陽，須要識得真陰真陽耳。雄裡內含雌質者，在卦為離中虛，在人為人心所藏之靈知。負陰卻抱陽精者，在卦為坎中滿，在人為道心所具之真知。真知靈知兩般藥物，和合方能成丹。魄者，陰中有陽，即真知之神；魂者，陽中有陰，即靈知之神。魄纖者陽少也，魂勝者陰多也。陽少陰多，偏而不中，金丹不成，惟真知靈知相合，而魂魄亦歸於中正，化而為真性真情，陰陽混一，天理昭彰，人欲消滅。良知良能，圓陀陀，光灼灼，淨裸裸，赤灑灑，一粒金丹懸於太虛之中，照見三千大千世界，縱橫逆順莫遮欄矣。
　　是丹也，人吞一粒，立地成仙；蛇吞一粒，亦變成龍；雞飱一粒，亦化鸞鵬，直飛入真陽清境矣。但蛇吞雞飱，亦寓丹法。蛇屬火，在南為離；龍屬木，在東為震，雞在酉屬金為兌，鸞鵬近水，在北為坎。蛇吞成龍，火中出木；雞飱成鸞鵬，水中有金。火中出木，水裡生金，金木交並，水火相濟，一氣混然，有無不立，物我歸空，形神俱妙，入於聖而不可知之之謂神矣。脫離凡世，居於清陽之境，豈虛語哉？

其八
天地才交否泰，朝昏好識屯蒙。輻來輳轂水朝東，妙在抽添運用。
得一萬般皆畢，休分南北西東。損之又損慎前功，命寶不宜輕弄。

　　金丹之道，造化之道也。造化之道，一陰一陽之道也。一歲之中，當寅之月，天氣上升，地氣下降而為泰（）；當申之月，地氣上升，天氣下降而為否（）。一日之中，子時為朝之首，當子而陽氣內動，陰氣出外為屯（）；午時為昏之首，當午而陽氣外止，陰氣內生為蒙（）。否泰者，一歲春秋，陰陽之升降；屯蒙者，一日朝昏，陰陽之來往。觀天地方才交否交泰之通塞，即識一日朝屯暮蒙之消息。蓋一日陰陽消息，即如一歲陰陽消息。然一歲陰陽，一日陰陽，總是一氣來往運用之。修道者，法天地否泰之節，准朝昏屯蒙之機，當陽而即進陽火，當陰而即運陰符。陽剛陰柔，不失其時，集義而生，攢簇五行，和合四象，如三十輻輳一轂而成輪，如千派水共朝宗而入海，渾然一氣，金丹凝結。雖然金丹凝結之妙，總在於抽添運用耳。抽者，抽其假陰假陽也；添者，添其真陰真陽也。假陰去而真陽現，假陽消而真陽生。真陰真陽，歸於中正，兩而合一，真知靈知，性情相投，復見良知良能本來面目。抽添之功妙矣哉！
　　大抵修丹須要識得真陰真陽，又要識得先天真一之氣。此氣在鴻蒙未判之時，陰陽未分之際。含之則為真空，發之則為妙有。取象為水中金，取體為秉彝之天良，取用為精一之道心。丹法只取道心一味大藥，這個道心，雖是一味，而統五行之氣，具五行之德。蓋道心乃真一之水所化，一者數之始，一而含五，五而歸一。其實到歸一處，亦不得謂道心，只可謂渾然天理而已。故儒以渾然天理謂太極，道以渾然天理謂金丹，釋以渾然天理謂圓覺。古經所云"得其一，萬事畢"者即此也。如得其一，是命寶已經到手，再不必分南北西東，用攢簇之法。但只以道心而防人心，損之又損。必使人心所有客氣，盡皆化去，純是柔順之靈知，則人心亦變為道心矣。
　　蓋人心有識神居之，識神有帶歷劫根塵，與現世積習之氣，並一身氣質之邪。若不將此等禍根件件損去，稍有絲毫不盡，一時乘間而發，命寶有漏，前功俱廢，故曰慎前功，又曰命寶不宜輕弄。古仙云："一毫陽氣不盡不死，一毫陰氣不盡不仙。"故得丹以後，須要將無始劫來生死輪迴種子，連根拔去，方能命寶為我所有，永久不壞矣。

其九
冬至一陽來復，三旬增一陽爻。月中復卦朔晨潮，望罷乾終姤兆。
日又別為寒暑，陽生復起中宵。午時姤像一陰朝，煉藥須知昏曉。

　　上詞言，抽添運用之功，是教人傚法天地昏曉之造化也。一歲之昏曉，十一月冬至一陽生，每三十日增一陽爻。如十一月子一陽生，為復（）；十二月丑二陽生，為臨（）；正月寅三陽生，為泰（）；二月卯四陽生，為大壯（）；三月辰五陽生，為夬（）；四月巳六陽生，為乾（）；此六陽卦也。至五月午一陰生為姤（），每月三十日增一陰爻；六月未二陰生，為遁（）；七月申三陰生，為否（）；八月酉四陰生，為觀（），九月戌五陰生，為剝（）；十月亥六陰生，為坤（），此六陰卦也。六陽月為曉，六陰月為昏，此一歲之昏曉也。
　　一月之中，晦朔之間，日月交會，月受日光，三日陽光始吐，海水潮汐應之，為復；每兩日半增一陽爻，至十五，日月相望，光輝圓滿，為乾。自初一至十五，六陽卦也。望罷乾終，十六至十八，一陰生，陽光有虧，姤即兆始，每兩日半增一陰爻。至三十月晦，陽光盡消，獨有黑體，為坤。自十六至三十，六陰卦也。兩日半一候，十二候行六陽六陰之卦，此一月之昏曉也。
　　一日之中，又別為寒署。每日中宵子時，一陽生為復，一時增一陽爻。至巳時六陽生為乾。至午一陰生為姤，一時增一陰爻，至亥六陰生為坤。十二時行六陰六陽十二卦，此一日之昏曉也。
　　聖人移一歲陰陽昏曉於一月，移一月陰陽昏曉於一日，又移一日陰陽昏曉於一時。一時八刻，一刻十五分，八刻共一百二十分。上四刻六十分為六陽，下四刻六十分為六陰。又以一時陰陽昏曉移於一刻之中，分為十五分。以上七分半為陽，下七分半為陰，於片刻之中，採取大藥，歸於造化鼎爐，運陽火陰符，鍛鍊成丹，所謂不刻時中分子午，無爻卦內別乾坤。但須要識得陰生陽生之昏曉耳。知的昏曉，則一日一月一歲之造化，即在一時一刻之中。彼世間盲漢，或以一日子午坐功，或以一月朔望行氣，或以冬至夏至修養者，豈知昏曉之理乎？

其十
不辨五行四象，那分朱汞鉛銀。修丹火候未曾聞，早便稱呼居隱。
不肯自思己錯，更將錯路教人，誤他永劫在迷津，似恁欺心安忍？

　　上詞言煉藥須知陰陽昏曉，此詞緊接上文，為不知陰陽昏曉者而發。夫神仙之道，原欲成己之後而成物，修道之後而修德。世之迷途，不辨五行四象之實理，不明朱汞鉛銀之寓言；藥物未曉，火候不問，學些旁門小法乘，自負有道，便稱居隱。不肯自思己錯，更將錯路教人，以一盲而引眾盲，誤人入於迷津，永劫不得超脫。似這欺心忍心，當入無間地獄，永無出頭之日，尚望成道乎？

十一
德行修逾八百，陰功積滿三千。均齊物我與親冤，始合神仙本願。
虎兕刀兵不傷，無常火宅難牽。寶符降後去朝天，穩駕鸞車鳳輦。

　　上詞言，旁門外道，不明道而只有傷德，不能修德。此詞言修道之後，而必修德也。
　　修道者為己之事，修德者為人之事。修道有盡，而修德無盡。故神仙道成之後，必三千功滿，八百行完，物我兩忘，親冤一等；量同天地，包羅萬物，道德兼該，始合本願。到此地位，內外皆空，有無不立，形神俱妙，虎兕不能傷，刀兵不能加，無常火宅不能牽。寶符下召，穩駕鸞車鳳輦，白日飛昇，大丈夫功成名遂，豈不快哉！

十二
牛女情緣道合，龜蛇類稟天然。蟾烏遇朔合嬋娟，二氣相資運轉。
本是乾坤妙用，誰能達此真詮？陰陽否隔卻成愆，怎得天長地遠！

真詮：一本「真淵」。

　　以上十一詞，皆言修煉金丹大道，須要真陰真陽同類之藥配合，方能成丹。然或人疑為強作而成，實非強作，皆自然之運用。故此詞總結上文之意，使學者窮究實理耳。比如牛女七夕相會，龜蛇以類相交，蟾烏晦朔相合，皆陰陽二氣，一感一應，自然之交合，即乾坤造化之妙用也。蓋乾坤造化之道，一陰一陽之道。陰陽相資，一氣流行，陰而陽，陽而陰，陰陽往來，四時行而百物生，生機不息，所以古今常存也。修道者，若不達此真詮，舍陰陽造化之理，著空執相，強作強為，反致陰陽否隔，不但無補於性命，而且有傷於性命。愆尤且不能免，尚欲天長地久，為不死之仙，能乎否耶？
　　夫天長地久之道，乃真陰真陽配合之道。真陰真陽配合，其中生機勃勃，凝結聖胎。從無而有，從有而無，脫幻身而出真身，方能與天地同長久。修道者，若欲求天長地久之事，舍真陰真陽，余無他術矣。

續添西江月一首 以象潤月

    此一詞與下絕句五首，據仙翁前序，俱不在《悟真篇》正集之數，系外集者。玩其辭意，是先修命而後修性之道。薛、陸、陳三注，因其有修命之說，故提於正集之中，今從之。

丹是色身至寶，煉成變化無窮。更能性上究真宗，決了無生妙用。
不待他身後世，眼前獲佛神通。自從龍女著斯功，爾後誰能繼踵？

　　緣督子曰："一點陽精，秘在形山，不在心腎，而在乎元關一竅。"一點陽精，即丹也。秘在形山，即為色身至寶也。丹非別物，即先天一點至陽之精，又謂先天真一之氣，又謂浩然正氣；藏之為真空，發之為妙有；其體為天良，其用為道心，是人色身中之至寶，非心腎所有之物，乃在元關中藏之。元關一竅，無方無所，無形無象。此丹亦無方無所，無形無象，動靜自如，色空不拘，活活潑潑的，若運火鍛成堅實之物，常應常靜，常靜常應，變化無窮，神妙不測。雖天地神明，不可得而測度；居於色身之中，而能點化色身，所謂法身者是也。故古仙雲，"命之造化繫乎身。"
　　繫乎身者，繫乎法身也。法身成就，聖胎完全，命基堅牢，有為事畢，無為事彰，可以修性矣。性之真宗，無生之妙用也。修命者，所以長生，修性者，所以無生，無生則無死。無生無死，與太虛同體，形神俱妙，永脫輪迴，超出乎天地之外，不待他身後世，眼前獲佛神通。蓋無生之道，頓悟圓通，萬有皆空，直超彼岸；昔靈山會上，世尊說法，有一七歲龍女，自地湧出，獻一寶珠，立地成佛。仙翁引龍女獻珠一宗公案，以證修持真空之性。修真空之性，即是龍女獻寶珠。悟的真空，不生不滅，即是獲佛神通。但命理未修，而性理難了。難了者，總能頓悟圓通，於真性能養，未免在後天中出入，未曾經大火鍛鍊，稍有滲漏，難免拋身入身之患。修命之後，更修性，是已從大火爐中鍛鍊出來，滓質盡化，從此行無為之道以修性，由漸而頓，直登最上一乘妙覺之地，焉能拋身入身乎？故曰不待他身後世，眼前獲佛神通。可知金丹大道，未修性而先修命也。

七言絕句五首，以象金、木、水、火、土之五行


饒君了悟真如性，未免拋身卻入身。
何以更兼修大藥，頓超無漏作真人。

　　真如之性乃天真自如，絕無勉強，非色非空之性，所謂不識不知，順帝之則者是也。欲修此性，須要了悟此性；既悟此性，須要將此性煉成一個金剛不壞之物，方能得濟。若已悟而不知修煉，命不由我尚由天，大限到來，無所支持，拋身入身，烏能免諸？頓悟之後，不廢漸修之功，用陽火陰符烹煉大藥，點化群陰，脫去委物，現出真身。則入水不溺，入火不焚，虎兕不能傷，刀兵不能加，而為無漏真人矣。
　　昔六祖既得五祖之傳，隱於四會獵人之中，混俗和光，而成正果。紫賢頓悟圓通，自知非向上事，必得杏林之傳而後大成，凡以為修大藥計耳。果了悟真如，即是成道。六祖既悟本來無一物，五祖半夜所傳者又何事？紫賢頓悟圓通，又求杏林者何故？可知頓悟漸修，缺一不可，或先頓悟而後漸修，或先漸修而至頓悟。性命必須雙修，功夫還要兩段。此詞乃由性以及命，自頓以行漸也。

其二
投胎奪舍及移居，舊住名為四果徒。
若會降龍並伏虎，真金起屋幾時枯？

　　投胎者，預察富貴之家孕婦，而於臨產之時投胎者也。奪舍者，凡孕婦臨產之時，必有一陰魂等候入竅，不待彼入而預先入之，奪其舍者也。移居者，身體衰敗，揀精壯生人身體，而暗中移換者也。舊住者有精壯之人暴死，借彼熱屍入竅，而住舊舍者也。投胎奪舍二事，大同小異；移居舊住二事，大同小異。四者皆煉陰神出入自便，釋家名為四果徒，又名外道，系二乘之法所出，非佛法悟真如之上乘也。異於常人者，不過來去分明耳。若夫金丹大道，降東家真性之龍，伏西家真情之虎，以情歸性，以性養情，性情相合，龍虎相會，產出丈六法身，如真金起屋，與天地並長久，永為不枯之物，何有遷此移彼之事乎？

其三
鑑形閉息思神法，初學艱難後坦途。
倏忽總能游萬國，奈何屋舊卻移居。

　　鑑形者，懸鏡於壁，存神於內，日久陰神出外者也。閉息者，始而一息二息不出，既而十息百息不出，漸至永久不出，氣自內行者也。思神者，或默朝上帝，或雲梯顯聖，或思神自顖門而出，或思神自明堂而出者也，如此之類極多。初學艱難，後行坦途，年遠日久，亦能出陰神而外游，但孤陰耳。氣血衰敗，拋此身而入彼身，何益於性命乎？

其四
釋氏教人修極樂，只緣極樂是金方。
大都色相惟茲實，余二非真謾度量。

　　極樂在西，西為金方；在人為剛健真知之情。此情堅貞精粹，萬物難移，如金性至堅，經久不壞，修極樂即修此真知之真金也。真金煉成，有剛有柔，滓質悉化，體具光明，成為至寶。昔燃燈修之，而成玲瓏寶塔，釋迦修之，而成丈六金身，大都色相之中。惟煉此剛健真知之情為真寶。除此之外，余二非真，謾度量矣。

其五
俗語常言合聖道，宜向其中細尋討。
若將日用顛倒求，大地塵沙盡成寶。

　　道不遠人，人之為道而遠人。蓋性命之道，常道也。常道者，日用之道，特百姓日用而不知耳。欲修性命，須窮常道之理。果能細心窮理，不必讀千經萬典，即俗語常言中，有大露天機處。如稱好人曰："老實人，正經人，有良心，有天理，有體面，知止足，知進退，顧前後，四通八達，腳踏實地。"稱歹人曰："不是人，沒良心，沒天理，損人利己，瞞心昧己，傷天害理，以苦為樂，以假作真，丟三遺四，拿東忘西，不知死活，不知好歹，只知其一、不知其二，只知有己、不知有人。"此等語，說之無意，玩之有味，何妨於此俗語常言中拈出一二，鑽研出個孔竅。即在日用常行處，逆而求之，則大地塵沙儘是真寶，頭頭是道，左之右之，無不宜之矣。世之學者，皆謂道無可言，不肯下實落功夫窮究性命之理；又不能低心下氣，請益師友；即或請益，亦不老實認真，自無一物，白手討寶。如此舉止，雖出家一生，天涯走遍，何濟於事哉！

************       

《悟真》性宗直指卷四

宋 紫陽張真人著

棲雲山悟元子劉一明解

武街門人沖和張陽全校閱

後進學人夏復恆重刊

　

　　性宗乃《悟真篇》外集。仙翁著《悟真篇》之後，尚恐本源真覺之性，有所未究，又作為歌頌樂府及雜言等，附之卷末，以備性命雙修之道也。

絕句四首

其一
如來妙體遍河沙，萬象森羅無礙遮。
會的圓通真法眼，始知三界是吾家。

　　如來者，無所從來，亦無所去，真空之性也。真空不空，故其體至妙。真空之性本無體，因其內含妙有，以妙為體耳。若空而不妙，即是寂滅頑空，非如來真性，如何能遍河沙？如何萬象無礙無遮？因其妙而不空，所以體遍河沙，而無處不通；因其空而能真，所以萬象森羅，不能礙遮；因其遍河沙無礙遮，又謂圓通法眼。圓者，無頭無尾，無背無面，無前無後，無上無下，無內無外，即如來也。通者，無處不在，無時不現，大則充滿天地，小則細如毫毛，即妙體也。惟圓能通，惟通故圓，光輝朗照，一切境遇皆傷他不得，故謂法眼，即正法眼藏者是也。會的這圓通法眼，便是親自見得如來妙體，則非色非空，即色即空，天堂地獄一概掃去，三界即是吾家，十方即是全身也。

其二
視之不可見其形，及至呼之又卻應。
莫道此聲如谷響，若還無谷有何聲？

　　視之不見形，空也；呼之又卻應，有也。因空而有，如谷應響；空而不空，似是如來妙體矣。然如來妙體，常空常有，常有常空，何須呼而後應？因呼而應者，猶有空在。有空在，猶為空所拘。空而不通，算不得如來妙體，不如將這個空的東西，一棒子打個粉碎。空無所空，聲自何有？既無有聲，自亦無空，無空無聲，大解大脫，活潑潑的。所謂百尺竿頭不動人，雖然得入未為真；百尺竿頭更進步，十方世界是全身也。

其三
一物含聞見覺知，蓋諸塵境顯其機。
靈常一物尚非有，四者憑何作所依。

　　聞見覺知四者，皆昭昭靈靈識神一物所出。因其一物常靈，所以在諸塵中，四者朋黨互發，無有片刻寧靜也。若能將此靈常一物除卻，則四者無所憑依而自消滅。一切迷人，識不得如來本性是真空妙有的物事，直以昭昭靈靈之識神以為真實，或空此一物，或守此一物。殊不知此物為生生死死之根蒂，歷劫輪迴之種子。若不將此一物連根挖去，如何認得如來本性？所謂無量劫來生死本，痴人喚作本來人者是也。

其四
不移一步到西天，端坐諸方在眼前。
項後有光猶是幻，雲生足下未為仙。

　　如來本性，無頭無尾，無背無面，迎之不見其首，隨之不見其後；以言其有，又似無；以言其無，又卻有。不落於有無之象，其光通幽達明，能照三千大千世界，乃自然之妙覺，原不是坐出的。一切參禪打坐之客，專弄識神之流，見些幻景假象，或夢遊西天，或項後生光，或杳冥而眼見諸物，或恍惚而雲生足下，自以為正果成佛，差之多矣。有志於道者，須要先將一切旁門外道，盡皆掃去，再在無形無色處，追究出個真實妙覺本性，方能得濟。

性地頌


佛性非同異，千燈共一光。
增之寧解益，減著且無傷。
取捨俱無過，焚漂總不妨。
見聞知覺法，無一可猜量。

　　頌名性地，蓋以真性本體，如地之不動不搖，同之異之。雖境遇事物萬殊，而總以平等之心應之，如千燈之照，無非一光照之，燈不一而光則一。這個性無所增，無所減，無所取，無所舍，火焚水漂，俱皆不能妨礙；亦如地之山，重也能載的，水沖也能受的，萬物傷損，俱皆容的。地如是，性即如是。聞見知覺，一無所有，強而名之，惟空而已。空非寂滅之謂，乃因物付物，隨方就圓，以無心應之也。

生滅頌


求生本自無生，畏滅何曾暫滅。
眼見不如耳見，口說爭似鼻說。

　　如來本性，原是無生無滅的，強求生而畏滅者，何嘗生而不滅乎？有生即有滅，無生方無滅。因其本性無生無滅，故不可眼見，只可耳見；不可口說，只可鼻說。眼見口說者，有生有滅之性，耳見鼻說者，無生無滅之性。眼見口說的，皆不是性；耳見鼻說的，方才是性。不見之見，方是真見；不說之說，勝於有說。蓋這個無生無滅的性，無頭無尾，無背無面；非有非無，不空不色，見個甚麼？說個甚麼？若能見能說，便不是真空本性了也。

三界惟心頌


三界惟心妙理，萬物非此非彼。
無一物非我心，無一物是我己。

　　三界者，色界、欲界、無色界。色慾二界，有心之界。無色界，無心之界。有心無心，皆非佛性。頌名三界惟心，非有非無，有無俱不立，物我悉歸空。無心之心，始謂真心；真心之心，萬物一體，無分彼此。無一物非我心者，不著於空也；無一物是我己者，不著於色也。不著於空，不著於色，一心而已。一心即是一性，即心即佛，即佛即心也。

見物便見心頌


見物便見心，無物心不現。
十方通塞中，真心無不遍。
若生知識解，卻成顛倒見。
睹境能無心，始見菩提面。

　　見物便見心，無物心不現者，有識有知之人心也。十方通塞中，真心無不遍者，無識無知之真心也。人心因物有無而生滅，真心靈光常朗，有物也是這個，無物也是這個，十方通塞，無處不是這個。也不生，也不滅，非有識有知之人心可比。若以有識有知解真心者，便是認賊為子，顛倒之見，錯了多矣。蓋真心是圓陀陀、光灼灼，淨裸裸，赤灑灑的，不離於諸境，不著於諸境。人能睹境無心，便是真心，便是菩提本面，不必別處再尋菩提本面。要之無人心，始能見真心。真心一見，立證菩提，頓超彼岸矣。

齊物頌


我不異人，人心自異。
人有親疏，我無彼此。
水陸飛行，等觀一體。
貴踐尊卑，手足同己。
我尚非我，何嘗有你。
彼此俱無，眾泡歸水。

　　頌名齊物，人我親疏，水陸飛行，尊卑貴賤，一體等觀而已。此頌重在我尚非我一句。世人不能齊物者，皆由有我在。若能無我，何知有你，你我兩忘，萬物皆空，不齊而自齊矣。

即心是佛頌


佛即心兮心即佛，心佛從來皆妄物。
若知無佛復無心，始是真如法身佛。

法身佛，沒模樣，一顆圓光含萬象。
無體之體即真體，無相之相即實相。

非色非空非不空，不動不靜不來往。
無異無同無有無，難取難捨難聽望。

內外圓明到處通，一佛國在一沙中。
一粒沙含大千界，一個身心萬個同。

知之須會無心法，不染不滯為淨業。
善惡千般無所為，即是南無及迦葉。

　　此頌重在知之須會無心法一句。無心，非蠢然無心之謂。若是蠢然無心，如同木雕泥塑之物，何得謂心即是佛也？大抵無心之義，是不著於色，不著於空耳。真心無體無相，原無一物，有何色乎？真心光含萬象，圓通無礙，有何空乎？不色不空，圓陀陀，光灼灼，淨裸裸，赤灑灑，即心是佛，即佛是心，非心非佛。故曰佛即心兮心即佛，又曰心佛從來皆妄物。識得即心即佛，又知非心非佛，而無心之法得，不落於寂滅之學矣。

無心頌


堪笑我心，如頑如鄙。兀兀騰騰，任物安委。
不解修行，亦不造罪。不曾利人，亦不私己。
不持戒律，不徇忌諱。不知禮樂，不行仁義。
人間所能，百無一會。飢來吃飯，渴來飲水。
困則打睡，覺則行履。熱則單衣，寒則蓋被。
無思無慮，何憂何喜。不悔不謀，無念無意。
凡生榮辱，逆旅而已。林木棲鳥，亦可為比。
來且不禁，去亦不止。不避不求，無贊無毀。
不厭醜惡，不羨善美。不趨靜室，不遠鬧市。
不說人非，不誇己是。不厚尊崇，不薄賤稚。
親愛冤讎，大小內外。哀樂得喪，欽侮險易。
心無兩視，坦然一揆。不為福先，不為禍始。
感而後應，迫則復起。不畏鋒刃，焉怕虎兒。
隨物稱呼，豈拘名字。眼不就色，聲不入耳。
凡有所相，皆屬妄偽。男女形聲，悉非定體。
體相無心，不染不滯。自在逍遙，物莫能累。
妙覺光圓，映徹表裡。包裹六極，無有遐邇。
光兮非光，如月在水。取捨既難，復何比擬。
了此妙用，迥然超彼。或問所宗，此而已矣。

　　頌中數十言，說來說去，總是發明無心二字妙用。一無心，而在塵能以出塵，居世能以出世，自在逍遙，物莫能累矣。夫人方寸之中，絲毫塵埃容不得，稍有塵埃在內，便有無窮人心生出。人心一生，忽此忽彼，身不由主，便自不在，自己不在，以奴為主。以主為奴，如何能逍遙？若能一切無心，拄杖不動不搖，便是自在。自既能在，自由自主，萬慮俱息，萬緣不生，妙覺光圓，映徹表裡，包裹六極，無有遐邇。真得逍遙，無心之用妙矣哉。

心經頌


蘊諦根塵空色，都無一法堪言。
顛倒之見已盡，寂靜之體攸然。

　　蘊者，五蘊，色、受、行、想、識是也；諦者，四諦，苦、寂、滅、道是也；根者，六根，眼、耳、鼻、舌、身、意是也；塵者，六塵，色、聲、香、味、觸、法是也；空者，寂滅；色者，著相。蘊、諦、根、塵、空、色六者，皆心所出之法，俱系顛倒之見，若能一概掃去，則心體寂靜，即是觀自在菩薩，即是舍利子不生不滅。若六者之中，稍有些子法未盡，即有生滅，即不得自在。若到無生滅常自在處，方是六者乾乾淨淨的也。

無罪福頌


終日行不曾行，終日坐何曾坐。
修善不成功德，作惡原無罪過。
時人若未明心，莫執此言亂作。
死後須見閻王，難免鑊湯碓磨。

　　頌名「無罪福」，何謂哉？罪福皆由心生。有心作惡，即是有心造罪；有心行善，即是有心求福。善惡罪福，由心而有。若到無心地位，行坐且不知，何知善惡？何知罪福？故曰修善不成功德，作惡原無罪過。比如赤子，無識無知，喜笑怒罵，皆出無心，有何功德罪過乎？夫無心者，無人心也。無人心，自有真心，真心量同天地，包羅萬有，不思善、不思惡、不造罪、不求福，功德罪過，皆所不計。時人若未明的真心，而一任頑心擺弄，作孽百端，自謂無罪過，死後鑊湯碓磨之報，烏能免諸？

圓通頌


見了真空空不空，圓明何處不圓通。
根塵心法都無物，妙用方知與物同。

　　真空之性，圓通無礙，光輝無處不照，無物能瞞。不空而自空，空而又不空，只是常應常靜，常靜常應而已。

隨他頌


萬物縱橫在目前，隨他動靜任他權。
圓明定慧終無染，似水出蓮蓮自乾。

　　此頌雖是四句，其實是圓明定慧終無染一句之意。圓明者，妙有也；定慧者，真空也。真空自然，在萬物而不染於萬物；妙有自然，遇萬物而能應乎萬物。常應常靜，隨地而安，如出水之蓮，生於污泥而不染也。

寶月頌


一輪明月當虛空，萬國清光無障礙。
收之不聚撥不開，前之不進後不退。
彼非遠兮此非進，表非外兮裡非內。
同中有異異中同，問你傀儡會不會。

　　如來真空之性，妙覺圓通，光照一切，如一輪明月當空，萬國九州均有光輝。收之不見其光聚，撥之不見其光開；前不見其光進，後不見其光退；照彼不見遠，照此不見近；照表光非外，照裡光非內。收撥前後進退，彼此遠近，表裡內外，雖照有異，而光則同。同中有異，異中有同，一本散而為萬殊，萬殊歸而為一本。放之則彌六合，卷之則退藏於密，活活潑潑，猶如耍傀儡而已。

採珠歌


貧子衣中珠，本自圓明好。不會自尋求，卻數他人寶。

數他寶，終無益，只是教君空費力。爭如認得自家珍，價值黃金千萬億。
此寶珠，光最大，遍照三千大千界。從來不解少分毫，剛被浮云為障礙。
自從認得此摩尼，泡體空花誰更愛。佛珠還與我珠同，我性即歸佛性海。
珠非珠，海非海，坦然心量包法界。任你囂塵滿眼前，定慧圓明常自在。
不是空，不是色，內外皎然無壅塞。六通神明妙無窮，自利利他寧解極。
見即了，萬事畢，絕學無為度終日。泊兮如未兆嬰兒，動止隨緣無固必。
不斷妄，不修真，真妄之心總屬塵。從來萬法皆無相，無相之中有法身。
法身即是天真佛，亦非人兮亦非物。浩然充塞天地間，只是希夷並恍惚。
垢不染，光自明，無法不從心裡生。心若不生法自滅，即知罪福本無形。
無佛修，無法說，丈夫智見自然別。出言便作獅子鳴，不似野子論生滅。

　　此歌重在"心若不生法自滅"一句。法非佛法之法，乃心中等等思慮妄想之法。心若不生，萬法皆空，性珠常朗，定慧圓明，內外皎然，泡體空花，何足戀之？囂塵滿眼，自不能礙，絕學無為，如未兆之嬰兒，動止隨緣，無真妄之幻相。法身常露，天真佛現，方且充塞天地，光照大千，更何有浮雲之障礙乎？

禪定指迷歌


如來禪性如水，體靜風波自止。
興居湛然常清，不獨坐時方是。
今人靜坐取證，不道全在見性。
性與見裡若明，見向性中自定。
定成慧用無窮，是名諸佛神通。
幾欲究其體用，但見十方虛空。
空中了無一物，亦無希夷恍惚。
希恍既不可尋，尋之卻成乖失。
只此乖失兩字，不可執為憑據。
本心尚且虛空，豈有得失能豫。
但將萬法遣除，遣令淨盡無餘。
豁然圓明自現，便與諸佛無殊。
色身為我桎梏，且憑和光混俗。
舉動一切無心，爭甚是非榮辱。
生身只是寄居，逆旅主號毘盧。
毘盧不來不去，乃知生滅無餘。
或問毘盧何似，只為有相不是。
眼前業業塵塵，塵業非同非異。
見此塵塵業業，個個釋迦迦葉。
異則萬籟皆鳴，同則一風都攝。
若要認得摩尼，莫道得法方知。
有病用他藥療，病差藥更何施。
心迷即假法照，心悟法更不要。
又如昏鏡得磨，痕垢自然滅了。
本為諸法皆妄，故令離盡諸相。
諸相離了何如，是名至真無上。
若要莊嚴佛土，平等行慈救苦。
菩提本願雖深，切莫相中有取。
此為福慧雙圓，當來授記居先。
斷常纖塵有染，卻與諸佛無緣。
翻念凡夫迷執，盡被塵愛染習。
只為貪著情多，常生胎卵化濕。
學道須教猛烈，無情心剛似鐵。
直饒兒女妻妾，又與他人何別。
常守一顆圓光，不見可欲思量。
萬法一時無著，說甚地獄天堂。
然後我命在我，空中無升無墮。
出沒諸佛土中，不離菩提本坐。
觀音三十二應，我亦當從中證。
化現不可思議，盡出逍遙之性。
我是無心禪客，凡事不會揀擇。
昔時一個黑牛，今日渾身是白。
有時自歌自笑，旁人道我神少。
爭知被褐之形，內懷無價之寶。
更若見我談空，恰似渾淪吞棗。
此法惟佛能知，凡愚豈解相表。
兼有修禪上人，只學鬥口合唇。
誇我問答敏急，卻原不識主人。
蓋是尋枝摘葉，不解窮究本根。
得根枝葉自茂，無根枝葉難存。
更逞己握靈珠，轉於人我難除。
與我靈源妙覺，遠隔千里之殊。
此輩可傷可笑，空說積年學道。
心高不肯問人，枉使一生虛老。
乃是愚迷鈍根，邪見業重為因。
若向此生不悟，後世爭免沉淪。

　　此歌百餘言，只是"如來禪性如水，體淨風波自止，興居湛然常清，不獨坐時方是"四句之義。蓋如來禪性，其體至淨，其清如水，不起風波，不染塵垢，或興或居，皆是這個，不獨坐時方定。若以坐為禪，不是真禪，乃是寂滅頑空之禪，算不得如來禪性。夫真禪之禪，定慧兼該，妙用無窮，心法兩忘，離盡諸相，莊嚴佛土，平等行慈，和光混俗，在塵出塵，處世離世，不禪而禪，不定而定。彼一切靜坐取證，與夫鬥口合唇，不識主人之野狐禪，昧了惺惺使糊塗，豈知有靈源妙覺真禪之性乎？

讀雪竇禪師祖英集歌


漕溪一水分千派，照古澄今無滯礙。
近來學者不窮源，妄指蹄窪為大海。
雪竇老師達真趣，大震雷音椎法鼓。
獅王哮吼出窟來，百獸千邪皆恐懼。
或歌詩，或語句，叮嚀指引迷人路。
言辭磊落意尚深，撃玉敲金響千古。
爭奈迷人逐境留，卻作言相尋名數。
真如實相本無言，無下無高無有邊。
非色非空非二體，十方塵剎一輪圓。
正定何曾分語默，取不得兮捨不得。
但於諸相不留心，即是如來真軌則。
為除妄想將真對，妄若不生真亦晦。
能知真妄兩俱非，方得真心無罣礙。
無罣礙兮能自在，一悟頓消歷劫罪。
不施功力證菩提，從此永離生死海。
吾師近而言語暢，留在世間為榜樣。
昨宵被我喚將來，把鼻孔穿放杖上。
問他第一義何如，卻道有言皆是謗。

　　此歌雖是讚美祖英集，其實傳說真如相。其中所云，"但於諸相不留心，即是如來真軌則。"二句已該集中大意。夫不留心即無心，無心則真妄不生。真妄不生則無罣礙，無罣礙則得自在，得自在則真實相常存，永離生死之海矣。"昨宵被我喚將來，把鼻孔穿放杖上"之句，此又仙翁言外之意。學者試思喚將來，喚的何物？穿鼻孔又是何事？所謂喚將來者，即喚真如實相之性也。穿鼻孔者，即穿非色非空之心也。悟的此性，知的此心，拄杖在手，上拄天，下拄地，無背無面，圓陀陀，光灼灼，淨裸裸，赤灑灑，即是西來第一義，再說甚的？

戒定慧解

　　夫戒定慧者，乃法中之妙用也。佛祖雖嘗有言，而未達者有所執。今略而言之，庶資開悟。然其心境兩忘，一念不動曰戒；覺性圓明，內外塋澈曰定；隨緣應物，妙用無窮曰慧。此三者相須而成，互為體用。三者未嘗斯須相離也。猶如日假光而能照，光假照以能明。非光則不能照，非照則不能明。原其戒定慧者，本乎一性；光照明者，本乎一日；一尚非一，三復何三？三一俱忘，湛然清淨。

　　仙翁此解，已入戒定慧三昧，其言簡，其意顯。學者若能行持，可以直登彼岸。然仙翁語意雖顯，猶恐學人識見不大，力量不及，未能趨行。悟元今再下一註腳，為仙翁接引方來，使其由淺及深，自卑登高，庶乎能之。
　　夫戒者，對景忘情，諸塵不染之謂也。定者，至誠無妄，不動不移之謂也。慧者，隨事變通，不偏不倚之謂也。能戒能定能慧，三者相須，由勉強而歸自然，渾然而成一性，歸於不識不知清淨地位矣。其實到清淨時，一性且不是，何有戒定慧之三事？故曰三二俱忘，湛然清淨。若未到清淨之時，三者之所必用，已到清淨之時，三者亦自渾化。三一不忘，猶不是清淨禪定。頌中所云：「心迷須假法照，心悟法更不要。本為心法皆忘，故今離盡諸相。」即此三一俱忘，湛然清淨之意歟。

西江月十二首

其一
妄想不復強滅，真如何必希求。本源自性佛齊修，迷悟豈拘前後。
悟即剎那成佛，迷兮萬劫淪流。若能一念契真修，滅盡恆沙罪垢。

　　本源自性，即是佛性。佛性，也無妄想，也無真如。只因世人有迷有悟，所以有妄想真如之名。迷自性，即生妄想；悟自性，即歸真如。悟真如而剎那成佛，生妄想而萬劫淪流。妄想真如，只在迷悟之間。若不悟而強滅妄想，希求真如，如何得見真如？落句曰"若能一念契真修，滅盡恆沙罪垢"，可以了了。

其二
本是無生無滅，強求生滅區分。只如罪福亦無根，妙體何曾增損？
我有一輪明鏡，從來只為蒙昏。今朝磨瑩照乾坤，萬象昭然難隱。

　　本來真如佛性，無生無滅，亦無可增，亦無可損。因其諸塵染著，有生有滅，猶如明鏡蒙昏耳。若能一朝磨去積垢舊染，仍是圓明無虧之物。以之照乾坤，萬象昭然難隱，有何生之滅之乎？

其三
我性入諸佛性，諸方佛性皆然。亭亭寒影照寒泉，一月千潭普現。
小即毫毛莫識，大時遍滿三千。高低不約信方圓，說甚長短深淺。

　　我性佛性，萬國九州諸方人類之性，無有兩樣，處聖不增，處凡不減，如一輪明月，千潭普現。此性也，可小可大，可高可低，可方可圓，可淺可深，可長可短。不落大小高低方圓長短深淺之跡。但百姓日用而不知之耳。

其四
法法法原無法，空空空亦非空。靜喧語默本來同，夢裡何勞說夢。
有用用中無用，無功功裡施功。還如果熟自然紅，莫問如何修種。

　　如來說法，實無法也；如來談空，實非空也。無法之法，是謂真法；不空之空，是謂真空。真法真空，靜喧語默，不識不知，順帝之則而已。有何法可說、何空可談乎？若強說法，強談空者，猶如夢裡說夢，豈知真法真空之性，寂然不動，感而遂通；感而遂通，寂然不動，是"有用用中無用，無功功裡施功"乎？有用用中無用，法本於空也；無功功裡施功，空中有法也。法本空，空有法，不實不虛，不有不無，圓明不昧，久自脫化，如果生枝上，終有成熟之日。即此便是修佛性真種，再不必問如何修種也。

其五
善惡一時忘念，榮枯都不關心。晦明隱顯任浮沉，隨分飢餐渴飲。
神靜湛然常寂，不妨坐臥歌吟。一池秋水碧仍深，風動莫驚盡恁。

　　詞中大意，只是「神靜湛然常寂，不妨坐臥歌吟」二句可以了了。蓋神一靜，而善惡榮枯，晦明隱顯浮沉，皆不入心。隨緣度日，坐臥歌吟，逍遙自在，無思無慮，如一池秋水，碧而且深。雖有風吹，而無波浪，有何煩恐驚恐乎？

其六
對境不須強滅，假名權立菩提。色空明暗本來齊，真妄休分兩體。
悟即便明淨土，更無天竺漕溪。誰言極樂在天西，了即彌陀出世。

　　如來本性，原是圓陀陀、光灼灼、淨裸裸、赤灑灑的。不色不空，不明不暗，不真不妄。悟之者立地成佛，何須對鏡強滅塵情乎？因其人多不悟，諸佛菩薩，假名權立菩提，使人由漸歸頓，以證佛果耳。菩提者：華言正道，言返邪歸正，漸次有悟也。

其七
人我眾生壽者，寧分彼此高低。法自通照沒吾伊，唸唸不須尋覓。
見是何嘗見是，聞非未必聞非。從來諸用不相知，生死誰能礙你。

　　人我眾生壽者，彼此高低，吾伊見聞是非，皆是假相。能於此等處一概通照，看的破了，付於不知，生也如是，死也如是，生可也，死可也，生死無礙．自然了卻生死矣。

其八
住相修行佈施，果報不離天人。恰如仰箭射浮雲，墜落只緣力盡。
爭似無為實相，還元返朴歸淳。境忘情盡任天真，以證無生法忍。

　　無相之相，即是實相。實相不從住相、修行、佈施、果報中成，乃從返朴歸淳、境忘情盡中生。識得實相，一動一靜，俱是天真，自獲無生法忍矣。《楞嚴經》曰："是人即獲無生法忍。"疏云：真如實相，名無生法；無漏真智，名忍。

其九
魚兔若還入手，自然忘卻筌蹄。渡河筏子上天梯，到彼悉皆遺棄。
未悟須憑言說，悟來言語成非。雖然四句屬無為，此等仍須脫離。

　　筌所以捕魚，得魚可以忘筌；蹄所以捕兔，得兔可以忘蹄。筏所以渡河，過河可以棄筏；梯所以上高，已上可以棄梯。比之言語，所以辨理，理悟可以忘言。然忘筌蹄棄筏梯四句，雖是教人悟的真性本屬無為，亦不可以空空無為即便了事。若只空空無為，如何得到真如妙覺之地。必須將此無為脫離，方能深造自得。

其十
悟了莫求寂滅，隨緣且接群迷。斷常知見及提攜，方便指歸實際。
五眼三身四智，六度萬行修齊。圓光一顆好摩尼。利物兼能自濟。

　　佛法以悟性為先，非悟了便空空無事。須要將這個空性，歸於實處，方是真正佛性。故曰"悟了莫求寂滅，隨緣且接群迷。接群迷正所以行方便立功行耳。五眼者，天眼、慧眼、法眼、佛眼、肉眼是也。三身者，清淨法身、圓滿報身、千百億化身是也。四智者，大圓鏡智、平等性智、妙觀察智、成所作智是也。六度者，佈施、持戒、忍辱、精進、禪定、智慧是也。萬行者，一切方便功德是也。五眼三身四智六度萬行，內外兼修，真如本性，愈煉愈明。如一顆摩尼寶珠，光輝照耀，通幽達明，利物利己，永為有用之物，豈僅一空而已乎？

十一
我見時人說性，只誇口急酬機。及逢境界轉痴迷，又與愚人何異？
說的便須行的，方名言行無虧。能將慧劍斬摩尼，此號如來正智。

　　此詞重在"能將慧劍斬摩尼，此號如來正智"二句。如來正智，無處不通，即慧劍也。因其正智能以除妄歸誠，故號慧劍；因其正智圓明不昧，無時不在，故號摩尼。斬摩尼非斷絕之謂，乃採取之義，不使光輝外用耳。以體言則為摩尼，以用言則為慧劍。慧劍摩尼正智，總是一個，不是三物。這個正智，不是口說成的，須要身體力行，度煉出來，方為得真。若身不能行，只圖口說，機鋒應便，以為見性，及至逢境遇事，即便昏迷，濟得甚事？故曰："能將慧劍斬摩尼，此號如來正智"，言言行無虧者，方是正智；口急酬應者，不是正智也。

十二
欲了無生妙道，莫非自見真心。真身無相亦無音，清淨法身只恁。
此道非無非有，非中亦莫求尋。二邊俱遣棄中心，見了名為上品。

　　見了真心，即是妙道，再不必別處尋妙道。夫真心，不染不著，不動不搖，無相無音，又名清淨法身，是心也，是身也。非有非無，即有即無，不可於有中尋，不可於無中求，亦不可於非有非無中取。三者既非，試想是個什麼物事？見得此物事者，頓超無生，名為最上一乘之妙道。真身真心，原是一個。以體言謂真身，以用言謂真心。體用如一，身心渾望，形神俱妙，與道合真，非無生之道乎？


附：

讀《周易參同契》

　　大丹妙用法乾坤，乾坤運兮五行分；五行順兮常道有生有滅，五行逆兮丹體常靈常存。一自虛無質兆，兩儀因一開根，四象不離二體，八卦互為子孫。萬象生乎變動，吉凶悔吝茲分。百姓日用不知，聖人能究本源。顧易道妙盡乾坤之理，遂托象於斯文。否泰交，則陰陽或升或降；屯蒙作，則動靜在朝在昏。坎離為男女水火，震兌乃龍虎魄魂。守中則黃裳元吉，遇亢則無位無尊。既未慎萬物之終始，復姤昭二氣之歸奔。月虧盈，應精神之衰旺；日出沒，合榮衛之寒溫。本立言以明象，既得像以忘言。猶設象以指意，悟真意則像捐。達者惟簡惟易，迷者愈惑愈繁。故之修真之士，讀《參同契》者不在乎泥像執文。

贈白龍洞劉道人歌

玉走金飛兩曜忙，始聞花發又秋霜。
徒誇篯壽千來歲，也似雲中一電光。
一電光，何太速，百年都來三萬日，
其間寒暑互煎熬，不覺童顏暗中失。
縱有兒孫滿眼前，卻成恩愛轉牽纏。
及乎精竭身枯朽，誰解教君暫駐延。
暫駐延，既無計，不免將身歸逝水。
但看古往聖賢人，幾個解留身在世？
身在世，也有方，只為時人沒度量。
競向山中尋草木，伏鉛制汞點丹陽。
點丹陽，事迥別，須向坎中求赤血。
捉來離位制陰精，配合調和有時節。
時節正，用媒人，金公姹女結親姻，
金公偏好騎白虎，姹女常駕赤龍身，
虎來靜坐秋山裡，龍向潭中奮身起。
兩獸相逢戰一場，波浪奔騰如鼎沸。
黃婆丁老助威靈，撼動乾坤走神鬼。
須臾戰罷雲雨收，種個玄珠在泥底，
從此根芽漸長成，隨時灌溉抱真精。
十月脫胎吞入口，不覺凡身已有靈。
此個事，世間稀，不是等閒人得知。
夙世若無仙骨分，容易如何得遇之。
得遇之，宜便煉，都緣光景急如箭。
要取魚時須結罾，莫只臨川空歎羨。
聞君知藥已多年，何不收心煉汞鉛。
莫教燭被風吹滅，六道輪迴莫怨天。
近來世上人多詐，盡著布衣稱道者。
問他金木是何般，噤口不言如害啞。
卻雲伏氣與休糧，別有門庭道路長。
君不見，破迷歌裡說，太一含真法最良，
莫怪言辭多狂劣，只教時人難鑑別，
惟君心與我心同，方敢傾懷向君說。

石橋歌

吾家本住石橋北，山鎮水關森古木，
橋下澗水徹崑崙，山下飲泉香馥郁。
吾居山內實堪誇，遍地均栽不榭花。
山北穴中藏猛虎，出窟哮吼生風霞。
山南潭底藏蛟龍，騰雲降雨山濛濛。
二獸相逢鬥一場，元珠隱伏是禎祥。
景堪羨，吾暗喜，自斟自酌燻燻醉。
醉彈一曲無絃琴，琴裡聲聲教仔細。
可煞醉後沒人知，昏昏默默恰如痴。
仰觀造化工夫妙，日還西出月東歸。
天是地，地是天，反覆陰陽合自然。
識得五行顛倒處，指日昇霞歸洞天。
黃金屋，白玉掾，玉女金童日侍前。
南辰北斗分明布，森羅萬像現無邊。
無晝夜，要綿綿，聚散抽添火候全。
若問金丹端的處，尋師指破水中鉛。
木生火，金生水，水火須分前後隊。
要辨浮沉識主賓，鉛銀砂汞方交會。
有剛柔，莫逸意，知足常足歸本位。
萬神齊賀太平年，恁時國富民歡喜。
此個事，好推理，同道之人知此義。
後來一輩學修真，只說存養並行氣。
在眼前，甚容易，得服之人妙難比。
先且去病更延年，用火烹煎變陽體。
學道人，去思己，休問旁門小法制。
只知目下哄得人，不覺自身暗憔悴。
勸後學，須猛鷙，莫徒拋家住他地。
妙道不離自家身，豈在千山並萬水。
莫因循，自貪鄙，火急尋師覓元旨。
在生若不學修行，未知來生甚胎裡。
既有心，要終始，人生大事惟生死，
皇天若負道心人，令我三途為下鬼。

----------------
****************       


PHẦN  DỊCH

Ngộ Chân Thiên nguyên tự


悟 真 篇 原 序



1. Ta phù! Nhân thân nan đắc, quang cảnh dị thiên, võng trắc đoản tu, an đào nghiệp báo. Bất tự cập tảo tỉnh ngộ, duy chỉ cam phận đãi chung. Nhược lâm kỳ, nhất niệm hữu sai, đoạ ư tam đồ, ác thú.

嗟 夫, 人 身 難 得. 光 景 易 遷. 罔 測 短 修, 安 逃 業 報. 不 自 及 早 省 悟, 惟 只 甘 分 待 終. 若 臨 期, 一 念 有 差, 墮 於 三 涂 惡 趣.

Ôi! con người khó được, quang âm qua mau, nếu không sớm tu đạo, khi giờ chết tới, thì chỉ có việc cam phận mà thôi. Khi giờ chết tới, một niệm mà sai, Đoạ vào tam đồ ác thú, thì muôn kiếp khó ra, khi ấy có hối cũng không kịp.

Tắc động kinh trần kiếp, vô hữu xuất kỳ. Đương thử chi thời, tuy hối hà cập. Cố Lão Thích dĩ Tính Mệnh học khai phương tiện môn, giáo nhân tu chủng, dĩ đào sinh tử. Thích thị dĩ không tịch vi tông, nhược đốn ngộ viên thông, tắc trực siêu bỉ ngạn. Như hữu tập lậu vị tận, tắc thượng tuẫn vu hữu sinh.

則 動 經 塵 劫, 無 有 出 期. 當 此 之 時, 雖 悔 何 及 ? 故 老 釋 以 性 命 學 開 方 便 門. 教 人 修 種, 以 逃 生 死. 釋 氏 以 空 寂 為 宗, 若 頓 悟 圓 通, 則 直 超 彼 岸. 如 有 習 漏 未 盡, 則 尚 徇 于 有 生.

Cho nên Lão, Thích đem đạo Tính Mệnh dạy người phải ăn ngay ở lành, để thoát sinh tử. Thích thị lấy không tịch làm tôn chỉ,[1] nếu con người đốn ngộ, viên thông,[2] thì sẽ sang bờ bên kia. Nếu tu luyện chưa tới nơi, thì vẫn còn ở trong vòng sinh tử.

Lão tử dĩ luyện dưỡng vi chân, nhược đắc kỳ yếu khu, tắc lập tễ thánh vị, như kỳ vị minh bản tính, tắc do trệ vu ảo hình. Kỳ thứ Chu Dịch hữu Cùng Lý Tận Tính trí mệnh chi từ. Lỗ ngữ [3] hữu Vô ý, tất, cố, ngã[4] chi thuyết. Thử hựu Trọng Ni cực trăn hồ Tính Mệnh chi áo dã. Nhiên kỳ ngôn chi thường lược nhi bất chí vu tường giả, hà dã? Cái dục tự chính nhân luân, thi Nhân, Nghĩa. Lễ, Nhạc chi giáo, cố vu Vô Vi chi đạo vị thường hiển ngôn, đản dĩ Mệnh thuật ngụ chư Dịch Tượng, Tính pháp hỗn chư vi ngôn cố nhĩ.

老子 以 煉 養 為 真, 若 得 其 要 樞, 則 立 躋 聖位, 如 其 未 明 本 性, 則 猶 滯 于 幻 形. 其 次 周 易 有 窮 理 盡 性 致 命 之 詞. 魯 語 有 毋 意 必 固 我 之 說. 此 又 仲 尼 極 臻 乎 性 命 之 奧 也. 然 其 言 之 常 略, 而 不 至 于詳 者. 何 也 ? 蓋 欲 序 正 人 倫, 施 仁 義 禮 樂 之 教. 故 于 無 為 之 道 未 嘗 顯 言. 但 以 命 術 寓 諸 易 象, 性 法 混 諸 微 言 故 耳.

Lão tử dạy cách luyện dưỡng, nếu biết được cốt yếu, sẽ lập tức đạt thánh vị, nếu chưa biết bản tính, thì còn trệ trong vòng hữu hình. Còn như Kinh Dịch thì dạy người Cùng Lý, Tận Tính dĩ chí Mệnh.[5] Luận Ngữ dạy: «Tứ tuyệt: Vô ý, vô tất, vô cố, vô ngã.» Như vậy cho thấy Đức Khổng cũng đã vươn lên chỗ cao diệu của Tính Mệnh. Nhưng mà lời lẽ thường sơ lược không rõ ràng, là tại làm sao? Nếu muốn tự chính nhân luân, thi nhân nghĩa lễ nhạc, cho nên không dạy rõ vô vi, dạy về Mệnh thì dùng Dịch Tượng, dạy về Tính thì nói rất ẩn ước, nhẹ nhàng.

Chí vu Trang tử, suy cùng vật loại, tiêu diêu chi tính. Mạnh tử thiện dưỡng hạo nhiên chi khí, giai thiết kỷ chi.[6] Đãi phù Hán Nguỵ Bá Dương dẫn Dịch Đạo giao cấu chi thể, tác Tham Đồng Khế dĩ minh đại đơn chi tác dụng. Đường Trung Quốc Sư vu ngữ lục thủ tự Lão Trang ngôn, dĩ hiển chí đạo chi bản mạt. Như thử, khởi phi giáo tuy phân tam, đạo nãi qui nhất.

至 于 莊 子 推 窮 物 類, 逍 遙 之 性. 孟 子 善 養浩 然 之 氣, 皆 切 幾 之. 迨 夫 漢 魏 伯 陽 引 易 道 交 媾 之 體, 作 參 同 契 以 明 大 丹 之 作 用. 唐 忠 國 師 于 語 錄 首 敘 老 莊 言, 以 顯 至 道 之 本 末. 如 此 豈 非 教 雖 分 三, 道 乃 歸 一.

Đến như Trang Tử nói về tính Tiêu Diêu của muôn vật.[7] Mạnh tử bàn về Khí Hạo Nhiên đều nói rất tha thiết. Đến thời Hán, Nguỵ Bá Dương, đem lẽ Giao Cấu trong kinh Dịch mà viết bộ Tham Đồng Khế, dạy về phép Đại Đơn. Đường Trung quốc sư trong Ngữ Lục của Ông có đề cao Lão, Trang, để cho thấy đâu là đầu đuôi của Chí Đạo, như vậy Giáo tuy chia ba, nhưng Đạo thì chỉ qui về một mối.


2. Nại hà, hậu thế Hoàng Duy[8] chi lưu, các tự chuyên môn, hỗ tương phi thị, trí sử tam giáo tông yếu, mê một tà kỳ, bất năng hỗn nhất nhi đồng qui hĩ.

奈 何 後 世 黃 緇 之 流, 各 自 專 門, 互 相 非 是, 致 使 三 家 宗 要, 迷 沒 邪 歧, 不 能 混 一 而 同 歸 矣.

Tại sao người tu đạo Lão sau này tự lập chuyên môn, cho thế này là đúng, thế kia là sai, làm cho Tam Giáo đi vào lầm lạc, không còn đồng qui hỗn nhất nữa.

Thả kim nhân dĩ Đạo môn thượng vu Tu Mệnh, nhi bất tri Tu Mệnh chi pháp, lý xuất lưỡng đoan, hữu dị ngộ nhi nan thành giả, hữu nan ngộ nhi dị thành giả, như luyện Ngũ Nha chi khí,[9] phục Thất Diệu chi quang,[10] chú tưởng Án Ma, nạp Thanh, thổ Trọc, niệm Kinh, trì Chú, tốn thuỷ, sất phù,[11] khấu xỉ, tập thần, hưu thê tuyệt lương, tồn thần bế tức, vận mi gian chi tư, bổ não hoàn tinh, tập phòng trung chi thuật, dĩ chí luyện Kim, Thạch, Thảo, Mộc chi loại, giai dị ngộ nhi nan thành giả.

且 今 人 以 道 門 尚 于 修 命 而 不 知 修 命 之 法. 理 出 兩 端, 有 易 遇 而 難 成 者, 有 難 遇 而 易 成 者, 如 煉 五 芽 之 氣, 服 七 耀 之 光, 注 想 按 摩, 納 清 吐 濁, 念 經, 持 咒, 噀 水, 叱 符, 叩 齒, 集 神, 休 妻 絕 糧, 存 神 閉 息, 運 眉 間 之思, 補 腦 還 精,習 房 中之 術, 以 至 煉 金 石 草 木之 類, 皆易 遇 而 難 成 者.

Vả ngày nay, người ta thường đề cao tu Mệnh, nhưng không biết rằng tu Mệnh có hai loại: một là dễ gặp nhưng nan thành, hai là khó gặp nhưng dễ thành. Như luyện Khí Ngũ Nha, luyện quang huy của Nhật Nguyệt, Tinh Thần, luyện xoa bóp, nạp thanh, thổ trọc, niệm kinh trì chú, phun nước, vẽ bùa, nghiến răng tập thần. Bỏ vợ, nhịn ăn, tồn thần bế tức, vận tư tưởng giữa 2 làn mi, bổ não hoàn tinh, tập phòng trung chi thuật, đến nỗi còn phục luyện Kim Thạch Thảo Mộc, tất cả những chuyện đó đều dễ gặp nhưng khó thành.

Dĩ thượng chư pháp, vu tu thân chi đạo, suất đa diệt liệt, cố thi lực tuy đa, nhi cầu hiệu mạc nghiệm. Nhược cần tâm, khổ chí, nhật tịch tu trì, chỉ khả dĩ tị bệnh, miễn kỳ phi hoành,[12] nhất đán bất hành, tắc tiền công tiệm khí, thử nãi thiên diên tuế nguyệt, sự tất nan thành, dục vọng nhất đắc vĩnh đắc, hoàn anh, phản lão, biến hoá phi thăng, bất diệc nan hồ? Thâm khả thống thương.

以 上 諸 法, 于 修 身 之 道, 率 多 滅 裂, 故 施 力 雖 多, 而 求 效 莫 驗. 若 勤 心, 苦 志, 日 夕 修 持, 止 可 以 避 病, 免 其 非 橫, 一 旦 不 行, 則 前 功 漸 棄 此 乃 遷 延 歲 月, 事 必 難 成, 欲 望 一 得 永 得, 還 嬰, 返 老, 變 化 飛 昇, 不 亦 難 乎 ? 深 可 痛 傷.

Các phép trên đây rất là chi ly, phiền toái, cho nên tuy dùng sức nhiều nhưng mà không có hiệu nghiệm. Nếu vất vả ngày đêm tu trì, thì có thể phòng bệnh, khỏi tai hoạ. Nếu một ngày ngưng tu, thì công lao trước đó đều mất. Muốn kéo dài thời gian, muốn sống lâu, thì chắc không được. Muốn Nhất đắc vĩnh đắc, cải lão hoàn đồng, biến hoá phi thăng, thì không khó hay sao? Thật là đáng thương.

Cái cận thế tu hành chi đồ, vọng hữu chấp trước, bất ngộ diệu pháp chi chân, khước oán thần tiên man ngữ. Thù bất tri thành đạo giả giai nhân luyện kim đơn nhi đắc. Khủng tiết thiên cơ, toại thác số sự vi danh, kỳ trung gian duy bế tức nhất pháp, như năng vong cơ tức lự, tức dữ nhị thừa[13] toạ thiền tương đồng, nhược cần nhi hành chi, khả dĩ nhập định, xuất thần. Nại hà tinh thần thuộc Âm, trạch xá[14] nan cố, bất miễn thường dụng thiên đồ chi pháp, ký vị đắc Kim Hống phản hoàn chi đạo, hựu khởi năng hồi dương hoán cốt, bạch nhật nhi thăng thiên tai?

蓋 近 世 修 行 之 徒, 妄 有 執 著, 不 遇 妙 法 之 真, 卻 怨 神 仙 謾 語, 殊 不 知 成 道 者 皆 因 煉 金 丹 而 得. 恐 泄 天 機, 遂 托 數 事 為 名, 其 中 間 惟 閉 息 一 法, 如 能 忘 機 息 慮, 即 與 二 乘 坐 禪 相 同, 若 勤 而 行 之, 可 以 入 定 出 神. 奈 何 精 神 屬 陰, 宅 舍 難 固, 不 免 常 用 遷 徒 之 法, 既 未 得 金 汞 返 還 之 道, 又 豈 能 回 陽 換 骨, 白 日 而 升 天 哉 ?

Vì gần đây những kẻ tu hành, chấp trước sai lầm, nên không ngộ được diệu pháp, lại còn oán thần tiên là nói sai. Có biết đâu Thành Đạo là do luyện đan mà được. Sợ tiết lộ thiên cơ mới mượn tiếng Số Sự. Trong đó có phép nín thở, nếu có thể vong cơ tuyệt lự, là giống với nhị thừa (Âm thanh thừa, Duyên giác thừa). Nếu cần cù mà hành động, thì có thể nhập định xuất thần. Tinh thần thuộc âm, cơ thể không vững chắc, thì không thể cầu sống lâu. Đã chưa có được Kim hống phản hoàn chi đạo, thì làm sao mà hồi dương hoán cốt, bạch nhật thăng thiên được?

3. Phù luyện kim dịch hoàn đan giả, tắc nan ngộ nhi dị thành, tu yếu động hiểu âm dương, thâm đạt tạo hoá, phương năng truy nhị khí[15] vu Hoàng Đạo,[16] hội Tam Tính[17] vu Nguyên Cung[18], toản thốc ngũ hành,[19] hoà hợp tứ tượng, Long Ngâm Hổ Khiếu, Phu xướng phụ tuỳ,[20] ngọc đỉnh[21] thang tiễn, kim lô[22] hoả sí, thuỷ đắc huyền châu[23] thành tượng, Thái Ất[24] qui chân, đô lai phiến hướng[25] công phu, vĩnh bảo vô cùng dật lạc.

夫 煉 金 液 還 丹 者, 則 難 遇 易 成, 須 要 洞 曉 陰 陽 深 達 造 化, 方 能 追 二 氣 于 黃 道, 會 三 性 于 元 宮 攢 簇 五 行, 和 合 四 象, 龍 吟 虎 嘯, 夫 唱 婦 隨, 玉 鼎 湯 煎, 金 爐 火 熾, 始 得 玄 珠 成 象, 太 乙 歸 真 都 來 片 餉 工 夫, 永 保 無 窮 逸 樂.

Còn luyện Kim Dịch hoàn đơn thì khó gặp dễ thành, chỉ cần thâm hiểu Âm Dương, thông đạt Tạo Hoá, đem được Nhị Khí (Nguyên Tinh, Nguyên Thần) vào hai mạch Nhâm Đốc, Hội Tam Tính (Mộc Dịch, Kim Tinh, Thổ Ý) về Đơn Điền, toản thốc được Ngũ Hành, Hoà Hợp được Tứ tượng, Long ngâm, Hổ khiếu, phu xướng phụ tuỳ, Ngọc Đỉnh (Nê Hoàn cung) nước sôi, Kim Lô (Hạ Đơn điền) lửa bốc, thì sẽ được Huyền Châu. Nguyên khí Thái Ất sẽ trở về trong chốc lát, sẽ đem lại vô cùng dật lạc.

Chí nhược phòng nguy, lự hiểm, thận vu vận dụng trừu thiêm.[26] Dưỡng chính trì doanh,[27] yếu tại thủ thư bão nhất,[28] tự nhiên phục Dương sinh chi khí, bác Âm sát chi hình, tiết khí ký chu,[29] thoát thai thần hoá, danh đề tiên tịch, vị hiệu Chân Nhân, thử nãi đại trượng phu công thành danh toại chi thời dã.

至 若 防 危 慮 險 慎 于 運 用 抽 添. 養 正 持 盈. 要 在 守 雌 抱 一, 自 然 復 陽 生 之 氣, 剝 陰 殺 之 形, 節 氣 既 周, 脫 胎 神 化, 名 題 仙 籍, 位 號 真 人, 此 乃 大 丈 夫 功 成 名 遂 之 時 也.

Còn như Phòng Nguy, Lự Hiểm, Trừu Thiêm, Dưỡng Chính, Trì Doanh, Thủ Thư Bão Nhất, Dương khí phục lai (Xem quẻ Phục), Âm chất tiêu tận (Xem quẻ Bác), tiết khí hết vòng, thoát thai thần hoá, danh đề Tiên Tịch, vị hiệu Chân nhân, thế là lúc trượng phu công thành danh toại vậy.[30]

Kim chi học giả tắc thủ Diên Hống vi nhị khí, chỉ tạng phủ vi Ngũ hành, phân Tâm Thận vi Khảm Ly, dĩ Can Phế vi Long Hổ, dụng Thần khí vi tử mẩu, chấp Tân Dịch vi Diên Hống, bất thức phù trầm,[31] ninh phân chủ khách,[32] hà dị nhận tha tài vi kỷ vật, hô biệt tính vi thân nhi, hựu khởi tri Kim Mộc tương Khắc chi u vi,[33] Âm Dương hỗ dụng vi áo diệu. Thị giai Nhật Nguyệt thất đạo, Diên Hống dị lô, dục vọng kết thành hoàn đơn, bất diệc viễn hồ.

今 之 學 者 則 取 鉛 汞 二 氣 指 臟 腑 為 五 行, 分 心 腎 為 坎 離, 以 肝 肺 為 龍 虎, 用 神 氣 為 子 母, 執 津 液 為 鉛 汞, 不 識 浮 沉, 寧 分 主 客, 何 異 認 他 財 為 己 物, 呼 別 姓 為 親 兒 ; 又 豈 知 金 木 相 克 之 幽 微, 陰 陽 互 用 之 奧 妙. 是 皆 日 月 失 道 鉛 汞 異 爐, 欲 望 結 成 還 丹, 不 亦 遠 乎.

Học giả ngày nay, lấy Diên Hống nhị khí, coi Ngũ tạng là Ngũ Hành, phân Tâm Thận là Khảm Ly, lấy Can Phế làm Long Hổ, coi Thần Khí là Tử Mẫu, coi Tân Dịch là Diên Hống, không hiểu phù trầm, không phân chủ khách, coi tài vật của người là của mình, gọi con khác hộ là con mình, thì làm sao hiểu được lẽ Kim Mộc tương khắc, hiểu được lẽ Âm Dương hỗ dụng huyền vi, thế là đi trái đường lối Nhật Nguyệt, Thế là Diên Hống khác lò, thì làm sao mà luyện thành Đơn được, còn xa vời lắm.

Bộc ấu thân thiện Đạo, thiệp liệp Tam Giáo kinh thư, dĩ chí hình pháp, thư toán, y bốc, chiến trận, thiên văn, địa lý, cát hung, tử sinh chi thuật, mỹ bất lưu tâm tường cứu. Duy Kim Đơn nhất pháp, duyệt tận quần kinh cập chư gia, ca thi luận khế, giai vân Nhật hồn Nguyệt phách,[34] Canh Hổ Giáp Long, Thuỷ Ngân Châu Sa, Bạch Kim Hắc Tích, Khảm Nam Ly Nữ năng thành Kim Dịch Hoàn Đơn, chung bất ngôn Chân Diên, Chân Hống thị hà vật sắc, bất thuyết hoả hầu pháp độ, ôn dưỡng chỉ qui, gia dĩ hậu thế mê đồ tứ kỳ ức thuyết, tương tiên thánh điển giáo vọng hành tiên chú, quai ngoa vạn trạng, bất duy vặn loạn tiên kinh, ức diệc cảm ngộ hậu học. Bộc dĩ chí nhân vị ngộ, khẩu quyết nan phùng, toại chí tẩm thực bất an, tinh thần bì tuỵ, tuy tuân cầu biến vu hải nhạc, thỉnh ích tận vu hiền ngu, giai mạc năng thông hiểu chân tông, khai chiếu tâm phủ. Hậu chí Hi Ninh nhị niên (1069), Kỷ Dậu tuế, nhân tuỳ Long Đồ Lục Công,[35] nhập Thành Đô,[36] dĩ túc chí bất hồi, sơ thành dũ khác, toại cảm Chân Nhân, thụ Kim Đơn dược vật, hoả hầu chi quyết, kỳ ngôn thậm giản, kỳ yếu bất phiền, khả vị chỉ lưu tri nguyên, ngữ nhất ngộ bách, vụ khai nhật oánh, trần tận giám minh, hiệu chi đơn kinh, nhược hợp phù khế.

仆 幼 親 善 道 涉 獵 三 教 經 書 以 至 刑 法 書 算 醫 卜 戰 陣 天 文 地 理 吉 凶 死 生 之 術, 靡 不 留 心 詳 究. 唯 金 丹 一 法 閱 盡 群 經 及 諸 家 歌 詩 論 契, 皆 云 日魂月 魄, 庚 虎 甲 龍, 水 銀 朱 砂, 白 金 黑 錫, 坎 男 離 女, 能 成 金 液 還 丹, 終 不 言 真 鉛 真 汞 是 何 物 色 不 說 火 候 法 度, 溫 養 指 歸 ;加 以 後 世 迷 徒 恣 其 臆 說, 將 先 聖 典 教 妄 行 箋 注, 乖 訛 萬 狀, 不 惟 紊 亂 仙 經, 抑 亦 感 誤 後 學. 仆 以 至 人 未 遇 口 訣 難 逢, 遂 至 寢 食 不 安, 精 神 疲 悴, 雖 詢 求 遍 于 海 岳, 請 益 盡 于 賢 愚, 皆 莫 能 通 曉 真 宗, 開 照 心 腑. 後 至 熙 寧 二 年 己 酉 歲, 因 隨 龍 圖 陸 公 入 成 都 以 夙 志 不 回 初 誠 愈 恪, 遂 感 真 人 授 金 丹 藥 物, 火 候 之 訣 其 言 甚 簡, 其 要 不 繁, 可 謂 指 流 知 源, 語 一 悟 百, 霧 開 日 瑩, 塵 盡 鑒 明, 校 之 丹 經, 若 合 符 契.

Kẻ hèn này, từ nhỏ đã học Tam Giáo kinh thư, ngoài ra còn lưu tâm đọc các sách về hình pháp, thư toán, y bốc, chiến trận, thiên văn, địa lý, cát hung sinh tử chi thuật. Duy về sách Kim Đan, thì đã đọc quần kinh, lại đọc ca thi, luận khế của chư gia, đều nói về Nhật hồn Nguyệt phách (Can Mộc chi Hồn, là Ly trung hư; Nguyệt phách là Khảm trung mãn, là Phế Kim chi phách), Canh Hổ, Giáp Long (Canh ở phía Tây, Hổ là Bạch Hổ, chỉ Phế Kim chi Hồn. Giáp ở phía Đông, Long là Thanh Long chỉ Can Mộc chi Hồn), Thuỷ Ngân, Chu Sa, Bạch Kim, Hắc tích, Khảm Nam. Ly Nữ (Khảm dụ Thận, Ly chủ Tâm, Khảm là Trung Nam, Ly là Trung Nữ), có thề thành Kim Dịch Hoàn Đan, cuối cùng không nói Chân Hống, Chân Diên màu sắc ra sao, không nói về hoả hầu pháp độ, không dạy Ôn Dưỡng ra sao, rồi ra sau này kẻ mê loạn nghĩ quàng xiên, chú thích lung tung lời tiên thánh, sai ngoa trăm điều, làm cho kinh thư bị vấn loạn, làm cho kẻ hậu học bị sai lầm. Kẻ hèn này chưa gặp Chí Nhân, chưa biết khẩu quyết, cho nên ăn uống không yên, thân hình tiều tuỵ. Tuy tôi đã hỏi han cầu khẩn khắp mọi nơi non cao bể thẳm, tìm xin lời dạy bổ ích nơi các bậc hiền minh, cũng không hiểu được chân tông, phế phủ cũng chưa được khai chiếu. Mãi đến năm Kỷ Dậu, Hi Ninh thứ 2, nhân theo Long Đồ Học Sĩ Lục Sằn (1012-1070) thoái chuyển, mới đầu thành tâm, ngày càng kính cẩn, nên cảm được Chân Nhân,[37] được Hải Thiềm truyền cho Kim Đơn dược vật, bí quyết hoả hầu. Lời nói thật giản dị, không phiền toái, y như chỉ sông rồi tìm ra nguồn. Nói một hiểu trăm, mây mù vẹt di, lộ ra trời quang sáng, bụi bặm hết, gương sáng choang. So vào đan kinh, thấy đúng không sai.

Nhân niệm thế chi học Tiên giả thập hữu bát cửu, nhi đạt chân yếu giả vị văn nhất nhị. Bộc ký ngộ chân thuyên, an cảm ẩn mặc, khánh sở đắc thành luật thi Cửu Cửu Bát Thập Nhất Thủ, hiệu viết Ngộ Chân Thiên, nội thất ngôn tứ vận Nhất Thập Lục Thủ, dĩ biểu Nhị Bát chi số, Tuyệt cú Lục Thập Tư Thủ, án Chu chư quái, Ngũ Ngôn Nhất Thủ, tượng vi Thái Ất, tục thiêm Tây Giang Nguyệt Nhất Thập Nhị Thủ, dĩ chu Tuế luật. Kỳ như Đỉnh Khí tôn ti, dược vật cân lạng, hoả hầu tiến thoái, chủ khách hậu tiên, tồn vong hữu vô, cát hung hối lận, tất bị kỳ trung hĩ. Vu Bản Nguyên Chân Giác chi Tính hữu sở vị tận, hựu tác vi ca tụng nhạc phủ cập tạp ngôn đẳng, phụ chi quyển mạt, thứ kỷ đạt Bản Minh Tính chi Đạo, tận vu thử hĩ. Sở kỳ đồng chí giả lãm chi, tắc kiến Mạt nhi ngộ Bản, xả vọng dĩ tòng chân.

因 念 世 之 學 仙 者 十 有 八 九, 而 達 真 要 者 未 聞 一 二. 仆 既 遇 真 詮, 安 感 隱 默, 罄 所 得 成 律 詩 九 九 八 十 一 首, 號 曰 悟 真 篇, 內 七 言 四 韻 一 十 六 首, 以 表 二 八 之 數, 絕 句 六 十 四 首, 按 周 諸 卦 ;五 言 一 首, 以 象 太 乙 ; 續 添 西 江 月 一 十 二 首, 以 周 歲 律. 其 如 鼎 器 尊 卑, 藥 物 斤 兩, 火 候 進 退, 主 客 後 先, 存 亡 有 無, 吉 凶 悔 吝, 悉 備 其 中 矣. 于 本 源 真 覺 之 性 有 所 未 盡, 又 作 為 歌 頌 樂 府 及 雜 言 等. 附 之 卷 末, 庶 幾 達 本 明 性 之 道 盡 于 此 矣. 所 期 同 志 覽 之, 則 見 末 而 悟 本, 舍 妄 以 從 真.

Nhân nghĩ rằng ngày nay người học Tiên Đạo mười người may ra được vài người nắm được yếu quyết. Kẻ hèn này nắm được Chân Thuyên, Chân Lý, nên không dám dấu diếm, tận hết sở đắc để viết ra 81 bài thơ, gọi là Ngộ Chân Thiên. Trong đó, Thất Ngôn tứ tuyệt có 16 bài, tượng trưng cho hai số: Nhị Bát. Tuyệt cú có 64 bài, theo như 64 quẻ Dịch. Ngũ ngôn có 1 bài, tượng trưng Thái Cực. Thêm vào đó lại có Tây Giang Nguyệt 12 bài cho đủ 12 tháng, Còn như Đỉnh khí tôn ti, Dược vật cân lạng, hoả hầu tiến thoái, chủ khách trước sau, tồn vong hữu vô, cát hung hối lận, đều đủ bên trong. Còn về Tính Bản Nguyên Chân Thường sợ nói chưa hết lời, nên lại làm thêm ca tụng nhạc phủ, phụ thêm nơi cuối sách, để có thể biết Đạo Đạt Bản, Minh Tính, nói cả ở trong. Mong rằng các đồng chí sau đọc sách này, Thấy Ngọn sẽ biết Gốc, bỏ Vọng mà Cầu Chân vậy.

Thời Hi Ninh Ất Mão tuế đán (1075), Thiên Thai Trương Bá Đoan, Bình Thúc tự.

時 熙 寧 乙 卯 歲 旦. 天 台 張 伯 端 平 叔 序.

Hi Ninh Ất Mão, sáng Mồng Một đầu năm, Thiên Thai Trương Bá Đoan Bình Thúc đề tựa.

****************       

NGỘ CHÂN THIÊN--Hậu tự


Ngộ Chân Thiên - hậu tự

悟 真 篇 - 後 序



Thiết dĩ nhân chi sinh dã, giai duyên vọng tình[38] nhi hữu kỳ thân, hữu kỳ thân tắc hữu hoạn.[39] Nhược vô kỳ thân, hoạn tòng hà hữu?

竊 以 人 之 生 也, 皆 緣 妄 情 而 有 其 身, 有 其 身 則 有 患. 若 無 其 身, 患 從 何 有 ?

Xem đời sống con người, đều do vọng tình nên mới có thân, có thân là có nguy hiểm, nếu không có thân, thì làm gì có hoạ hoạn.

Phù dục miễn phù hoạn giả, mạc nhược thể (lĩnh hội) phù Chí Đạo.[40] Dục thể phù chí đạo, mạc nhược minh phù bản tâm. Cố tâm giả, Đạo chi thể dã, Đạo giả tâm chi dụng dã. Nhân năng sát tâm, quan tính, tắc viên minh[41] chi thể tự hiện, Vô Vi chi dụng tự thành. Bất giả thi công, đốn siêu bỉ ngạn. Thử phi tâm kính lãng nhiên, thần châu khuếch minh, tắc hà dĩ sử chư tướng đốn ly, tiêm trần bất nhiễm, tâm nguyên tự tại, quyết định vô sinh giả tai.

夫 欲 免 夫 患 者, 莫 若 體 夫 至 道. 欲 體 夫 至 道 莫 若 明 夫 本 心. 故 心 者 道 之 體 也. 道 者 心 之 用 也. 人 能 察 心 觀 性, 則 圓 明 之 體 自 現, 無 為 之 用 自 成, 不 假 施 功, 頓 超 彼 岸. 此 非 心 鏡 朗 然, 神 珠 廓 明, 則 何 以 使 諸 相 頓 離 纖 塵 不 染, 心 源 自 在 決 定 無 生 者 哉.

Muốn hết hoạ hoạn thì thì phải hiểu chí Đạo (hiểu biết lẽ thâm sâu của Đạo). Muốn hiểu chí Đạo thì phải biết rõ Bản Tâm. Cho nên Tâm là Thể của Đạo, Đạo là dụng của tâm. Người biết sát Tâm quan Tính, thì sẽ thấy thể tính viên minh của mình, sẽ thấy cái Dụng của Đạo Vô Vi (thấy mình với vạn hữu là một), không phí sức dụng công, và lập tức bước sang bỉ ngạn, không nhiễm trần ai, tâm linh tự tại, sẽ đạt được vô sinh.

Nhiên kỳ Minh Tâm Thể Đạo chi sĩ, thân bất năng luỵ kỳ Tính, cảnh bất năng loạn kỳ chân, tắc đao binh ô năng thương, hổ huỷ ô năng hại,[42] cự phần đại tẩm, ô túc vi ngu. Đại nhân tâm nhược minh kính, giám nhi bất nạp, tùy cơ ứng vật, hoà nhi bất xướng, cố năng thắng vật nhi vô thương dã, thử sở vị Vô Thượng chí chân chi diệu Đạo dã.

然 其 明 心 體 道 之 士 身 不 能 累 其 性 境 不 能 亂 其 真, 則 刀 兵 烏 能 傷, 虎 兕 烏 能 害,巨 焚 大 浸 烏 足 為 虞. 大 人 心 若 明 鏡, 鑑 而 不 納, 隨 機 應 物, 和 而 不 唱, 故 能 勝 物 而 亡 傷 也, 此 所 謂 無 上 至 真 之 妙 道 也.

Những người minh tâm thể đạo, thì thân không luỵ được Tính, cảnh không loạn được Tâm, đao binh không thể thương hại, tê hổ không thể hại được mình, không lo bị nước lửa. Bậc chí nhân Tâm như minh kính, soi vạn sự mà không chấp trước, tuỳ cơ ứng vật, hoà mà không đề xướng, nên thắng vật mà không bị thương tổn. Đó là Đạo Vô Thượng chí chân chí diệu vậy.

Nguyên kỳ Đạo bản vô danh, thánh nhân cưỡng danh. Đạo bản vô ngôn, thánh nhân cưỡng ngôn nhĩ. Nhiên tắc Danh, Ngôn nhược tịch, tắc thời lưu vô dĩ thức kỳ thể nhi qui kỳ chân, thị dĩ thánh nhân thiết giáo lập ngôn dĩ hiển kỳ đạo. Cố Đạo nhân Ngôn nhi hậu hiển, ngôn nhân Đạo nhi phản vong, nại hà? Thử Đạo chí diệu chí vi, thế nhân căn tính mê độn, chấp kỳ hữu thân nhi ố tử duyệt sinh, cố tốt nan liễu ngộ. Hoàng Lão bi kỳ tham trước nãi dĩ tu sinh chi thuật thuận kỳ sở dục, tiệm thứ đạo chi, dĩ tu sinh chi yếu tại Kim Đơn. Kim Đơn chi yếu tại hồ Thần Thuỷ,[43] Hoa Trì.[44] Cố Đạo Đức, Âm Phù chi giáo đắc dĩ thịnh hành vu thế hĩ.

原 其 道 本 無 名 聖 人 強 名. 道 本 無 言 聖 人 強 言 耳. 然 則 名 言 若 寂. 則 時 流 無 以 識 其 體 而 歸 其 真, 是 以 聖 人 設 教 立 言 以 顯 其 道. 故 道 因 言 而 後 顯, 言 因 道 而 反 忘. 奈 何. 此 道 至 妙 至 微. 世 人 根 性 迷 鈍, 執 有 其 身 而 惡 死 悅 生. 故 卒 難 了 悟. 黃 老 悲 其 貪 著 乃 以 修 生 之 術 順 其 所 欲, 漸 次 導 之. 以 修 生 之 要 在 金 丹. 金 丹 之 要 在 乎 神 水 華 池. 故 導 德 陰 符 之 教 得 以 盛 行 于 世 矣.

Đạo vốn vô danh, thánh nhân gượng đặt tên. Đạo vốn không lời, thánh nhân gượng đặt lời. Nếu như không tên, không lời, thì người đời làm sao biết được bản thể mình, làm sao trở về được chân lý. Cho nên thánh nhân thiết giáo, lập ngôn để hiển Đạo, cho nên Đạo có lời mới sáng tỏ. Lời vì Đạo là sau mất, làm sao cái Đạo chí diệu, chí vi, thế nhân căn tính cùn nhụt, chấp trước thân mình tham sống, sợ chết, đến chết cũng không giác ngộ. Hoàng Đế, Lão Tử thương họ tham luyến, chấp trước, cho nên nương theo sở dục của họ, mà từ từ dẫn đưa họ, và cho rằng tu sinh cần biết luyện đan. Kim Đơn chi yếu cốt tại Thần Thủy, Hoa Trì, cho nên Đạo Đức Kinh và Âm Phù thịnh hành trên đời.

Cái nhân duyệt kỳ sinh dã, nhiên kỳ ngôn ẩn nhi lý áo, học giả tuy phúng tụng kỳ văn, giai mạc hiểu kỳ nghĩa. Nhược bất ngộ chí nhân thụ chi khẩu quyết, túng sủy lượng bách chủng, chung mạc năng trợ kỳ công nhi thành kỳ sự, khởi phi học giả phân như ngưu mao, nhi đạt giả nãi như lân giác da.

蓋 人 悅 其 生 也, 然 其 言 隱 而 理 奧. 學 者 雖 諷 誦 其 文 皆 莫 曉 其 義. 若 不 遇 至 人 授 之 口 訣 縱 揣 量 百 種, 終 莫 能 助 其 功 而 成 其 事. 豈 非 學 者 紛 如 牛 毛 而 達 者 乃 如 麟 角 耶.

Vì người ham sống, nên lời kinh ẩn mà lý thì sâu, học giả tuy đọc được lời văn, nhưng không rõ ý nghĩa. Nếu không gặp chí nhân truyền khẩu quyết, thì sẽ tán vụn sách ra làm trăm loại, cuối cùng công chẳng thành, sự chảng nên, thảo nào người bước vào đường tu thì đông như lông trâu, mà người đạt đạo ít như sừng lân vậy.

Bá Đoan hướng Kỷ Dậu tuế,[45] vu Thành Đô ngộ sư truyền thụ Đơn Pháp, tự hậu tam truyền phi nhân tam tao hoạ hoạn, giai bất du lưỡng tuần, cận phương truy ức tiên sư chi sở giới vân: Dị nhật hữu nhữ giải cương thoát toả giả, đương nghi thụ chi, dư giai bất hứa, nhĩ hậu dục giải danh tịch, nhi hoạn thử đạo nhân bất tri tín, toại soạn thử «Ngộ Chân Thiên», tự đơn pháp bản mạt, ký thành nhi cầu học giả thấu nhiên nhi lai, quan kỳ ý cần cừ, tâm bất nhẫn lận, nãi trạch nhi thụ chi, nhiên nhi sở thụ giả giai phi hữu cự thế cường lực, năng trì nguy chửng nịch, khẳng khái đặc đạt, năng nhân minh Đạo chi sĩ, sơ tái li hoạ hoạn, tâm do vị tri, cánh trí vu tam, nãi tỉnh tiền quá.

伯 端 向 己 酉 歲 于 成 都 遇 師 傳 授 丹 法. 自 後 三 傳 非 人 三 遭 禍 患, 皆 不 逾 兩 旬. 近 方 追 憶 先 師 之 所 戒 云 :異 日 有 汝 解 韁 脫 鎖 者. 當 宜 授 之余 皆 不 許. 爾 後 欲 解 名 籍, 而 患 此 導 人 不 知 信 遂 撰 此 悟 真 篇 敘 丹 法 本 末, 既 成, 而 求 學 者 輳 然 而 來, 觀 其 意 勤 渠, 心 不 忍 吝. 乃 擇 而 授 之, 然 而 所 授 者皆 非 有 巨 勢 強 力 能 池 危 拯 溺, 慷 慨 特 達, 能 明 道 之 士, 初 再 罹 禍 患, 心 猶 未 知 竟 至 于 三, 乃 省 前 過.

Bá Đoan vào năm Kỷ Dậu (1069) vào Thành Đô, gặp được Chân Sư truyền Đơn Pháp. Sau đó 3 lần truyền cho những người không ra gì, ba lần bị hoạ hoạn, đều không quá 2 tuần. Năm nay, tôi bị nhọt sinh sau lưng, mới nhớ lời thày răn dạy rằng: Sau này sẽ có người giúp con thoát vòng cương toả lợi danh, thì phải truyền đạo cho hắn, ngoài ra không truyền cho ai. Sau này nếu ngươi muốn thoát vòng hoạn lộ, nhưng lại sợ đạo sĩ đó không tin, thì hãy viết quyển «Ngộ Chân Thiên», dạy đầu đuôi Đan Kinh. Sau khi viết xong sẽ có nhiều người đến xin cầu học. Xem xét nếu họ thành khẩn, thì chọn mà truyền. Tuy nhiên những người được truyền thụ không phải là những kẻ có thế, có sức, có thể phò nguy trợ nịch, khẳng khái đặc đạt, có thể là những người hiểu biết đạo. Phạm lần thứ 2 lại gặp hoạ hoạn, tâm còn chưa biết, tới lần thứ ba, mới hối lỗi lầm xưa.

Cố tri Đại Đơn chi pháp chí giản chí dị, tuy ngu muội tiểu nhân đắc nhi hành chi, tắc lập siêu thánh địa. Thị dĩ Thiên Ý bí tích, bất hứa khinh truyền ư phỉ nhân dã. Nhi Bá Đoan bất tuân sư ngữ, lũ tiết thiên cơ, dĩ hữu kỳ thân cố mỗi ưng khiển hoạn, thử thiên chi thâm giới như thử chi thần thả tốc, cảm bất khủng cụ khắc trách. Tự kim dĩ vãng, đương kiềm khẩu, kết thiệt, tuy dĩnh hoạch cư tiền, đạo kiếm gia hạng, diệc vô phục cảm ngôn hỉ. Thử «Ngộ Chân Thiên» trung sở ca vịnh Đại Đơn, dược vật, hoả hầu tế vi chi chỉ, vô bất bị tất.

故 知 大 丹 之 法 至 簡 至 易, 雖 愚 昧 小 人 得 之 行 之, 則 立 超 聖 地. 是 以 天 意 秘 惜, 不 許 輕 傳 於 匪 人 也. 而 伯 端 不 遵 師 語, 屢 泄 天 機, 以 有 其 身 故 每 膺 遣 患,此 天 之 深 誡 如 此 之 神 且 速 敢 不 恐 懼 克 責, 自 今 以 往, 當 鉗 口 結 舌, 雖 鼎 鑊 居 前刀劍 加 項,亦 無 復 敢 言 矣. 此 悟 真 篇 中 所 歌 詠 大 丹 藥 物 火 候 細 微 之 旨, 無 不 備 悉.

Vì biết rằng Phép luyện Đại Đơn chí giản, chí dị, cho nên dù ngu phu biết mà thi hành cũng lập tức siêu xuất thánh vị. Vì Thiên ý muốn giữ những điều huyền bí nên không muốn khinh truyền cho những kẻ không ra gì. Vì Bá Đoan không tuân lời thày, tiết lộ Thiên Cơ, nên đã bị khiển trách và hoạ hoạn. Trời cấm đoán nghiêm ngặt và trừng phạt rất thần tốc, không thể không sợ hãi. Từ nay về sau, tôi ngậm miệng khoá lưỡi, dẫu là vạc dầu trước mặt, dao kiếm kề cổ cũng không dám nói nữa. Quyển «Ngộ Chân Thiên» này trong đó các bài ca vịnh về Đại Đơn, Dược Vật, Hoả Hầu đã mô tả rất chi tiết, đầy đủ.

Hảo sự giả túc hữu tiên cốt, quan chi tắc trí lự tự minh, khả dĩ tầm văn giải nghĩa, khởi tu Bá Đoan khu khu chi khẩu thụ hĩ? Như thử, nãi Thiên chi sở tứ, phi Bá Đoan chi triếp truyền dã. Như kỳ thiên mạt ca tụng, đàm kiến tính chi Pháp chi pháp, tức thượng chi sở vị Vô Thượng Diệu Giác chi Đạo dã, Nhiên Vô Vi chi Đạo, tề vật vi Tâm, tuy hiển bí yếu, chung vô quá cữu. Nại hà phàm phu Duyên nghiệp hữu hậu bạc, tính căn hữu lợi độn, túng văn nhất âm, phân thành dị kiến, cố Thích Ca, Văn Thù sở diễn pháp bảo, vô phi nhất thừa, nhi thính giả tuỳ lượng hội giải, tự nhiên thành tam thừa chi sai.[46] Thử hậu nhược hữu tính căn mãnh lợi chi sĩ kiến văn thử thiên, tắc tri Bá Đoan đắc Đạt Ma, Lục Tổ tối thượng nhất thừa chi diệu chỉ, khả nhân nhất ngôn nhi ngộ vạn pháp dã. Như kỳ tập khí thượng dư, tắc qui Trung Tiểu chi kiến, diệc phi Bá Đoan chi cữu hĩ.

好 事 者 夙 有 仙 骨, 觀 之 則 智 慮 自 明 可 以 尋 文 解 義,豈 須 伯 端 區 區 之 口 授 矣. 如 此 乃 天 之 所 賜, 非 伯 端 之 輒 傳 也. 如 其 篇 末 歌 頌, 談 見 性 之法, 即 上 之 所 謂 無 上 妙 覺 之 道 也. 然 無 為 之 道,齊 物 為心, 雖 顯 秘 要, 終 無 過 咎. 奈 何 凡 夫 緣 業 有 厚 薄, 性 根 有 利 鈍, 縱 聞 一 音, 紛 成 異 見. 故 釋 迦 文 殊 所 演 法 寶, 無 非 一 乘, 而 聽 者 隨 量 會 解 自 然 成 三 乘 之 差. 此 後 若 有 性 根 猛 利 之 士 見 聞 此 篇 則 知 伯 端 得 達 摩, 六 祖 最 上 一 乘 之 妙 旨 可 因 一 言 而 悟 萬 法 也. 如 其 習 氣 尚 餘, 則 歸 中 小 之 見, 亦 非 伯 端 之 咎 矣.

Những người có Tiên Cốt, đọc lên sẽ tự nhiên thấy sáng tỏ, theo lời sẽ hiểu nghĩa, cần chi phải có Bá Đoan chỉ vẽ từng lời đâu? Như vậy là Trời cho, không phải Bá Đoan truyền. Còn như nơi cuối Thiên bàn về Kiến Tánh chi Pháp, mà như trên đã gọi là Vô Vi Diệu Pháp chi Đạo. Mà Vô Vi Diệu Pháp là tâm Tề Vật (coi muôn vật là bình đẳng), tuy nói lên mọi điều bí yếu, nhưng không có lầm sai.

Vì chúng sinh Duyên nghiệp có dày mỏng, căn cơ, bản tính có bén nhọn, cùn nhụt khác nhau, như nghe một lời, lại có nhiều dị kiến. Cho nên Đức Thích Ca, Đức Văn Thù đem đạo dạy người, chỉ truyền Nhất Thừa, nhưng học giả cứ hiểu thành Tam Thừa.

Như sau này có những độc giả có căn tính mãnh liệt sẽ thấy Bá Đoan đã theo được Tối Thượng Thừa diệu chỉ của Ngài Đạt Ma và Ngài Huệ Năng, từ một lời của các Ngài mà ngộ cả Vạn Pháp. Còn những kẻ hạ căn đầy tập khí chỉ thấy bàn về Trung Thừa, Tiểu Thừa, như vậy đâu phải lỗi của Bá Đoan?

Thời Nguyên Phong cải nguyên Mậu Ngọ tuế (1078) trọng Hạ nguyệt, Mậu Dần Nhật, Trương Bá Đoan Bình Thúc tái tự.

時 元 豐 改 元 戊 午 歲 仲 夏 月 戊 寅 日, 張 伯 端 平 叔 再 序.

Năm Khai Phong cải nguyên năm Mậu Ngọ (1069), tháng Trọng Hạ (tháng 5), ngày Mậu Dần, Trương Bá Đoan, Bình Thúc tái tự.

-------------------
*******************       


TIỂU SỬ TRƯƠNG BÁ ĐOAN.


Trương Bá Đoan (987-1082) sinh vào đời vua Thái Tông nhà Tống (Ung Hi 4), mất vào đời Tống Thần Tông Nguyên Phong 5), 97 tuổi.

Ông người Bắc Tống, ở Thiên Thai (là Lâm Hải Tỉnh Chiết Giang), tự Bình Thúc, hiệu Tử Dương, Tử Dương tiên nhân, sau đổi là Dụng Thành. Ông hiếu học từ bé, tham bác Tam Giáo quần kinh. Đỗ tiến sĩ, năm Hi Ninh 2 (1069) ông từ Quế Lâm về Thành Đô, theo truyền thuyết đã gặp Lưu Hải Thiềm, và đã được truyền cho khẩu quyết Kim Dịch Hoàn Đan. Năm Hi Ninh 8 (1075) ông viết Ngộ Chân Thiên, xiển minh phương pháp tu luyện Nội đan.

Ông chủ trương Tam Giáo Nhất Lý, viện Nho dẫn Phật, lấy Tính Mệnh Song Tu làm đại chỉ, lấy thân thể làm đỉnh lô, lấy Tinh Khí làm dược vật, lấy Thần làm hoả hầu, khiến Tinh Khí ngưng tụ bất tán, kết thành Kim Đơn, đồng thời kế thừa phương pháp luyện nội Đan của Trần Đoàn chia công phu Luyện Dưỡng thành 4 giai đoạn: Trúc cơ, luyện Tinh hoá khí, luyện Khí hoá Thần, luyện Thần hoàn hư.

Ông chủ trương tiên tu Mệnh, hậu Tu Tính, thâm cứu Bản Nguyên Chân Giác chi tính. Ông là tổ sư Tử Dương Phái của Nam Tông. Ngoài ra ông còn viết: Kim Đan Tứ Bách Tự, toát lược phương pháp Tu Luyện Nội Đan, giải thích nội đan thuật ngữ, nghiên cứu Phật Kinh Thiền Thoại và viết Thiền Tông Thi kệ, 32 bài thơ.

 Học trò ông là Vương Bang Thúc cũng có viết quyển: Ngọc Thanh Kim Tư thanh hoa bí văn kim bảo nội đơn thư quyết (1 bộ 3 quyển). Sau thời Nam Tống ông được xưng là Nam Tông tổ sư.[47]

Trương Bá Đoan đề cao Minh Tính. Ông nhận ra rằng: Phật, Lão, Dịch chủ trương minh tính (minh tâm kiến tính (Phật), Tính Mệnh song tu (Lão), Cùng Lý, tận Tính (Dịch), cho nên tuy Giáo thì có 3, mà Đạo chỉ có một. Sau khi viết Ngộ Chân Thiên xong, Ông thấy cần thâm cứu về Tính Bản Nguyên Chân Thường, nên ông đọc Truyền Đăng Lục, và viết: Tôi nhờ đọc tối thượng nhất thừa của Đạt Ma và Lục tổ nên có thể nhân một lời mà ngộ được Vạn Pháp.

Ông chủ trương Tu Tính trước Tu Mệnh sau. Ông còn cho rằng: Đạo tự Hư Vô sinh Vạn Vật đó là quá trình thuận sinh, còn đạo Kim Đơn thì ngược lại, nghĩa là phải Phục Qui Hư Vô, dữ Đạo hợp nhất.

Đại đạo diệu dụng pháp Kiền Khôn,

Kiền Khôn vận hề, ngũ hành phân.

Ngũ hành thuận hề: Thường Đạo hữu sinh, hữu tử,

Ngũ hành nghịch hề, Đơn thể thường linh, thường tồn.

Ông cho rằng: Đạo giáo dạy tu luyện hình khí là Tu Mệnh. Thiền Tông dạy Minh Tâm Kiến Tính chính là Luyện Thần Hoàn Hư của Đơn Đạo. Đó là Tu Tính.[48]


****************       

THẤT NGÔN LUẬT THI THẬP LỤC THỦ DĨ BIỂU NHỊ BÁT CHI SỐ


七 言 律 詩 七 十 六 首 以 表 二 八 之 數



Nhị bát là 16. Một tháng có Thượng Huyền là Thuỷ Trung Chi Kim 8 lạng. Hạ huyền là Kim trung chi Thuỷ 8 lạng. Cộng lại là 1 cân.

Kim Thuỷ bằng nhau, Ánh sáng không thiên lệch bên nào, thật là Chí Trung, Chí Chính. Đơn pháp phỏng theo tượng Nhị huyền. Người tu Đại Đạo lấy Âm trung chi Dương là Chân Dương, tức là Thượng Huyền. Lấy Dương trung chi Âm là Chân Âm, tức Hạ Huyền. Âm trung chi Dương, Dương với Âm hoà. Dương trung chi Âm, Âm với Dương hoà. Chân Âm Chân Dương tương hoà, hợp nhau thành Một. Thế là Nhị Bát nhất cân, Kim Đơn thành tượng.


16 bài thơ Đường luật, cốt nói lên chuyện này.


Bài 1

Bất cầu Đại Đạo xuất mê đồ,

不 求 大 道 出 迷 途

Túng phụ hiền tài khởi trượng phu.

縱 負 賢 才 豈 丈 夫

Bách tuế quang âm thạch hoả thước,

百 歲 光 陰 石 火 爍

Nhất sinh nhân thế thủy bào phù.

一 生 人 世 水 泡 浮

Chỉ tham lợi lộc cầu vinh hiển,

只 貪 利 祿 求 榮 顯

Bất cố hình dung ám tuỵ khô.

不 顧 形 容 暗 悴 枯

Thí vấn đôi kim như Đại Nhạc,

試 問 堆 金 如 岱 嶽

Vô thường mãi đắc bất lai vô?[49]

無 常 買 得 不 來 無

Tạm dịch:

Không cầu Đại Đạo thoát mê đồ,

Phụ lòng hiền thánh, há trượng phu.

Chớp mắt, trăm năm, lửa trong đá,

Một đời thấm thoát tựa bào phù.

Chỉ tham lợi lộc cầu vinh hiển,

Chẳng quản hình dung cứ teo khô.

Ví như vàng bạc nhiều như núi,

Cấm nổi Vô Thường chẳng xông vô?

Bài 2

Nhân sinh tuy hữu bách niên kỳ,

 人 生 雖 有 百 年 期

Yểu thọ cùng thông mạc dự tri,

 夭 壽 窮 通 莫 預 知

Tạc nhật nhai đầu do tẩu mã,

 昨 日 街 頭 猶 走 馬

Kim triêu quan nội dĩ miên thi.

 今 朝 棺 內 已 眠 屍

Thê tài phao hạ phi quân hữu,

 妻 財 拋 下 非 君 有

Tội nghiệp tương hành nan tự khi.

 罪 業 將 行 難 自 欺

Đại dược bất cầu chân đắc ngộ,

 大 藥 不 求 真 得 遇

Ngộ chi bất luyện thị ngu si.[50]

遇 之 不 煉 是 愚 痴

Tạm dịch:

Nhân sinh tuy tuổi có trăm năm,

Thọ yểu, cùng thông khó hiểu phăng.

Hôm qua còn giỡn như ngựa chạy,

Sáng nay, thi thể đã nhập quan.

Tiền bạc vợ con đâu của bạn,

Tội nghiệp mang theo, bỏ được chăng?

Đại dược nếu may mà gặp được,

Gặp mà không luyện, thật điên khùng.

Thế nhân tranh danh đoạt lợi, ngày đêm không ngừng, cho rằng mình sẽ sống lâu, có thể hưởng thụ, an lạc lâu dài. Họ có biết đâu là tuổi thọ của trời, rủi may, được mất, con người không dự tri được. Đừng nói ít người sống được trăm tuổi. Có sống 100 tuổi rồi cũng chết chôn trong hoang dã. Thường thấy con người còn mất vô thường. Có người đang đi trên đường, đang nói cười thế mà bị bạo bệnh chết. Thật là vô số.

Ôi! Khi mở mắt thì vợ con là của ta, tiền tài là của ta, khi nhắm mắt lại thì vạn sự đều không. Tất cả đều không mang đi được. Chỉ thấy rơi vào vạn ban tội lệ, tất cả đều gánh lấy mang đi. Chi bằng sớm tỉnh ngộ. Mau tìm chân sư, mau tìm chân dược. Thảng hoặc mà có cơ duyên gặp được Đại Dược, thì thật là đại phúc, thật là có đại căn cơ, hãy mãnh lực tu luyện, tức là có thể xuất tử, nhập sinh, thoát khỏi vô thường. Nếu đã gặp thày hay mà không hạ quyết tâm tu luyện, thì như vậy là tự huỷ hoại mình, là người ngu si, và cũng y thực như những người chưa tỉnh ngộ. Cuối cùng cũng là táng vong mà thôi. Có gì hay đâu là phải biết?

****************       

Bài 3

Học tiên Tu thị học Thiên Tiên,

 學 仙 須 是 學 天 仙

Duy hữu Kim Đan tối đích đoan.

 惟 有 金 丹 最 的 端

Nhị vật hội thời Tình Tính hợp[51]

 二 物 會 時 情 性 合

Ngũ hành toàn xứ Hổ Long bàn,

 五 行 全 處 虎 龍 蟠

Bản nhân Mậu Kỷ vi mưu sính,

 本 因 戊 己 為 媒 娉

Toại sử phu thê trấn hợp hoan.

 遂 使 夫 妻 鎮 合 歡

Chỉ hậu công thành triêu Bắc khuyết,

 只 候 功 成 朝 北 闕

Cửu hà quang lý giá tường loan.

 九 霞 光 里 駕 翔 鸞

Tạm dịch:

Học Tiên thời phải học Thiên Tiên,

Chỉ có Kim Đơn ấy Đích đoan.

Âm Dương tương phối: Tính Tình hợp,

Ngũ Hành hợp nhất: Hổ Long ban.

Toàn nhờ Mậu Kỷ làm mai mối,

Rồi ra chồng vợ sẽ hợp hoan.

Sau sẽ công thành chầu Thượng đế,

Cửu Hà quang lý, giá tường loan.

***

Hai bài thơ trên dạy người nhìn rõ thế sự, phải mau tìm Đại Dược, để thoát sinh tử. Đạo thoát sinh tử là Tiên Đạo vậy, nhưng Tiên có nhiều đẳng cấp:

1. Có Liễu Tính nhi xuất Âm Thần hay Quỉ Tiên.

2. Có Liễu Mệnh nhi lưu hình trú thế hay Địa Tiên.

3. Có Tính Mệnh câu liễu, hình thần câu diệu, Thân ngoài hữu thân, dữ Đạo hợp Chân hay Thiên Tiên.

Quỉ Tiên tuy là Âm Thần, có thể ra vào tự tại, nhưng mà nhà cửa không bền, vẫn còn bị cái hoạn «phao thân, nhập thân» .

Địa Tiên tuy có thể «lưu hình trú thế», nhưng chưa thoát được Pháp thân, còn có cái luỵ Ảo thân. Cả hai một đằng thì đoạ lạc vào hữu tử, một đằng thì đoạ lạc vào cõi sinh, nên vẫn chưa thoát sinh tử. Chỉ có Thiên tiên là thoát Ảo Thân mà thành Pháp Thân, siêu xuất Tạo Hoá chi ngoại, vô sinh vô tử, có thể thoát sinh tử, Dữ Thiên Tề Thọ, vĩnh cửu bất hoại. Các bậc học giả muốn thoát sinh tử, nên học Thiên Tiên. Muốn học Thiên Tiên, ngoài Kim Đơn ra không có phép nào khác. Kim là vật Kiên Cương bất hoại, Đơn là vật đã hợp thành một vô ngại.

Kiên cương bất hoại, hỗn thành vô ngại, hồn nhiên nhất Khí, bất trắc như Thiên chi Hư Viên, bao trùm mọi vật, không vật nào có thể gây thương tích. Cho nên khi đã Thành Đạo thì gọi là Thiên Tiên. Nhân kỳ vĩnh cửu bất hoại, nên còn gọi là Kim Tiên, nhân vì ẩn hiện bất trắc, còn gọi là Thần Tiên. Kỳ thật Kim Tiên, Thần Tiên, cũng là Thiên Tiên. Muốn tu Thiên Tiên, xả Kim Đơn chi đạo, thì không có thuật nào khác. Kim Đơn đó tức là cái mà con người nhận được từ Trời, chí thiện vô ác, lương tri, lương năng, là Linh Căn tròn vẹn, là Tiên Thiên chí Dương chi khí, ngưng kết mà thành. Kỳ trung hàm Âm Dương, tàng Ngũ Hành, có Khí mà không có Chất, không phải là chiếc thân hậu thiên, hữu hình, hữu tượng, là một vật vẩn đục. Nếu qua được sự đoàn luyện thành thục của Âm phù, Dương hoả, thì sẽ vĩnh viễn bất hoại, còn gọi là Thất Phản Cữu Hoàn, Kim Dịch Đại Hoàn Đơn.

Kim Đơn là Bản Tính Hỗn Thành. Không phải là Bản Tính, thì không làm gì có Kim Đơn. Kim Đơn này ai ai cũng có, và đều viên thành. Ở nơi Thánh thì không tăng, ở nơi người phàm thì không giảm, là chủng tử của chư Phật, là Căn bản của Thánh Hiền.

Nhưng nếu chưa từng được hoả đoàn luyện (tu luyện), thì Dương cực tất Âm, tròn rồi sẽ khuyết, lạc vào Hậu Thiên, trí thức khai và tư dục nổi, khí chất phát và lương tri tối. Lương tri, lương năng đều biến thành bất lương, không thể trở lại thể Thuần Bạch.

Cho nên thánh xưa lập ra đạo Kim Đơn phản hoàn, để khiến mọi người qui gia nhận tổ, phục Ngã bản lai Nguyên Hữu chi sự vật.

Thế nào gọi là Phản Hoàn? Phản là trở lại con đường cũ mình đã đi, Hoàn là được lại những gì mình đã mất. Vả Bản Tính Linh Căn của mình mà bị mờ, chính là vì Âm Dương bất hoà, ngũ hành bị thương tổn. Nếu Âm Dương hợp nhất, Ngũ hành hợp nhất, thì sẽ trở về cái Bản Tính viên minh thuần nhất mà mình đã mất.

Nhị vật là: Nhất Cương, nhất Nhu; nhất kiện, nhất thuận; nhất Chân Tri, nhất Linh Tri; nhất Chân Tình, nhất Linh Tính.

Chân tri có đủ trong Đạo Tâm, chủ Cương Kiện, phát ra thì gọi là Chân Tình.

Linh Tri tàng ư Nhân Tâm, chủ Nhu Thuận. Hợp lại thì là Linh Tính Chân Tri, Linh Tri mà phân ly, thì Kiện không phải là Kiện, Thuận không phải là Thuận. Cương Nhu thất tiết. Chân Tình, Chân Tính, biến thành Giả Tình, Giả Tính

Chân Tri, Linh Tri mà tương hợp, thì đáng Kiện thời kiện, đáng Thuận thời Thuận, cương Nhu tuỳ thời, Giả Tình, giả Tính biến vi Chân Tình, Linh Tính.

Tiên Ông nói: Nhị vật hội thời, Tình Tính hợp, há chẳng phân minh lắm sao?

Ngũ Hành là: Ngũ Khí của Kim Mộc thuỷ hoả thổ. Ngũ khí này ở Tiên Thiên thì là Ngũ Nguyên: Nguyên Tính, Nguyên Tình, Nguyên Tinh, Nguyên Thần, Nguyên Khí.

Tại Hậu Thiên thì là Ngũ Vật: Du Hồn, Quỉ Phách, Âm Tinh, Thức Thần, Vọng Ý.

Ngũ nguyên gồm đủ Ngũ Đức: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. Còn Ngũ Vật gồm đủ Ngũ Tặc: Hỉ Nộ Ai Lạc Dục.

Ngũ hành mà toàn vẹn thì Tiên Thiên, Hậu Thiên hỗn hợp, nhất như, lấy Ngũ Nguyên thống Ngũ Vật.

Long là Dương, chủ sinh cơ, thuộc Đông Phương Mộc, ở nơi người là TÍNH.

Hổ là Âm, chủ sát cơ, thuộc Tây Phương Kim, ỏ nơi người là TÌNH.

Ngũ Hành mà bất hoà thì Tính nào giữ Tính đó, Ngũ Nguyên biến thành Ngũ Vật, Ngũ Đức hoá vi Ngũ Tặc. Long Đông, Hổ Tây, Tính loạn, Tình Mê, đó là Khí Tính, Vọng Tình, Sát Khí tước đoạt Sinh Khí vậy.

Ngũ Hành mà toàn, thì sẽ Đồng Qui Nhất Tính, Ngũ Vật biến thành Ngũ Nguyên, Ngũ Vật hoá vi Ngũ Đức, Long bàn, Hổ Cứ, Tính Tình tương hợp. Âm Dương hội, Ngũ hành toàn, đó chính là Hồn Nhiên Thiên Lý, Chí Thiện, Vô Ác, Lương Tri, Lương Năng, là vật sự Nguyên Bản và Kim Đơn phục hoàn vậy.

Vả Tiên Thiên bản Nguyên khi đã thất tán, Tính Đông Tình Tây, cương nhu thất ứng, nếu không có vật chi để điều hoà, qua lại để thông tin, thì đôi bên sẽ cách tuyệt, vĩnh viễn sẽ không biết nhau.

Cái vật điều hoà đó, chính là Mậu Kỷ nhị thổ vậy. Mậu thổ chủ động, thuộc Dương, Kỷ Thổ chủ tĩnh, thuộc Âm, tịch nhiên bất động là Kỷ Thổ, cảm nhi toại thông là Mậu Thổ vậy. Mậu Kỷ nhị thổ ở Ngũ Đức thì là Chân Tín. Chân Tín ở trong thì Tính định, Chân định mà dùng ngoài thì Tình sẽ hoà. Tính định, Tình hoà, thì Tính Tình sẽ qui căn, như phu thê hợp hoan. Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí qui ư nhất Tín. Tính, Tình, Tinh Thần qui ư nhất Khí. Tam Gia tương kiến, Ngũ Khí triều Nguyên, hoàn Nguyên phản Bản, Kim Đơn ngưng kết. Một tên là Thánh Thai. Thêm vào đó còn có Hướng Thượng công phu, tòng Hữu Vi nhi nhập Vô Vi. Thập nguyệt ôn dưỡng, cố tế lao phong, sưu kỳ Kiện Tình chi thái quá, thiêm kỳ Thuận Tính chi bất cập. Dùng Thiên Nhiên Chân Hoả, chiêu Truân, mộ Mông, đoàn tận hậu thiên Âm Khí. Vô chất sinh chất từ Vi đến Hiển, Khí túc, Thần toàn, phích lịch nhất thanh, Kim Thuyền thoát xác, thân ngoại hữu thân, công thành danh toại, triêu Bắc khuyết mà tường loan bay lượn, bạch nhật phi thăng, thành Thuần Dương bất tử chi Tiên Thiên. Chẳng phải vui sao? Ôi!

Bản lai chân tính hiệu Kim Đơn,

本 來 真 性 號 金 丹

Tứ đại vi lô luyện tác đoàn.

四 大 為 爐 煉 作 團

Ngộ chi giả lập tễ thánh vị,

悟 之 者 立 躋 聖 位

Mê chi giả vạn kiếp trầm luân.

 迷 之 者 萬 劫 沉 淪

Chí giả khả bất miễn chư?

志 者 可 不 勉 諸

Tạm dịch:

Bản Lai Chân Tính ấy KIM ĐƠN.

Tứ tượng làm lò luyện thành đoàn,[52]

Hiểu ra lập tức siêu thánh vị,

Mê thời vạn kiếp sẽ luân hồi.

Người giỏi giang há không gắng công sao?


****************       

Bài 4

Thử pháp chân trung diệu cánh chân,

此 法 真 中 妙 更 真

Đô Duyên ngã độc dị ư nhân.

 都 緣 我 獨 異 於 人

Tự tri điên đảo do Ly Khảm,

 自 知 顛 倒 由 離 坎

Thuỳ thức phù trầm định chủ tân.

 誰 識 浮 沉 定 主 賓

Kim đỉnh dục lưu châu lý hống,

 金 鼎 欲 留 朱 里 汞

Ngọc trì tiên hạ thuỷ trung ngân.

玉 池 先 下 水 中 銀

Thần công vận hoả phi chung đán,

 神 功 運 火 非 終 旦

Hiện xuất thâm đàm nhật nhất luân.

 現 出 深 潭 日 一 輪

Tạm dịch:

Phép này vừa Diệu lại vừa Chân,

Đều vì ta khác với thế nhân.

Tự hay Điên Đảo do Ly Khảm,

Ai biết phù trầm, định Chủ Tân.

Kim Đỉnh muốn gìn Nhân Tâm vẹn,

Ngọc Trì phải biết có Đạo Tâm.

Thần công vận hoả chưa nửa buổi,

Thâm Đàm đã hiện Nhật nhất luân.

Thơ trên nói muốn tu luyện Đơn Đạo, thì Tính Tình phải hợp nhất, Ngũ hành phải toàn vẹn, mới có thể thành công. Nhưng dược vật thì dễ biết, mà Hoả Hầu thì rất khó. Hoả Hầu là pháp trình tu luyện vậy. Lữ tổ nói: Người Thượng Đức lấy Đạo toàn hình, đó là vì Thuần Dương chưa bị phá. Người Hạ Đức dùng thuật để Duyên Mệnh, đó chính là nhân Khảm Ly đã thành. Người Hạ Đức thời nên dùng giả pháp để truy nhiếp.

Pháp là thuật vậy. Nếu không pháp, không thuật, thì không thể phản bản hoàn nguyên. Mệnh cơ không vững chắc, thì Đại Đạo khó thành. Cho nên tiên ông viết: Thử pháp chân trung diệu cánh chân, đô Duyên ngã độc dị ư nhân, Pháp mà đã gọi là Chân là Diệu. thì là pháp chí chân, chí diệu. Pháp mà đã chí ư Chân, thì có thể trộm Âm Dương, đoạt Tạo Hoá, chuyển sinh sát, đoạt khí cơ. Pháp mà đã chí ư diệu, quỉ thần khôn lường được, thi qui không bói được, trước Trời Trời không trách, sau Trời để thuận Thiên Thời, đó là đạo làm thánh, làm hiền, chứ không phải là bàng môn tiểu pháp, mà có thể thấy được bến bờ. Tu luyện Chân Pháp chi diệu, thì diệu tại cái gì? Diệu là có thể Điên Đảo. Điên Đảo là điên đảo Âm Dương, nghịch thi Tạo Hoá.

Ly Khảm là Ly là Hoả, ngòai trống, trong mái. Mái bên trong là Chân Âm, ở nơi con người là Linh Tri, tàng trong Nhân Tâm. Nhân Tâm mà động thì Linh Tri bay mất, như lửa bay lên vậy.

Khảm là Thuỷ, ngoài tối, trong sáng, Sáng bên trong là Chân Dương, ở nơi con người là Chân Tri, có đầy đủ Đạo Tâm. Đạo Tâm mà tối thì Chân Tri sẽ tàng ẩn. Như nước chảy xuống dưới vậy.

Dùng điên đảo là Sinh Đạo Tâm, mà định Nhân tâm.

Đạo Tâm mà sinh, thì Chân Tri sẽ cương kiện, và Tinh Nhất chi thuỷ sẽ đi lên. Nhân tâm mà định thì Linh Tri sẽ nhu thuận. Và Lửa kháng táo (cháy mạnh) sẽ hạ xuống. Thuỷ thượng hoả hạ, thì Thuỷ Hoả sẽ tương tế.

 Linh Tri là Tính mà Tính thuộc Mộc. Mộc tính Nhu, dễ nổi.

Chân Tri là Tình mà Tình thuộc Kim. Kim tình Cương, dễ chìm.

Linh Tri phù (nổi) mà lấy dụng sự làm chủ, trong Chân có Giả, Chân tri phù (nổi) mà bất trương là Khách. Giả lại hãm Chân, thế là Thuận Hành vậy.

Định Chủ Tân là lấy Tình của Chân Tri làm Chủ, làm cho cái gì Chìm ở dưới lại nổi lên trên, lấy Tính của Chân Tri làm Tân, làm cho cái gì Nổi bên trên lại Chìm xuống dưới, Chủ Tân phản phúc, và Kim Mộc tương hợp vậy. Thuỷ Hoả giao, Kim Mộc hợp,

Đạo Tâm kiện, Nhân Tâm thuận, Chân Tri, Lương Tri hợp nhất, Tính Tình tương đầu, Kim Đơn làm sao mà không ngưng kết. Cái thứ Chân Chước Diệu Pháp này, chẳng có chẳng không. Cái mà người không biết, mà chỉ có một mình biết ra, cho nên gọi là Tự Tri, còn gọi là Ai biết. Người không biết mà tự mình biết, thì là Đạo cơ (Ăn cắp cơ trời) thiên hạ chẳng biết, chẳng hay, đó là Đạo. Có Tiên Hậu, có Nhanh Chậm. Nếu không biết cái diệu dụng của Trước Sau Nhanh Chậm. Nếu có biết Dược Vật, thì Điên Đảo nan thi, chủ khách bất định, cho nên sau tiếp thêm: Kim đỉnh dục lưu châu lý hống, Ngọc trì tiên hạ thuỷ chung ngân.

Kim là Kim Cương chi vật, Ngọc là Ôn Nhu chi vật, Đỉnh là đồ luyện thuốc, Trì là đồ Dưỡng Hoả. Kim Đỉnh Ngọc Trì là dụ Tu Chân chi Đạo, lấy Cương Nhu làm thể.

Nhân Tâm thuộc Ly. Ly vốn là có Kiền Thể, tức là Kim Đỉnh vậy. Có đủ Địa Nhị Hoả đó là Linh Tri. Đó là Khôn Gia Nhu Thuận trung chính chi vật, đó chính là Bản Lai chi Lương Năng vậy. Nhân tâm vốn dĩ là không không, động động, hư linh bất muội. Nhân vì giao với Hậu Thiên thức thần, tá Linh sinh Vọng, kiến cảnh khởi trần, tuỳ gió nổi sóng, không có khi nào ngưng nghỉ, như Châu lý chi Hống, gặp lửa thời bay, rất khó giữ lại. Tham Đồng Khế vì thế gọi là Thái Dương Lưu Châu, thường muốn lìa xa người,

Đạo Tâm thuộc Khảm. Khảm vốn là thể của quẻ Khôn, là Ngọc Trì vậy. Trong chứa Thiên Nhất chi Thuỷ nên gọi là Chân Tri. Đó là Kiền Cung Cương Kiện Trung Chính chi vật, đó là Bản Lai chi Lương Tri vậy. Nhân vì rơi vào Hậu Thiên, khách khí dụng sự, Chính khí thoái vị, Dương hãm Âm trung, Chân bị Giả che, đắm chìm trong Dục Hải. Lương tri mà đã bị mờ, như Bạc ở trong nước, không còn Vô mà chỉ có chút hữu.

Bạc là Kim loại, là Thuỷ trung Ngân, tức là Vàng mà tàng trong nước.

Cái vàng này ở Tiên Thiên thì là Bản tính chi Lương Tri, ở Hậu Thiên thì là Đạo Tâm chi Chân Tri. Vì là Chân Tri, Chí Cương Chí Kiện, nên ví dụ là Chân Diên. Vì là Chân Tri, có thể thành Tiên, thành Đạo nên gọi là Chân Chủng. Xưa nay thánh hiền đều hái Đại Dược này mà Tu Tính Mệnh.

Nhân Tâm Linh Tri, tuy là dễ động. nếu được Đạo Tâm chân tri chế phục, thì Linh sẽ qui Chân, không còn bay nhảy nữa. Tham Đồng Khế gọi thế là: Cuối cùng được Kim Hoa, sẽ được chuyển hoá. Hoàng Hạc Phú nói: Ly nội thất ban Châu sa, Vô chân chủng tắc thời khắc nan lưu, Thất ban châu sa là: Nước mắt, nước bọt, tinh, tân (nước rãi), khí huyết, dịch.

Thất ban Châu Sa mà bất định, là do Nhân Tâm chi Linh bất định, mà Nhân Tâm chi Linh bất định là do Đạo Tâm bị tổn thất, nên mới bất định. Muốn giữ Nhân Tâm chi Linh Tri, thì phải giữ được Đạo Tâm chi Chân Tri. Chân Tri là Chân Chủng đã giữ được, thì trong có Chủ Tể, không còn bị Tạp Khí đánh lừa, mà Nhân Tâm chi Linh Tri tự nhiên sẽ ngưng kết, không còn tán loạn.

Dùng Đạo Tâm chế Nhân Tâm, dùng Nhân Tâm thuận Đạo Tâm, dùng Chân Tri thống Linh Tri, dùng Linh Tri dưỡng Chân Tri. Cương Nhu tương đáng, Kiện Thuận như nhất, Tính Tình Hoà hợp. Không quá một thời thần, kết thành nhất lạp Viên Minh Bảo Châu, linh quang lãng chiếu. Nhất thiết Âm Tà chi khí, không làm thương tổn được. Cho nên nói: Thần công vận hoả phi chung đán, Hiện xuất thâm đàm Nhật nhất luân.

Thần công là: Thần minh mặc vận, thận độc chi công. Hoả là Chân tri, Linh Tri hợp nhất chi hoá khí. Vận Hoả là: Giới Thận hồ kỳ sở bất đổ, Khủng cụ hồ kỳ sở bất văn: E dè cái mắt không nhìn, Tai nghe không nổi cho nên hãi hùng.

Vận thử Linh Tri Chân Tri, Cương Nhu hợp nhất, không để cho còn một chút bụi bặm vật chất vướng vấn trong tâm khảm mình.

Cái lửa Thần Công đó, như trồng cây nêu xem bóng, như tiếng vang trong núi. Nếu hạ được quyết tâm như vậy, thì không cần đợi đến hết ngày, thì có thể từ Âm Trung phản hồi về Dương, và Âm Khí sẽ tự thoái. Trong bài thơ trên quan trọng nhất là bốn chữ: Dục lưu Tiên hạ. Trong đó mới đầu thì con người bị khống chế, Nghĩa không kịp Khách. Biết vậy sẽ Điên Đảo Âm Dương, Hoà hợp tứ tượng, dễ như trở bàn tay,

Đó là phép Pháp Tượng của Ngoại Đơn, hay Hoàn Đơn. Vì đã đi rồi nay trở lại, đã mất nay trở về, từ ngoài trở lại vào trong, nên gọi là Ngoại Đơn, hay Hoàn Đơn, thế là Nội Đơn. Thế là phân biệt Nội Ngoại Đơn vậy.

****************       

Bài 5

Hổ dược, long đằng [53] phong lãng [54] thô,

虎 躍 龍 騰 風 浪 粗

Trung ương chính vị [55] sản Huyền Châu.

中 央 正 位 產 玄 珠

Quả sinh, chi thượng [56] chung kỳ thục.

果 生 枝 尚 終 期 熟

Tử tại phúc trung [57] khởi hữu thù,

子 在 腹 中 豈 有 殊

Nam Bắc tông nguyên [58] phiên quái tượng, [59]

南 北 宗 源 翻 卦 象

Thần hôn hoả hậu [60] hợp thiên khu,[61]

晨 昏 火 候 合 天 樞

Tu tri đại ẩn [62] cư triền thị,

 須 知 大 隱 居 廛 市

Hà tất thâm sơn thủ tĩnh cô.

何 必 深 山 守 靜 孤

 Tạm dịch:

Tính, thần dũng dược, Khí tinh thô,

Trung Ương chính vị sản Huyền Châu.

Trên cành có quả sau sẽ chín,
Con trong bụng mẹ sẽ chào đời,

Bắc Nam, Tí Ngọ theo tượng quẻ,

Sớm tối Hoả Hầu, hợp Thiên Khu,

Nên hay Đại Ẩn tu thành thị,

Cần chi lên núi để tĩnh cô.

Thơ trước bàn về Hoàn Đơn chi sự, bài thơ này nói về đạo Đại Đơn. Đó là công phu trong một giờ. Một giờ này hợp đức với Đất Trời, sáng láng như Nhật Nguyệt, cát hung giống quỉ thần, khó gặp, dễ mất. Nếu mà bất cẩn, thì Tiên Thiên Chân Nhất chi khí, được rồi vẫn có thể mất.

Tiên Thiên Chân Nhất chi khí chính là Hoàn Đơn. Vì là Hoàn Đơn nên cương nhu nhị khí giao hợp mà thành, nên gọi là Chân Nhất chi khí. Ngoài hoàn đơn ra không có Chân Nhất chi khí. Khi hoàn đơn đã đến tay, Thì Đạo Tâm cương kiện, Nhân Tâm nhu thuận, Chân Tri, Linh Tri sẽ hỗn thành nhất khí. Tròn vành vạnh, sáng chói lói, như lúc vừa sinh, lương tri, lương năng, tự nhiên bất động, thành nhi toại thông, đó chính là Bản Lai Diện Mục.

Cái vật sự này, vì Tính nó cương, nên gọi là Chân Diên, vì Tính nó Mạnh, nên gọi là Hổ đực. Chân Diên, hùng hổ chẳng qua chỉ là Hạo Nhiên chính khí, chí thiện vô ác, nắm giữ được Thiên Chân Lương Tri, Lương Năng vậy. Cái Thiên Chân này một khi đã trở về, thì phải đem nó vào nơi Cha Mẹ chưa sinh, nơi Ngũ Hành không thể tới được, thì mới có thể thành được Thiên Chân vĩnh cửu, bất hoại. Cho nên khi Thiên Chân đã phục hoàn, thì phải ôn dưỡng nó, cẩn phong, lao tàng nó, phải Hư Cực Tĩnh Đốc, thì Dương Khí mới sung túc.

Tĩnh cực rồi lại động, thì Linh Miêu (cỏ Linh) sẽ phát hiện. Lữ Tổ nói: Trung tiêu lậu vĩnh, ôn dưỡng Duyên Đỉnh, ánh sáng sẽ lọt qua màn che, mành rủ. Lúc ấy, ánh sáng bừng lên, như hổ hùng tráng, thế khí rất mạnh. Mau phải dùng Một điểm Lửa của Linh Tri có sẵn trong Chân Tính để đón nó, cái Hư Linh chi Hoả ấy, gọi là Tẫn Long, Hổ dược Long đằng là Âm Dương đoàn tụ. Phong tác thô là Hổ mà ra khỏi hang thì phong sinh, rồng mà lên khỏi đầm thì sóng dậy, thế là Âm Dương tương tranh. Long Hổ giao hội, Tính Tình tương đầu, mà hợp làm một, nhập vào Trung Huyệt, Tiên Thiên chi khí sẽ từ Hư Vô tới, ngưng kết sẽ thành 1 hạt châu nhỏ, có tượng Thánh Thai.

Thánh Thai là Cốc Thần, đó chính là thần Huyền Tẫn hợp nhất. Dương Huyền là Hổ tình, Âm Tẫn là Long Tính. Tính Tình hợp là Thánh Thai kết, Huyền Tẫn hợp là Cốc Thần sinh. Tới giai đoạn này thì Hữu Vi sự đã xong, Vô vi sự bắt đầu. Không cần phải tái vi, tạo tác nữa. Cứ theo tự nhiên. Như quả sinh trên cành có ngày sẽ chín, như con trong bụng mẹ có ngày sẽ sinh. Nhưng Thánh Thai ngưng kết tuy cần hữu vi, nhưng phải ra công phòng nguy, lự hiểm. Nam Tông Bắc Nguyên phiên quải tượng là Nam là Hoả, Bắc là Thuỷ, Thánh Thai ngưng kết, Hoà khí huân chưng, thuỷ Hoả qui về Nguồn cội, tự mình nấu sôi, phải vật vong, vật trợ (để mặc tự nhiên).

Thần Hôn hoả hậu hợp Thiên Khu. Thần (buổi sáng) là đầu mỗi ngày, lúc ấy Dương Khí dụng sự. Buổi chiều là đầu mỗi đêm, là Âm dụng sự. Thiên Khu là Âm Dương chi khí cơ. Đáng Dương thời dụng Dương, đáng Âm thời dụng Âm. Hoả Hậu tiến thoái, ám hợp thần hôn chi khí cơ, nhật Kiền, tịch Dịch (nghĩa làsuốt ngày, phải biết lo lắng, quan phòng). Vật vong, vật trợ, nhật Kiền tịch Dịch, 10 tháng Ôn Dưỡng, đổi hào quái Hậu Thiên, thoát khứ Tiên Thiên Pháp Thân, Mệnh là do ta chứ không do Trời, đó là Đạo vậy.

Tu ngay giữa những người trần thế, tu ngay giữa chốn thị thành, Đại Cơ, Đại Dụng, thực hành cho thật đứng đắn. Thế không phải là Không Không Vô Vi Tịch Nhiên chi học, cho nên mới nói: Tu Tri đại Ẩn cư triền thị, Hà tất thâm sơn thủ tĩnh cô.

****************       

Bài 6

Nhân nhân bản hữu trường sinh dược,

人 人 本 有 長 生 藥

Tự thị mê đồ uổng bãi phao.

 自 是 迷 徒 枉 擺 拋

Cam lộ giáng thời thiên địa hợp,

甘 露 降 時 天 地 合

Hoàng Nha sinh xứ Khảm Ly giao.

黃 芽 生 處 坎 離 交

Tỉnh oa ưng vị vô Long quật,

井 蛙 應 謂 無 龍 窟

Li yến an tri [63] hữu phụng sào.

籬 鴳 安 知 有 鳳 巢

Đan thục tự nhiên kim mãn thất,

丹 熟 自 然 金 滿 室

Hà tu tầm thảo học thiêu mao?

何 須 尋 草 學 燒 茅

Tạm dịch:

Người ai cũng có trường sinh dược,

Chỉ tại u mê, uổng phí phao.

Khi Cam Lồ giáng thiên địa hợp,

Hoàng Nha sinh xứ, Khảm Ly giao.

Ếch giếng nào hay Long Nguyệt quật,

Yến giậu biết đâu có Phụng Sào.

Đan thành, sẽ thấy vàng đầy cửa,

Cần chi tìm cỏ với thiêu mao? [64]

Baì thơ trên nói về Hoàn Đơn, Dược Vật, Hoả Hầu. Nói đã rất rõ ràng. Sợ rằng học giả nhậm nhầm Hoàn Đơn là đoàn luyện một vật gì tầm thường, cho nên thơ này cảnh tỉnh mọi người.

Hoàn Đan chính là cái mà mọi người vốn có, đó chính là Bản Tính, là Lương Tri, Lương Năng của chúng ta. Cái Tính này ai ai cũng có, toàn vẹn. Ở nơi thánh hiền thì không tăng, ở nơi phàm nhân thì chẳng giảm, không phải tìm nơi người khác, mà ai cũng sẵn có nơi mình. Nếu hạ quyết tâm, sẽ lập tức đăng thánh vị. Tính định, Mệnh ngưng, không bao giờ hư hoại. Bản tính của Lương Tri, Lương Năng chính là Đại Dược sinh ra Trường Sinh vậy. Những kẻ u mê, không nghiên cứu thực lý của Thánh Hiền, không hiểu Tính Mệnh Căn Nguyên, bỏ gần tìm xa, bỏ chân cầu giả, suốt đời không không, tới già cũng không thành công, chỉ vì tại mình phao phí nó đi. Thật đáng buồn đáng than vậy.

Cái đức Cương Kiện của bản Lai Lương Tri mà ta vốn có, và ta tiếp thu được ở nơi Trời. Đó chính là Trời vậy. Còn đức nhu thuận của Bản Lai Lương Năng mà ta tiếp thu được ở đất, đó là Đất vậy. Bản Lai hư linh bất muội chi Thần là Linh Tính, đó là Địa nhi chi khí sở hoá. Đó là Hoả vậy. Bản Lai thuần tuý bất tạp chi tinh là Chân Tinh, Đó là Thiên nhất chi khí sở hoá, đó là Thuỷ vậy. Người mà có thể khiến cho Kiện Thuận hợp nhất, thì Thiên Địa sẽ tương hợp trong người, như nước Cam Lồ rải vào Tim, làm tiêu tan hết phiền não.

 Nếu người mà giữ được tinh thần không bị hao tổn, thì Khảm Ly trong người sẽ tương giao, như Hoàng Nha tự sinh, và Nguyên Khí cũng phục hồi. Cam Lồ giáng xuống là Tâm Thanh, Hoàng Nha sinh là Ý Tĩnh, Tâm thanh, Ý tĩnh, Lương Tri, Lương Năng, Nhất Linh Chân Tính, treo ở Hư Không, tịch nhiên bất động cảm nhi toại thông, thường ứng, thường tĩnh, Tạo Hoá khó dời, vạn vật khó khuất phục, Mệnh ta là do ta, không do Trời, trường sinh chi Đạo ở đó. Ếch trong giếng kia làm sao biết được trong đó có hang rồng. Yến trên giậu kia làm sao biết rằng có tổ phượng.

Nghe nói đến Dược Vật, Hoả Hầu, nghi là phép luyện cỏ Mao, kỳ kỳ, quái quái, không chi không làm. Có biết đâu rằng Tu Luyện Đại Đan, khi mà đan thành, thì vàng sẽ đầy nhà. Con người sẽ Bảo Mệnh, toàn Hình, giàu có không ai bằng, những vật cặn bã nơi thế gian này có gì mà đáng luyến?

****************       

Bài 7

Yêu tri sản dược xuyên nguyên xứ,

 要 知 產 藥 川 源 處

Chỉ tại Tây Nam thị bản hương.

只 在 西 南 是 本 鄉

Duyên ngộ quí sinh tu cấp thái,

緣 遇 癸 生 須 急 採

Kim phùng Vọng hậu [65] bất kham thường.

金 逢 望 後 不 堪 嘗

Tống qui thổ phủ lao phong cố,

送 歸 土 釜 牢 封 固

Thứ nhập lưu châu, tư phối đương.

次 入 流 珠 斯 配 當

Dược trọng nhất cân tu nhị bát,

藥 重 一 斤 須 二 八

Điều đình hỏa hậu thoát âm dương.

調 停 火 候 脫 陰 陽

Tạm dịch:

Phải biết ngọn nguồn sinh dược vật,

Chỉ tại Tây Phượng thị Bản Hương.

Duyên mà gặp Quí thời mau hái.

Kim gặp sau Rằm chớ coi thường,

Đem về Thổ Phủ phong kín lại,

Sau gặp Lưu Châu sẽ phối đang,

Thuốc nặng một cân vừa đôi tám,

Hỏa hậu điều đình tại Âm Dương.

Thơ trên nói ai ai cũng có trường sinh dược, nhưng chưa cho biết Dược sinh nơi nào, lúc nào. Nên thơ này nói chỗ Dược sinh, để học giả tùy thới Dụng Công, và cẩn thận hỏa hầu. Tây Nam là Khôn phương. Chỗ mặt trăng thật tối lại sinh lại, tức là Chỗ Âm Cực sinh Dương (quẻ Phục). Nơi người là chỗ tĩnh cực rồi động lại. Nơi Tĩnh cực rồi động lại, chính là cái động của Thiên Tâm, Lương Tri, là cái động của Đạo Tâm Chân Tri.

Cái Thiên Tâm Lương Tri, cái Đạo Tâm chân Tri ấy có thể siêu phàm, nhập thánh khởi tử hồi sinh, cho nên theo tượng gọi là Dược Vật.

Vạn Duyên ngừng bặt, Thiên Tâm, Lương Tri, Đạo Tâm Chân Tri, có một điểm sáng lộ ra đầu mối, nên thủ tượng gọi là nơi Sản Dược.

Nhân vì Thiên Tâm, Lương Tri, Đạo Tâm, Chân tri, là Hắc trung chi Bạch, hư vô trung lai, Động do Tĩnh sinh, Như nước có Nguồn, cho nên thủ tượng gọi là cội Nguồn của sông sinh Dược.

Thuốc này tại Tiên Thiên là Lương Tri của Thiên Tâm. Tại Hậu Thiên là Chân tri của Đạo Tâm. Đạo Tâm tức là bóng hình của Thiên Tâm, Chân Tri là Bóng Hình của Lương Tri, vì Thiên Tâm hãm ư Hậu Thiên, không thể Thường Tồn, chỉ hiện ra có lúc cho nên gọi là Đạo Tâm. Vì Lương Tri trầm ư Dục Hải, nên ánh sáng bị mất nhưng cũng có lúc tỏa sáng nên gọi là Chân Tri. Nhưng từ khi đã phản hoàn về sau, thì Đạo Tâm là Thiên Tâm, Chân Tri là Lương Tri. Có lúc phát hiện, hay có lúc sáng tỏ thì đó chính là cố hương của Đạo Tâm Chân tri. Vì có thời phát hiện, hoặc có lúc sáng tỏ, vì vẫn có một điểm Tiên Thiên Chân Nhất chi linh cơ còn tồn tại. Nhờ vào Nhất Điểm Linh Cơ đó, nếu biết nghịch hành tu luyện, thì từ Đạo Tâm Chân Tri mà phục hoàn Thiên Tâm chi Lương Tri nào có khó gì đâu?

Vả phục hoàn không khó, chỉ cần là biết Tĩnh Cực rồi lại Động, là tìm ra được ngọn nguồn, mạch sông. Lão Tử nói: Trí Hư cực, thủ Tĩnh Đốc, vạn vật tịnh tác, ngô dĩ quan kỳ phục.

Kinh Dịch viết: Phản phục chi đạo, thất nhật lai phục. Phục đều chỉ ngọn nguồn của Đạo Tâm Chân Tri. (Như vậy quẻ Phục chính là lúc Nhất Dương sinh, hay là lúc Đạo Tâm sinh, lúc Lương Tri sinh, lúc Sản Dược).

Đã biết chỗ sản Dược, thì phải biết lúc nào ra tay. Cái hay cái khéo của Kim Đơn chỉ cốt là lấy Đạo Tâm làm Đơn Mẫu. Vì Đạo Tâm vốn cương kiện, có đủ Chân Tri chi Tình, nên thủ tượng gọi là Chân Diên. Trong Duyên có Bạc, ngoài đen trong trắng, trong Đạo Tâm có Chân Tri, ngoài tối trong sáng, cho nên Tiên Chân đều lấy Đạo Tâm Chân Tri mà sánh với Chân Diên. Không dám nói trắng ra thật là trịnh trọng, sợ kẻ không ra gì lấy trộm đi mất.

Cái Đạo Tâm, Chân Tri này, bị tình dục che khuất, bị nhận chìm thật sâu, không thể thoát được. Khi đã biết ngọn nguồn, thì có thể dần dần hái lấy đem về hoàn phản.

Phép Phục hoàn là phải tìm cầu trong tình dục.

Chân tri là Thiên Nhất sở sinh, là Thuần Nhất Trí Tinh chi Dương Thủy. Đó là Nhâm Thủy. Tình Dục sinh ra từ Địa Lục. Đó là thứ Âm Thủy vẩn đục, là Quí Thủy. Nhâm Thủy ẩn tàng trong Quí Thủy. Quí Thủy mà không sinh, thì Nhâm Thủy không hiện. Chân Diên sẽ không hiện.

Duyên ngộ Quí sinh là Chính Âm Dương nhị khí giao tiếp. Quí vừa sinh nhưng chưa biết dùng sự. Nhâm thủy chưa tan, Chân Tri chưa tối, phải hái đem về cho vào Huyền Thai Đỉnh ngay, thì tình dục chưa thi triển, và sẽ tiêu diệt. Trương Tam Phong nói: Yêu thái tha xuất tường hoa nhi, đóa đóa tiên, Hãy hái hoa tươi từng đóa mọc bên tường hoa là vậy.

Kim phùng vọng hậu là Khi Chân Tri đã trở về, thì hãy dùng Chân Tình của Chân Tri, tăng tăng lên mãi, tiến vào Cương Kiện, Trung Chính, thuần túy chi tinh, như trong Duyên luyện ra Bạch Kim, màu sắc sáng láng. Tới giai đoạn này, thì lương tri, lương năng, sáng láng rực rỡ, có thể khúc trực ứng vật, bay lên, chìm xuống, nhất nhất tùy tâm, đâu đâu cũng đều thấy Đạo, như vầng nguyệt trên không trung, chiếu kiến Tam Thiên Đại Thiên thế giới, thông u đạt minh, mà không phải dùng đến công phu tăng thiêm, bỏ hữu vi mà vào vô vi. Nếu không biết Hỏa Hầu, thì tròn rồi sẽ khuyết, sáng rồi sẽ tối, như Trăng sau rằm, Dương trung sẽ sinh Âm, Chân Tri bị thương. Chân sẽ mờ mà giả sẽ tới. Cái cặn bã của Hậu Thiên, làm sao mà bền vững được.

Cho nên khi Chân Tri mà tròn trở lại. Phải cho ngay vào Trung Ương thổ phủ, phong tỏa kỹ lưỡng, không cho nó bị Thẩm Lậu, và phối hợp nó với Nhất điểm Hư Linh Lưu Châu trong Bản Tính. Mượn Âm giúp Dương, dùng Hư nuôi Thực, phòng nguy lự hiểm, cho Cương Nhu được hợp nhất. Âm Dương cân bằng, 2, 8 số đủ, không thừa, không thiếu, tiến đến chỗ Khoáng Tận, Kim thuần, không còn chút Khí Chất nào nữa mới được.

Muốn cho 2, 8 số đủ, toàn nhờ vào cách điều đình Hỏa Hậu. Biết Non Già, biết khi nào đủ thời ngừng, biết Cát, Hung, biết Nhanh Chậm, khi đáng tiến Dương thời tiến Dương, khi đáng vận Âm thời vận Âm, thì lớn nhỏ sẽ không bị thương tích, 2 nước sẽ chu toàn, và tự nhiên Chân Nhất chi khí, sẽ từ Hư Vô trung lại, ngưng kết không tan, và thánh thai sẽ thành tượng vậy.

Điều Đình hòa hậu, là Điều hòa Cương Nhu, cho thuốc được đúng một cân, và Cương Nhu sẽ trở về Trung Chính, nhị Bát sẽ tương đương. Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm. Âm Dương hỗn thành, thì Cương Nhu sẽ hóa, sẽ tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông. Cảm nhi toại thông, tịch nhiên bất động, sẽ không bao giờ bị hư hoại.

Ôi! khẩu quyết: Trăng quá tròn. Tâm Truyền vi diệu là Giờ Tí. Dược Vật thời khó biết, Hỏa Hậu cũng khó tường. Sao học giả không mau chịu đi tìm chân sư.

Bài thơ này bao quát Dược Vật Hỏa Hầu, và Diệu dụng của Hoàn Đơn, Đại Đơn, và cả bài thơ thứ 16 nữa, độc giả hãy đọc cho kỹ, không nên bỏ qua một chữ. Nếu như hiểu được, và có sư truyền, thì nghe một chữ mà tường vạn pháp vậy.

****************       

Bài 8

Hưu luyện Tam Hoàng [66] cập tứ thần, [67]

休 煉 三 黃 及 四 神

Nhược tầm chúng thảo cánh phi chân.

若 尋 眾 草 更 非 真

Âm Dương đắc loại qui giao cảm,

 陰 陽 得 類 歸 交 感

Nhị Bát tương đương tự hợp thân.

二 八 相 當 自 合 親

Đàm để nhật hồng âm quái diệt,

潭 底 日 紅 陰 卦 滅

Sơn đầu nguyệt bạch Dược miêu tân.

山 頭 月 白 藥 苗 新

Thời nhân yêu thức Chân Diên Hống,

時 人 要 識 真 鉛 汞

Bất thị phàm sa cập thủy ngân.

不 是 凡 砂 及 水 銀

Tạm dịch:

Khỏi luyện Tam Hoàng với tứ thần,

Nếu tìm thuốc cỏ thảy phi chân.

Âm Dương đắc loại nên giao cảm,

Nhị Bát tương đương sẽ hợp thân.

Đáy vực Nhật hồng, âm quái diệt,

Đầu non, Nguyệt bạch Dược nảy mầm.

Người nay phải biết Chân Diên Hống,

Không phải phàm sa với thủy ngân.

Thơ trên nói về Chân Diên, Chân Hống. Đôi bên phối hợp mới thành Kim Đơn. Nhưng có người nghi là Kim Đơn chỉ là thế gian hữu hình chi vật, thiêu luyện mà thành. Cho nên thơ này vội nói: Hưu luyện Tam Hoàng cập Tứ Thần, Nhược tầm chúng thảo cánh phi chân. Tam hoàng là Lưu Hoàng, Hùng Hoàng, Thư Hoàng, Tứ Thần là Chu Sa, Thủy Ngân, Duyên Tiêu. Tam Hoàng, Tứ Thần, Chúng Thảo, đều không là đồng loại với ta, làm sao có thể Tiếp Mệnh cho ta, làm sao Liễu Tính cho ta?

Không Tiếp Mệnh, Liễu Tính được thì chỉ là đồ bỏ, không phải là Chân Đạo.

Sách Tam Tướng Loại viết: Đồng loại dị thi công hề, phi chủng nan vi công,

Con người được trời đất phú cho Âm Đương nhị khí mới sinh ra. Cho nên trong thân có đủ khí Âm Dương, có đủ đức Âm Dương. Dương là Cương, Âm là Nhu. Đức của Cương chủ Mệnh, Đức của Âm chủ Tính. Cái Dương Cương Âm Nhu ấy, đó là cội nguồn của Tính Mệnh vậy. Đồng loại là: Dương với Âm là đồng loại, Âm với Dương là đồng loại. Âm Dương đúng loại thì cương nhu sẽ tương ứng, như vợ chồng xa cách nhau lâu ngày mà bỗng nhiên gặp nhau, thì sẽ giao cảm với nhau. Nhị Bát là Âm trung chi Dương thì là Chân Dương, đó là Cương Kiện Trung Chính; Dương trung chi Âm là Chân Âm, là Nhu Thuận Trung Chính vậy. Cương Nhu cùng qui về Trung Chính, thì là Âm Dương tương đáng, bất thiên bất ỷ, tự nhiên sẽ tương hợp tương thân, hỗn nhiên nhất khí, ngưng kết không tan.

 Âm Dương đắc loại, nhị bát tương đáng, thì từ Hậu Thiên sẽ phản xuất Tiên Thiên, Đạo Tâm cương kiện, nhân tâm nhu thuận, Chân Tri, Linh Tri, đôi đằng tương hợp, thì bản lai nhất điểm Linh Căn của Lương tri, Lương Năng, sẽ từ trong Hư Vô hiển lộ ra, như mặt trời hồng từ đaý đầm hiện lên, những gì quá quắt của khí Âm sẽ tiêu hết, và vầng trăng lưỡi liềm sẽ vắt vẻo đầu non. Mầm dược sẽ mọc non tươi. Chính khí sinh thì tà khí sẽ thoái, Chân mà phục hồi thì giả sẽ tiêu mất. Đàm để nhật hồng, Sơn đầu Nguyệt bạch đều mô tả Chân Dương phát hiện, hay hình ảnh của Thiên Tâm phục hiện. Thiên tâm phục hiện thì Lương Tri Lương năng đều hay. Đó là Kim Đơn.

Kim Đơn này chính là cái tính Bản Lai đầy đủ Chân Âm, Chân Dương, phối hợp Cương Nhu mà thành. Đó là tận Tính trí Mệnh chi Chân Bảo. Há đâu phải là Phàm Sa Thủy Ngân do người điêu luyện mà thành đâu? (Như vậy Kim Đơn sinh là quẻ Phục, Kim Đơn thành là quẻ Kiền).

****************       

Bài 9

Dương lý Âm Tinh chất bất cương,

陽 里 陰 精 質 不 剛

Độc tu nhất vật chuyển luy uông.

獨 修 一 物 轉 羸

Lao hình án ảnh giai phi Đạo,

尪 勞 形 按 影 皆 非 道

Phục thực san hà tổng thị cuồng.

服 食 餐 霞 總 是 狂

Cử thế mạn cầu Diên Hống phục,

舉 世 漫 求 鉛 汞 伏

Hà thời đắc kiến long hổ hàng.

何 時 得 見 龍 虎 降

Khuyến quân cùng thủ sinh thân xứ,

勸 君 窮 取 生 身 處

Phản bản hoàn nguyên thị dược vương.

返 本 還 元 是 藥 王

Tạm dịch:

Dương lý Âm tinh chất bất cương,

Tại tu Nhất Vật chuyển luy uông,

Lao hình Án Ảnh không phải Đạo,

Phục khí, nuốt mây chính thị cuồng.

Thế gian những muốn Diên Hống hợp.

Bao giờ mới thấy Hổ Lonh hàng.

Khuyên ông cùng thủ sinh thân xứ,[68]

Phản bản hoàn nguyên ấy dược vương.[69]

Thơ trước bàn về Kim Đơn, Dược Vật, không phải là Tam Hoàng,Tứ Thần. không phải cỏ cây phàm vật. Người tu phải thấy nó nơi mình. Có biết đâu rằng con người từ khi Chân Dương bị thất hãm, Trong con người chỉ còn có Dương trung chi Âm Tinh mà thôi.Phàm nước mắt, nước miếng, phàm tân dịch, khí huyết, đều là Âm Tinh. Khí Chất nó không cương, còn thân thì nó còn, mất thân thì nó chết, sự tồn vong của nó tùy thuộc vào ẢO Thân của ta. Nếu chỉ tu cái Dương Lý Âm Tinh nhất vật đó, mà muốn bảo mệnh toàn hình, làm cho hết gầy ốm, thì cuối cùng sẽ không nên chuyện. Người thế gian chỉ lo Lao Hình, Án Ảnh, phục khí nuốt mây, cùng trăm nghìn phép khác, nếu không phải là luyện Âm Tinh, thì là bổ Âm Tinh, khác xa Chân Đạo. Càng tu càng xa Đạo, làm sao mà phục hồi được Chân Diên, Chân Hống, trở về được với Nhất Khí, bắt Chân Long Chân Hổ về hợp lại một nhà.

Kim Đơn chi Đạo, là Đạo sinh thân vậy. Sinh thân chi đạo là Đạo Âm Dương hợp nhất. Âm Dương hợp nhất thì sinh cơ mới còn.

Đạo sinh ra người, là mượn phàm phụ, phàm mẫu mà sinh ra Ảo Thân.

Đạo sinh ra tiên, là mượn Linh Phụ, Linh Mẫu để thành Chân Thân.

Linh Phụ tức là Cương Kiện chi Chân Tri.Thánh Mẫu là Nhu Thuận chi Linh Tri.

Sinh Nhân, sinh Tiên, đều không ngoài Âm Dương.

Bất quá có chuyện phân biệt Thánh Phàm, là vì Thuận Nghịch mà phân ra.

Nếu con người chịu suy về Lý sinh ra con người, thì sẽ đại giác, đại ngộ.

Hãy suy xem tại sao cha mẹ gặp nhau, tại sao lại giao cảm với nhau, tại sao lại thụ thai, tại sao lại bảo thai, tại sao thai lại toàn, tại sao sinh ra, tại sao lại bú mớm, tại sao biết đi, tại sao khôn lớn, thì đầu đuôi của chuyện tu đạo, sẽ minh minh bạch bạch. Cứ thế mà tiến, mà phản bản hoàn nguyên, mà khởi tử hồi sinh, mà bảo mệnh toàn hình, mà trở thành Đại Dược Vương. Tu Đại Đạo chẳng qua là lý Sinh Thân, không có phép khác.

Bàng môn tả đạo chỉ biết Cô Âm Quả Dương, trước không, chấp tướng, chỉ tu có một vật, thì làm sao biết được chuyện này.

(Mới hay, khi chưa vào được quẻ Phục, thì trong người mới chỉ có Âm Tinh, mà chưa có Chân Dương.)

****************       

Bài 10

Hảo bả Chân Diên trước ý tầm,

好 把 真 鉛 著 意 尋

Mạc giao dung dị độ quang âm.

莫 教 容 易 度 光 陰

Đãn tương địa phách cầm chu Hống,

但 將 地 魄 擒 朱 汞

Tự hữu Thiên hồn chế thủy câm (kim).

自 有 天 魂 制 水 金

Khả vị Đạo cao Long Hổ phục,

可 謂 道 高 龍 虎 伏

Kham ngôn Đức trọng quỉ thần khâm.

堪 言 德 重 鬼 神 欽

Dĩ tri thọ vĩnh tề Thiên Địa,

已 知 壽 永 齊 天 地

Phiền não vô do cánh thượng tâm.

煩 惱 無 由 更 上 心

Tạm dịch:

Chỉ việc Chân Diên quyết ý tầm,

Không để tiêu hao hết quang âm.

Hãy lấy Chân Tri[70] cầm Chu Hống,

Sẽ có Thiên Hồn[71] chế Thủy Câm.

Nên nói Đạo cao Long Hổ phục,

Mình mà đức trọng, quỉ thần khâm.

Đã rằng trường thọ cùng trời đất,

Còn đâu phiền não vướng bận tâm?

Thơ trên dạy người Cùng Thủ sinh thân chi xứ, phản bản hoàn nguyên. Mà phản bản hoàn nguyên là phải biết Chân Diên nhất vị đại dược, biết được Chân Diên tức là biết Đắc Nhất, Vạn sự tất. Ngoài ra đều là chuyện dễ. Chân Diên không phải là chi khác mà chính là Chân Tri của Đạo Tâm mà thôi. Chân tri còn có tên là Chân Chủng. Không biết được Chân chủng, thì Tu đạo sẽ vô bản, làm chi cũng là uổng phí công phu.

Cho nên nói:

Chỉ cần để ý tìm Chân Diên, ba chữ Chước ý tầm có nghĩa như là: Cách vật trí tri, cùng lý tận tính vậy. Người muốn tu Đại Đạo. Nếu biết được Thật Lý, thì hạ thủ công phu nào có khó gì, có khác gì trồng cây nêu sẽ thấy bóng. Nếu không biết được Thật Lý, thì chẳng qua là ước mơ Thiên Bảo. Khiến như treo trên không mà không có thật, đó là uổng phí quang âm vậy. Địa phách, thủy câm, là Âm trung chi Dương, đó là Chân Tri nói theo Pháp Tượng. Thiên hồn Chu Hống, là Dương trung chi Âm, là Chân Tri nói theo Pháp Tượng. Và nếu muốn «Tương Địa hồn cầm chu hống», là dùng Chân Tri mà chế Linh Tri vậy. Tự hữu «Thiên Hồn chế Thủy Kim» là dùng Linh Tri để nuôi dưỡng Chân Tri.

Chân Tri thì Cương, thuộc Dương nên là Chồng, Linh Tri thuộc Âm nên là Vợ. Dùng chồng chế vợ, vợ sẽ thuận chồng, Vợ thuận chồng và chồng cũng yêu vợ, phu thê tương đắc, nên sinh cơ luôn còn.

Cho nên Tham Đồng Khế nói:

Thái Dương lưu châu thường muốn xa người, sau gặp Kim Hoa nên chuyển thành Tương Nhân vậy. Chân tri, Linh tri hai bên hợp nhất, Cương Nhu qui Trung, biến thàng Lương Tri, Lương Năng, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, thánh thai có tượng.

Tới giai đoạn này, thì: Đạo cao nhi Long Hổ phục, Đức trọng nhi quỉ thần khâm, Phương thả thọ vĩnh tề Thiên Địa, làm sao mà lòng còn phiền não được?

****************       

 Bài 11

Hoàng Nha, [72] Bạch Tuyết [73] bất nan tầm,

黃 芽 白 雪 不 難 尋

Đạt giả tu bằng đức hạnh thâm.

達 者 須 憑 得 行 深

Tứ tượng ngũ hành toàn tạ thổ,

四 象 五 行 全 藉 土

Tam nguyên [74] bát quái khởi ly nhâm? [75]

三 元 八 卦 豈 離 壬

Luyện thành linh chất [76] nhân nan thức,

煉 成 靈 質 人 難 識

Tiêu tận âm ma, quỉ mạc xâm.

銷 盡 陰 魔 鬼 莫 侵

Dục hướng nhân gian lưu bí quyết,

欲 向 人 間 留 秘 訣

Vị phùng nhất cá thị tri âm.

未 逢 一 箇 是 知 音

Tạm dịch:

Chân Hống, Chân Diên chẳng khó tầm,
Những ai được nó Đạo ắt thâm.

Tứ tượng, Ngũ hành đều nhờ Thổ,
Tam Nguyên bát quái phải nhờ Nhâm.
Luyện thành Đại Dược nào ai biết,

Tiêu tận Âm Ma, quỉ khó sâm.

Bí quyết muốn lưu cho trần thế,

Nhìn quanh chẳng thấy có tri âm.

Thơ trên nói người Đạo cao Đức cả, thì Long Hổ đều thuần thuận. Cho nên có Đạo không thể vô Đức, có Đức không thể vô Đạo vậy.

Vả chí Đạo không phiền, Đạo Dược chẳng xa, Bạch Tuyết ở ngay trước mắt, Hoàng Nha cũng ở trong nhà. Chỉ cần quyết tâm, là có trong tay. Cho nên nói: Bất nan tầm.

Vả Đạo này làm ta siêu phàm, nhập thánh, Siêu tử Hồi sinh, đó là thiên hạ hi hữu chi sự. Tuy chẳng khó tìm, nhưng nếu không phải người đại hạnh, đại đức thì cũng không biết, cho nên mới nói: Đạt giả tu bằng đức hạnh thâm. Mà quả thật người quân tử, phu phụ đức hạnh, thì tìm ra không khó.

Tứ tượng là: Tứ khí Kim Mộc Thủy Hỏa. Cùng với Thổ là Ngũ Hành.

Tam Nguyên là: Thiên Nguyên, Địa Nguyên, Nhân Nguyên hay Thượng nguyên, Trung nguyên, Hạ nguyên.

Bát quái là: Âm Dương của Tứ Tượng, Ngũ hành. Kiền là Dương Kim, Đoài là Âm Kim, Khảm là Dương Thủy, Cấn là Âm Thủy, Chấn là Dương Mộc, Tốn là Âm Mộc, Ly là Dương Hỏa, Khôn là Âm Hỏa.

Bát quái tuy phối Tứ Tượng Âm Dương, nhưng Khôn Cấn cũng gồm đủ Mậu Kỷ nhị Thổ. Khôn là Âm Thổ, Cấn là Dương Thổ. Khí Ngũ hành, gồm đủ bên trong.

Ngũ Hành ở nơi người là Ngũ Nguyên: Tính, Tình, Tinh, Thần, Khí. Phát ra thành Ngũ Đức: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín.

Tam Nguyên ở nơi người là Nguyên Tinh, Nguyên Khí, Nguyên Thần.

Bát quái ở nơi người là Ngũ Nguyên, Ngũ Đức cương nhu chi Tính.

Tổng chi, thì Tứ tượng, Tam Nguyên, Bát Quái đều là Ngũ Hành biến hóa ra. Chứ không phải ngoài Ngũ Hành còn có Tứ Tượng, Tam Nguyên, Bát quái vậy.

Tứ tượng, Ngũ Hành toàn tạ thổ là Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí đều nhờ vào Tín mà có.

Tam Nguyên, Bát quái khởi ly Nhâm là Tính Tình Thần Khí không sao rời Tinh Nhất vậy.

Hoàng Nha là sinh cơ của Thổ. Trong đó có Tín.

Bạch Vân là Thủy chi khinh thanh, là Tinh chí ư Nhất vậy.

Nhân Nghĩa Lễ Trí mà qui ư Tín, mà doãn chấp quyết trung, thì Hoàng Nha sẽ lớn dần.

Tính tình Thần Khí qui ư Nhất trung, duy tinh, duy nhất, và Bạch Tuyết sẽ bay lên không trung, tinh nhất chấp trung, cứ tu luyện như vậy, càng ngày càng mạnh, Đạo Tâm ngày một mạnh, Nhân tâm ngày một tĩnh, Chân Tri, Linh Tri hai bên hợp nhất. Một hạt bảo châu sáng láng, tròn trĩnh hiện ra trên không trung, thường ứng, thường tĩnh, sắc không không bợn, sáng tối tùy thời, trước Trời mà Trời không trách, sau Trời cho đúng thời Trời, huống chi là con người, huống chi là thần minh? Người không hay, thần không sâm, đâu phải là lời nói suông.

Đạo này, thật là giản dị, tóm tắt lại không phiền tạp, biết ra thì lập tức bước lên thánh vị, Chẳng đợi ba năm, chín năm. Chỉ tại thế gian không có người trượng phu, đức hạnh, không có chân chính nam tử, nhiều người đẽo rìu đã có cán mẫu kề bên mà vẫn cho là xa. Tiên Ông nói: Bí quyết muốn lưu cho trần thế, Nhìn quanh chẳng thấy có tri âm. Thật đang buồn vậy.

****************       

Bài 12

Thảo mộc, Âm Dương diệc lưỡng tề,

草 木 陰 陽 亦 兩 齊

Nhược hoàn khuyết nhất, bất phương phi.

若 還 缺 一 不 芳 菲

Sơ khai lục diệp, Dương tiên xướng,

初 開 綠 葉 陽 先 倡

Thứ phát hồng hoa, Âm hậu tùy,

次 發 紅 花 陰 後 隨

Thường Đạo tức tư vi nhật dụng,

常 道 即 斯 為 日 用

Chân nguyên phản thử hữu thùy tri.

真 源 反 此 有 誰 知

Báo ngôn học Đạo chư quân tử,

報 言 學 道 諸 君 子

Bất thức Âm Dương mạc loạn vi.

不 識 陰 陽 莫 亂 為

Tạm dịch:

Thảo Mộc Âm Dương vốn đủ đôi,

Nếu như thiếu một, chẳng đẹp tươi.

Lá xanh nảy trước, Dương tiên xướng,

Hoa đỏ sinh sau, Âm hậu tùy.

Thường đạo y theo mà biến hóa,

Chân Nguyên đi ngược biết sao suy?

Đôi lời cảnh cáo chư quân tử,

Không hiểu Âm Dương chớ loạn vi.

Thơ trước nói Đức không thể không tu, Thơ này nói Đạo không thể không biết. Dịch viết: Nhất Âm nhất Dương chi vị Đạo. Đạo nói: Thiên Địa nhân uân, vạn vật hóa thuần (Trời đất un đúc, vạn vật hóa thuần). Nam nữ cấu tinh, vạn vật hóa sinh (nam nữ giao cảm, vạn vật hóa sinh).

Đạo Kim Đơn luôn vận dụng lẽ Dương Kiện, Âm Thuận. Âm Dương mà hợp nhất thì sẽ Sinh Đơn, Duyên Mệnh, Âm Dương mà chống nhau, thì sinh rắc rối và sẽ đoản mệnh.

Thử nhìn xem thảo mộc vô tình, sẽ thấy chúng bắt đầu sinh lá xanh, thế là Dương tiên xướng, sau đó nở hoa đỏ, thế là Âm hậu tùy. Âm Dương không hề lìa xa nhau. Suy rộng ra, thì tất cả mọi vật hữu tình, cũng đều nhờ Âm Dương mà thành. Bất quá là Thường Đạo đi theo chiều Thuận, Tiên Đạo đi theo chiều nghịch. Thuận là Thuận hành Âm Dương, Nghịch là nghịch vận Âm Dương.

Thế nhân chỉ biết đạo Thuận hành, mà không biết Đạo Nghịch hành, cho nên chỉ chạy theo giả cảnh mà không biết Nguồn gốc chân thật của mình. Dương cực thời sinh Âm, Âm cực thời sẽ chết.

Người học Đạo, phải biết Âm Dương. Biết được Âm Dương là biết được Nguồn Gốc thật của mình (Chân Nguyên). Chân Nguyên chính là Huyền Tẫn chi Môn. Sinh Âm ở đó, sinh Dương ở đó. Thuận cũng ở đó, Nghịch cũng ở đó.Tri thường, phản bản, sẽ lập tức đăng thánh vức.

Nhưng Âm Dương không phải có một thứ. Có Tiên Thiên Âm Dương, có Hậu Thiên Âm Dương, có Mệnh trung Âm Dương, có Tính trung Âm Dương, có Chân Âm Dương, có giả Âm Dương, có ngoại Âm Dương, có nội Âm Dương, những thứ Âm Dương đó phải truy cứu cho tường tận. Sau đó mới dám hạ thủ. Nếu không biết Chân ÂM, Chân Dương mà loạn tác, loạn vi, mà bỏ Chân vào Giả, thì sẽ làm tiêu Tính Mệnh vậy.

---------------------------------

 Bài 13

Bất thức huyền trung điên đảo điên,

不 識 玄 中 顛 倒 顛

Tranh tri hỏa lý hảo tài liên.

爭 知 火 里 好 栽 蓮

Khiên tương Bạch Hổ qui gia dưỡng,

牽 將 白 虎 歸 家 養

Sản cá minh châu tự nguyệt viên,

產 箇 明 珠 似 月 圓

Mạn thủ dược lô khan hỏa hậu,

謾 守 藥 爐 看 火 候

Đãn an thần tức nhiệm thiên nhiên,

但 安 神 息 任 天 然

Quần Âm bác tận Đan thành thục,

群 陰 剝 盡 丹 成 熟

Đào xuất phàm lung[77] thọ vạn niên.

逃 出 凡 籠 壽 萬 年

Tạm dịch:

Không biết Huyền Trung Điên Đảo Điên,

Làm sao trong lửa biết trồng sen,

Dẫn con Hổ Trắng về nhà dạy,

Sinh được Minh Châu tựa nguyệt viên.

Lò thuốc giữ gìn, xem hỏa hậu,

Mới hay Thần tức rất tự nhiên.

Quần âm quét sạch đan thành thục,

Thoát khỏi cũi lồng, thọ vạn niên.

Thơ trước dạy người nhận thức Âm Dương, thơ này dạy người phải cứu xét kỹ càng công dụng. Công Dụng chính là phép điên đảo Âm Dương vậy. Không biết cách Điên Đảo Âm Dương, làm sao biết được vi diệu của chuyện trồng sen trong lửa. Cái gì là Điên, cái gì là Đảo. Bạch Hổ thuộc Kim, tức là một khí Cương Kiện Trung Chính của cung Kiền, tên là Đạo Tâm, phát thành Chân Tri chi Tình. Nhân giao vào Hậu Thiên cho Nhân Tâm dụng sự, cho nên Đạo Tâm không sáng ra, chân tình muội và vọng tình sinh. Như con Bạch Hổ từ nhà ta ra đi, chạy đến nhà khác làm bị thương người. Điên đảo là từ vọng tình phản lại chân tình, phối hợp lại với Chân Tính, như dẫn con Bạch Hổ từ nhà người trở về nhà cho ta chăm sóc lại. Chân tình đã hồi, Chân tính đã hiện, tính tình tương luyến, tiên thiên Chân Nhất chi khí, từ Hư Vô trung trở lại, kết thành một viên ngọc quí, như mặt trăng tròn vạnh, chiếu diệu quang huy, sơn hà đại địa nằm gọn trong tay. Kim Đơn có tượng.

Tham Đồng Khế viết: Sở vị Kim lai qui Tính sơ, nãi đắc xưng Hoàn Đơn. Hoàn Đơn đã kết, Lương Tri, Lương Năng, tĩnh thời Vô Vi, động tắc tự nhiên, thung dung Trung Đạo, Dược tức là Hỏa, Hỏa tức là Dược. Sức Thái Thủ lúc đó vô dụng. Chỉ cần an thần tức, nhiệm thiên nhiên, để Âm Dương hòa khí trong lò, Chân Hỏa luyện sạch hết quần Âm, hóa thành thuần Dương. Thế là thuốc chín, nuốt nó vào, sẽ thoát thai, hoán cốt, nhảy ra khỏi cũi lồng, cùng Trời đồng thọ, trường sinh bất tử vậy.



Giải thích:

 Nhìn kỹ đồ bản này sẽ hiểu rõ lẽ Âm Dương điên đảo, Thuận sinh nhân, nghịch sinh tiên.

– Sáu quẻ Âm bên phải: Cấu, Độn ,Bĩ ,Quan, Bác, Khôn là Thuận sinh Nhân.

– Sáu quẻ Dương bên trái là Nghịch sinh Tiên.

– Sáu quẻ Âm bên phải thì Âm làm chủ, Âm càng ngày càng tăng.

– Sáu quẻ Dương bên trái thì Dương làm chủ, Dương càng ngày càng tăng.

Phải trái hai bên ngược nhau như vậy là Âm Dương điên đảo.[78]

****************       

 Bài 14

Tam ngũ nhất đô tam cá tự,

三 五 一 都 三 箇 字

Cổ kim minh giả thật nhiên hi.

古 今 明 者 實 然 稀

Đông tam, nam nhị đồng thành ngũ,

東 三 南 二 同 成 五

Bắc nhất, Tây phương Tứ cộng chi.

北 一 西 方 四 共 之

Mậu kỷ tự cư sinh số ngũ,

戊 己 自 居 生 數 五

Tam gia tương kiến kết Anh Nhi.

三 家 相 見 結 嬰 兒

Anh Nhi thị Nhất hàm Chân Khí,

嬰 兒 是 一 含 真 氣

Thập nguyệt thai viên nhập Thánh Ki.

十 月 胎 圓 入 聖 基

Tạm dịch:

Ba số Ba, Năm, Một xưa nay,

Những người hiểu nó thật hiếm hoi.

Đông Tam, Nam nhị đều là Ngũ,

Bắc Nhất, Tây phương Tứ cộng hài.

Mậu kỷ tự cư sinh số Ngũ,

Tam gia tương khiến kết Anh Hài.

Anh Hài là Nhất hàm chân khí,

Thập nguyệt hoài thai hợp Thánh Ki.

Thơ trước nói về lẽ Âm Dương điên đảo, thơ này nói về lẽ Toản thốc Ngũ hành. Con người khi vừa sinh ra thì đã có đủ tính Ngũ Hành. Mà Ngũ Hành lúc ấy là một khí hồn nhiên, nhưng khi giao vào Hậu Thiên mỗi hành đều giữ một Tính. Kim Mộc không giao nhau, Thủy Hỏa không hợp nhau, Chân Thổ bị mai tàng, Giả thổ bị trương cuồng. Tính loạn, Mệnh giao (động), Dương khí tận, nhi Âm khí thuần, như vậy thì không chết làm sao được? Tiên Ông đề xuất ra ba chữ: Tam, Ngũ, Nhất. Dạy người toản thốc (hợp nhất) ngũ hành, đem chúng về một nhà, trả lại cho ta cái bản lai Lương Tri, Lương Năng của chúng ta, trả lại cho ta cái Thiên Lý, hồn nhiên diện mục của chúng ta. Nhưng Ba chữ Tam, Ngũ, Nhất, xưa nay đã làm cho nhiều anh hùng không hiểu biết nó, trong số đó chỉ có vài người hiểu được mà thôi.

Cái gọi là Tam Ngũ là: là các Sinh Số trong Hà Đồ Ngũ hành. Đông Tam Mộc, Nam Nhị Hỏa, Hỏa sinh ư Mộc, Mộc Hỏa là Một Nhà. Là một Ngũ. Tây Tứ Kim, Bắc Nhất Thủy, Thủy sinh ư Kim, Kim Thủy là Một Nhà. Là một Ngũ nữa. Trung ương Thổ làm thành một nhà. Là một Ngũ nữa.

Người tu đạo biết được Tam Ngũ này. Nghịch nhi tu chi, hợp hòa tứ tượng, toản thốc ngũ hành, thì Tính Tình Tinh Khí Thần sẽ ngưng kết. Nhân Nghĩa Lễ Trí Tín sẽ đồng Khí, thế là Tam Gia tương kiến. Nho gia gọi thế là Thái Cực, là Thiên Lý, là Chí Thiện, là Chí Thành. Đạo gia gọi thế là Anh Nhi là Tiên Thiên nhất khí, là Thánh Thai, là Kim Đơn. Phật gia gọi thế là Viên Giác, là Chân Không, là Pháp Thân, là Xá Lợi, là Ma Ni Châu, vô số danh tự. Nói chung lại, đó là Thiên Lương bản tính của chúng ta. Đạo phục bản tính, Lương Tri, Lương Năng hoàn nguyên, phản bản.

Ôn dưỡng 10 tháng, thì sẽ được khí túc, thần toàn, thoát ly khổ hải, thân ngoại hữu thân, nhập vào thánh vức, bất sinh bất diệt vậy.


****************       

 Bài 15

Bất thức Chân Diên chính tổ tông,

不 識 真 鉛 正 祖 宗

Vạn ban tác dụng uổng thi công.

萬 般 作 用 枉 施 功

Hưu thê mạn khiển Âm Dương cách,

休 妻 謾 遣 陰 陽 隔

Tuyệt lạp đồ giao trường vị không.

絕 粒 徒 教 腸 胃 空

Thảo mộc kim ngân giai tể chất,

草 木 金 銀 皆 滓 質

Vân hà nhật nguyệt thuộc mung lung.

雲 霞 日 月 屬 朦 朧

Cánh nhiêu thổ nạp tịnh tồn tưởng,

更 饒 吐 納 並 存 想

Tổng dữ Kim đơn sự bất đồng.

總 與 金 丹 事 不 同

Tạm dịch:

Không biết Chân Diên chính tổ tông,

Tác dụng, thi vi, uổng thi công.

Bỏ vợ khiến cho Âm Dương cách,

Không ăn nên khiến vị trường không.

Thảo mộc kim ngân đều cặn bã,

Vân hà nhật nguyệt thuộc mung lung.

Xin đừng thổ nạp cùng tồn tưởng,

Cùng với Kim Đơn sự chẳng đồng.

Thơ trên nói về Toản Thốc Ngũ hành (hòa hợp Ngũ hành) qui về Một khí, mới lên thánh vị.

Nhưng Toản Thốc Ngũ Hành, cần phải được Nhất Khí Tiên Thiên, thì mới nên hạ thủ.

 Một hào Dương nơi quẻ Khảm, là khí Cương Kiện trung Chính của quẻ Kiền.

Đó là Đạo Tâm Chân tri, thủ Tượng là Chân Diên, sở sinh của Thiên Nhất, có đủ Tiên Thiên Chân Nhất chi Khí, đó là Tổ Khí của sinh vật. Thành Thánh thành Hiền tại đó, thành Phật, thành Tiên cũng tại đó. Nó là Căn Bản sinh ra Thánh Hiền, là Chủng tử của Tiên Phật, là Tông tổ của Kim Đơn.

Cho nên nói: Tri kỳ Nhất, vạn sự tất chính là vậy.

Nếu không biết Chân Diên thì Tu không có Tông Tổ, Tu đơn không có căn bản. Và các chuyện bỏ vợ, nhịn ăn, thiêu luyện thảo mộc kim ngân, thực sôn vân hà, nhật nguyệt, thổ nạp trọc khí, các cảnh tượng Tồn Tưởng, vạn ban tác dụng như vậy, nếu không Trước Không, thì cũng là Chấp tướng. Đều là chuyện phí phao công lực. Không hề có quan hệ gì với Đạo Kim Đơn.


****************       

 Bài 16

Vạn quyển tiên kinh ngữ tổng đồng,

萬 卷 仙 經 語 總 同

Kim Đơn chỉ thử thị căn tông.

金 丹 只 此 是 根 宗

Y tha Khôn vị sinh thành thể,

依 他 坤 位 生 成 體

Chủng hướng Càn gia giao cảm cung.

種 向 乾 家 交 感 宮

Mạc quái thiên cơ câu lộ tiết,[79]

莫 怪 天 機 俱 露 泄

Đô Duyên học giả tự mê mông.

都 緣 學 者 自 迷 蒙

Nhược nhân liễu đắc thi trung ý,

若 人 了 得 詩 中 意

Lập kiến Tam Thanh Thái Thượng ông.

立 見 三 清 太 上 翁

Tạm dịch:

Vạn quyển tiên kinh nghĩa giống nhau,

Kim Đơn lấy đó làm gốc đầu.

Hào Dương quẻ Khảm là Khôn thể,

Hào giữa Âm Ly ấy Càn cung

Đừng nói Thiên Cơ chưa tiết lộ

Đều vì học giả, dạ rối tung.

Nếu người hiều rõ thi trung ý,

Ắt sẽ thành tiên, chẳng khó khăn.

***

Mười lăm bài thơ trên, học nói Thuận hoặc nói Nghịch hoặc nói Chia, hoặc nói Hợp, hoặc chỉ Dược Vật, hoặc nói Hỏa hậu, biện biệt Chân Giả, điều trần Thị Phi, tế vi, tằng thứ, nói phân tán ra chưa có hoàn chỉnh, sợ người nghi ngờ là chuyện rất phiền đa, khó mà tiến bộ. Cho nên thơ này tổng kết ý 15 thơ trên, dạy người rằng Đạo thật là Chí Giản, Chí Dị.

Tiên Chân từ xưa đến nay, viết Đan Kinh, Đạo thơ, trăm nghìn lời bóng bảy, dựa vào Tượng quẻ để nói lên lời, cực lực hình dung, phát minh Đạo tủy, tuy cách nói khác nhau, nhưng lý lẽ chỉ có một, đều là muốn chỉ vẽ Căn Tông của Kim Đơn. Không giống như các đời sau, sách càng nhiều, thì người càng loạn, mỗi người mỗi ý, đi vào bàng môn. Họ đâu có biết Căn Tông của Kim Đơn, là Thủ Khảm Điền Ly, từ Khôn trở về Kiền mà thôi.

Khôn vị sinh thành thể là Khảm trung nhất dương vậy. Càn gia giao cảm cung là Ly trung Nhất Âm vậy. Khảm vốn là thể Khôn, nên nói Khôn vị. Ly vốn là thể Kiền nên nói Càn gia.

Kiền thời dị tri, Khôn thời Giản năng. Kiền là Cương Kiện, Khôn là Nhu Thuận, vì Cương Kiện cho nên dị tri mà không phạm nạn, Vì Nhu Thuận cho nên giản năng mà không miễn cưỡng. Dị tri giản năng ở nơi con người là bản Lai bản tính Lương tri, Lương Năng.

Khi sinh ra, thì Kiền Thuận là một, Cương Nhu hỗn thành, bất thức, bất tri, thuận Đế chi tắc, viên đa đà, quang chước chước, tĩnh khỏa khỏa, xích sái sái, chỉ là một bản tính Lương Tri, Lương Năng mà thôi, không có chút chi là cặn bã.

Khi 16 tuổi, Dương Cực sinh Âm, giao ư Hậu Thiên, Âm Khí dụng sự, Lý Dục giao tạp, Kiện Thuận bất đáng, Cương Nhu thất tiết, vì thế nên Dương bị Âm hãm, Thiên Chân bị lu mờ, y thức như Kiền giao Khôn, một hào Dương của quẻ Kiền, nhập vào Khôn Cung, quẻ Khôn như vậy sẽ chắc ở giữa và biến thành quẻ Khảm.

Thế là Dương trộm Âm vị, tri thức dần dần khai, như Khôn giao Kiền. Một Âm của Khôn nhập vào Kiền. Kiền trung Hư biến thành quẻ Ly. Thiên Tâm mờ thì Đạo Tâm cũng tàng, nhi duy vi, tri thức khai thời Nhân Tâm sinh, nhi duy nguy. Vi là tuyệt vô nhi cận hữu, Dương không thắng Âm vậy. Nguy là Kiến cảnh sinh tình, Âm thắng Dương vậy.

Nhưng tuy Đạo Tâm duy vi, nhân tâm duy nguy, Đạo tâm chưa bị toàn diệt, nhân tâm chưa toàn thịnh. Đạo Tâm chưa bị toàn diệt là có lúc sẽ Hắc trung sinh bạch, đó là Chân Tri. Nhân tâm là gặp chuyện biết tùy cơ ứng biến, nên gọi là Linh tri.

Tu đơn chi đạo, là Âm trung phản dương (tu chiều Dương), lấy Chân Tri của Đạo Tâm điểm xuyết cho Linh tri của Nhân Tâm. Linh tri qui chân, Chân tri chí linh, Đạo tâm cương kiện, Nhân Tâm nhu thuận, Âm Dương giao cảm, cương nhu tương ứng, nhu thuận tương đương, Chân Linh bất tán, trở về Lương Tri Lương Năng, trở về Kiền Nguyên Diện Mục, thế gọi là Thủ Khảm Điền Li, thế gọi là Y Khôn Chủng Kiền. Kỳ thật là Y tha Khôn vị sinh thành thể, chủng hướng Kiền gia giao cảm cung. Thế chính là Nghĩa câu Thủ Khảm Điền Ly. Thủ Khảm là làm cho hào Dương của quẻ Khảm được thoát ra. Khảm trở lại thành Khôn. Điền Ly là làm cho hào Âm tạp loạn của quẻ Li biến thành Kiền. Kiền Khôn thể thành, thì Huyền Tẫn lập và Cốc Thần tồn, Kim Đơn ngưng kết, Tính Mệnh tới tay, không còn bị Hậu Thiên Tạo Hóa câu thúc.

Thế là Thiên cơ muôn kiếp mới truyền, đó là Thượng cổ Tiên Chân, không nên nói rõ ra. Tiên ông đại từ đại bi làm 16 bài thơ trên phát hiện những gì người xưa chưa từng nói, thực là bạt thiên căn, tạc lý quật, trực chỉ cho thấy tông chỉ của Kim Đơn.

Như vậy đã tiết lộ Thiên cơ rất nhiều. Nếu ai ngộ được nghĩa lý của các bài thơ sẽ bước lên thánh vị, và sẽ gặp được Tam Thanh Thái Thượng tiên Ông. Đâu phải là nói suông.

--------------------
********************       

CHÚ THÍCH


[1] Phật giáo coi vạn hữu là giả tướng, không có đầu đuôi.

[2] Minh ngộ chân lý, tâm và Chân lý khế hợp làm một.

[3] Luận Ngữ.

[4] Luận Ngữ, Tử Hãn, IX, 4.

[5] Xem Thuyết quái I, tiết ba.

[6] Mạnh Tử, Công tôn Sửu thượng, câu 2.

[7] Xem Nam Hoa Kinh, Tiêu Diêu du.

[8] Mũ vàng, áo đen = người theo đạo Lão.

[9] Là Tiêu Đình Chi [cỏ linh chi Tiêu Đình], hay là Ngũ Tạng chi chân khí.

[10] Nhật, Nguyệt và năm hành tinh Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ.

[11] Phun nước, vẽ bùa để đuổi ma quỉ.

[12] Phi Mệnh, hoành hoạ.

[13] Thanh văn thừa, Duyên giác thừa.

[14] Thân thể.

[15] Nguyên Tinh, Nguyên Thần.

[16] Hoàng Đạo là 2 mạch Nhâm Đốc hợp xưng.

[17] Mộc Dịch, Kim tinh, Ý thổ tam gia.

[18] Đơn điền.

[19] Ngũ hành kết hợp tại Trung cung.

[20] Phu= Nguyên thần, Phụ= Nguyên tinh.

[21] Nê Hoàn cung.

[22] Hạ đơn điền.

[23] Kim Đơn.

[24] Thái Nhất hay Đại Nhất= nguyên khí vị phân.

[25] Phiến khắc 片 刻.

[26] Trừu Diên, thiêm Hống = hoá Âm tinh vi nguyên dương dĩ đạt thuần dương kim đơn. 化 陰精 為 元 陽 以 達 純 陽 金 丹.

[27] Dưỡng chính = Xem quẻ Mông, thoán truyện; Trì doanh xem ĐĐK 9: Trì nhi doanh chi bất nhược kỳ dĩ.

[28] Bão nhất, ĐĐK, 22; Thủ Thư ĐĐK 28. Tinh thần nội thủ, ninh tĩnh bất động.

[29] Hoả hầu tiến thoái, hữu như tiết khí biến hoá, như sơ tiến Dương Hoả, sơ tiến Âm Phù tượng Đông Chí, Hạ Chí, Ôn Dưỡng mộc dục tượng Xuân Phân, Thu Phân.

[30] Đoạn này nói về chuyện Nan ngộ nhi dị thành của khoa Luyện Đơn.

[31] Diên nặng nên trầm, Hống nhẹ nên phù, thế là Nguyên Tinh dễ hạ tiết, Nguyên Thần dễ thượng loạn. khi nội luyện phải khiến Nguyên Thần hạ giáng, khiến Nguyên Tinh thượng thăng.

[32] Đổng Đức Ninh chia chủ khách làm ba loại: (1) Mộc hữu phù trầm vi chủ tân. Mộc Hoả là Khách từ ngoài, trầm vu hạ, Kim Thuỷ là Chủ bên trong, phù vu thượng. (2) Lấy tả hữu, thăng giáng làm Chủ Tân. (3) Lấy Thần Khí, thân sơ làm chủ khách. Khi hành Hoả Hầu thì lấy Nguyên Thần làm chủ, Nguyên tinh làm khách (Xem Ngộ Chân Thiên Giảng giải, Minh Thánh, Tự tự, tr. 311, Trung Quốc Khí Công Tứ Đại kinh điển, giảng giải, Chiết giang, Cổ tịch xuất bản xã).

[33] Kim Thuỷ là Chân Hống, Mộc hoả là Chân Diên. Tương khắc là Chế Ngự lẫn nhau.

[34] Nhật hồn = Thận thuỷ trung Âm Dịch, Ly Nhật = Hoả. Ly trung Âm Hào ngụ ký Can Mộc chi hồn.

[35] Long đồ các học sĩ, Lục Công.

[36] Khi ấy Ông đã 82 tuổi.

[37] Lưu Thao: Lưu hải Thiềm, đệ tử của Lữ Động Tân.

[38] Nam nữ tình dục.

[39] Xem ĐĐK, chương 13.

[40] Tối cao thâm đích đạo lý.

[41] Biết mình với vạn vật là một.

[42] ĐĐK, 50.

[43] Nước ở trong mồm.

[44] Tinh khí trong Thận.

[45] Tống Hi Tông Hi Ninh 2, 1069.

[46] 1. Tiểu thừa hay Thanh Văn Thừa, tu chứng được A La Hán quả 2. Trung Thừa hay Duyên Giác Thừa, tu chứng được Bích Chi Phật quả 3. Đại Thừa hay Bồ Tát Thừa chứng đắc Vô Thượng Bồ Đề quả.

[47] Xem Trung Hoa Đạo giáo đại từ điển, tr. 116.

[48] Xem Trung Quốc Đạo Giáo, Khanh Hi Thái chủ biên, tr. 304-306.

[49] Bất cố có bản viết bất giác 不 覺, có bản viết Bất quản 不 管. Như Đại Nhạc có bản viết Đẳng sơn nhạc 等 山岳.

[50] Nhai đầu do tẩu mã có bản viết Đình tiền phương yến lạc. – Quan nội dĩ miên thi có bản viết Thất nội dĩ thương bi. – Phi quân hữu có bản viết: phi thân hữu. – Ngộ chi bất luyện có bản viết: Ngộ nhi bất luyện.

[51] Nhị vật= Khảm Ly.

[52] Hợp nhất Tứ Tượng thành vòng tròn.

[53] Hổ Long: Nguyên tinh, Nguyên Thần.

[54] Phong Lãng: Vũ hoả thô hơn Văn Hoả.

[55] Trung ương chính vị: Đơn điền.

[56] Quả sinh chi thượng: quá trình Thái Dược.

[57] Tử tại phúc trung = chỉ dược vật trong đơn điền.

[58] Nam Bắc tông nguyên: Kiền Nam, Khôn Bắc.

[59] Phiên quái tượng: Tiến Dương Hoả, Thoái Âm Phù, phỏng theo sự Biến Hoá của các quẻ. nơi con người thì Lưng là Dương, Phúc là Âm, 6 quẻ Phục, Lâm, Thái, Đại Tráng, Quái, Kiền là Dương, là Tiến Dương Hoả; 6 quẻ sau là Cấu Quải Bĩ, Quan, Bác, Khôn là 6 quẻ Âm, là thoái Âm Phù.

[60] Thần Hôn Hoả Hậu: Theo Chu Dịch Tham Đồng Khế thì Càn Khôn là Đỉnh Khí, Khảm Ly là Thuỷ Hoả, là Diên Hống, còn 64 quẻ là Hoả Hầu. Cứ hai quẻ là một ngày, Truân là buổi sáng, Mông là Hoàng Hôn, Nhu là sáng hôm sau, Tụng là chiều hôm sau, v.v. Như vậy Truân là Động, Mông là Tĩnh.

[61] Hợp Thiên Khu (cũng đọc là Thiên Xu) là Bắc Đẩu đệ nhất tinh. Bắc Đẩu tinh suy di theo mỗi tháng, một năm hết 1 vòng.

[62] Đại Ẩn = Xưa có thơ: Tiểu Ẩn ẩn lăng tẩu, Đại Ẩn ẩn triền thị, Bá Di thoán Thủ Dương, Lão Đam phục Trụ sử. 小 隱 隱 陵 藪 大 隱 隱 廛 市 伯 夷 竄 首 陽 老 聃 伏 柱 史. Phúc trung có bản viết: Bào trung 胞 中.

[63] An tri: có bản viết Tranh tri 爭 知.

[64] Thiêu mao: đốt cỏ mao.

[65] Vọng hậu có bản viết: Vọng hoàn.

[66] Tam hoàng là Lưu Hoàng, Hùng Hoàng, Thư Hoàng.

[67] Tứ Thần là Chu Sa, Thủy Ngân, Diên, Tiêu.

[68] Cùng thủ sinh thân xứ là tìm ra được Bản Lai Diện Mục của mình.

[69] Dược Vương là Chân Dương là Chân Diên. Dương tinh và Dương khí kết thành Chân Diên, dưa nó về Nê Hoàn để cầm Chân Hống, nên gọi là Chân Tinh.

[70] Âm trung chi Dương.

[71] Chu Hống = Dương trung chi Âm.

[72] Hoàng Nha = Chân Diên.

[73] Bạch Tuyết = Chân Hống.

[74] Tam Nguyên = Nguyên Tinh, Nguyên Khí, Nguyên Thần.

[75] Nhâm = Tiên Thiên chi thủy, chí tinh chí linh.

[76] Linh Chất = Đại dược.

[77] Phàm Lung có bản viết Phàn Lung 樊 籠.

[78] Hình vẽ và lời bàn trên là của dịch giả Nguyễn văn Thọ.

[79] Lộ tiết: có bản viết Lậu tiết.


---------------
*************** 

QUYỂN   II 
 

NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ


悟 真 直 指


TỐNG, TỬ DƯƠNG TRƯƠNG CHÂN NHÂN trước 宋 紫 陽 真 人 著

THÊ VÂN SƠN, NGỘ NGUYÊN TỬ, LƯU NHẤT MINH chú 棲 雲 山 悟 元 子 劉 一 明 註

CỬU DƯƠNG SƠN, ẤN CHÂN TỬ CHU KIM TỈ hiệu chính 九 陽 山 印 真 子 周 金 璽 校 正

Môn nhân XUNG HOÀ TRƯƠNG DƯƠNG TOÀN hiệu duyệt  門 人 沖 和 張 陽 全 校 閱

Hậu học LÝ TỬ VIÊN trùng khan 後 學 李 紫 垣 重 刊

*Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ dịch chú

------------------------------



Thất ngôn tuyệt cú lục thập tứ thủ án Chu Dịch lục thập tứ quái


七 言絕 句 六 十 四 首 按 周 易 六 十 四 卦


 ********************** 


Bài 1


(Bàn về Đỉnh Lô)



Tiên bả Kiền Khôn vi đỉnh khí,

先 把 乾 坤 為 鼎 器

Thứ bác ô thố dược lai phanh.

次 搏 烏 兔 藥 來 烹

Ký khu nhị vật qui Hoàng Đạo,

既 驅 二 物 歸 黃 道

Tranh đắc Kim Đơn bất giải sinh.

爭 得 金 丹 不 解 生

Tạm dịch:

Trước lấy Kiền Khôn làm đỉnh khí,

Sau đem ô, thố (Ly, Khảm) dược lại phanh.

Đã đem hai vật vào Hoàng Đạo,

Mới được Kim Đơn bất giải sinh.

Kiền là Kiện, tượng là Thiên; Khôn là Thuận, tượng là Đất. Ở nơỉ con người là Cương Nhu chi tính. Trong mặt trời có Kim Ô (quạ), là trong Dương có Âm, tại quẻ là Ly. Ly là ngoại Dương, nội Âm, cái Âm ấy là Chân Âm. Ở nơi người thì là Linh tri, tàng ẩn trong Nhân Tâm.

Trong mặt trăng có Thỏ, là trong Âm có Dương, tại quẻ là Khảm. Khảm là Ngoại Âm nội Dương, cái Dương ấy là Chân Dương. Ở nơi người thì là Chân Tri sẵn có trong Đạo Tâm.

Bả Kiền Khôn vi đỉnh khí là lấy Cương Kiện, Nhu Thuận là chất liệu để Luyện Đơn, thứ bác ô thố dược lai phanh là lấy Chân Tri Linh Tri làm vật dụng để tạo Đơn.

Phanh luyện Chân Tri sao cho tất cả đều thành Chân Thực, thế là Cương qui Trung Chính.

Phanh Luyện Linh Tri sao cho tất cả trở nên sáng láng, thì Nhu sẽ qui Trung Chính, như vậy thì Đạo Tâm sẽ Kiện và Nhân Tâm sẽ Thuận. Chân Tri, Linh Tri đôi bên sẽ hợp nhất. Như bắt Ô, Thố đi vào con đường Hoàng Đạo vậy.

Hoàng Đạo là Trung Đạo, đó là đường đi của mặt trời.

Mặt trời đi Trung Đạo, Mặt trăng đi cửu đạo. Cửu Đạo là Thanh, Chu, Hắc, Bạch. Bốn đường đó nhân đôi lên, ra ngoài vòng Hoàng Đạo. Trong Ngoài cộng lại thành Bát Đạo . Mặt trời, mặt trăng gặp nhau, Nhật Nguyệt tương giao nhi hành, cộng lại là Cửu Đạo.

Chỗ mặt trời, mặt trăng gặp nhau, thì gọi là Nhị vật qui Hoàng Đạo.

Khi con người vừa mới sinh ra, thì chỉ có Lương Tri, Lương Năng, Chân Linh chi tính, không hề có phân biệt Nhân Tâm, Đạo Tâm.

Khi vào Hậu Thiên thì mới phân Đạo Tâm, Nhân Tâm, hay Chân Tri, Linh Tri mà thôi.


Nhân Tâm là Nhất Thiết tri giác vận động vậy. Tri giác là Linh Tri. Đạo Tâm là Nhất Thiết cảnh ngộ giả bất mê vậy. Không mê thì là Chân Tri.

Nhân tâm chỉ có thể Linh Tri, chứ không thể Chân Tri, tính nó Nhu nên gọi là Âm. Đạo Tâm có đủ Chân Tri, lại kiêm Linh Tri, nó khí Cương, nên gọi là Dương.

Tuy thánh nhân cũng có Nhân Tâm, tuy phàm nhân cũng có Đạo Tâm. Thánh Nhân mà có Nhân Tâm, vì không diệt nổi nó vậy. Phàm Nhân mà có Đạo Tâm, vì có khi vẫn thấy Ánh Sáng.

Thánh nhân khác phàm nhân là vì Chân, Linh như nhất, hữu tri, hữu giác, mà vẫn thường sáng láng. Phàm nhân khác thánh nhân vì Chân, linh khác nhau, hữu tri, hữu giác, nhưng vẫn bị tối tăm.

Vì trong Nhân Tâm có Thức Thần. Thức thần đó mượn cái Linh mà sinh ra cái Vọng, kiến cảnh sinh tình, tùy gió, nổi sóng, Linh qui ư giả, cho nên Nhân Tâm mới Duy Nguy vậy. Nhân tâm duy nguy là Tà Khí thịnh mà Chính Khí thì yếu. Đạo tâm không hiện lên được cho nên Đạo Tâm duy vi vậy.

Tu Đạo là luyện cái Cương của Chân Tri, Đạo Tâm cho nó trở về Trung Chính, luyện cái Nhu của Nhân Tâm Linh Tri cho nó trở về Trung Chính. Thế là Cương Nhu tương hợp, Kiện Thuận tương đương, duy tinh, duy nhất, doãn chấp quyết trung, Lương Tri, Lương Năng, hỗn nhiên Thiên Lý, nhất khí lưu hành vậy. Như vậy, thì làm sao, Kim Đơn không sinh ra. Kim Đơn là Cương Nhu nhị khí ngưng kết nhi thành. Chân Tri, Linh Tri qui ư Trung Chính. Thiên nhân hỗn hợp, như một viên bảo châu, treo nơi Hư Không, chiếu khắp mọi nơi, thế là Kim Đơn có Tượng từ Bé đến Lớn, từ sống đến chín, làm sao mà không được giải thoát?

*************** 

Bài 2

An lô, lập đỉnh pháp Kiền Khôn,

安 爐 立 鼎 法 乾 坤

Đoàn luyện tinh hoa chế phách hồn.

鍛 煉 精 華 制 魄 魂

Tụ tán, nhân huân thành biến hóa,[1]

聚 散 氤 氳 成 變 化

Cảm tương huyền diệu đẳng gian luân.

敢 將 元 妙 等 間 論

Tạm dịch:

An lô lập đỉnh pháp Kiền Khôn,

Đoàn luyện tinh hoa chế phách hồn,

Tụ tán, hợp hòa thành biến hóa.

Đem điều huyền diệu nói ra luôn.

Lô để luyện hỏa, đỉnh để luyện dược. Đạo Kim Đơn, bắt chước sự nhu thuận của Khôn để làm lò, tuần tự tiệm tiến, bắt chước sự Cương Kiện của Kiền để làm Đỉnh.

Mãnh phanh, cấp luyện (đốt mạnh, luyện mau), năng Cương năng Nhu, năng Kiện, năng Thuận, chí niệm kiên cố, càng lâu, càng mạnh, đỉnh lô ổn định, bất động, bất giao, có thể thái Dược vận Hỏa vậy.

Nhân Tâm Linh Tri, nội Âm, ngoại Dương (quẻ Ly), như Nhật chi Tinh, Nhật tinh bắn tia sáng ra bên ngoài.

Đạo Tâm là Chân Tri, như Nguyệt chi Hoa, Nguyệt Hoa tàng ở bên trong vậy (Khảm)

Linh Tri, ngoại Dương thuộc Hồn. Chân Tri ngoại Âm thuộc Phách.

Linh Tri, Tinh, Hồn gọi là Thần nhi Thần vậy. Chân Tri Hoa Phách, cho nên nói không Thần mà là Thần vậy. Trong Chân có giả, không Thần mà Thần. Trong giả có Chân, Đoàn luyện Tinh Hoa là Đoàn khứ Nhân Tâm Linh Tri, cái Giả trong cái Chân. Luyện xuất Đạo Tâm, Giả trung chi Chân. Gỉa Linh khứ nhi Chân Linh định. Tức là Hồn không phi, mà Hồn bị chế vậy.

Chân tri hiện, nhi giả tri diệt, thì phách không tán mà Phách bị chế vậy. Thế là Chân Tri, Linh Tri Tình Tính tương đầu, nhân huân trung hòa, tụ tán, biến hóa, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, nhất bộ nhất xu, đều là Thiên Cơ, cái thần diệu đó không thể dùng ngôn ngữ mà mô tả được.


*************** 

Bài 3

Hưu nê đan táo phí công phu,

休 泥 丹 灶 費 工 夫

Luyện Dược tu tầm Yển Nguyệt lô.

煉 藥 須 尋 偃 月 爐

Tự hữu Thiên Nhiên Chân Hỏa Hậu,[2]

自 有 天 然 真 火 候

Bất tu sài thán cập suy hư.

不 須 柴 炭 及 吹 噓

Tạm dịch:

Khỏi cần xây bếp tốn công phu,

Luyện dược phải tìm Yển Nguyệt Lô (Đạo Tâm).

Mới hay thiên địa Chân Hỏa Hậu,

Chẳng cần than củi với bếp lò.

Yển Nguyệt là Trăng Mồng Ba, hiện ra như một vầng sáng tại Phương Khôn. Ánh sáng nó vểnh lên nên gọi là Yển Nguyệt. Ở nơi người là lúc Chí Tĩnh, có một tia Ánh Sáng thấu lộ, có tượng như Yển Nguyệt, ở nơi quẻ thì là quẻ Chấn. Cho nên nói Sơ Tam Chấn xuất Canh. Khúc Giang ngạn thượng Nguyệt lô oánh, là vì vậy.

Cái điểm sáng ấy, không phải là vật chi khác, mà chính là Ánh Sáng của Đạo Tâm. Cái mà Đơn Đạo khó có được chính là Đạo Tâm. Một khi Đạo Tâm đã hiện, thì Thiên Lý cũng sáng ngời.

Cương Khí ngày một mạnh, thì Sơn Hà Đại Địa đều là Linh Dược, giơ tay hái lấy, thì đâu đâu cũng đều là Đạo, Dược là Hỏa, mà Hỏa là Dược, thì tự nhiên cái lò Thiên Nhiên của Tạo Hóa, và cái lửa chân chính đâu có cần bếp lò than củi mà làm chi.

 ------------------------

Bài 4

Yển nguyệt lô trung, ngọc nhụy sinh,

偃 月 爐 中 玉 蕊 生

Chu Sa Đỉnh nội Thủy Ngân bình,

朱 砂 鼎 內 水 銀 平

Chỉ nhân Hỏa Lực điều hòa hậu,

只 因 火 力 調 和 後

Chủng đắc Hoàng Nha tiệm trường thành.

種 得 黃 芽 漸 長 成

Tạm dịch:

Yển Nguyệt lô trung, Ngọc Nhụy sinh,[3]

Chu Sa đỉnh nội, Thủy Ngân bình.[4]

Đoàn luyện Linh Tri cho hết giả,

Linh, Chân hợp nhất Hoàng Nha thành.[5]

Yển Nguyệt Lô tức là Đạo tâm nói trong thơ trước.

Ngọc Nhụy là Ngọc là Ôn Nhu chi vật thuộc Âm, Nhụy là Quang Hoa chi vật thuộc Dương. Ngọc Nhụy là Âm Trung chi Dương chỉ Chân Tri của Đạo Tâm.

Chu Sa Đỉnh là Nhân Tâm, Thủy ngân là một vật lưu động, bất định, tức Dương Trung Chi Âm, chỉ Linh Tri của Nhân Tâm.

Đạo Tâm thường hiện, Chân Tri bất muội, thì Nhân Tâm chi Linh Tri tự nhiên bình tĩnh, không bay đi mất. Nếu biết điều hòa nó, lấy lửa Chân Hỏa vốn có của Đạo Tâm, đoàn tận Nhân Tâm chi giả Linh, và trở về Hư Linh, thì Thiên Nhân sẽ hợp phát. Chân Tri, Linh Tri như Nhất.

Tri chí và Ý thành, thì gọi là Hoàng Nha. Hoàng Nha chính là mầm mống của Chân Linh.

Chân Linh được đất ôn dưỡng, như cỏ trong đất, mới mọc và có màu vàng. Cho nên gọi là Hoàng Nha.

Chân Tri, Linh Tri sau khi được sức lửa điều hòa, sẽ qui về Trung Chính. Đã vào được Trung Ương Thổ Phủ, lại được công phu ôn dưỡng, mười tháng khí lực đày đủ, tự nhiên sẽ thoát hóa vậy.


*************** 

(Bốn bài sau đây bàn về Chân Diên)


Bài 5


Yết tân, nạp khí thị nhân hành,

咽 津 納 氣 是 人 行

Hữu dược phương năng tạo hóa sinh.

有 藥 方 能 造 化 生

Đỉnh nội nhược vô Chân Chủng Tử,

鼎 內 若 無 真 種 子

Do tương Thủy Hỏa chử không xanh.

猶 將 水 火 煮 空 鐺

Tạm dịch:

Yết tân, nạp khí chuyện con người,

Phải có Chân Diên mới tạo thai.

Trong Đỉnh nếu không Chân Chủng Tử,

Thì là không thuốc ở trong nồi.

Đạo Tâm Chân Tri vốn có đủ Tiên Thiên Chân Nhất chi khí, thủ tượng là Duyên, đó là Chân Chủng tử để thành Thánh, thành Hiền, nên Tiên, nên Phật. Nếu muốn tu luyện Đại Đơn mà bỏ Chân Chủng tử này, thì không có vật chi khác vậy.

Thế gian có nhiều kẻ si mê, chỉ lo tu luyện cái thân hữu hình, hữu tượng này, chỉ lo chuyện yết tân, nạp khí (nuốt nước bọt, thổ khí trời, thế mà gọi là tu đạo. Có biết đâu rằng thân xác này sinh ra đều là do cặn bã vật chất của hậu thiên, thì làm sao có thể sinh ra được Kim Đơn chí Linh chí Thánh của Tiên Thiên. Thế tức là nếu trong Đỉnh không có Chân Chủng Tử, thì có khác gì đun nấu mà không có Thuốc ở trong vạc vậy.

 --------------------

Bài 6

Điều hòa Diên Hống yếu thành Đơn,

調 和 鉛 汞 要 成 丹

Đại tiểu vô thương, lưỡng quốc toàn.

大 小 無 傷 兩 國 全

Nhược vấn Chân Diên thị hà vật,

若 問 真 鉛 是 何 物

Thiềm quang chung nhật chiếu Tây Xuyên.

蟾 光 終 日 照 西 川

Tạm dịch:

Điều hòa Diên Hống cốt thành Đơn,

Nhân Tâm, Đạo Tâm cốt vẹn toàn.

Muốn biết Chân Diên là chi vậy,

Thiềm quang suốt buổi chiếu Tây Xuyên.

Kim Đơn gồm Chân Diên tức là Đạo Tâm, Chân Tri, và Chân Hống là Nhân Tâm, Linh Tri. Hai thứ đó hợp thành Kim Đơn.

Muốn tu Kim Đơn thì phải điều hòa Diên Hống.

Đạo Tâm Cương thuộc Dương, là Đại; Nhân Tâm Nhu, thuộc Âm là Tiểu.

Nhân Tâm mà không có Đạo Tâm, thì sẽ mượn Linh thành Vọng, có thể làm hư cái Đạo. Nếu dùng Đạo Tâm chế Nhân Tâm, thì nó sẽ Linh Minh bất muội, và có thể giúp Đạo.

Không thể thiếu Đạo Tâm, không thể diệt Nhân Tâm, mà chỉ là không cho nó dùng nhầm cái Linh của nó mà thôi.

Người xưa dạy phải làm cho Nhân Tâm chết đi, tức là làm chết cái gì là Giả Linh của Nhân Tâm, chứ không phải là làm chết cái Chân Linh.

Nếu không phân Chân Giả, muốn cho chết cả, thì sẽ sa vào Ngoan Không, tịch diệt.

Làm tổn thương cái Nhỏ tức là làm hại cái Lớn. Âm Dương sẽ mất quân bằng, và cái khí Sinh Cơ cũng chết, thì làm sao thành Kim Đơn Đại Đạo được?

Cho nên nói: Đại Tiểu vô thương, lưỡng quốc toàn.

Lưỡng quốc toàn là: Nhân Tâm Linh Tri, Đạo Tâm Chân Tri, đôi đàng hợp một. Dùng Chân Tri thống Linh Tri, bắt Linh Tri phải thuận phục Chân Tri.

Chân Linh không tan, thì Lương Tri, Lương Năng, sẽ hồn nhiên Thiên Lý, và cái bản Tính viên minh của Kim Đơn sẽ thành vậy. Vì Chân Tri, Linh Tri là Kế Thể của Lương Tri, Lương Năng. Ở Tiên Thiên thì gọi là Lương Tri, Lương Năng, tại Hậu Thiên thì gọi là Chân Tri, Linh Tri. Từ Hậu Thiên phản hồi Tiên Thiên, thì Chân Tri tức là Lương Tri, Linh Tri tức là Lương Năng. Chân Tri, Linh Tri bản lai vốn là một nhà, không phải là hai dạng. Nhân giao vào Hậu Thiên mà Nhất Điểm Thiên Chân của Lương Tri, mê thất ra bên ngoài, thành ra là sở hữu của nhà khác. Trong nhà ta chỉ còn cái Linh của Lương Năng, nhưng nó cũng bị bác tạp, bất thuần, thiên di bất định.

Nếu muốn phản bản hoàn nguyên, thì phải từ trong cái Giả Tri, mà tìm ra được Chữ Chân trong đó, dẫn nó về nhà thì nó mới là cái Linh Tri bất muội. Cái Chân Tri đó là cái gì Chí Cương, Chí Kiện, cho nên thủ tượng là Chân Diên. Chân Tri đã có sẵn Tiên Thiên Chân Nhất chi khí nên cũng thủ tượng là Thủy trung Kim, hay Nguyệt trung Quang. Thủy trung Kim, Nguyệt trung Quang, đều là Âm Trung hữu Dương. Nhưng cái Chân Tri này, vẫn chưa phục hoàn còn ở Nhà Người, chưa phải là của sở hữu của Nhà Ta. Cho nên nói: Thiềm quang chung nhật chiếu Tây Xuyên.

Trong trăng có Kim Thiềm, Thiềm quang là Nguyệt trung chi quang, chỉ Chân Tri ngoài thì tối nhưng trong thì sáng. Chung nhật chiếu Tây mà không chiếu Đông, thì rõ ràng là quang huy tại bỉ vậy.

Thơ sau Tiên Ông nói:

Kim Công bản thị Đông Gia tử,

金 公 本 是 東 家 子

Tống tại Tây lân ký thể sinh.

送 在 西 鄰 寄 體 生

Đó chính là ý chỉ: Thiềm quang chung nhật chiếu Tây xuyên vậy. Nếu học giả quả biết rằng: Thiềm quang Chung Nhật chiếu Tây Xuyên, thì thật là đã biết Chân Tri ở đâu, cho nên cũng có thể chiếu Đông, cùng với Linh Tri tương hội.

Ôi! chiều thuận là chiều Chết, chiều Nghịch là chiều Sống. Luôn luôn dạy ta phải tìm kiếm, mới thấy Chân Tri thực khó kiếm vậy.


*************** 

Bài 7

Vị luyện hoàn đơn mạc nhập sơn,

未 煉 還 丹 莫 入 山

Sơn trung nội ngoại tổng giai Diên.

山 中 內 外 總 皆 鉛

Thử ban chí bảo gia gia hữu,

此 般 至 寶 家 家 有

Tự thị ngu nhân thức bất toàn.

自 是 愚 人 識 不 全

Tạm dịch:

Chưa luyện hoàn đơn chớ nhập sơn,

Trong núi không hề có Chân Diên.

Quí ấy xưa nay ai cũng có,

Chỉ tại ngu si, hiểu chẳng toàn.

Trốn đời, lánh tục, vào núi tu tĩnh, là chuyện về sau của Luyện Đơn. Người không biết vào rừng tu tĩnh, để cầu trường sinh. Nhưng muốn được trường sinh, thì cần phải có Chân Diên, mới thấy công hiệu. Nhưng Chân Diên phải kiếm thấy ngay trong trần thế. Nếu vào núi tu đạo, thì trong ngoài chỉ có Âm khí, làm gì có Chân Diên?

Chân Diên là Chí Dương chi vật, là tiên thiên linh căn, là Chân Nhất chi tinh, là Chân Nhất chi khí, còn gọi là Thủy Hương Duyên, là Thủy Chung Kim, là Hắc Trung Bạch, là Phách Trung Hồn, là Hắc Hổ, là Kim Công, là Tha Gia Bất tử phương. Cổ nhân thủ tượng đa đoan, nhưng nói cho cùng thì chỉ là Đạo Tâm mà thôi.

Cái Đạo tâm này phát ra thì thành Chân Tri Chi Diệu Hữu, khi tàng ẩn thì là Tinh Nhất chi Chân Không. Ai ai cũng có, vốn đã viên mãn, tại Thánh không tăng, tại phàm không giảm, nhà nhà đều có. Nhưng tuy nhà nào cũng có, nhưng không phải là vật sở hữu của nhà nào. Thấy nó mà không dùng được nó, dùng được nó mà không thấy nó. Vì mọi nhà đều có, nhưng không là sở hữu của mình, nên người ngu gặp mà không biết. Trước mắt mà vẫn lầm vậy.

Bành Hiếu Cổ cuối đời Minh không đạt được lý này, và giải Nhà Nhà là Nữ Đỉnh, gần đây Tri Cơ Tử lại giải là Tam Phong Thái Chiến, như vậy là làm cho hậu học sai lầm, tội thật là lớn vậy.

 ------------------

Bài 8

Trúc phá tu tương trúc bổ nghi,

竹 破 須 將 竹 補 宜

Bão kê đương dụng noãn vi chi.

抱 雞 當 用 卵 為 之

Vạn ban phi loại đồ lao lực,

萬 般 非 類 徒 勞 力

Tranh tự Chân Diên hợp Thánh Ki.

爭 似 真 鉛 合 聖 機

 Tạm dịch:

Đồ tre, muốn sửa phải dùng tre,

Muốn gà cần trứng, mới nên nghe!

Đồng loại chẳng dùng, hao phí sức,

Phải có Chân Diên mới hành nghề.

Trúc phá, trúc bổ, bão kê, dụng noãn, thế là phải dùng Đồng loại. Tam Tướng Loại viết: Đồng loại dị thi công hề, phi loại nan vi công. Nếu không đồng loại, nếu không là đồng chủng, thì không thể nói khéo được. Không đồng loại, đồng chủng, thì làm gì cũng hỏng. Vả Kim Đơn Đại Đạo là việc của Thánh Nhân. Muốn học thánh nhân, phải có chủng tử của Thánh Nhân. Chủng tử của Thánh Nhân là Chân tri của Chân Diên. Dùng chân tri đó để tu Đại Đạo, thì không khi nào mà không hợp đường lối của Thánh Nhân. Mà đường lối của Thánh Nhân là theo đúng Thiên Lý vậy.

Chân Tri là không gì mà không biết, không gì mà không Chân (tức không đúng), như vậy mới phục hồi Thiên Lý.

 Cho nên nói là hợp Thánh Cơ, Đã hợp Thánh Cơ tức là Thánh Nhân, làm sao mà học giả không chịu hạ quyết tâm vậy?

*************** 

Bài 9


(Nói về Dụng Diên)

Hư tâm, thực phúc nghĩa câu thâm,

虛 心 實 腹 義 俱 深

Chỉ vị Hư Tâm yếu thức Tâm.

只 未 虛 心 要 識 心

Bất nhược luyện Diên tiên thực phúc,

不 若 煉 鉛 先 實 腹

Thả giao thu thủ[6] mãn đường (câm) kim.

且 教 收 取 滿 堂 金

Tạm dịch:

Hư Tâm, Thực Phúc nghĩa thật thâm

Vì muốn Hư Tâm phải biết Tâm.

Thà hãy luyện Duyên Thực Phúc trước

Rồi ra vàng bạc sẽ đầy mâm.

Kim Đơn chi đạo là Hư Tâm Thực Phúc.

Hư Tâm là Hư Nhân Tâm, là Tu Tính; Thực Phúc là Thực Đạo Tâm là Tu Mệnh.

Hai điều Hư Tâm Thực Phúc, có quan hệ đến Tính Mệnh, nghĩa rất sâu xa.

Muốn Hư Tâm phải biết được Tâm, vì Tâm có Nhân Tâm lại có Đạo Tâm. Nhân Tâm nên Hư không nên Thực, Đạo Tâm nên Thực không nên Hư. Nếu không phân biệt được Tâm Chân Giả, Thị Phi, mà chỉ một mực Hư Tâm, thì chẳng những không tu được Mệnh mà cũng không tu được Tính.

Nếu biết được Tâm, thì không cần Hư Nhân Tâm, mà trước hết phải tu luyện Chân Diên chi Đạo Tâm để cho đầy cái bụng, đầy bụng thì Chính Khí sẽ sinh mà khách khí sẽ tiêu, nhân tâm cũng sẽ tự Hư. Tứ tượng sẽ Hòa, Ngũ hành sẽ Hợp. Vàng ngọc sẽ đầy nhà, Mệnh Bảo tới tay, sẽ Hư được Nhân Tâm và Dưỡng được Đạo Tâm, sẽ liễu được Tính và sẽ trở về được Vô Hà Hữu chi Hương vậy (Thái Cực)

 ---------------------------

Bài 10

(Nói không dùng Diên)

Dụng Diên bất đắc dụng Phàm Diên,

用 鉛 不 得 用 凡 鉛

Dụng liễu Chân Diên dã khí quyên.

用 了 真 鉛 也 棄 捐

Thử thị dụng Diên chân diệu quyết,

此 是 用 鉛 真 妙 訣

Dụng Diên bất dụng thị thành ngôn.

用 鉛 不 用 是 成 言

Tạm dịch:

Dùng Diên không được dụng Phàm Diên,

Dùng Diên không đúng, khí sẽ thiên,

Đó chính Dụng Diên chân diệu quyết,

Dùng mà không Dụng mới là nên.

Phép tu đơn là phải biết hái Chân Diên. Nhưng Duyên có Chân Diên, có phàm Diên. phàm Diên thời sinh trong núi, đó là Duyên hữu hình, là cái gì thô trọc. Nó không có tình với ta. Chân Diên là cái gì sinh ra trong vườn ta, nhà ta. Đó chính là Đạo Tâm vô hình. Nó đồng loại với ta. Từ xưa đến nay, các bậc thượng tiên siêu phàm, nhập thánh được đều là nhỡ công lao của Chân Diên, Đạo Tâm. Cho nên nói: Dụng Diên bất khả dụng phàm Diên.

Nhưng tuy Đạo Tâm là vật Tiên Thiên Chân Bảo, nhưng cũng sản xuất từ Hậu Thiên.

Có lúc cần dùng, có lúc không cần dùng. Khi đơn chưa kết thì phải mượn Đạo Tâm chi Chân Tri để mà chế Nhân Tâm chi Linh Tri. Nhân Tâm đã định, Linh Tri đã sáng láng,

Đạo Tâm, Nhân Tâm, động tĩnh như nhất, Chân Tri, Linh Tri, hư thực tương ứng, thánh thai đã kết, thì lập tức phải giảm cho hết cái Cương Khí của Đạo Tâm, thế là ôn dưỡng Thai Tức vậy.

Vả dùng Đạo Tâm, cốt là để chế Nhân Tâm, khi Nhân Tâm đã tĩnh, khi Thức Thần đã diệt, khi Lươn g Tri, Lương Năng đã tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, khi Chân Linh đã độc tồn, sáng láng rực rỡ, thì Đạo Tâm lúc ấy hết chỗ dùng, vì không còn Hữu Vô nữa, ta và Vật đã qui Không rồi.

Lục Tử Dã nói: Phép dùng Duyên là như lờ đó để bắt cá, bắt thỏ. Khi cá thỏ bị bắt rồi, thì lờ đó đều vô dụng,

Diệu quyết chính là ở chỗ đó. Nếu không biết cách dùng Chân Diên, khi đơn đã kết ma còn dùng Đạo Tâm, thì chẳng những Đạo Tâm không được dùng, mà Nhân Tâm sẽ khởi, mà Chân Linh (Chân Tri + Linh Tri) sẽ tán. Kim đơn đã thành lại mất lại.

Cho nên nói: Dụng liễu Chân Diên dã khí quyên, Dụng Diên bất dụng chi quyết.

Nói thế để mà biết vậy.

*************** 

Bài 11

(nói về Diên Hống)

Mộng yết Tây Hoa đáo Cửu Thiên,

夢 謁 西 華 到 九 天

Chân nhân thụ ngã Chỉ Huyền Thiên.

真 人 授 我 指 元 篇

Kỳ trung giản dị vô đa ngữ,

其 中 簡 易 無 多 語

Chỉ thị giáo nhân luyện Hống Diên.

只 是 教 人 煉 汞 鉛

Tạm dịch:

Mơ gặp Tây Hoa chốn Cửu Thiên,

Tiên Ông tặng ta cuốn Chỉ Huyền.

Sách này giản dị lời rất ít,

Chỉ cốt dạy người luyện Hống Diên.

Đạo Kim Đơn Đại Đạo thật là giản dị, không có nhiều lời. Chẳng qua là là dạy luyện Chân Tri trong Đạo Tâm, và Linh Tri trong Nhân Tâm mà thôi.

Khi Đạo Tâm Cương Kiện đã qui về Trung Chính, thì Đạo Tâm sẽ Thường Tồn. Lấy Chân Tri để chế phục Linh Tri, thì Nhân Tâm nhu thuận qui về Trung Chính, và Nhân Tâm sẽ thường Tĩnh. Dùng Linh Tri để yêu Chân Tri thì Cương Nhu sẽ tương đáng, Chân Linh sẽ hợp nhất, thế gọi là Diên Hống tương đầu, Kim Đơn ngưng kết vậy,

Phép này chí giản chí dị, ngắn gọn không phiền toái. Dù là phàm phu, tục tử mà được nó cũng lập tức bước lên Thánh Vị. Nhưng con người thường không có đức hạnh, không có phúc phận lớn, nên khinh thường mà không biết Đạo. Nếu là người đại đức hạnh, đại phúc phận, mà được Chân Nhân chỉ cho phép Thần Diệu giản dị này, thì như người nằm mê chợt tỉnh, mới biết là Đại Dược ở ngay nơi con người, không thể có được ở đâu khác. Nên sẽ lập tức luyện nó dùng nó, và sẽ luôn được như ý.

Tiên Ông nói là đã nằm mộng gặp Tây Hoa và đã được ban cho sách, thật là có Thâm Ý. Không phải nói chơi. Vả Tây Hoa là nơi sản xuất ra Chân Kim, Hoa là quang huy của Chân Kim. Cửu Thiên là cảnh giới

Thuần Dương vô Âm. Chân Kim là Chân Tri nói theo kiểu Pháp Tượng.

Trong khi Âm đang hôn ám, tự nhiên đươc ánh sáng của Chân tri soi tới, thế là Chân Tri qui ư Ngã Gia, và sẽ hợp với Linh Tri. Dùng lửa đoàn luyện, cho tới khi Thuần Dương vô Âm, thì gọi là Thất phản Cửu Hoàn, Kim Dịch Đại Đơn.

Như vậy đâu phải là mộng?

*************** 

Bài 12


(Nói về Hư Vô Nhất Khí)

Đạo tự Hư Vô Sinh Nhất Khí,

道 自 虛 無 生 一 氣

Tiện tòng nhất Khí sản Âm Dương.

便 從 一 氣 產 陰 陽

Âm Dương tái hợp thành tam thể,

陰 陽 再 合 成 三 體

Tam Thể trùng sinh vạn vật trương.

三 體 重 生 萬 物 張



Tạm dịch:

Đạo tự Hư Vô sinh Nhất Khí,

Lại từ Nhất Khí sản Âm Dương.

Âm Dương tái hợp thành Tam Thể,

Tam thể trùng sinh vạn vật trương.

Tính Mệnh chi Đạo là Tạo Hóa chi Đạo.

 Mà Tạo Hóa chi Đạo là Sinh Sinh bất tức chi Đạo.

Suy ra cái Nguyên Thủy của. Âm Dương lại hợp lại với nhau, mà trong lại có Nhất Khí nhi thành Tam Thể (Nghĩa là khi sinh Âm Dương rồi thì vẫn còn Thái Cực). Tam thể đã thành, Nhất khí vận động. Âm nhi Dương mà Dương nhi Âm, cứ như vậy mà Vạn Vật sinh vậy. Cũng như Thảo Mộc khi sinh, thì từ lòng đất sinh ra một mầm, thế là tự Hư Vô sinh nhất khí vậy. Khi đã ra khỏi đất, thì sinh ra hai lá. Thế là tòng nhất khí sản Âm Dương vậy. Thế rồi từ giữa 2 lá lại sinh ra một giò, thế là Âm Dương tái hợp thành Tam Thể vậy. Từ đó sinh cành sinh lá, thế là Tam Thể trùng sinh vạn vật trương vậy.

Trong thế gian này các vật vô tình, hay hữu tình đều từ một Khí Hư Vô đó mà sinh ra. Nhưng đều là Thuận hành Tạo Hóa tự nhiên chi đạo.

Người tu đạo nếu biết từ thuận hành tự nhiên chi đạo mà tu nghịch hành lại, từ Vạn trở về Tam, từ Tam trở về Nhị, từ Nhị qui Nhất, từ Nhất qui Hư Vô, thế là Vô Thanh Vô Xú chí hĩ (Trung Dung Chương 33).


*************** 

Bài 13

(Nói về Khảm Ly)

Khảm điện, phanh oanh Kim Thủy phương,

坎 甸 烹 轟 金 水 方

Hỏa phát Côn Lôn Âm dữ Dương.

火 發 崑 崙 陰 與 陽

Nhị vật nhược hoàn hòa hợp liễu,

二 物 若 還 和 合 了

Tự nhiên đơn thục biến thân hương.

自 然 丹 熟 遍 身 香

Tạm dịch:

Khảm Điện phát sinh Kim Thủy Phương,

Lửa bốc Côn Lôn Âm với Dương.

Âm Dương nhị khí mà hòa hợp,

Tự nhiên Đơn kết tỏa ngát hương.

Khảm Điện là tượng Lửa phát sinh ra từ trong nước. Ví như Đạo Tâm, Chân Tri, từ nơi tối tăm nhất phát sinh. Chỗ nó phát hiện làchính tại nơi thân ta, lúc giờ Hoạt Tí (Phục kỳ kiến Thiên địa chi tâm hồ). Phanh oanh là tượng hoảng hốt bất định. Kim Thủy phương là Chân Tri của Đạo Tâm, là Chân Tình Tinh Nhất, có đủ Kim Thủy nhị Khí.

Côn Lôn tại Tây Phương là tổ mạch của mọi ngọn núi, là nơi sản xuất ra Chân Kim. Đang khi mà Đạo Tâm, Chân Tri từ nơi tối tăm nhất phát sinh, như điện quang xẹt sáng, lúc sáng, lúc tối, hoảng hốt bất định, khó được, dễ mất, thì phải dùng ngay Hư Linh chi Hỏa của quẻ Ly mà chế phục nó, thì Chân Tri, Linh Tri, Tính Tình sẽ tương luyến, Âm Dương sẽ tương hợp. trong đó sẽ sản sinh ra Tiên Thiên Linh Dược, phục vận Thiên Nhiên Chân Hỏa, làm biến hết Hậu Thiên Trọc Khí, Khoáng sẽ tận và Kim sẽ thuần, Kim Đơn sẽ thành thục, nuốt vào trong người sẽ thoát thai, hoán cốt, và Pháp Thân Thanh Tịnh sẽ hiện ra, như vậy gió sẽ đưa hương ngát cả trần hoàn, chứ đâu phải chỉ thơm ngát mình ta.

-------------------

Bài 14

(Bàn về Mậu Kỷ)

Ly Khảm nhược hoàn vô Mậu Kỷ,

離 坎 若 還 無 戊 己

Tuy hàm Tứ Tượng bất thành Đơn.

雖 含 四 象 不 成 丹

Chỉ Duyên Bỉ Thử hoài Chân Thổ,

只 緣 彼 此 懷 真 土

Tọai sử Kim Đơn hữu Phản Hoàn.

遂 使 金 丹 有 返 還

Tạm dịch:

Ly Khảm nếu như không Mậu Kỷ,

Tuy gồm Tứ Tượng chửa thành Đơn.

Nếu như Bỉ Thử qui Chân Thổ,

Sẽ khiến Kim Đơn được phản hoàn.

Khảm là Thủy, nơi con người là Nguyên Tinh, phát ra thành Trí. Trong Nước tàng Kim nơi con người là Chân Tình, phát ra thành Nghĩa. Ly là Hỏa, nơi con người là Nguyên Thần, phát ra thành Lễ. Hỏa sinh ư Mộc, nơi con người là Nguyên Tính, phát ra là Nhân.

Đạo Tâm thủ tượng là Khảm, Nhân Tâm thủ tượng là Ly. Đạo Tâm, Nhân Tâm có đủ Tứ Tính Kim Mộc Thủy Hỏa. Nhưng Tứ Tính còn cách biệt, nếu muốn được thành Nhất Khí tương sinh, thì phải nhờ vào công lao của Mậu Kỷ.

Mậu là Dương Thổ, là Nguyên Khí, phát ra thành Tín. Kỷ là Âm Thổ, là Ý Niệm, phát ra thành Dục. Khảm nạp Mậu, tại Đạo Tâm là Tín. Ly nạp Kỷ tại Nhân Tâm là Ý.

Nếu muốn Chính Tâm, thì trước hết phải Thành Ý. Ý thành thì Kỷ Thổ định và Nhân Tâm sẽ Tĩnh. Muốn hành Đạo, thì trước hết phải lập Tín. Tín lập thì Mậu Thổ hiện và Đạo Tâm sẽ sáng ra rực rỡ.

Nếu Đạo Tâm không có Tín, nếu Nhân Tâm không Thành, thì dù có Nhân Nghĩa Lễ Trí, chúng vẫn xa lìa nhau, cái Tính Tình Tình Thần đã sở tàng được nhưng vẫn xa cách nhau, quay lưng lại với nhau, thì làm sao kết thành Thần Đơn chí Linh chí Thánh được.

Cho nên người tu đạo, thì trước hết phải lấy Thành Ý Lập Tín làm đầu. Ý thành tín lập thì Đạo Tâm sẽ sáng ra, và Nhân Tâm sẽ Chính. Bỉ Thử hòa hợp, Âm Dương tương ứng, Tiên Thiên chi Khí, từ Hư Vô trung tới, Ngưng lại thành một viên ngọc Thử Châu. Cái gì tán nay hồi phục lại, cái gì đi rồi nay trở lại. Cho nên nói: Chỉ Duyên Bỉ Thử hoài Chân Thổ, Toại sử Kim Đơn hữu phản hoàn.

Công lao của Mậu Kỷ quả là lớn vậy.

*************** 

Bài 15

(Bàn về Điên Đảo Khảm Ly)

Nhật cư Ly vị [7] phiên vi Nữ,

日 居 離 位 翻 為 女

Khảm phối Thiềm Cung khước thị Nam.

坎 配 蟾 宮 卻 是 男

Bất hội cá trung điên đảo ý,

不 會 箇 中 顛 倒 意

Hưu tương quản kiến sự cao đàm.

休 將 管 見 事 高 談

Tạm dịch:

Nhật tại Ly cung thành ra Nữ,

Khảm sánh Thiềm Cung lại là Nam.

Nếu không biết được Điên Đảo ý,

Những người thiển cận khỏi Cao Đàm.

Linh Tri vốn là Dương. Nhưng ngoài Sáng mà Trong Tối, lại chiêu Khách Khí, như mặt trời ở quẻ Ly, ngoại Dương nội Âm, nên đổi thành Nữ.

Chân Tri bản vốn là Âm, vì có Chính Khí, như quẻ Khảm phối Thiềm Cung, ngoại Âm Nội Dương, nên lại là Nam. Hậu Thiên Nhân Tâm mượn Linh sinh Vọng, Đạo Tâm Thiên Chân bị mai tàng, y như Nữ tử lo việc nhà mà Nam Tử thoái vị vậy.

Đạo Tu Đơn là dùng Đạo Tâm Chân Tri chế phục cái Linh Tri của Nhân Tâm, dùng Nhân Tâm Linh Tri thuận theo Chân Tri của Đạo Tâm. Nam Cương Nữ Nhu, Nam Tư Chủ sự, Nữ tử thính mệnh. Như vậy Đại Nghiệp chắc sẽ thành.

Nếu không hiểu được cái ý điên đảo đó, thế là không biết được Đạo Tâm Chân Tri, và Nhân Tâm Linh Tri, thế là loạn xạ, rối mù, đều là lấy Giả làm Chân, những người thiển cận thế ấy khỏi nói chuyện cao siêu với họ, như vậy chỉ là lừa mình, lừa người mà thôi.

-----------------

Bài 16


Thủ tương Khảm vị tâm trung Thật,

取 將 坎 位 中 心 實

Điểm hóa Ly Cung phúc nội Âm.

點 化 離 宮 腹 內 陰

Tòng thử biến thành Kiền kiện thể,

從 此 變 成 乾 健 體

Tiềm tàng phi dược tận do[8] tâm.

潛 藏 飛 躍 盡 由 心

Tạm dịch:

Phải đem quẻ Khảm Tâm Trung Thật,

Điểm hóa Ly Cung dạ toàn Âm.

Sau đó biến thành Kiền kiện thể,

Tiềm tàng, phi dược thảy do Tâm.[9]

Quẻ Khảm Trung Tâm thực, tức là Chân Tri của Đạo Tâm, quẻ Ly trung tâm Hư, tức Linh Tri của Nhân Tâm. Đem cái Chân Tri của Đạo Tâm bị hãm trong quẻ Khảm, điểm hóa cho cái Linh Tri của Nhân Tâm nằm trong quẻ Ly. Chỉ trong giây lát, Âm Khí tiêu và Dương Khí phục, thấy lại được cái Bản Lai Kiền Nguyên diện mục, trả lại cho mình cái Bản Tính Lương Tri, Lương Năng, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông. (Hệ Từ thượng, Chương X, tiết 4).

Cảm nhi toại Thông, tịch nhiên bất động cho nên nói: Tòng thử hậu biến thành Kiền kiện thể, Tiềm tàng, phi dược tận do tâm.

Thể đây không phải là cái hình thể của Ảo Thân bên ngoài, mà chính là Chân Thể của Pháp Thân. Pháp Thân chính là Bản Tính vậy,

Con người khi vừa sinh thì có một điểm Nhất Linh bản tính, tròn trặn sáng láng, cương kiện trung chính, thuần túy không có chút gì là thể chất cặn bã, như quẻ Kiền có ba vạch Dương, đó là tượng Thuần Dương vô Âm. Khi giao vào Hậu Thiên, thì cái Thiên Lương ấy bị mờ đi, cái Linh khí ấy bị giả chen vào. Như quẻ Kiền bị lủng ở giữa và biến thành quẻ Ly, và quẻ Khôn bị đặc giữa và biến thành quẻ Khảm vậy. Trung Hư là cái Chân bị mất đi. Trung Thực là cái Chân nơi quẻ Khảm bị hãm vậy. Thủ Khảm Điền Ly là phản hoàn Thiên Chân, phục hồi lại cái bản tính Chân Linh xưa kia, như quẻ Ly lại biến lại thành quẻ Kiền vậy. Chân Linh một khi đã phục hồi, thì Chủ Tể lại trở về, thường ứng, thường tĩnh, tả chi hữu chi, vô bất nghi chi, tiềm tàng phi dược, tất cả hoàn toàn là do tâm.

Con người sau này, không biết lý đó, nên cho rằng Thủ Khảm Điền Ly là đem khí nơi Thận giao lên với Tâm, lại cho rằng dùng cái Khảm Khí hậu thăng, tiền giáng và rơi xuống Giáng Cung (Trung Đơn Điền) vậy.

Y ! biệt hữu ta nhi kỳ hựu kỳ, Tâm Thận nguyên lai phi Khảm Ly (Ôi! Kỳ diệu thay, Tâm Thận đâu phải là Khảm Ly.) Ai nói Thủ Khảm điền Ly là Tâm Thận, thì là chí ngu vậy.


*************** 

Bài 17

(Nói về Ngũ Hành)


Chấn Long Hống tự xuất[10] Ly Hương,

震 龍 汞 自 出 離 鄉

Đoài Hổ Diên sinh tại Khảm Phương.

兌 虎 鉛 生 在 坎 方

Nhị vật tổng nhân Nhi sản Mẫu,

二 物 總 因 兒 產 母

Ngũ Hành toàn yếu nhập Trung ương.

五 行 全 要 入 中 央

Tạm dịch:

Chấn Long Hống xuất tự Ly Hương,

Đoài Hổ Duyên sinh tại Khảm Phương.

Hai vật vốn là Con sinh Mẹ,

Ngũ Hành cần phải nhập Trung Ương.

 Chấn là Long, là Mộc Hống. Đoài là Hỏa là Kim Duyên. Ly là Hỏa, Khảm là Thủy. Long Hống xuất tự Ly hương, thế là Hỏa trung sinh Mộc. Hổ Duyên sinh tại Khảm Phương là Thủy trung sinh Kim.

Hỏa trung sinh xuất chi Mộc, Hống là Bất hủ chi mộc, Thủy chung sinh xuất chi Kim, Duyên vi bất hoại chi Kim.

Mộc vốn sinh Hỏa, thế mà Hỏa sinh ngược lại Mộc. Kim vốn sinh Thủy mà Thủy sinh ngược lại Kim, thế là Nhi Sinh Mẫu (con sinh Mẹ).

Cổ kinh viết: Ngũ hành bất thuận hành, Long tòng hỏa lý xuất, Ngũ hành điên đảo vận, Hổ hướng thủy chung sinh. Ý là như vậy.

Khí Tính con người dễ động, như Mộc Hống thời nổi, nếu lấy Hỏa của Nguyên Thần, đoàn luyện cho hết cặn bã, thì Khí Tính sẽ hóa, và Chân Tính sẽ hiện, sẽ là Cái Tính bất động,

Vọng Tình nơi con người rất nặng, như Kim Duyên chi Tính trầm. Nếu lấy Tinh Nhất chi thủy, tẩy sạch trần cấu, thì Vọng tình tiêu mà Chân Tình ngưng, sẽ mãi mãi là cái Vô Tình chi tình.

Chẳng những thế, khí chất mà hóa thì Vô Tính Hỏa sinh, Thức Thần mà Diệt thì Nguyên Thần thường tồn. Tình Dục tiêu thì Vô Dâm niệm, Trọc Tinh hóa thì Nguyên Tinh vô lậu. Chân Tính hiện, Chân Tình ngưng, Nguyên Thần sinh, Nguyên Tinh cố. Tính Tình Tinh Thần qui ư nhất Khí, Nhân Nghĩa Lễ Trí qui ư nhất Tín. Thế là Ngũ Hành Toàn.

Ngũ hành mà toàn, hồn nhiên Nhất Trung, thế là Ngũ Hành nhập Trung Ương.

Ngũ Hành mà nhập Trung Ương sẽ Bất Thiên, Bất Ỷ. Âm Dương tương hợp, thế là Kim đơn kết.

Nếu mà Nhỏ ở Đông, mất ở Tây, rơi mất ở Nam Bắc, đi tìm Dược Liệu khác mà muốn tu thành Kim Đơn thì rất khó.

Câu thơ quan trọng chính là Ngũ Hành toàn yếu nhập Trung Ương. Nếu Ngũ Hành không vào Trung Ương, thì Ngũ hành sẽ bị phân tán, không kết được Kim Đơn.

Nếu Ngũ Hành vào được Trung Ương, thì Ngũ Hành sẽ là Nhất Khí, kim đơn sẽ tự thành. Học giả không thể không biết rõ Ngũ Hành vậy.

*************** 

Bài 18

(Bàn về Lưỡng Huyền)

Nguyệt tài thiên tế bán luân minh,

月 才 天 際 半 輪 明

Tảo hữu Long Ngâm Hổ Khiếu thanh.

早 有 龍 吟 虎 嘯 聲

Tiện hảo dụng công tu nhị bát,

便 好 用 功 修 二 八

Nhất thời thần nội quản đơn thành.

一 時 辰 內 管 丹 成

Tạm dịch:

Trên trời Trăng sáng cứ tròn dần,

Sớm thấy Long ngâm, Hồ khiếu thanh.

Bỏ hết công phu tu nhị bát,

Trong một phút giây thấy Đơn thành.

Kim Đơn có Long Tính Hổ Tình, là Khí của Lưỡng Huyền, giao hợp mà thành.

Trước tiên lấy Thượng Huyền Chi Kim, Nhị Bát (nửa Cân) làm Đơn Mẫu, sau lấy Hạ Huyền Chi Mộc nửa cân, để kết thành thai.

Thế nào là Lưỡng Huyền? Mặt trăng mồng Ba là Nhất Dương sinh, đến mồng Tám là 1/2 Âm, 1/2 Dương. Vầng trăng chia thành 2 nửa đen, nửa trắng thẳng như sợi dây, trông tựa dây Cung. Nửa trắng phía phải, vì ánh sáng ở trên, nên gọi Thượng Huyền. Đến ngày 15 thì trăng tròn.

Ngày 16 thì Nhất Âm thai, ngày 18 thì Nhất Âm hiện. Đến ngày 23, thì Dương Trung Âm Bán; hai nửa trắng đen thẳng như sợi dây, trông tựa Dây Cung.1/2 trắng phía trái, vì ánh sánh sinh ra ở phía dưới nên gọi là Hạ Huyền.

Ánh sáng trăng từ Tây Nam sinh Hổ, thuộc Kim. Nên gọi trăng ngày mồng tám là Hổ chi Huyền khí. (Thượng Huyền). Nguyệt chi Âm Thể từ Đông Nam sinh ra Long. Long thuộc Mộc, Mộc tại Đông, nên gọi ngày 23 là Long Chi Huyền Khí (Hạ Huyền).

Chân Tri chi Tình thời Cương, tượng Hổ, như là Ánh Dương Quang của mặt trăng vậy. Linh Tri chi Tính thời Nhu, tượng Long, như là Nguyệt chi Âm Thể vậy. Chân Tri Cương Tình tiến tới Trung Chính, như là Ánh Dương Quang sinh xuất từ Thượng Huyền, đó là Kim Tám Lạng vậy. Linh Tri Nhu Tính, thoái tới Trung Chính, như là Nguyệt Hạ Huyền sinh ra từ Âm Thể, đó là Mộc Tám Lạng vậy.

Nguyệt tài Thiên tế Bán Luân Minh. Đó chính là Chân Tri Cương Tình tiến tới Trung Chính.

Chân Tri tiến tới Trung Chính. Trong Nhu có cương, Linh Tri bị Chân Tri chế ngự, nên không bay bổng. Dương thống Âm và Âm thuận Dương. Thế tức là Long Ngâm, Hổ khiếu, thế là Đồng Khí tương cầu.

Lúc đó, chính là lúc khéo dụng công tu trì, mượn Dương giúp Âm, làm cho Nhu Tính của Linh Tri, cũng qui về Trung Chính. Linh Tri qui về Trung Chính, trong Cương có Nhu. Chân Tri, Linh Tri đều qui về Trung Chính. Nhị Bát Lưỡng Huyền chi khí, phân số đã đủ, Âm Dương tương đáng, cương nhu như nhất, thế là Nhất thời thần nội quản Đơn thành. Nhất thời chi công, đâu phải là dễ nếu không bỏ ra 10 năm công phu vất vả, thì không sao tới được cảnh giới này được.


*************** 

Bài 19

(Bàn về Điều Hòa)

Hoa Nhạc sơn đầu hùng Hổ khiếu,

華 岳 山 頭 雄 虎 嘯

Phù Tang hải để tẫn Long ngâm.

扶 桑 海 底 牝 龍 吟

Huỳnh Bà tự giải tương mưu hợp,

黃 婆 自 解 相 媒 合

Khiển tác phu thê cộng nhất tâm.

遣 作 夫 妻 共 一 心

Tạm dịch:

Đầu non Hoa Nhạc Hổ đực rống,

Đáy bể Phù Tang Rồng cái kêu

Huỳnh Bà ở giữa lo mối lái,

Khiến cho chồng vợ hợp một nhau.

---------------------

Bài 20

Xích Long Hắc Hổ các Tây Đông,

赤 龍 黑 虎 各 西 東

Tứ tượng giao gia Mậu Kỷ trung.

四 象 交 加 戊 己 中

Phục Cấu tự thử năng vận dụng,

復 姤 自 此 能 運 用

Kim Đơn thùy đạo bất thành công.

金 聃 誰 道 不 成 功

Tạm dịch:

Xích Long, Hắc hổ các Tây Đông,

Tứ tượng giao hòa Mậu Kỷ trung,

Phục, Cấu từ nay tùy vận dụng,

Ai nói Kim Đơn chẳng thành công?[11]

Hoa Nhạc ở phía Tây, Phù Tang ở phía Đông. Hổ là Kim Tình, Long là Mộc Tính. Loài hữu sinh, khi sơ sinh, Tính Tình tương hợp, Kim Mộc tương giao.

Khi xuống hậu thiên, cái Giả hiện ra và cái Chân mờ tối, Tính Tình phân thành hai nơi. Như Long phía Đông và Hổ phía Tây vậy. Hổ xưng là Đực, vì là Kim tình Cương. Long xưng là Cái vì là Mộc Tính Nhu.

Nhưng tuy Chân Tình bị Giả tình làm cho cách trở, Chân Tính bị giả Tính làm cho ếm nhẹm, Chân Tình Chân Tính vẫn muốn được tương hội. Sơn đầu Hùng Hổ Khiếu, Hải để tẫn Long ngâm. Âm Dương cách trở, nhưng vẫn tiềm thông với nhau. Cách ngại, tiềm thông, nghĩa là vẫn có thể Tương Hội. Nhưng chưa có vật gì làm môi giới, nên chưa gặp được nhau. Huỳnh Bà còn có tên là Chân Thổ, hay Chân Ý, hay Chân Tín.

Khi Chân Tín hiện thì sẽ Ý thành, Tâm Chính. Cái Giả biến đi, và cái Chân hiện ra. Tình sẽ qui ư Tính, trong phút giây Tình Tính sẽ tương hợp, như mối lái qua lại giữa hai nhà, khiến cho vợ chồng hợp một lòng vậy.

*************** 

Bài 21

(Bàn về Long, Hổ)

Tây Sơn Bạch Hổ chính xương cuồng,

西 山 白 虎 正 猖 狂

Đông Hải, Thanh Long bất khả đương.

東 海 青 龍 不 可 當

Lưỡng thủ tróc lai, lệnh tử khuyết,

兩 手 捉 來 令 死 闕

Hóa thành nhất khối Tử Kim Sương.

化 成 一 塊 紫 金 霜

Tạm dịch:

Tây Sơn Bạch Hổ tính xương cuồng,

Đông Hải Thanh Long mấy ai đương,

Hai tay bắt lấy, về giam lại,

Biến thành nhất khối Tử Kim Sương.

Chân Tri chi tình, Linh Tri chi Tính, tuy vốn là Tiên Thiên nhất khí, nhưng đã rớt xuống Hậu Thiên, thì Lý và Dục giao tạp, Chân Giả hỗn độn, xa cách nhau lâu, không thể bỗng chốc trở nên thuần thục.

Cho nên nói: Tây Sơn Bạch Hổ chính xương cuồng, Đông Hải Thanh Long bất khả đương.

Nhưng đạo Kim Đơn có phép Tá Giả Tu Chân, Dĩ Chân Hóa Giả. Phép này cứ Thuận Kỳ Sở Dục, hướng dẫn từ từ, rồi cuối cùng hạ tử công phu, làm cho cái không hợp rồi cũng đi đến chỗ hợp, cái không Hòa rồi cũng đi tới chỗ Hòa. Càng ngày càng mạnh, Vọng tình sẽ tự nhiên mất, Chân Tình sẽ tự nhiên sinh, Khí Tính tự tiêu, Chân Tình tự Hiện, Cái Giả vĩnh viễn tiêu diệt, Cái Chân vĩnh viễn thường tồn. Vô tình chi tình mới thật là Chân Tình, Vô Tính chi Tính mới thật là Chân Tính, hai bên hợp Nhất, Tâm Tử Thần Hoạt, bất thức bất tri, thuận Đế chi tắc, hóa thành Nhất Khối Tử Kim Sương vậy.

Kim là Kiên Cương bất hoại chi vật. Kim mà trở nên Tía, từ trong lửa lớn đào luyện ra, là Kim có Túc Sắc. Tử Kim mà hóa thành Sương, là hình chất biến hết, chỉ còn Hồn Nhiên Nhất Khí, siêu xuất lên trên Âm Dương vậy.

 -------------------------

Bài 22

(ba bài bàn về Luyện Kỷ)

Tiên thả quan Thiên minh Ngũ Tặc,

先 且 觀 天 明 五 賊

Thứ tu sát địa dĩ an dân.

次 須 察 地 以 安 民

Dân an quốc phú đương cầu chiến,

民 安 國 富 當 求 戰

Chiến bãi phương năng kiến Thánh Nhân.

戰 罷 方 能 見 聖 人

Tạm dịch:

Trước phải xem Trời, hiểu Ngũ Tặc,

Sau phải Sát Địa để an dân.

Dân an, quốc phú cần cầu chiến,

Chiến ngưng sẽ thấy hiện Thánh Nhân.

Quan Thiên là quan ngô thân chi Thiên Tính vậy. Minh Ngũ Tặc là biết Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ, Ngũ Hành tương khắc vậy.

Sát địa là Sát Ngô thân chi Tâm Địa vậy. An Dân là an Tinh Thần Hồn Phách Ý, mỗi thứ ở một nơi.

Tu Thân chi đạo, việc trước tiên là Luyện Kỷ. Tinh yếu của Luyện Kỷ là phải Quan Thiên Tính trước hết, Thiên Tính mà sáng láng thì Ngũ Tặc không thể man trá được.

Sau đó phải Sát Tâm Địa. Tâm Địa mà thanh tĩnh, thì Ngũ Hành đều an, thì Tinh chắc, Thần toàn, Hồn định, Phách tĩnh, Ý Thành. Thế là Quốc phú, sẽ Chiến thắng được Ngũ Tặc, và chế phục được quần Âm. Âm Khí hóa thành Dương Khí, Sát Cơ biến thành Sinh Cơ, thế là khả dĩ kiến Thánh Nhân vậy.

Thánh Nhân chính là Lương Tri, Lương Năng, bản lai Diện Mục. Còn gọi là Thánh Thai.

Ngũ Hành hàng phục, biến thành Ngũ Nguyên, phát ra thành Ngũ Đức. Tịch nhiên bất động, Cảm Nhi Toại Thông, bất thức bất tri, thuận Đế chi tắc, không phải là Thánh Thai thì là gì?

 Chữ Chiến trong Thơ, ý nghĩa thật sâu. Vì Ngũ Tặc trong Tâm ta, ảnh hưởng tới Trời, muốn tranh quyền với Trời, phải hàng phục được nó. Chiến đây là đoạt Đại Dụng, phát Đại Cơ, dũng mãnh tinh tiến, càng ngày càng mạnh, không chịu giữa đường đứt gánh.

Cổ tiên xưa nói: Nhất hào Dương khí, bất tận bất tử, nhất hào Âm khí bất tận bất Tiên. Luyện Kỷ là luyện cho đến chỗ không còn chút nào là Âm Khí nữa, Ngũ hành hỗn hóa, khoáng tận, Kim thuần, sau đó mới thôi.

*************** 

Bài 23

Dụng Tướng tu phân Tả Hữu Quân,

用 將 須 分 左 右 軍

Nhiêu tha vi Chủ ngã vi Tân.

饒 他 為 主 我 為 賓

Khuyến quân lâm trận hưu khinh địch,

勸 君 臨 陣 休 輕 敵

Khủng táng Ngô Gia vô giá Trân.

恐 喪 吾 家 無 價 珍

Tạm dịch:

Dụng tướng, phải phân tả hữu quân,

Nhường y làm Chủ, tớ làm Tân,

Khuyến quân lâm trận đừng khinh địch,

Kẻo mất của nhà vô giá Trân.

Luyện Kỷ chi Đạo, không mong thành công ngay, phải thuận theo sở Dục, mà hướng dẫn nó, vì cái Khiếu Chân Linh của chúng ta đã bị phong bế lâu ngày, bị tích tập đã dầy, ngũ tặc tác họa, không phải một sớm một chiều, mà có thể tiêu diệt được.

Dụng Tướng tu phân tả hữu quân, Nhiêu tha vi Chủ, ngã vi Tân, muốn bắt trước hết phải thuận theo. Khuyến quân lâm trận hưu khinh địch, Khủng táng Ngô Gia vô giá Trân là muốn bắt người trước hết phải không mất mình. Trong phải phòng nguy. lự hiểm, ngoài phải cần công tu luyện, thì cái Giả sẽ biến đi, mà cái Thật sẽ giữ được. Lo chi mà Đại Đạo không thành?

 ----------------------

Bài 24

Hỏa sinh ư Mộc, bản tàng phong,

火 生 於 木 本 藏 鋒

Bất hội toản nghiên, mạc cưỡng công.

不 會 鑽 研 莫 強 攻

Họa phát tổng nhân tư hại kỷ,

禍 發 總 因 斯 害 己

Yếu tu chế phục mịch Kim công.

要 須 制 伏 覓 金 公

Tạm dịch:

Lửa sinh từ Mộc, vốn tàng phong (bén nhọn),

Chẳng vội giũa mài, chẳng cưỡng công.

Họa sinh chính tại mình tự hại,

Muốn chế phục Mộc, tìm Kim Công.

Con người từ Hậu Thiên dụng sự, Thức Thần nắm quyền, trong người có đủ Khí Hậu Thiên Ngũ Hành, có phiền não căn trần từ nhiều kiếp mang lại, cộng với những tập nhiễm ô uế hiện tại, nếu không có đại pháp lực, đại thủ đoạn, làm sao công phạt cho hết được. Nếu không nắm được cái lý của phép Giũa Mài (Toản Khiên), mà hạ thủ công phu, tức là Dĩ Tâm Chế Tâm, hết sức mãnh liệt, có lúc Quân Hỏa. Tướng Hỏa đều phát, chẳng những không phá được giặc, mà còn bị giặc tấn công lại, chẳng những vô ích mà còn bị hại. Như Lửa sinh từ Mộc, họa phát ắt chế phục được, Mộc ngược lại bị Lửa đốt, và làm hại chính mình. Tham đồng khế viết: Thái Dương lưu Châu thường dục khứ nhân, Tốt đắc Kim Hoa chuyển nhi tương nhân.

Kim Hoa tức là Đạo Tâm. Đạo Tâm không phải là Tâm của Tâm. Mà vốn là Thiên Chân Thân sinh ra, có đủ Tình của Chân Tri, có Khí Cương Chính, vạn vật không lừa dối được. Một khi ánh sáng của Đạo Tâm đã hiện ra, thì Quần Tà sẽ chốn ẩn. Nó cương đoán và quả quyết, sắc bén như Vàng, Cho nên gọi Kim Công là Đạo Tâm. Cái Chân Lý của phép Giũa Mài (Toản Nghiên) chính là dùng Kim mà khắc chế Mộc vậy.

Phép Đại Đơn lấy Kim Công làm chủ nhân, nếu bỏ Kim Công mà muốn luyện Kỷ thì chỉ là chuốc lấy tai họa. Trương Tam Phong viết: Luyện Kỷ thời tu dụng Chân Diên. Chân Diên, Kim Công đều là những danh xưng khác của Đạo Tâm vậy.

*************** 

Bài 25

(Nói về Kim Công)

Kim Công bản thị Đông gia tử,

金 公 本 是 東 家 子

Tống tại Tây lân ký thể sinh.

送 在 西 鄰 寄 體 生

Nhận đắc hô lai [12] qui xá dưỡng,

認 得 呼 來 歸 舍 養

Phối tương Xá Nữ tác thân[13] tình.

配 將 奼 女 作 親 情

Tạm dịch:

Kim Công bản thị Đông Gia Tử,

Lối xóm bên Tây mượn thể sinh.

Nhận ra gọi lại về nuôi dưỡng,

Hợp cùng Xá Nữ tác thân tình.

Kim Công như trước đã nói là Đạo Tâm, Chân Tri. Chân Tri là Chân Tình. Khi con người sinh ra, Tính Tình cùng ở một nhà, không phân Bỉ, Thử, Tính là Thể, Tình là Dụng, Tình là Tính, Tính là Tình, đồng xuất, dị danh, không phải là hai.

Khi vào Hậu Thiên, thì Tính Tình biến rời, Chân Tình tối đi mà Vọng Tình sinh. Cương Chính chi khí bị Khách khí che lấp, không còn tùy thuộc ta. Như Đông gia chi tử mà sinh nhờ nơi Tây Lân vậy. Không phải sẽ không bao giờ gặp lại ta. Nhưng thấy mà nhận không ra thôi.

Nếu là Chí sĩ, cùng lý thông triệt, nhận biết Chân Thật, kêu một tiếng, lập tức sẽ trở lại, như tiếng vang trong hang, không hề mất sức lực. Lại có thể nuôi trong mật thất, thường gia công hộ trì. Phối hợp với Chân Tính Xá Nữ, thành Âm Dương nhất khí, kết tác thân tình, như là Đông Gia chi tử vậy. Xá Nữ là con gái trong nhà, tức là Tính Linh Tri.

Tính vốn Dương mà gọi là Nữ vậy. Tính chủ Nhu tượng Mộc, cho nên gọi là Xá Nữ.

Tình vốn Âm mà lại gọi là Nam.Tình chủ Cương tượng Kim, cho nên gọi là Kim Công.

Kim Công từ lâu đã ra ngoài, bỗng nay trở về, gặp lại Xá Nữ, tình rất thân thiết thế nào cũng sinh Đơn vậy. Cho nên Tham Đồng Khế nói: Kim lai qui Tính sơ, nãi đắc xưng Hoàn Đơn.

Kim Mộc tương tính, Tình Tính tương hợp. Thế là Hoàn Đơn. Ngoài ra không có hoàn đơn nào khác.

 --------------------

Bài 26

(Bàn về Xá Nữ)

Xá nữ du hành tự hữu phương,

奼 女 游 行 自 有 方

Tiền hành tu đoản, hậu tu trường.

前 行須 短 後 須 長

Qui lai khước nhập Huỳnh Bà Xá,

歸 來 卻 入 黃 婆 舍

Giá cá Kim Công tác lão lang.

嫁 箇 金 公 作 老 郎

Tạm dịch:

Xá nữ đi chơi phải có phương,

Mới đầu đi vắn sau thời trường.

Trở lại về ngay Huỳnh Bà Xá,

Cùng với Kim Công vẹn Xích Thằng.

Xá Nữ như trong thơ trước đã nói là Linh Tri chi tính vây. Vì nhâp vào Hâu Thiên, mà trong Nhân Tâm đã sẵn có Thức Thân cư ngụ, nên không thê nào thoát trong Chân có giả, nhân Linh sinh Vọng. Thây Lưả là bay.

Du hành không định cho nên nói xuât nhâp vô thời, không biêt ở đâu.

Muôn tu kim đơn thì trước hết phải đem Nhất điểm Linh Tính cho nó du hành nơi phương hướng đáng đi mà thôi. Làm cho Linh ấy Hư đi chứ không làm cho nó tối đi thế là Linh qui về Chân Linh vậy.

Hành tiền tu đoản là Tính cầu Tình vậy. Hậu hành tu trường là dùng Linh dưỡng Chân vậy. Dĩ Tính cầu Tình là cái ảo diệu của lúc kết đơn, cho nên nói Vắn. Dĩ Linh dưỡng Chân là 10 tháng ôn dưỡng, cho nên nói Dài. Đáng vắn thì vắn, đáng dài thì dài, thế là Hữu Phương. Cứ theo hướng ấy mà đi, thì có triển vọng thành Kim Đơn. Muốn vậy phải Chuyết Thông Hủy Trí, Hồi Quang Phản Chiếu, đem Nhất Điểm Linh Tri đó, đặt vào Trung Ương chính vị, thế là Qui lai khước nhập Huỳnh Bà Xá.

Huỳnh bà Xá là Bất Thiên, Bất Ỷ, là Trung Chính chi Xá. Linh Tính Trung Chính, Tâm Chính Ý Thành, Ý thành rồi Tín Chân, Tín Chân rồi sẽ không du hành bên ngoài.

Nhờ thế mà Tính cầu Tình, Tình lai qui Tính, Tính Tình tương luyến, hợp thành Nhất Khí, thế là Giá cá Kim Công tác lão lang.

Tác lão lang không phải là lời Tầm Thường, mà ý nghĩa sâu xa.

Đạo Tu Đơn, trước hết là dùng Linh Tính chiêu Chân Tình. Chân tình phục hồi, thì Linh Tính sẽ bất động, bất giao. Linh tính sẽ qui chân. Sau đó dùng Linh Tính khóa Chân Tình, cốt tu dưỡng Chân Tình cho thành Thuần Âm, Vô Dương mới thôi, như đôi vợ chồng già, không để giữa đường vỡ gương, lườm nguýt nhau. Thế là lại trở lại ý nghĩa của chữ Trường vậy. Học giả nên lưu tâm thâm cứu.

*************** 


Bài 27

(hai bài nói về Hỏa Hậu)

Túng thức Chu Sa dữ Hắc Diên,

縱 識 朱 砂 與 黑 鉛

Bất tri Hỏa Hậu dã như nhàn.

不 知 火 候 也 如 閑

Đại đô toàn tạ tu trì lực,

大 都 全 藉 修 持 力

Hào phát sai thù bất kết đơn.

毫 髮 差 殊 不 結 丹

Tạm dịch:

Nếu biết Chu Sa với Hắc Đơn,

Hỏa hầu không biết cũng như không.

Chung qui toàn dụng tu trì lực,

Nếu sai tơ tóc, sẽ hỏng Đơn.

Kim đơn chi đạo chỉ dùng 2 dược liệu Chu Sa và Hắc Đơn, đoàn luyện thành bảo, để kéo dài đời sống. Chu Sa là Ly trung nhất điểm Hư Linh chi khí, tức là Linh Tri vậy, thuộc Nhân Tâm. Hắc Diên là Khảm trung nhất điểm Cương Chính chi khí, tức là Chân Tri, thuộc Đạo Tâm.

Vì Nhân Tâm Linh Tri, thì Ngoại Minh Nội Ám. Minh thuộc Hỏa, Hỏa màu đỏ, thủ tượng là Chu Sa. Vì Đạo Tâm Chân Tri, thì Ngoại Ám, Nội Minh. Ám thuộc Thủy, Thủy màu đen, thủ tượng là Hắc Diên.

Cái này là Vô Hình Vô Tượng chi Sa Duyên, chứ không phải là thế gian hữu hình, hữu tượng chi Sa Duyên. Khi đã biết Chân Tri Linh Tri chi Sa Duyên, thì sẽ tùy ý hái thuốc mà không khó khăn gì.

Nhưng hái rồi phải tu luyện, nên biết Dược mà không biết phép luyện Dược, thì cũng giống như là không biết. Cho nên nói: Túng Thức Chu Sa dữ Hắc Duyên, Bất tri Hỏa Hậu dã như nhàn. Vả Kim Đơn nhờ có Hỏa Hầu luyện trì nên mới thành. Hỏa là Tu trì chi công lực, Hậu là Tu Trì chi thứ tự.

Hái thuốc phải biết non già, luyện dược phải biết thời tiết. Có hỏa hầu Văn phanh, có Hỏa hầu Võ luyện, có Hỏa Hậu hạ thủ, có Hỏa Hậu kết thúc, có Hỏa Hậu Tiến Dương, có Hỏa Hậu thoái Âm, có Hỏa Hậu hoàn đơn, có Hỏa Hậu đại đơn, có Hỏa Hậu tăng giảm, có Hỏa Hậu Ôn Dưỡng. Thật là mhiều loại, phải biết cho rõ ràng, phải biết đầu đuôi, mới có thể thành công, nếu sai một ly, là đi nghìn dặm, như vậy mà muốn thành công thật là khó vậy.

(Hỏa hậu chung qui là cách thở: Khí tức miên miên, ý niệm cường liệt thì gọi là Vũ Hỏa, Vũ Hỏa dùng để Thái Dược, Phong Lô, khi tuần hành qua mạch Đốc. Khí tức nhược Hữu, nhược Vô thì là Văn Hỏa, dùng để Luyện Dược Ôn Dưỡng và khi thở qua Nhâm Mạch.) [14]

 --------------------

Bài 28

Khế, Luận, Kinh, Ca giảng chí chân,

契 論 經 歌 講 至 真

Bất tương Hỏa Hậu trước thành Văn.

不 將 火 候 著 成 文

Yếu tri khẩu quyết thông huyền xứ,

要 知 口 訣 通 玄 處

Tu cộng Thần Tiên tế tử luân.

須 共 神 仙 細 仔 論

Tạm dịch:

Khế, Luận, Kinh, Ca giảng lẽ Chân,

Không đem hỏa hậu viết thành văn.

Phải hay khẩu quyết, thông huyền diệu,

Nên gặp thần tiên, cặn kẽ bàn.

Xưa nay thần tiên, viết Tham Đồng khế, viết Âm Phù Kinh, Đạo Đức Kinh, viết Luận, viết Ca, bàn về Tu Chân, Dược Vật, Hỏa Hậu, rất là khẩn thiết, tường tận. Rất thành khẩn, không hề giả mạo. Tuy luận nhưng chưa luận đến nơi, tuy nói nhưng nói chưa thấu đáo, lại không đem Hỏa Hậu viết thành văn.

Nhưng Khế, Luận, Kinh (Âm Phù Kinh, Đạo đức Kinh), Ca (thi văn) viết rất sâu xa, bí áo: Hoặc nói về Tính, hoặc nói về Mệnh, hoặc nói về Dược, hoặc nói về Hỏa, hoặc nói Tu Tính Hỏa Hậu, hoặc nói Tu Mệnh Hỏa Hậu, hoặc nói Ngoại Hỏa Hậu, hoặc nói Nội Hỏa Hậu, đều nói về Hỏa Hậu. Tuy nhiên lời nói tán loạn không tề chỉnh, nếu không gặp thày giỏi, nói cho tề chỉnh đâu ra đấy, thì không sao hiểu biết nổi.

 Cho nên nói: Bất tương hỏa hậu trước thành văn, lại còn thêm: Tu cộng thần tiên tử tế luân. Như vậy cốt là dạy người vưà phải đọc kỹ lưỡng Khế Luận, Kinh Ca, vừa phải có Minh Sư ấn chứng. Không thể không đọc Khế, Luận, Kinh, Ca, mà chỉ chuyên lo cầu thày, cũng như không thể coi rằng mình đã có Khế, Luận, Kinh, Ca để mà tự ngộ, nên không phải cầu thày nữa. Nếu quả thật Khế Luận Kinh Ca chưa có Hỏa Hậu, thì làm sao nói Khế Luận, Kinh Ca là chí chân được.

Đại cương, học giả phải vừa đọc kỹ Lưỡng Khế Luận Kinh Ca, vừa phải cầu Thày. Đọc Khế Luận Kinh Ca để đoán định tà chính, chân giả, để quảng sung kiến thức. Phỏng cầu Minh sư để ấn chứng cho những điều mình đã biện giải. Tự học và cầu sư không thể thiếu một.

*************** 

Bài 29

(Bàn về Thái Dược Hỏa Hầu)

Bát nguyệt thập ngũ ngoạn thiềm huy,

八 月 十 五 玩 蟾 輝

Chính thị Kim Tinh tráng thịnh thì.

正 是 金 精 壯 盛 時

Nhược đáo nhất Dương tài động[15] xứ,

若 到 一 陽 才 動 處

Tiện nghi tiến hỏa mạc diên trì.

便 宜 進 火 莫 延 遲

Tạm dịch:

Tháng tám hôm rằm xem bóng nguyệt,

Kim tinh ấy lúc tráng thịnh thì.

Nếu thấy Nhất Dương sơ động xứ,

Phải lo tiến hỏa chớ Diên trì.

Trăng ngày Trung Thu, là lúc Kim Tinh tráng thịnh, là lúc Đạo tới Cương kiện Trung Chính, là lúc Bản Tính Viên Minh. Công phu viên minh, toàn nhờ Đạo Tâm vậy.

Nhất Dương tài động xứ tức là Nhất Điểm Chân tri chi Dương quang của Đạo Tâm. Nó vừa bắt đầu động chứ chưa động mạnh. Lúc ấy Thiên Căn lộ xuất Đoan Nghê. Phải lập tức lo Tiến Hỏa, hái thuốc cho vào lò Tạo Hóa. Vừa hái vừa luyện. Từ tế vi đến hiển lộ rõ ràng. Tự Nhất Dương tất nhiên sẽ tới Lục Dương thuần toàn. Cũng như Trăng ngày Trung Thu, ánh quang huy chiếu rải ra ngoài, soi cùng vũ trụ. Mạc Diên trì là không chậm trễ. Ánh sáng Đạo Tâm, khó được, dễ mất. Nếu có chút chậm trễ, thì ánh sáng sẽ mất.

 --------------------------

Bài 30

(Nói về Sưu Thiêm Hỏa Hậu)

Nhất Dương tài động tác đơn thì,

一 陽 才 動 作 丹 時

Diên đỉnh ôn ôn chiếu hoảng vi.

鉛 鼎 溫 溫 照 幌 幃

Thụ khí chi sơ dung dị đắc,

受 氣 之 初 容 易 得

Sưu thiêm vận dụng thiết phòng nguy.

抽 添 運 用 切 防 危

Tạm dịch:

Nhất Dương sơ động: tác đan thì,

Lò Duyên âm ấm chiếu la vi.

Thụ khí chi sơ, dễ được nhất,

Sưu Thiêm quan trọng phải phòng nguy.

Thơ này tiếp lời theo thơ trước. Một Dương vừa động, phải thu ngay vào lò.

Tâm bình khí hòa, hư thất sinh bạch, quang huy tụ lại bên trong. Từ trong tối sinh xuất ánh sáng, như chiếu qua màn trướng vậy. Thôi công viết: Thụ khí cát, phòng thành hung. Vì Nhất Dương lai phục thì tối dung dị, nhưng thành toàn thì rất khó. Phải phòng nguy, lự hiểm, Phải dùng công phu sưu thiêm, tăng giảm, mới nên việc. Sưu là giảm khứ Nhân Tâm Linh Tri chi hữu dư. Thiêm là tăng Đạo Tâm Chân Tri nhi bất túc.

Sưu rồi lại Sưu, Thiêm rồi lại Thiêm, cho tới khi không còn Sưu Thiêm, Tăng Giảm được nữa. Nhân tâm bất khởi, ĐạoTâm thường tồn, Chân Tri, Linh Tri tương hợp, nội ngoại quang minh, không còn sợ giữa đêm bị nạn phong lôi. Đặc biệt là khi Đạo Tâm vừa sơ phục, Dương khí còn non yếu, Âm Khí còn mạnh mẽ, nếu không có công phu sưu thiêm, nếu có chút chi biếng nhác, thì được rồi cũng mất đi.

Cho nên phải quí trọng công phu Sưu Thiêm. Công phu sưu thiêm, tức là công phu phòng nguy, lự hiểm, ngoài Sưu Thiêm không làm gì có phòng nguy. Sưu thiêm không ở ngoài vấn đề phòng nguy. Phòng nguy nằm trong Sưu Thiêm, hai đằng là một. Học giả nên lưu tâm.


*************** 

Bài 31

(nói về Ôn Dưỡng Hỏa Hầu)

Huyền Châu hữu tượng trục Dương sinh,

玄 珠 有 象 逐 陽 生

Dương cực Âm tiêu tiệm bác hình.

陽 極 陰 消 漸 剝 形

Thập nguyệt sương phi đan thủy thục,

十 月 霜 飛 丹 始 熟

Thử thời thần quỉ dã tu kinh.

此 時 神 鬼 也 須 驚

Tạm dịch:

Huyền Châu thành tượng lúc Cực Dương,

Dương Cực Âm sinh, tiệm bác hình.

Mười tháng mây bay, đan vừa chín,

Làm cho Quỉ khốc với Thần kinh.

Huyền Châu là chí Dương chi châu, là một vật tròn vẹn, trong sáng. Huyền Châu là tên khác của Kim Đan. Đó chính là Bản Tính Lương Tri, Lương Năng thủa sơ sinh. Cái bản tính đó, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, tượng là Huyền Châu. Châu này chính là Nhất Điểm Cương Kiện, Linh Tri của Đạo Tâm. Sinh ra nên thành tượng. Sinh rồi lại sinh, Hạo Khí sung tắc, quang huy viên mãn, đó là Dương Cực vậy. Dương Cực thì phải có Âm tiếp theo. Âm tiêu bác hình, mượn Âm dưỡng Dương, làm tiêu Dương Cương chi táo khí. Tiệm Bác là phải dùng công phu 10 tháng. 10 tháng ôn dưỡng. Khoáng tận, kim thuần, trở thành Linh Sương. Chân Không mà là Diệu Hữu, Diệu Hữu mà trong tàng Chân Không, bất thức bất tri, thuận đế chi tắc, như sương bay lên không trung, không rơi vào cảnh hữu vô, và Đan bắt đầu chín vậy. Tới khi ấy, thì Tạo Hóa không câu thúc được, vạn vật không lay chuyển nổi, công thành nơi nhân gian, tên ghi sổ trời, làm sao quỉ thần không kinh sợ nổi?

 --------------------

Bài 32

(bàn về Kết Đơn Hỏa Hầu)

Tiền Huyền chi hậu, Hậu Huyền tiền,

前 弦 之 後 後 弦 前

Dược vị bình bình khí tượng tuyền.

藥 味 平 平 氣 象 全

Thái đắc qui lai lô lý luyện,

太 得 歸 來 爐 里 煉

Luyện thành ôn dưỡng tự phanh tiên.

煉 成 溫 養 自 烹 煎

Tạm dịch:

Sau Thượng Huyền va trước Hạ Huyền,

Linh Miêu sinh, dược vị bình bình.

Lúc ấy Âm Dương hỗn thành phải hái ngay về,

Đó là thánh thai cần ôn dưỡng.


Tiền Huyền là Âm trung chi Dương: Chân Tri qui về Trung Chính vậy. Hậu Huyền là Âm trung chi Dương, Linh tri qui về Trung Chính vậy. Chân Tri, Linh Tri đều qui về Trung Chính. Cương Nhu tương đáng,Cương Nhu tương đáng là thời gian, sau Thượng Huyền và trước Hạ Huyền.

 Vào lúc ấy, Chân Tri, Linh Tri lớn nhỏ không bị thương tổn, 2 nước vô sự, lúc ấy sinh ra Thiên Tiên một điểm Linh Miêu, dược vị bình bình, Âm Dương hỗn thành, phải nhanh tay hái về, chân kết thành Thánh Thai. Đến khi ấy, Dược là Hỏa, Hỏa là Dược, dùng 10 tháng công phu ôn dưỡng, tự nhiên có Tiên Thiên Chân Hỏa phanh chiên, từ nhỏ tới lớn, vô hình sinh hình vậy.

*************** 

Bài 33

(Âm Dương qui trung)

Trưởng Nam sạ ẩm Tây Phương Tửu,

長 男 乍 飲 西 方 酒

Thiếu Nữ sơ khai Bắc địa hoa.

少 女 初 開 北 地 花

Nhược sử thanh nga tương kiến hậu,

若 使 青 娥 相 見 後

Nhất thời quan tỏa tại Hoàng Gia.

一 時 關 鎖 在 黃 家

Tạm dịch:

Trưởng Nam vừa mọc tại cung Canh,

Thiếu nữ nở hoa Bắc Địa thành.

Sau khi đã gặp Thanh Nga đọan,

Đem về khóa lại ở Huỳnh Đình.

Trưởng Nam là quẻ Chấn. Tây phương tửu là Kim Thủy. Mồng 3, trăng mọc phương Canh, dưới Chí Âm có một Dương sinh. Nơi quẻ là quẻ Chấn. Cho nên nói: Trưởng Nam sạ ẩm Tây Phương tửu.

Thiếu Nữ là quẻ Đoài, Bắc địa hoa khai là trong nước sinh ra Kim Hoa. Nguyệt hoa chi sinh từ Đoài tới Khôn. Trong Âm hiện Dương, cho nên nói Thiếu Nữ sơ khai Bắc địa hoa. Hai câu đều mô tả tượng Nhất Dương sinh. Nói Sạ Ẩm nghĩa là chưa ăn bao giờ, nay tự nhiên ăn nên nói Sơ khai, nghĩa là trước đây chưa hề mở nay mở ra.

Sạ Ẩm, Sơ Khai đều mô tả Đạo Tâm Chân Tri, dễ mất và khó tìm. Vì Đạo Tâm mai một từ lâu, Chân tri đã tối, nay từ Chí Tĩnh chi trung, ngẫu nhiên phát hiện ra, như rượu vừa uống, như hoa vừa nở, đó tức là cơ hội phản hoàn, lương tiêu giai phùng, không thể bỏ qua. Phải thừa cơ hái về, cho phối hợp với Linh Tri, khóa chặt lại trong trung cung Huỳnh Bà Thất, vợ chồng gặp nhau, Đan tự nhiên sinh. Linh Tri là Tính, là Dương trung chi Âm, thuộc Mộc, Mộc có màu xanh. Cho nên Linh Tri thủ tượng là Thanh Nga. Chân Tri, Linh Tri gặp nhau, đồng tâm nhất khí, tự nhiên qui ư trung ương.

Nếu không biết đâu là khóa then, thì sợ là hợp rồi sẽ ly, nếu biết khóa lại. cửa dả đóng kín, thì không hợp rồi cũng hợp, đã hợp rồi thì mãi mãi hợp, như Trương Tam Phong nói: Đông gia nữ, Tây Xá Lang, phối tác phu thê nhập động phòng, Huỳnh Bà khuyến ẩm đề hồ tửu, nhất nhật suy khai túy nhất tràng là vậy đó. Hai chữ Quan Tỏa bao gồm công phu phòng nguy lự hiểm, vì Âm Dương vừa giao hội, tính tình chưa thuần nhất, nên phải vật vong vật trợ, phải nghiêm mật phòng hộ, mới không bị thẩm lậu, và Kim Đơn tự hư vô trung kết thành vậy. Đó là Thiên Cơ, không thày không biết vậy.

----------------

 Bài 34

 (bàn về Mộc Dục)

Thố Kê chi nguyệt cập kỳ thì,

兔 雞 之 月 及 其 時

Hình Đức lâm môn, Dược tượng chi.

刑 德 臨 門 藥 象 之

Chí thử, Kim Đơn[16] nghi mộc dục,

至 此 金 丹 宜 沐 浴

Nhược hoàn gia hỏa tất khuynh nguy.

若 還 加 火 必 傾 危

Tạm dịch:

Tháng Ba, tháng Chín: Xuân Thu Phân,

Hình Đức lâm môn, phải ân cần.

Lúc ấy Kim Đơn lo Mộc Dục,

Nếu đun to lửa sẽ hư công.

Tháng Mão Thố (Thỏ) là Xuân Phân. Dương khí đất bốc lên từ lòng trời đất. Tháng Dậu Kê (Gà) là Thu Phân. Âm khí bốc lên từ lòng trời đất.

Xuân Phân thuộc Mộc là Sinh Khí, là Đức. Thu Phân thuộc Kim là Sát Khí, là Hình.

Đức để sinh Vật. Hình để thành Vật. Không Hình không có Đức, không Đức không toàn Hình. Có Hình, có Đức, thì Thiên Địa tạo hóa, mới được một khí lưu hành, và tuần hoàn vậy.

Người tu đạo nếu không biết rằng cái Cương của Chân Tri sẽ qui về Trung Chính, như là Thu Phân. Cái Nhu của Linh Tri sẽ qui về Trung Chính như là Xuân Phân. Chân Tri, Linh Tri đều qui về Trung Chính, như Xuân Phân chi đức, Thu Phân chi hình vậy.

Chân tri chi Cương Kiện dùng để chế ngự Nhân Tâm chi tà khí. Linh Tri chi Nhu Thuận cốt đề nuôi dưỡng Đạo Tâm chi Chính Khí.

Đáng Cương thời Cương, đáng Nhu thời Nhu, không sai thời tiết, thì Cương Nhu sẽ Trung Chính, như Xuân Phân, Thu Phân, đều có lúc có thời của nó. Cho nên nói Thố Kê chi nguyệt cập kỳ thì vậy.

Trong Cương có Nhu, trong Nhu có Cương. Cương Nhu hợp nhất, thì Chân Linh không tán, Như Xuân Đức, Thu Hình, hai bên thay đổi vận dụng, cho nên nói: Hình Đức lâm môn, dược tượng chi. Khi Đạo đã Cương Nhu Trung Chính, khi Đạo Tâm Thường Tồn, Nhân Tâm thường Tĩnh, Chân Tri chí Linh, Linh Tri chí Chân, Chân Linh hợp nhất. Lương Tri, Lương Năng, Kim Đơm có Tượng, có thể Mộc Dục, Ôn Dưỡng, như là thêm củi vào lò, nếu không thì không sao biết chỗ dừng chân, và thêm lửa đào luyện, thì Cương sẽ thái quá, Nhu sẽ bất cập, Cương Nhu sẽ không Trung Chính. Dược khô và Đơn sẽ tổn thương, làm sao thoát khỏi bị khuynh loát.

*************** 

Bài 35

(Nói về Văn Phanh Vũ Luyện)

Nhật Nguyệt tam tuần nhất ngộ phùng,

日 月 三 旬 一 遇 逢

Dĩ thời dịch nhật, pháp thần công,

以 時 易 日 法 神 功

Thủ thành, dã chiến, tri hung cát,

守 城 野 戰 知 凶 吉

Tăng đắc Linh Sa mãn đỉnh hồng.

增 得 靈 砂 滿 鼎 紅

Tạm dịch:

Nhật nguyệt gặp nhau, tháng một lần,

Thu rút thời gian, học thần công.

Thủ thành, dã chiến, phân hay dở,

Sẽ được Linh Sa mãn đỉnh hồng.


Trăng vốn không sáng, nhờ mặt trời mới sáng. Một năm gặp Mặt Trời 12 lần. Một tháng 30 ngày, gặp mặt Trời giữa ngày Hối (30) và Sóc (mồng một). Lúc ấy Chân tri con người mai tàng, thuần Âm vô Dương, như mặt trăng không có ánh sáng, phải nhờ Linh Tri sau đó mới sáng. Khi Chân Tri, Linh Tri gặp nhau, cũng như mặt trời, mặt trăng gặp nhau 30 ngày một lần. Bậc Chí Nhân bắt chước mặt trời, mặt trăng gặp nhau, 30 ngày thu lại còn 1 ngày, một ngày thu lại còn một giờ. Trong một giờ chấn phát Cương Khí, nhờ Nhân Tâm sinh Đạo Tâm, dùng Đạo Tâm chế Nhân Tâm, y Linh Tri sinh Chân Tri, dùng Chân Tri điểm xuyết Linh Tri, lấy Khí Hồng Mông chưa phân làm Đơn Mẫu, dùng Thần Cơ biến hóa Âm Dương làm hỏa hầu. Đó là Đạo vậy.

Có Văn Phanh, có Hỏa Luyện. Thủ Thành là Văn Phanh, Dã Chiến là Hỏa Hầu. Đáng Văn thời Văn, đáng Võ thời Võ, thế là Cát. Đáng Văn mà Võ, đáng Võ mà Văn, thế là Hung.

Văn Hỏa là Hồi Quang Phản Chiếu, chuyết thông hủy trí (giấu bớt thông minh), chuyên tâm dưỡng Chính Khí, như là thủ thành. Vũ hỏa là trừng phẫn, trật dục, khử Vọng tồn Thành, mãnh lực trừ Khách Khí, như Dã Chiến vậy.

Hiểu được Văn Võ, biết được Cát Hung. Hữu sự thì dùng Võ Hỏa, Vô Sự thì dùng Văn hỏa. Văn Hỏa, Võ luyện, Âm Khí tận và Dương Khí thuần. Chân Tri, Linh Tri tương hợp hóa thành Lương Tri, Lương Năng, Diệu Giác Bản Tính. Viên đà đà, quang chước chước, tịnh khỏa khỏa, xích sái sái, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông.

Cảm nhi toại thông, tịch nhiên bất động, hồn nhiên Thiên Lý, không còn nhân dục, y như là Linh Sa mãn đỉnh hồng vậy.

Sa mà đã linh, khí chất đã tận hóa, phi sắc, phi không, phi hữu, phi vô, toàn thuần là thanh dương chi khí, ăn vào khả dĩ khước bệnh Duyên niên, tiêu tai miễn nạn, hoàn phục bản tính, hư linh bất muội, chân không, diệu hữu, tạo hóa không thể hạn chế, Âm Dương không thể câu thúc, vạn vật bất năng thương, đều là do vậy.

Thế gian tuy có người biết thế nào là hung cát, nhưng lại không dám hạ quyết tâm, không dám dùng thần công là làm sao?

 ----------------------

 Bài 36

(Hai bài nói về quái khí)

Bĩ Thái tài giao vạn vật doanh,

否 太 才 交 萬 物 盈

Truân, Mông nhị quái bẩm sinh thành.

屯 蒙 二 卦 稟 生 成

Thử trung đắc ý hưu cầu tượng,

此 中 得 意 休 求 象

Nhược cứu quần hào mạn dịch tình.

若 究 群 爻 謾 役 情

Tạm dịch:

Bĩ Thái giao nhau, vạn vật doanh,

Truân Mông hai quẻ tả sinh thành.

Ý khi đã được quên cầu tượng,

Khỏi cần vất vả phí công trình.

Kiền trên, Khôn dười là quẻ Bĩ. Thiên khí từ Trời giáng xuống, Địa khí từ dưới bốc lên, Âm Dương không giao nhau nên thành Bĩ.

Khôn trên, Kiền dưới là quẻ Thái. Địa khí từ trên giáng xuống, Thiên khí từ dưới bốc lên, Âm Dương tương giao nên gọi là Thái. Bĩ cực Thái lai, Âm Dương vừa giao, lúc ấy vạn vật phát sinh, tràn đầy vũ trụ vậy.

Truân là Khảm trên, Chấn dưới, trong nước có mây, Dương sinh trong Âm, cốt là tán Âm để sinh vật.

Mông là Cấn trên, Khảm dưới. Dưới núi có nước, cốt để dưỡng Dương thành vật. Bĩ Thái là vạn vật thông tắc. Truân Mông là vạn vật sinh thành.

Thông tắc, sinh thành đều là do Âm Dương vãng lai vận dụng. Âm Dương vãng lai, vạn vật thông tắc, sinh thành đều là tự nhiên nhi nhiên. không có chút chi là gượng ép.

Trong Đạo Tu Chân, nếu Cương Nhu chưa hợp, thì là Bĩ, cương nhu tương hợp thì là Thái, đáng Cương mà tiến Cương để tu chân, thì là Truân, đáng Nhu mà vận nhu để Dưỡng Chân, thì là Mông.

Biết thông, biết tắc, biết Tu biết Dưỡng. Cương Nhu tùy thời mà dùng, biến hóa tài thành thì 64 quẻ ờ trong tâm ta vậy.

Đại khái quải tượng cốt để gợi ý, đã biết ý phải quên tượng. Nếu không biết nghĩa quẻ mà cứ chấp tượng quẻ, tất muốn dùng Tam Dương để Hành Thái, thì cũng phải dùng Tam Âm để Ngự Bĩ. Sinh Tam Dương hành Thái, cái thuyết này còn dễ hiểu. Còn như sinh Tam Âm ngự Bĩ, thì cũng không là khó.

 Đến chuyện Thiên chi Tí thời, là nói Dương Khí ở quẻ Khảm phát động, gặp Tí thời giữ Thận, là quẻ Truân buổi sáng.

Lấy Thiên chi Ngọ thời, là Dương Khí hữu hạn nhi chỉ, gặp Ngọ thời giữ Tâm, đó là quẻ Mông buổi chiều.

Ôi dùng thế để nói Bĩ Thái, Truân Mông. 64 quẻ các hào có thể hành mà tận hợp. Nếu muốn cứu xét quần Hào mà tận hợp, thì chẳng phí công sức sao?

Tiên xưa nói: Bất tất thiên biên tầm Tí, Ngọ, Thân trung tự hữu nhất dương sinh.

Đó là minh chứng phải hành Quải Hào ra sao. Học giả nên suy cho kỹ.

*************** 

Bài 37

Quái trung thiết tượng bản nghi hình,

卦 中 設 象 本 儀 形

Đắc tượng vong ngôn ý tự minh.

得 象 忘 言 意 自 明

Cử thế mê đồ duy chấp tượng,

舉 世 迷 途 惟 執 象

Khước hành quái khí vọng phi thăng.

卻 行 卦 氣 望 飛 昇

Tạm dịch:

Từ quải vẽ nên tượng, ý, hình,

Biết tượng quên lời, ý tự minh.

Thế gian mê muội chuyên chấp tượng,

Mong hành quải khí với phi thăng.

Chu Dịch 64 quẻ, 384 hào cốt là để nói rõ ra hình tượng Âm Nghi, Dương Nghi, trung chính và Bất Trung Chính mà thôi. Khi đã biết ý Âm Dương Trung Chính và Bất Trung chính rồi, thì có thể điều hòa Âm Dương cho ứng hợp với quải tượng. Tại sao những người u mê trong đời, không tìm ra được ý mà cứ phải chấp tượng, chỉ muốn sáng thời làm theo quẻ Truân, chiều thời làm theo quẻ Mông, bắt đầu bằng Truân Mông, tận cùng bằng Ký Tế, Vị Tế, mà vận hành Quải Khí, hi vọng sẽ thành Đạo, sẽ bay lên trời. Có biết đâu là Cổ Tiên xưa dạy sáng Truân, chiều Mông, là dạy người rằng Dương sinh là Truân, Dương hãm là Mông. Dương sinh như là buổi sáng của một ngày, Dương hãm như là buổi tối, buổi hoàng hôn.

Khi Dương sinh, thì phải Tiến Dương Hoả để Thái Dương, thế là Chiêu Truân.

Khi Dương Hãm, thì phải Vận Âm Phù để Dưỡng Dương, thế là Mộ Truân.

Nói Ký Tế, Vị Tế, là dạy người biết rằng khi Âm Dương đã hợp thì gọi là Ký Tế. Âm Dương chưa hợp thì gọi là Vị Tế. Âm Dương đã hợp là Kim Đơn đã thành, không cần Dương Hỏa nữa.

Ký Tế phải đề phòng Bất Tế, phải dùng Âm Phù chi công. Âm Dương chưa hợp, Kim Đơn chưa kết, thì Âm Phù vô dụng, Vị Tế phải đi cho tới Chí Tế, và phải dùng Dương Hỏa. Đó là ý nghĩa dấu trong các quẻ, cứ theo ý nghĩa của 4 quẻ đó (Truân Mông, Ký Tế, Vị Tế) mà suy. Còn lại 60 quẻ kia thì cũng chỉ là biến hóa của Âm Dương. Cho nên nói Đắc tượng vong ngôn ý tự minh.

Nếu hiểu được ý nghĩa của quải tượng, thì thiên quan (cửa Trời) trong tay, địa trục trong tâm, cứ thế mà đi, sẽ thấy đâu đâu cũng là Đạo, không nệ quải tượng mà vẫn hợp với quải tượng, ôi Kim Hà Mô (Con Ếch, con Cóc, Âm), Ngọc Lão Nha (Con Quạ Lửa, Dương), nhận đắc chân đích thị tác gia.

 -----------------------

Bài 38

 (Bàn về Canh Giáp)

Thiên địa doanh hư tự hữu thì,

天 地 盈 虛 自 有 時

Thẩm năng tiêu tức thủy tri ky.

審 能 消 息 始 知 機

Do lai Canh Giáp thân minh lệnh,

由 來 庚 甲 申 明 令

Sát tận Tam Thi Đạo khả kỳ.

殺 盡 三 尸 道 可 期

Tạm dịch:

Trời đất đầy vơi có thời kỳ,

Hiểu lẽ doanh hư, biết cơ vi.

Tùy thuận Giáp Canh ra mệnh lệnh,

Quần Âm tiêu sạch, Đạo khả kỳ.

Đạo Trời là Đầy Vơi. Đầy rồi sẽ Hư, Hư rồi sẽ Đầy, Đầy Vơi có lúc. Người tu Đạo nếu biết xét được nhẽ Đầy Vơi, nếu có thể tiêu được Âm, sinh được Dương, thì mới nói được là biết guồng máy của Doanh Hư, Tiêu Tức vậy.

Vả khắc tiêu được Âm, đó là guồng máy của Hư. Sinh tức được Dương là là guồng máy của Doanh. Tiêu (Giảm), Tức (Tăng), vẫn không ngoài Tình của Chân Tri, và Tính của Linh Tri.

Chân Tri chi Tình thì Cương, thuộc Canh Kim, Linh Tri chi Tính Nhu, thuộc Giáp Mộc.

Cương cốt để phòng Ngoại, để chế phục khách khí. Nhu cốt để Xử nội, để Tĩnh Dưỡng Thiên Chân. Dùng cả Cương Nhu, nội ngoại kiêm tu, thế là Canh Giáp thân minh lệnh. Lệnh mà Minh, thì cương Nhu đắc nghi, tiêu tức đúng thời, Chính khí tăng mà Khách khí hóa, nội niệm không ra ngoài, ngoại vật không vào nổi.

Không Nhãn Nhĩ Tị Thiệt Thân Ý, không Sắc Thanh Hương Vị Súc Pháp, tĩnh khỏa khỏa, Xich sái sái. Thế là Sát tận Tam Thi. Tam Thi sát tận, quần Âm sẽ tiêu, Đại Đạo có hi vọng thành. Bài thơ này chú trọng nhất là câu: Thẩm năng tiêu tức thủy tri cơ. Thẩm là suy xét tường tận, nhỏ mấy cũng vào, công phu ngày một cao, mới thấy Chân Lý. Tâm lĩnh hội được, sẽ truyền ra tay, mới có thể Tăng Giảm, mới biết được máy móc Tiêu Tức. Biết Tăng Giảm là biết máy móc. Không biết tăng giảm là không biết máy móc. Cái lý này mà chưa biết được thấu triệt, thì làm sao có thể Thân minh lệnh nhi sát Tam Thi, vì cái học Chính Tâm, Thành Ý là cốt tại Cách Vật Trí Tri vậy.


*************** 

 Bài 39

(Bàn về Huyền Tẫn hai bài)

Yếu đắc Cốc Thần thường bất tử,

要 得 谷 神 常 不 死

Tu bằng Huyền Tẫn lập căn ki.

須 憑 玄 牝 立 根 基

Chân tinh ký phản Hoàng Kim thất,

真 精 既 返 黃 金 室

Nhất khỏa linh quang vĩnh bất ly.

一 顆 靈 光 永 不 離

Tạm dịch:

Muốn được Cốc Thần thường Bất Tử,

Huyền Tẫn phải lo lập căn ki.

Chân tinh về được Huỳnh Kim thất,

Một hạt Minh Châu chẳng hề ly.

Cốc Thần là tiên thiên hư vô nhất khí, cũng còn gọi là Thánh Thai. Khí này phi sắc, phi không, tức sắc, tức không, nó ở trong yểu minh, hoảng hốt, nhìn không thấy, nghe không ra, sờ không được. Đó là giới hạn giữa Đạo Tâm và Nhân Tâm, căn cơ của Chân Tri, Linh Tri, gốc rễ của Cương Tình, Nhu Tính. Nó sinh Thiên, sinh Địa, sinh Nhân, nhà Nho gọi là Thái Cực, hay Chí Thiện, hay Chí Thành. Đạo Phật gọi là Viên Giác, hay Pháp Thân, hay Xá lợi. Đạo gia gọi là Kim Đan, hay Thánh Thai, hay Cốc Thần. Thật ra chỉ là Lương Tri, Lương Năng trong con người, là thần Hư Linh trong Không Cốc vậy.

Cái Cốc Thần này khi sa vào Hậu Thiên, khi Âm Dương phân chia, thì cái Giả lên cầm quyền, cái Chân thoái vị, và Cốc Thần bị chôn vùi như chết vậy.

Muốn tu Kim Đơn, thì phải làm sống lại Cốc Thần đó. Muốn cho Cốc Thần sống lại, thì phải điều hòa Âm Dương. Âm Dương bất hòa thì Cốc Thần bất kết.

Huyền là Dương là Tình Cương Kiện vậy. Tẫn là Âm là Tính Nhu Thuận vậy.

Có Cương, có Nhu thì Cốc Thần sẽ trường sinh, và cái căn cơ bất tử được lập vậy. Vả Cốc Thần chính là Cương Nhu, Trung Chính, là khí của Lưỡng Huyền giao hợp mà thành.

Lưỡng huyền giao hợp, hoảng hốt Yểu Minh, ở trong có vật, đó là Chân Nhất chi tinh, và cũng là biệt danh của Cốc Thần. Khi chưa được tôi luyện thì là Chân Tinh. Khi đã được đoàn luyện, thì sẽ ngưng kết không tan, nên gọi là Cốc Thần. Chân Tinh ký trụ Hoàng Nha thất, thì Tinh Nhất qui trung, và Cốc Thần ngưng kết vậy.

Cốc Thần ngưng kết thì Đạo Tâm thường tồn, và Nhân Tâm thuần thuận, Chân Tri, Linh Tri hợp nhất, Lương Tri, Lương Năng sẽ hồn nhiên Thiên Lý, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, tịch nhiên bất động, thường ứng thường tĩnh, Nhất Khỏa Linh Quang vĩnh bất ly, thế là Cốc thần trường bất tử.

Cốc thần bất tử thì như Tiên Ông nói: Nhất lạp Kim Đơn thôn nhập phúc, thủy tri ngã mệnh bất do Thiên. Cũng là một vật, bất quá là nói đã thành hay chưa thành mà thôi, chứ không phải là có hai ba loại. Học giả nên biết.

 -------------------

Bài 40

Huyền tẫn chi môn thế hãn tri,

玄 牝 之 門 世 罕 知

Hưu tương khẩu tỵ vọng thi vi,

休 將 口 鼻 妄 施 為

Nhiêu quân thổ nạp kinh đa tải,[17]

饒 君 吐 納 經 多 載

Tranh đắc Kim Ô nạch Thố Nhi.

爭 得 金 烏 搦 兔 兒

Tạm dịch:

Huyền tẫn chi môn ít kẻ hay,

Phải đâu mũi miệng hít thở này.

Cho dù hít thở nhiều năm tháng,

Ô,Thố sao đem được về đây?

Lão tử nói: Cốc thần bất tử, thị vị Huyền Tẩn. Huyền tẫn chi môn thị vị Thiên Địa căn. Huyền là Kiền Dương, có đức Cương Kiện, Tẫn là Khôn Âm, có đức Nhu Thuận

Dương chủ động, Âm chủ tĩnh. Động Tĩnh của Cốc Thần, là Cửa Huyền Tẫn vậy.

Cửa ấy, sinh Thiên, sinh Địa, sinh Nhân Vật. Chí vô nhưng chứa chí hữu, chí Hư nhưng hàm chí bảo, ở nơi con người đó là chỗ mà Tứ Đại không vươn tới. Nó là chỗ chính trung của Trời Đất. Trong đó có chứa một huyệt, mở đóng có thời, động tĩnh tự nhiên, vốn không có chỗ nhất định, lại không hình tượng, lại còn gọi là Huyền Quan Khiếu. Huyền Quan là chí hư chí linh, không phải Hữu cũng chẳng phải Vô, còn gọi là Chúng Diệu chi môn. Chúng Diệu là hàm cụ mọi lý lẽ, đầy đủ mọi đức hạnh.

Nếu gọi Miệng mũi là Huyền Tẫn, để thổ nạp thanh trọc khí, thì làm sao đem được Kim Ô (Dương), Ngọc Thố (Âm) về Hoàng Đạo, và ngưng kết chúng lại thành Linh Đơn được.

Kim Ô là Tượng Mặt Trời, trong Dương có Âm. Trong con người là đức Nhu Thuận, Trung Chính. Đó chính là Linh Tính của Linh Tri.

Ngọc Thố là Tượng Mặt Trăng, trong Âm có Dương. Trong con người là đức Cương Kiện Trung Chính. Đó chính là Chân Tình của Chân Tri.

Dương Huyền, Âm Tẫn, là Khí của Lưỡng Huyền. Cốc Thần là Khí của Lưỡng Huyền, ngưng kết nhi thành. Không biết Huyền Tẩn, làm sao biết được Ô Thố. Không biết Ô Thố làm sao biết được Cốc Thần trường bất tử.

Ôi! cửa ấy là cửa gì? thuận nó mà đi ra là đi vào cõi chết, nghịch nó mà đi vào là vào cõi sống. Vãng vãng giáo quân tầm bất trước, Huyền Tẫn há dễ biết sao?

*************** 

Bài 41

(bàn về Tính Tình)

Dị danh, đồng xuất thiểu nhân tri,

異 名 同 出 少 人 知

Lưỡng giả Huyền Huyền thị yếu ki.

兩 者 玄 玄 是 要 機

Bảo mệnh toàn hình minh tổn ích,

保 命 全 形 明 損 益

Tử Kim Đơn dược tối linh kỳ.

紫 金 丹 藥 最 靈 奇

Tạm dịch:

Huyền Tẫn xưa nay ít kẻ hay,

Sinh xuất Cốc Thần lý đã bày.

Bảo mệnh toàn hình, minh tổn ích,

Sinh xuất kim đơn, thật mới tài.

Đạo Kim Đơn chỉ là Nhất Cương, Nhất Nhu. Đó là hai thứ Dược Vật, không có chi ngoài. Cương thuộc ư Chân Tri chi Tình, Nhu thuộc ư Linh Tri chi Tính. Một Tính, một Tình, Hai thứ đó tuy khác tên nhau, nhưng cùng sinh ra từ Tiên Thiên, Hư Vô Chân Nhất chi Khí, tức như thơ trước gọi là Cốc Thần. Tính Tình tức như thơ trên gọi là Huyền Tẫn. Hai chữ Huyền Tẫn, thật là Huyền chi hựu huyền, là Cốc Thần bất tử chi cơ. Vả Tiên Thiên Tự Nhiên chi đạo, thì Cốc Thần sinh ra Huyền Tẫn. Hậu Thiên hoàn phản chi đạo, thì Huyền Tẫn rồi mới có Cốc Thần.

Huyền Tẫn không giao, thì Cốc Thần không kết. Cái yếu cơ của Huyền Tẫn chính là để kết thành Cốc Thần. Huyền Tẫn lập, Cốc Thần kết, có thể Bảo Mệnh, có thể Toàn Hình, lại còn cho biết Tiến Dương là Ích, thoái Âm là Tổn. Ích Dương đến cùng cực, không còn Ích thêm chi được, Tổn Âm đến cùng cực, không còn Tổn chi được. Thế là Âm Tận Dương Thuần, là Cốc Thần trường sinh, hỗn thành một Khí, không còn chút cặn bã. Viên đà đà, quang chước chước (tròn vành vạnh, sáng choang choang), tịnh khỏa khỏa, Xích sái sái (trong văn vắt, đỏ hây hây), Tạo Hóa không thể câu thúc, vạn vật không thể thương tổn, như Hỏa Hầu luyện thành Tử Kim Đơn dược. khởi tử hồi sinh, thật là Tối Linh, Tối Kỳ vậy.

 --------------------------

Bài 42

(bàn về Hữu Vi)

Thủy ư Hữu Tác nhân nan kiến,

始 於 有 作 人 難 見

Cập chí Vô Vi, chúng thủy tri,

及 至 無 為 眾 始 知

Đãn kiến Vô Vi vi yếu diệu,

但 見 無 為 為 要 妙

Khởi tri Hữu Tác thủy căn ki.

豈 知 有 作 是 根 基

Tạm dịch:

Đầu tu Hữu Tác, người không biết,

Vào tới Vô Vi chúng mới hay.

Chỉ biết Vô Vi là yếu diệu,

Biết đâu Hữu Tác chính căn ki.

Các tiên xưa nói: Tính Mệnh tất tu song tu, công phu hoàn yếu lưỡng đoạn.

Vả Đạo Kim Đơn là vừa Tu Mệnh, vừa Tu Tính. Tu Mệnh là tu Hữu Tác, Tu Tính là tu Vô Vi. Đạo Hữu Tác là thuật Diên Mệnh. Đạo Vô Vi là thuật Dĩ Đạo Toàn Hình.

Mới đầu đi vào Hữu Tác. Hữu tác là để Tạo Mệnh. Đạo Tạo Mệnh là Pháp Vận. Ăn trộm Thủy Khí Hồng Mông còn chưa chia, níu lấy khu cơ của Thiên Địa tạo hóa, phản lại tiết khẩu của 24 khí, phục hồi lại 72 khí. Thiên Địa không biết, quỉ thần không hay, thi qui bói không ra. Thiên địa, quỉ thần còn không biết, thì người làm sao mà thấy được.

Cuối cùng là Vô Vi. Dùng Vô Vi để Tu Tính. Đạo Vô Vi là Bão Nguyên Thủ Nhất, Vạn vật giai không, như gà ấp trứng, như trai ngậm ngọc. Chí thành tiền tri, Tuệ Tâm khai mở, thanh nhập tâm thông, biết trước cát hung, dự hiểu được họa phúc, ai mà không biết. Nhưng con người chỉ biết Vô Vi là đạo cần thiết, chứ không biết Hữu Tác chính là căn cơ.

Không biết Hữu Tác, mà chỉ biết Vô Vi, thì chẳng những không tu được Mệnh, mà cũng không tu được Tính. Nếu có tu luyện thì chẳng qua là tu Tính khí Chất Hậu Thiên mà thôi, làm sao biết tu Tính Tiên Thiên Căn Bản được.

Tính Căn Bản là Thiên Mệnh chi Tính vậy.

Xưa nay Tính Mệnh vốn một nhà, không hề có chia hai. Nhân vì giao xuống Hậu Thiên, Âm Dương tương ly, nên Một thành Hai, mà thành ra Tính Mệnh hai đàng vậy.

Tính Mệnh phân chia, thì Tính không giúp được Mệnh, Mệnh không giúp được Tính. Mệnh bị Vật bên ngoài chiếm đoạt, không thể tự chủ. Tính cũng vì vậy mà sinh loạn.

Tính loạn, Mệnh dao, Tà Chính hỗn tạp, Lý Dục trộn lộn. Cái Giả cầm quyền, cái Chân thoái vị. Ngày tháng qua đi, Âm Khí làm Dương tiêu diệt, và Tính Mệnh bị khuynh táng vậy.

Cho nên Kim Đơn chi đạo, tức là mới đầu từ Hữu Vi ở trong Hậu Thiên, trở về cái Nguyên Lai Mệnh Bảo. Khi Mệnh Bảo đã về tới tay, thì ta là Chủ Tể, Tạo Hóa không lay chuyển được. Từ đó hành Bão Nguyên Thủ Nhất, Vô Vi chi Đạo, để chu toàn Chân Không Tính Mệnh, siêu xuất Tối Thượng Nhất Thừa chi Diệu Đạo. Những kẻ tu Ngoan Không Tịch Diệt, chỉ biết Vô Vi mà không biết Hữu tác, là tại sao?

*************** 

Bài 43

(bàn về Thư Hùng)

Hắc trung hữu bạch vi Đơn mẫu,

黑 中 有 白 為 丹 母

Hùng lý hoài Thư thị Thánh Thai.

雄 里 懷 雌 是 聖 胎

Thái Ất tại lô nghi thận thủ,

太 乙 在 爐 宜 慎 守

Tam điền tụ bảo ứng Tam Thai.

三 田 聚 寶 應 三 台

Tạm dịch:

Chân Tri chính thực là Đơn mẫu, (Đạo tâm)

Hùng lý hoài Thư ấy Thánh Thai. (Nhân Tâm)

Thái Ất (Kim Đơn) trong lò nên bảo trọng

Tam Điền hợp nhất (Hư), tận hòa hài.



Hắc trung hữu bạch là Chân Tri sở phát của Đạo Tâm, là Đạo Cương Kiện Trung Chính, cho nên gọi Đơn Mẫu. Hùng lý hoài Thư là Linh Tri của Nhân Tâm Bản Lai, là Đức của Nhu Thuận Trung Chính, cho nên gọi là Thánh Thai.

Kiện Thuận hợp nhất, Cương Nhu đồng Khí. Nhân Tâm cũng hóa thành Đạo Tâm, Linh Tri cũng qui về Chân Tri. Thế gọi là Thái Ất hợp Chân Khí. Thái Ất chính là Âm Dương hỗn hợp, là Thần Tinh Nhất. Cũng là biệt danh của Kim Đơn.

Đem cái Thái Cực Chân Khí đó mà cho vào lò Tạo Hóa, mà ôn dưỡng nó, giữ gìn nó cẩn thận, thì sẽ được Tinh toàn, Khí toàn, Thần toàn. Tam Điền tụ Bảo, như Tam Thai phụ Cực, và Tạo Hóa sẽ ở trong tay ta. Tam Điền không phải là Quan Nguyên, Huỳnh Đình, Nê Hoàn, cũng không phải là Đơn Điền, Giáng Cung, Thiên Cốc, cũng không phải là Vĩ Lư, Giáp Tích, Ngọc Chẩm, mà chính là nơi sinh ra Tiên Thiên Tinh Khí Thần tam phẩm đại dược,nó vô hình vô tượng, lại không có nơi chốn. Vì nó là nơi sinh ra Tinh Khí Thần nên gọi là Điền. Nói tách ra thành Tinh, Khí, Thần, nên gọi là Tam Điền. Thật ra Tam Điền chỉ là Nhất Điền, Tam Bảo chỉ là Nhất Bảo. Vì có luyện Tinh hóa Khí, luyện Khí hóa Thần, luyện Thần hóa Hư, ba tầng công phu, nên gọi tách ra thành Tam Điền. Nếu khi đã luyện tới mức Thần hóa Hư, thì chỉ còn có Hư mà Tinh Khí Thần cũng qui về vô hình tích. Như vậy thì làm gì có chuyện Tam Điền?

--------------------------

Bài 44

(bàn về Hữu Vô)

Hoảng hốt chi trung tầm hữu tượng,

恍 惚 之 中 尋 有 象

Yểu minh chi nội mịch Chân Tinh,

杳 冥 之 內 覓 真 精

Hữu Vô tòng thử tự tương nhập,

有 無 從 此 自 相 入

Vị kiến như hà tưởng đắc thành.

未 見 如 何 想 得 成

Tạm dịch:

Linh tri phải tìm trong Hoảng Hốt.

Chân Tri phải thấy, tự Yểu Minh

Hữu Vô từ đó liền tương hợp.

Nếu không biết vậy, luyện sao thành?

Hoảng Hốt là phi sắc, phi không, là tượng của sự bất định. Yểu Minh là Chí Tịch, Chí Tĩnh, là nơi Nhìn không ra. Hoảng Hốt trung hữu tượng là Linh Tri, Yểu Minh nội hữu tinh là Chân Tri. Linh Tri thì Ngoại Dương nội Âm, là Hữu trung chi Vô. Chân Tri là Ngoại Âm Nội Dương, là Vô trung chi Hữu.

Người tu đạo muốn thành Kim Đơn, thì phải tìm Linh Tri trong Hoảng Hốt, tìm Chân Tri trong Yểu Minh. Nếu mà Tâm Hội, Thần Ngộ, nhận ra chân thực thì gọi là Dĩ Kiến.

Nếu mà đã thấy, thì phải lấy Chân Tri chế Linh Tri, lấy Linh Tri dưỡng Chân Tri, như vậy thì Hữu Vô sẽ quyến luyến nhau, và sẽ cùng vào mà giao cảm với nhau, và Kim Đơn sẽ lập thành. Nếu không biết Hoảng Hốt trung tượng, Yểu Minh nội Tinh, thì chưa biết Kim Đơn Dược Liệu màu sắc ra sao, thế mà vọng tưởng kết đơn, thì làm sao mà thành được?


*************** 

Bài 45

(bàn về Phục Đơn, hai bài)

Tứ Tượng hội thời toàn thể tựu,

四 象 會 時 全 體 就

Ngũ hành toàn xứ Tử Kim[18] Minh.

五 行 全 處 紫 金 明

Thoát Thai nhập khẩu, thân thông thánh,

脫 胎 入 口 身 通 聖

Vô hạn Long Thần tận thất kinh.

無 限 龍 神 盡 失 驚

Tạm dịch:

Tứ Tượng hợp rồi tòan thể hiện,

Ngũ hành hợp nhất, tức Đan Thành

Kim đơn nhập khẩu Thân thông Thánh,

Vô hạn Long Thần cũng khiếp kinh.

Đạo Kim Đơn chính là Toản Thốc Ngũ Hành, Hòa Hợp Tứ tượng. Nếu Tứ Tượng hợp thì Tính Tình Tinh Thần cũng tương hợp, như Huyền Thể đă thành, nên có thể Doãn Chấp Quyết Trung, và dùng Thiên Chân Hỏa Hầu để đoàn luyện. Thế là Ngũ Hành toàn. Ngũ hành đã toàn thì Nhân, Nghĩa, Lễ Trí qui về Nhất Tín. Tính Tình Tinh Thần đều hóa thành Nhất Khí, Kiện Thuận hỗn hợp, Cương Nhu không còn dấu vết, Chân Tri, Linh Tri cũng biến thành Lương Tri, Lương Năng, Chí Thiện vô ác, hồn nhiên Thiên Lý, viên dung vô ngại, Hư Linh Bất Muội, cụ chúng Lý nhi ứng vạn sự, như Hoàng Kim luyện thành Tử Kim, sáng chói ra ngoài. Nếu nuốt được vào bụng thì hóa hết được Âm chất Hậu Thiên, là lộ ra Tiên Thiên Pháp Thân. Nhập được vào thánh nhân chi cơ, Mệnh ta là do ta, không do Trời, Long Thần làm sao mà không kinh sợ. Nhập khẩu là Đốn Ngộ, chứ không phải là ăn uống. Tiên Thiên khí khi đã luyện thành thục thì hốt nhiên tự Tiệm biến thành Ngộ, do thông sáng mà Thành tựu vậy. Y như Đan Dược khi đã vào mồm, thì trăm bệnh đều tiêu, cho nên con người có thể thông thánh. Học giả phải biết ý ngoài lời, chú đừng nệ văn chấp tượng, nếu thấy nói Nhập khẩu mà tưởng là ăn uống thì hãy nên suy rằng Tiên Thiên chi Khí là cái gì vô hình vô tượng, thì nuốt cái gì, ăn cái gì, như thế là có thể hiểu rồi vậy.

--------------------

Bài 46

Hoa Trì yến bãi nguyệt trừng huy,

華 池 宴 罷 月 澄 輝

Khóa cá Kim Long phỏng Tử Vi,

跨 箇 金 龍 訪 紫 微

Tòng thử chúng tiên tương kiến hậu,

從 此 眾 仙 相 見 後

Hải triều[19] lăng cốc nhiệm thiên di.

海 潮 陵 谷 任 遷 移

Tạm dịch:

Hào Dương trong Khảm đã lấy rồi

Thay chỗ hào Âm trong Ly coi.

Từ đó quần tiên đà gặp gỡ,

Mặc cho hang núi cứ biến rời.

Hoa trì yến bãi là lấy hào Dương trong quẻ Khảm, cho vào trong lò Tạo Hóa, làm cho ổn định Đạo Tâm, thế cũng gọi là Thực Kỳ Phúc. Nguyệt trừng Huy là Đạo Tâm thường tồn, Chân Tri Tuệ Quang minh chiếu, không gì che lấp được nó và dốt trá được nó.Khóa cá kim Long là rút Nhất Dương từ Khảm trung Đạo Tâm, Chân Tri, mà vá vào Ly trung Linh Tri nhất Âm, Linh Tri cũng hóa thành Chân Tri. Ly trở thành Kiền, và Bản lai diện mục toàn hiện, hỗn nhiên Thiên Lý, tròn vành vạnh, sáng chói lói, thuần Dương vô Âm vậy. Phỏng Tử Vi là Tử Vi Đại Đế, đó là Tạo Hóa chủ tể, là khu nữu của quần tinh (Trung Tâm Vũ Trụ).

Người tu Đạo mà trở lại được thành Kiền thể, thì Chủ Tể là ở nơi ta, cửa Trời là ở trong tay ta, Địa trục là Tâm ta. Tạo Hóa không câu thúc được ta, vạn vật không dời đổi được ta. Phỏng Tử Vi và làm môn đệ của Trời. Công thành ở đời, tên ghi Thượng giới. Sau khi đã gặp quần tiên, thì dù thủy triều có lai láng trong biển, hang núi có đổi dời, thì Pháp Thân ta cũng vẫn vĩnh cửu và sẽ không hư hoại.

(Như vậy Tu Trì là biến mình thành Trời.)

*************** 


Bài 47

(Bàn về Đơn tự nội kết)

Yếu tri Kim Dịch Hoàn Đơn pháp,

要 知 金 液 還 丹 法

Tu hướng gia viên hạ chủng tài.

須 向 家 園 下 種 栽

Bất giả Suy, Hư tịnh trước lực,

不 假 吹 噓 并 著 力

Tự nhiên đơn thục thoát Chân Thai.

自 然 丹 熟 脫 真 胎

Tạm dịch:

Muốn hay Kim Dịch Hoàn Đơn pháp,

Nhà ta ta kiếm, chẳng cầu ngoài.

Không cần thổi lửa, không lò bễ,

Tự nhiên Đơn thục, thoát Thánh Thai.

Phép Luyện Đơn có Đại Dược gần ta, không xa, công phu giản dị không phiền toái, trong nhà ta đã sẵn Dược Vật, lúc nào cũng hái lấy được, không cần chi Lô Đỉnh bên ngoài, không cần công phu thổi lửa mà sẽ được tự nhiên thoát hóa.

Đơn là Tiên Thiên Hư Vô Chân Nhất chi Khí, là Linh Căn khi còn hỗn độn sơ phân, là Tổ Khí của sinh vật, chính là Chân Không, phát ra thì là Diệu Hữu, đem dùng thì là Đạo Tâm, đem tu dưỡng thi là Cốc Thần, Chí Vô nhưng hàm Chí Hữu, Chí Hư nhưng hàm Chí Thực, trong có Khí của Ngũ Hành, nhưng lại không có Chất của Ngũ Hành, ẩn trong Ngũ Hành, nhưng không rơi vào Ngũ Hành. Làm Thánh, làm Hiền, làm Tiên, làm Phật, đều là do nó. Cái đó không phải là vật chi lạ, mà chính là Cái gì không sắc, không hình trong thân ta, nó là cái gì Ngay Lành nơi ta, nhưng vì lạc xuống Hậu Thiên, bị Thức Thần dụng sự, bị mai một nên ta không thấy. Nếu được Chân Sư điểm phá, thì mới biết đó là cái gì vốn có trong nhà mình, trong vườn mình. Không do bên ngoài mà được. Giồng xong là mọc ngay, từ nhỏ thành lớn, tự nhiên sẽ thành thục.

Tiên Ông viết: Tu hướng gia viên hạ chủng tài. Bàng môn tả đạo luôn tìm cầu những gì ngoài thân, hãy nên hồi đầu, tỉnh ngộ lại.

----------------------

Bài 48

(nói Dược từ ngoài tới)

Hưu thi xảo ngụy vi công lực,

休 施 巧 偽 為 功 力

Nhận thủ tha gia bất tử phương.

認 取 他 家 不 死 方

Hồ nội tuyền thiêm diên mệnh tửu,

壺 內 旋 添 延 命 酒

Đỉnh trung thu thủ phản hồn tương.

鼎 中 收 取 返 魂 漿

Tạm dịch:

Không dùng công lực chi sảo ngụy,

Nhất Khí tiên thiên bất tử phương

Tăng Đạo Tâm ta để Cố Mệnh

Hư Nhân Tâm ta dưỡng Chân tri.

Thơ trên viết: Gia viên hạ chủng tài, là sợ người chấp vào nhất thân mà tu, nên thơ này khẩn tiếp viết: Hưu thi sảo ngụy vi công lực, Nhận thủ tha gia bất tử phương.

Nói: Gia viên hạ chủng tài là nói tới Kim Đơn dược vật, xử thánh bất tăng, xử phàm bất giảm, ai ai cũng có đủ, đều tròn vành vạnh, không cầu bên ngoài. Tha viên bất tử phương, là nói về Tiên Thiên chi khí, giao xuống Hậu Thiên, bị Thức Thần dụng sự, nên Dương bị Âm hãm, đó là chính vật nhà ta, nhưng bị nhà khác chiếm đoạt. Nếu muốn phản bản hoàn nguyên, thì phải dùng phép truy nhiếp, thì Tiên Thiên Chân Dương, trước đã mất nay lại trở về. Đã trở về thì lại là vật của nhà ta. Vì Vị Lai (Chưa về) thì thuộc người. Dĩ lai (đã về) là thuộc ta, vì có lúc Vị Lai, Dĩ Lai, thì là có phân biệt.

Cho nên khi Vị Lai (Chưa Về), thì phải thực tế, tiệm thái, tiệm luyện, toàn thiêm toàn thu, đề làm công phu Hữu Vi, tuy gọi là Hữu Vi, nhưng thực là Vô Vi. Gọi là Hữu Vi chính là Trộm Âm Dương, Đoạt Tạo Hóa, không phải là thuật sảo ngụy, nhưng chính là vận dụng tự nhiên. Toàn thiêm Diên Mệnh tửu là tăng Đạo Tâm Chân Tri, để Cố Mệnh. Thu thủ hoàn hồn tương là Hư Nhân Tâm chi Linh Tri, để dưỡng Tính, Diên Mệnh tửu là Kim Chấp vậy. Phản hồn tương là Mộc Dịch vậy. Thiêm kỳ Kim, thu kỳ Kim Mộc tương tính. Tính Tình hợp nhất, Chân Tri, Linh Tri tương kết. Đơn Nguyên có tượng. Tòan Thiêm thu thủ bốn chữ, rất là có ý nghĩa. Vì Âm Dương tán hoán đã lâu, nếu không tòan thiêm thu thủ, tiệm thứ mà tiến, thì Kim Mộc không thể hợp nhất. Tính Tình không thể tương hợp. Duy Toàn Thiêm Thu Thủ, Nhật Kiền, Tịch Dịch, vật vong vật trợ, nhật cửu công thâm, Kim Mộc tự nhiên hòa hợp, Tính Tình tự nhiên hòa hài, mới có thể Diên Mệnh, phản Hồn, mà nhập vào trường sinh bất tử chi địa.


*************** 

Bài 49

(bàn về Nội Ngoại nhị đơn)

Tuyết Sơn[20] nhất vị hảo Đề Hồ,[21]

雪 山 一 味 好 醍 醐

Khuynh nhập Đông Dương[22] tạo hóa lô.[23]

傾 入 東 陽 造 化 爐

Nhược quá Côn Lôn[24] Tây Bắc khứ,

若 過 崑 崙 西 北 去

Trương Khiên[25] thủy đắc kiến Ma Cô.[26]

張 騫 始 得 見 麻 姑

Tạm dịch:

Luyện Đơn chính thật luyện Ngũ Hành,

Ngũ Hành hợp nhất, sẽ Tinh Anh,

Âm Dương Tinh Túy cần hòa hợp,

Hòa hợp Âm Dương ắt Đơn thành.

Tuyết Sơn ở phía Tây, thuộc Kim, Tượng là Nguyên Tình. Đề Hồ là Nước, Tượng Nguyên Tinh. Đông Dương là Mộc, Tượng là Nguyên Tính. Tạo Hóa Lô là Hỏa, Tượng là Nguyên Thần. Đem Kim Thủy của Nguyên Tình, Nguyên Tinh cho vào Mộc Hỏa của Nguyên Tính, Nguyên Tình để luyện Kim Thủy. Dùng Kim Thủy chế Mộc Hỏa. Hình để thành Đức, Đức để toàn Hình. Hình Đức hai mặt đều dùng, thì Kim Mộc sẽ kết đôi, và Thủy Hỏa sẽ tương tế. Tứ tượng hòa hợp và sẽ có Hoàn đơn. Đó là cách Pháp Tượng Ngoại Đơn.

Côn Lôn sơn ở phía Tây Bắc, và tổ mạch của muôn núi. Nó sánh được với Tiên Thiên Chân Nhất chi khí, là tổ khí của sinh vật. Tây Bắc thuộc Kiền, đó là chỗ cao nhất. Cao là Dương, Trương Khiên là Dương, Ma Cô là Âm. Khi Hoàn Đơn đã kết, sẽ hóa thành Chân Nhất chi khí, từ nhỏ thành lớn, Dương khí sung túc, và Đại Dược phát sinh. Nó Hồn Nhiên Thiên Lý, Cương Kiện trung chính. Sinh ra một viên Chí Dương chi Đơn. Nhờ Kim Đơn này mà toàn thể Âm Khí của Hậu Thiên sẽ tiêu đi như mèo bắt chuột. Giả Âm hóa mà Chân Âm hiện. Âm Dương hỗn hợp với nhau và kết thành Thánh Thai. Vì thế nói: Nhược quá Côn Lôn Tây Bắc khứ, Trương Khiên thủy đắc kiến Ma Cô. Ba chữ Thủy đắc Kiến nói lên các tầng lớp của công phu tu luyện. Khi mà Hoàn Đơn này chưa lên tới Dương Cực, thì Trương Khiên chưa thấy được Ma Cô. Khi mà Hoàn Đơn đã luyện tới Dương Cực, thì Trương Khiên mới bắt đầu gặp được Ma Cô. Khi Chân Âm, Chân Dương đã tương kiến, thì Đạo Tâm, Nhân Tâm đều hóa thành Lương Tâm. Chân Tri, Linh Tri cũng tận biến thành Lương Tri (thế là Người biến thành Trời). Một hạt Thử Mễ chi Châu, sẽ lơ lửng giữa Hư Vô, và phi sắc, phi không, sẽ soi tỏ Tam Thiên Đại Thiên Thế Giới, không có chi che đậy. Đó chính là pháp tượng Nội Đơn. Ngoại đơn là cái gì đã mất lại được trở lại. Từ Ngoài trở lại vào trong. Thế là Hoàn Đơn. Nội Đơn là cái gì đã được hoàn trả lại, thì nay đoàn luyện cho hết Âm Khí. Từ trong trở thành Chân Bạch. Đó là Đại Đơn. Ngoại Đơn thành, Nội Đơn tựu, thế là Công Thành, Danh Toại, Đạo đi vào Vô hà Hữu chi hương vậy.

 -------------------------

Bài 50

(bàn về Dương Tinh)

Bất thức Dương Tinh cập Chủ, Tân,

不 識 陽 精 及 主 賓

Tri tha na cá thị thân sơ.

知 他 那 箇 是 親 疏

Phòng trung không bế Vĩ Lư Huyệt,

房 中 空 閉 尾 閭 穴

Ngộ sát Diêm Phù đa thiểu nhân.

誤 殺 閻 浮 多 少 人

Tạm dịch:

Không biết Dương Tinh với Chủ Tân,

Thân Sơ không rõ, mới sai lầm.

Đóng khóa Vĩ Lư, mong thành Đạo,

Nhân thế bao người đã hủy thân.

Duyên Đốc Tử nói: Nhật Điểm Dương Tinh bí tại Hình Sơn, bất tại lưỡng Thận nhi tại hồ Huyền Tẫn chi Nhất khiếu.

Gọi là Dương Tinh chính là cái gì Chí Dương Chí Tinh, không có chút chi là Khí Âm trọc. Nó là Bản Lai Cương Kiện Trung Chính, thuần túy chí tinh. Giữ bên trong thì là Chân Không, phát ra ngoài thì là Diệu Hữu. Nó chính là Lương Tâm mà ta vốn có. Cũng còn gọi là Đạo Tâm, nó không phải là cái gì Chí Trọc, Chí Âm của Hậu Thiên.

Dương Tinh trong ta chính là Chủ Tể tạo hóa, nó trừ khử hết tà ngụy. Cổ nhân gọi nó là Chân Nhất chi tinh, hay Chân Nhất chi thủy, hay Chân Nhất chi khí. Kỳ thật chỉ là Đạo Tâm Dương Tinh chi vật vậy.

Dương tinh là Tiên Thiên Địa sở sinh, là Chủ. Âm Tinh là Hậu Thiên địa sở sinh, là Khách. Chủ với ta thì tương thân, Khách với ta thì tương sơ (xa lạ).

Nhận nhầm Âm Tinh là Dương Tinh, hành phòng trung ngự nữ chi thuật, đóng Vĩ Lư, cần Âm Tinh, mà tưởng là Kết Đan, thì làm sao mà thành được.

Dương tinh tuy cũng là do phòng trung mà được, nhưng không phải là cái Phòng thật, mà nó chính là toàn thể con người. Như tiên Ông nói: Gia gia sở hữu Gia Viên Lý, cũng ngụ ý là như vậy, đâu phải là cái Phòng Thất thật.

Học giả muốn biết Dương Tinh, thì phải tìm cho ra Huyền Tẫn (Nê Hoàn Cung). Biết được Huyền Tẫn thì Dương Tinh ở đó vậy.

*************** 

Bài 51

(Bàn về Phản Bản)

Vạn vật vân vân các phản côn,[27]

萬 物 芸 芸 各 返 根

Phản côn, phục mệnh tức thường tồn.

返 根 復 命 即 常 存

Tri thường, phản bản, nhân nan hội,

知 常 返 本 人 難 會

Vọng tác chiêu hung, vãng vãng văn.[28]

妄 作 招 凶 往 往 聞

Tạm dịch:

Vạn vật xưa nay vốn qui căn,

Qui Căn, phục mệnh sẽ thường tồn

Tri thường, phản bản, người khó biết.

Hung họa chiêu vời, sống lăng nhăng.

Vạn vật xuân sinh, hạ trưởng, thu liễm, đông tàng. Đó là Thường Đạo. Đã sinh trưởng, rồi lại thâu tàng. Thế là Phản Căn. Trở về gốc rễ chính là Phục Mệnh. Phục Mệnh là trở về với Thiên Mệnh chi sinh khí vậy. Sinh khí đã trở về, thì từ cái rễ lại phát sinh ra, cho nên mới Thường Tồn và Bất Tử vậy.

Con người nếu biết lẽ Thiên cơ thường tồn, mà có thể Phản Căn, Phục Mệnh, thì cũng sẽ được thường tồn và thành tiên. Nhưng thường tồn, phản bản, nghĩa lý rất là u thâm, công lao của nó rất tế vi, cũng như Dược Vật có non già, hỏa hầu thì có đoàn luyện hỏa hầu, kết đơn hỏa hầu, thoát đơn hỏa hầu, tu mệnh hỏa hầu, tu tính hỏa hầu, các tầng thứ đó, nhất nhất phải được thày truyền thụ, mới biết cách hành trì. Nếu không biết nhờ người, lại cứ theo thông minh của mình, kiến thức của mình mà phỏng đoán; cho là hội ngộ, dám hạ thủ công phu, có biết đâu là sai một ly, đi một dặm, làm bậy sẽ gặp hung tai, lý đã quyết đoán như vậy.

--------------------

Bài 52

(Bàn về Tuệ Kiếm)

Âu Dã thân truyền chú kiếm phương,

歐 冶 親 傳 鑄 劍 方

Mạc Gia kim thủy phối nhu cương.

莫 耶 金 水 配 柔 剛

Luyện thành tiện hội tri nhân ý,

煉 成 便 會 知 人 意

Vạn lý tru yêu nhất điện quang.

萬 里 誅 妖 一 電 光

Tạm dịch:

Âu Dã khai lò đúc kiếm phương,

Mạc Gia sau đó phối nhu cương

Luyện thành, kiếm biết tùy nhân ý,

Yêu ma vạn dặm xẹt kiếm quang.

Kiếm là vật hộ thân. Cũng lại là Tuệ Kiếm tác Phật, thành Tiên, cũng là Bá Bính (cái chuôi) vi thánh, vi thần. Đó chính là Hoàn Đơn vậy. Ngoài Hoàn Đơn không có Kiếm nào khác. Gọi là Hoàn Đơn tức là Hoàn Bản Lai Lương Tri, Lương Năng, là Cương Nhu hợp nhất chi Chân Linh. Đúc kiếm tức là đúc cái Lương Tri, Lương

Năng ấy. Cương Nhu hợp nhất sẽ thành Tuệ Khí. Nói về Thể thì là Đơn, nói về Dụng thì gọi là Kiếm. Kỳ thật Kiếm hay Đơn cũng chỉ là một, không phải hai.

Xưa Âu Dã đúc kiếm mấy bận không thành. Vợ là Mạc Gia nhảy vào lò, một lửa là thành. Người đời gọi là Mạc Gia Bửu Kiếm. Kiếm sắc không gì sánh bằng.

Tu Chân chi Đạo phải lấy đúc kiếm làm đầu. Lấy khí Cương Nhu Trung Chính, dùng Thủy Hỏa đoàn luyện thành Bảo, gọi là Tuệ Kiếm. Đeo nó bên người, tùy Tâm sử dụng, nó có thể giết yêu ma trong vạn dặm, xẹt như điện quang.

Tiên Ông nói Âu Dã, Mạc Gia để ví dụ nghĩa Cương Nhu tương hợp, rất là có Diệu Chỉ.

Người tu Đạo cần phải biết đem Cương Nhu qui về Trung Chính mới có thể điểm hóa quần Âm của Hậu Thiên. Nếu đáng Cương mà Nhu, đáng Nhu mà Cương, hoặc Cương mà quá Táo, hoặc Nhu mà quá Ẩm, Bất Trung, Bất Chính như vậy, thì đúc kiếm sẽ không thành, trong không có chỗ bám víu, luôn gặp trở ngại, làm sao thành Đại Đạo cho được. Nhưng phép đúc kiếm không phải dễ biết, phép phối hợp cương nhu cũng thật là khó hiểu, nếu không gặp được chân sư truyền cho khầu quyết, thì chỉ là đoán mò mà thôi.

*************** 

Bài 53

(Bàn về Điều Hòa Tính Tình)

Sao trúc,[29] hoán qui, [30] thôn ngọc chi,[31]

敲 竹 喚 龜 吞 玉 芝

Cổ cầm,[32] chiêu phụng[33] ẩm Đao Khuê,[34]

鼓 琴 招 鳳 飲 刀 圭

Nhĩ lai thấu thể, Kim Quang hiện,

邇 來 透 體 金 光 現

Bất dữ phàm nhân, thoại thử qui.

不 與 凡 人 話 此 規

Tạm dịch:

Gõ trúc, kêu Rùa, nuốt Ngọc Chi,

Gảy đàn kêu Phượng, uống Đao Khuê.

Chúng mà đến được, Kim Quang hiện

Chuyện ấy không bàn với kẻ si.

Trúc là vật Hư Tâm. Gõ vào thì kêu. Đàn là vật có thanh âm, đánh khéo sẽ hòa âm, Qui là vật dưỡng khí, Phượng là vật văn minh, Ngọc Chi là vật mềm yếu và trường thọ. Đao Khuê là vật tinh túy bất tạp. Qui và Đao Khuê đều thuộc Dương, Phượng và Ngọc Chi đều thuộc Âm.

Đạo Kim Đơn cốt là Hư Tâm, Thực Phúc, không có chi ngoài. Nhân tâm mà Hư thì Đạo Tâm sinh và sẽ Thực Phúc, như là Sao trúc, hoán Qui vậy. Bụng đã thực, dùng Đạo Tâm chi cương, chế nhân tâm chi nhu, như Rùa nuốt Ngọc Chi vậy. Chân tri mà hiện thì Linh Tri sẽ tĩnh và Tâm sẽ minh, như Cổ cầm, chiêu Phụng vậy. Tâm đã minh, dùng Linh Tri chi Tính dưỡng Chân Tri chi Tình như Qui ẩm Đao Khuê vậy.

Đạo Tâm, Chân Tri, Nhân Tâm Linh Tri sẽ Hư Thực Tương Ứng, và Cương Nhu như nhất. Thường ứng, thường tĩnh, viên đà đà, quang chước chước, tịnh khỏa khỏa, Xích sái sái, thấu thể linh lung, nội ngoại quang minh, đi và Thung Dung Trung Đạo, thánh nhân chi vực. Đó chính là trộm Âm Dương, đoạt Tạo hóa, chuyển Càn Khôn, nữu Khí Cơ, đó là Đạo tiên Thiên nhi Thiên phất vi, đâu phải là chuyện thường tình của phàm phu, tục tử?

------------------------

Bài 54

(Bàn về Tiệm Đốn)

Dược phùng khí loại phương thành tượng,

藥 逢 氣 類 方 成 象

Đạo tại Hi Di hợp tự nhiên.

道 在 希 夷 合 自 然

Nhất lạp Linh Đơn thôn nhập phúc,

一 粒 靈 丹 吞 入 腹

Thủy tri Ngã mệnh bất do Thiên.

始 知 我 命 不 由 天

Tạm dịch:

Dược đồng khí loại nên thành Tượng

Đạo tại Hi Di hợp tự nhiên

Một hạt Linh Đơn ăn vào bụng

Mới hay Ngã Mệnh chẳng do Trời

Đồng khí, đồng loại chi dược, Chân Tri là Chân Dương, Linh Tri là Chân Âm vậy. Chân Tri, Linh Tri đôi đằng giao hợp, mới có thể từ Vô Tượng ngưng kết thành Hữu Hữu Tượng vậy. Nghe không ra gọi là Hi, nhìn không thấy gọi là Di (Đạo Đức Kinh 14), không thấy, không nghe, đạo qui về Hư. Nhất khí Hồn nhiên, hoạt hoạt, bát bát, vô tư, vô vi, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, rõ việc thiên hạ. Không gì miễn cưỡng, hợp với tự nhiên. Mới đầu thì Âm Dương ngưng kết, sau thì Âm Dương hồn hóa. Một hạt Linh Đơn, treo nơi Hư Không, Sơn hà đại địa đâu đâu cũng được chiếu soi. Nuốt được vào bụng rồi, thì ánh sáng sinh ra trong người, tiêu sạch quần âm, thay đổi hậu thiên hào tượng, bấy giờ mới biết Mệnh ta là do ta chứ không do Trời. 2 câu trên đây là do miễn cưỡng trở về tư nhiên, câu 3 là do tự nhiên trở về Đốn Ngộ. Linh Đơn đã vào bụng nghĩa là Đốn Ngộ. Tu Đạo mà được Đốn Ngộ, thì không còn Hữu Vô, Thiên Địa sẽ qui Không, sẽ thoát ra ngoài vòng Âm Dương, không còn bị Âm Dương câu thúc. Mệnh do mình tự chủ, không còn do Thiên chủ. Nếu chưa Đốn Ngộ, thì là còn ra vào trong Âm Dương, mà Mệnh là còn do ở Trời. Cứ suy từ một chữ Thủy là biết vậy.


*************** 

Bài 55

(Bàn Kết Đơn là Chí Dị)

Hách hách Kim Đơn nhất nhật thành,

赫 赫 金 丹 一 日 成

Cổ tiên thùy ngữ [35] thật kham thinh.

古 仙 垂 語 實 堪 聽

Nhược ngôn cửu tải, tam niên giả,

若 言 九 載 三 年 者

Tận thị suy diên khoản nhật thần.

盡 是 推 延 款 日 晨

Tạm dịch:

Kim Đơn sáng quắc một ngày thành,

Lời của tiên xưa thật khó nghe.

Đâu phải là tam niên, cửu tải,

Chung qui vẫn có một ngày.

 Kim Đơn đại dược, ai ai cũng có, nhà nào cũng thành tựu. Nếu có thể biết được đến thật lý. Phỏng bái minh sư, biết được Chân Tri, Linh Tri là hai Đại Dược. Khi biết được một khiếu Huyền Tẫn, nếu hạ quyết tâm sẽ sang bờ bên kia. Một ngày công phu, sẽ được viên Kim Đơn Chí Dương đỏ hây hây, cần gì phải mất Ba Năm Chín Tháng. Đó là lời các vị tiên xưa, chân thật không tà ngụy. Nhưng kết đơn tại nhất thời, mà ôn dưỡng thì mất 10 tháng.

 ------------------------

Bài 56

Đại dược tu tri hữu dị nan,

大 藥 須 知 有 易 難

Dã tri do ngã, diệc do Thiên.

也 知 由 我 亦 由 天

Nhược phi tu hành tích âm đức,

若 非 修 行 積 陰 德

Động hữu quần ma tác chướng duyên.

動 有 群 魔 作 障 緣

Tạm dịch:

Đại dược muốn tu có dị, nan

Tu vừa do Ngã cũng do Thiên.

Tu hành nếu chẳng tu âm đức,

Làm gì cũng bị ma ám Duyên.

Thơ trên nói một ngày có thể thành đơn. Thế là không khó vậy. Nhưng sợ rằng người tu học coi thường Đại Đạo không chịu tu đức hạnh, vọng cầu Tiên Đạo, cho nên thơ này lấy chữ đức mà giải. Trời muốn con người phải có đức, con người muốn báo thiên cũng phải dùng đức. Người mà có đức thì Trời ưa, và tu Mệnh cũng dễ và do mình. Người không có đức thì Thiên oán, và tu đạo sẽ rất khó và do Trời. Thế là làm sao? Vì kẻ vô hạnh, vô đức, thì quỉ thần không dung, làm gì cũng bị ma chướng, cản trở, bị hoạn nạn bệnh tật, và sẽ bị giữa đường đứt gánh, lý là như vậy. Cho nên tu đạo lấy việc tu đức làm đầu. Nếu đức trọng mà lại chịu học đạo, thì đạo dễ học, dễ tu, và Trời sẽ ưng và ma chướng sẽ hết.

*************** 

Bài 57

(nói về đạo cơ = ăn cắp thời cơ)

Tam tài tương đạo cập kỳ thời,

三 才 相 盜 及 其 時

Đạo Đức thần tiên, ẩn thử cơ.

道 德 神 仙 隱 此 機

Vạn hóa ký an chư lự tức,

萬 化 既 安 諸 慮 息

Bách hài câu lý chứng Vô Vi.

百 骸 俱 理 證 無 為

Tạm dịch:

Tam tài ăn cắp lẫn của nhau,

Ăn cắp đúng thời, mới nhiệm mầu.

Thần tiên giấu biệt cơ vi ấy,

Nhờ vào tài đó, chứng Vô Vi.

Tam tài ăn cắp lẫn nhau. Thiên địa là kẻ cắp của vạn vật. Vạn vật là kẻ cắp của con người. Con người là kẻ cắp của vạn vật. Cập thời là vạn vật ăn cắp khí của trời đất để mà vinh vượng. Thiên địa nhân khi vạn vật vinh vượng và sẽ thu liễm nó, thế là Thiên Địa là kẻ cắp của vạn vật. Người thấy vạn vật nên sinh tham si, vạn vật nhân thấy người tham si, nên muốn kịp thời mà tước đoạt tinh thần con người, thế là vạn vật là kẻ cắp của con người. Vạn vật được con người tài bồi nên thành thục, con người thấy vạn vật thành thục nên kịp thời sử dụng chúng. Như vậy con người là đạo tặc của vạn vật.

Cập thời chi đạo, có tiên và hậu thủ chi cơ. Xưa nay đó là điều mà thần tiên dấu không lộ ra. Cái điều mà thần tiên dấu chính là cơ vi biết ‘kịp thời ăn cắp ‘.

Ăn cắp âm dương, đoạt tạo hóa, chuyển sinh sát, nĩu khí cơ, tiêu khách khí, phù chính khí, cho nên vạn vật an, mọi tư lự sẽ đình chỉ, bách hài sẽ theo đúng đường lối, và sẽ chứng được tự nhiên vô vi chi đạo. Thơ này chú trọng đến hai chữ Cập Thời.

--------------------

Bài 58

(Bàn về Cùng Lý)

Âm Phù bảo tự du tam bách,

陰 符 寶 字 逾 三 百

Đạo đức Linh Văn mãn ngũ thiên,

道 德 靈 文 滿 五 千

Kim cổ thượng tiên vô hạn số,

今 古 上 仙 無 限 數

Tận ư thử xứ đạt chân thuyên.

盡 於 此 處 達 真 詮

Tạm dịch:

Âm Phù có hơn ba trăm chữ,

Đạo Đức Linh Văn khoảng năm nghìn,

Thượng tiên vô số trong thiên hạ,

Đều nhờ sách đó, đạt chân thuyên.

Hai sách Âm Phù, Đạo Đức là hai Tổ Thư dạy Đạo Tu Chân. Tiết lộ Thiên Địa Tạo Hóa chi cơ, bày ra cho thấy Âm Dương sinh sát chi khiếu. Từ xưa tới nay, Thượng Sĩ, Chí Nhân, đều từ 2 sách này mà nghiên cứu thực lý, mà được Chân Truyền, mà liễu đạt Tính Mệnh. Quyển Ngộ Chân Thiên của Tiên Ông đây, cũng dựa vào hai quyển Âm Phù Kinh và Đạo Đức Kinh mà viết ra. Các học giả nếu minh ngộ được Chân Lý, thì cứ đọc Âm Phù và Đạo Đức kinh thì sẽ rõ.

*************** 


Bài 59

(Bàn về Cầu Sư)

Nhiêu quân thông tuệ quá Nhan Mẫn,

饒 君 聰 慧 過 顏 閔

Bất ngộ chân sư mạc cưỡng sai.

不 遇 真 師 莫 強 猜

Chỉ vị Kim Đơn vô khẩu quyết,

只 為 金 丹 無 口 訣

Giao quân hà xứ kết Linh Thai.

教 君 何 處 結 靈 胎

Tạm dịch:

Dù bạn thông minh vượt Mẫn, Nhan,[36]

Không gặp minh sư chớ đoán mò.

Đừng nói Kim Đơn không khẩu quyết,

Nếu không, ai kết được Linh Thai.

Trên đây nói Âm Phù và Đạo Đức là Bảo Tự, Linh Văn, và khuyên học giả nên đọc 2 quyển đó để tìm cho ra Chân Lý, nhưng lại sợ học giả chấp nê kinh văn, cho đó là đúng mà không hỏi ai, cho nên thơ này khuyên nên mau tìm thày.

Trong các sách Đơn Kinh tuy đã bàn rõ về Dược Vật Hỏa Hầu, và có nhiều ví dụ, cho mọi người hiểu Chân Lý, và cho mọi người biết Đạo này. Nhưng cái học về Tính Mệnh thật là u uẩn và thâm áo, rất khó tìm ra được chân lý. Nếu thấy gì, hiểu gì thì phải nhờ Minh Sư ấn chứng cho. Nếu không có thày, mà tự phụ là mình thông minh, lý luận sai lạc, thì làm sao hiểu được Tính Mệnh. Cho nên mới nói: Nhiêu quân thông tuệ quá Nhan, Mẫn, Bất ngộ Chân Sư, mạc cưỡng sai.

Tuy Tính Mệnh chi đạo chỉ cốt là thái thủ Tiên Thiên chi Khí. Nhưng Tiên Thiên chi Khí thì vô hình vô tượng, nhìn không ra, nghe không thấy, nắm không được, thì làm sao mà tu luyện, làm sao mà phản hoàn? Các sách đơn kinh, tử thư tuy có nói về Khí đó, tuy có dạy tu luyện, tuy có dạy phản hoàn. Nhưng tuy cực lực luận bàn, nhưng luận bàn không tới cho nên phải nhờ chân sư để được khẩu truyền tâm thụ, biết được Dược Vật, Hỏa Hầu, thẳng đường mà tiến, không chi ngăn ngại. Nếu không gặp thày mà chỉ y cứ vào thoại đầu của Đan Kinh, không phân được lá cành mà tưởng mình đại triệt, đại ngộ, cứ theo ý mình mà hành động, nếu không Trước Không, thì cũng sẽ Chấp Tướng, làm sao mà kết được Linh Thai. Ý nói phải tìm cho được Chân Sư khẩu quyết.

 -------------------------

Bài 60

(Bàn về Tức Cơ 息 機 )

Liễu liễu tâm viên phương thốn ki,

了 了 心 猿 方 寸 機

Tam Thiên công hạnh dữ Thiên tề.

三 千 功 行 與 天 齊

Tự nhiên hữu Đỉnh phanh Long Hổ,

自 然 有 鼎 烹 龍 虎

Hà tất đam gia luyến tử thê?

何 必 擔 家 戀 子 妻

Tạm dịch:

Lòng trong, tận diệt hết viên tâm,

Tự nhiên công hạnh dữ thiên đồng,

Lòng thanh ấy Đỉnh phanh Long Hổ,

Đam luyến vợ con chớ hoài công,

Người học Đạo mà không hiểu Đạo, thành Đạo chính là vì không Định được Tâm, chính là vì đứng chưa vững chãi mà thôi. Nếu quả tình mà đựơc vạn Duyên giai không, nhìn lên, trông xuống in nhau, tổn nhi hựu tổn, dĩ chí ư Vô Vi. Nếu Tâm mà thanh tĩnh, thì nội công sẽ thành. Thêm vào lại còn tích đức, tu hành, biết Khổ Kỷ, Lợi Nhân, thì đâu đâu cũng là phương tiện của mình, phú quí không sinh hoang dâm, phóng túng, bần tiện không rời tiết tháo, uy thế võ lực không làm cong vậy ý chí của mình. Tử tâm, đạp địa, tùy Duyên sống qua ngày. Phiền não mà tận trừ, thì ngoại công thành vậy. Nội công thành, ngoại công tựu, 3000 công đức đầy đủ, thì Đức sẽ dữ Thiên phối, và sẽ thọ cùng trời. Cho nên nói người có Đức sẽ được sống lâu. Trong lòng không còn bợn trần ai. Nếu lòng còn bợn chút trần ai, thì Tính Tình chưa hòa hợp, Long Hổ sẽ xương cuồng, và muôn ngàn chuyện hung hiểm sẽ sinh xuất.

Nếu mà tâm cơ đã sạch hết, nếu lòng đã rổn rang trống rỗng, thì không cần phải tìm Đỉnh Khí, mà đó chính là Đỉnh Khí. Đã có Đỉnh Khí, thì Nhất Động, Nhất Tĩnh sẽ bất thức, bất tri, theo đúng luật Trời, Tính Tình sẽ hợp nhất, và Hòa Khí sẽ Huân Chưng. Đó chính là Phanh Long Hổ. Không phải hỏi thế nào là Phanh Long Hổ. Đó là Đạo vậy. Đã có Dược Vật, đã có Đỉnh Khí. Người mà biết vậy, dù là kẻ dung ngu, nếu cứ cần mẫn mà tu hành, thì cũng sẽ bước lên Thánh vị. Chỉ tiếc là con người không nhìn thấy điều này, không nhận ra được Chân Tính Mệnh, vẫn còn tham luyến vợ con, vẫn còn bị triền phược không ngừng, nên đã phí hết Tâm Cơ, như dầu cạn, đèn tắt, tủy kiệt nhân vong vậy. Thương thay.

*************** 

Bài 61

(Bàn về Chỉ túc 止 足 )

Vị luyện hoàn đơn tức tốc luyện,

未 煉 還 丹 即 速 煉

Luyện liễu hoàn tu tri chỉ túc.

煉 了 還 須 知 止 足

Nhược dã trì doanh vị dĩ tâm,

若 也 持 盈 未 已 心

Bất miễn nhất chiêu tao đãi nhục.

不 免 一 朝 遭 殆 辱

Tạm dịch:

Luyện thuốc chưa xong phải luyện nhanh,

Luyện xong phải biết có lúc đình.

Đầy không biết giữ âu không tốt,

Sao khỏi chiêu vời tủi nhục đâu.

Hoàn đơn là trở về với lúc con người vừa sinh (nhân sinh chi sơ), với Lương Tri Lương Năng, với Cương Nhu khi còn hợp nhất, với Bản Tính của Chân Linh.

Con người từ Dương Cực sinh Âm, Tiên Thiên nhập vào Hậu Thiên, Lương Tri biến thành Giả Tri, Lương Năng biến thành Giả Năng, Cương Nhu không chính đáng, Chân Linh bị mờ ám, Cái mà nhà mình co, bị mất ra ngoài. Hoàn là hoàn trả cái gì ta vốn có, như vật gì đã mất nay trở về lại, đã đi mất lại trở về.

Đạo hoàn đơn có tiến thoái, có nhanh chậm. Hỏa hầu tu dưỡng chỉ túc, phải tùy thời vận dụng, phải được chế nghi, không thái quá, không bất cập. Cho nên khi Đơn chưa trở về, thì phải dũng mãnh tinh tiến, từ từ thái thủ và đoàn luyện, cầu cho đơn trở về. Khi đơn đã về, nghĩa là Lương Tri, Lương Năng, và Cương Nhu đã hợp nhất, Chân Linh đã sáng láng, thì công lực đã đày đủ, Dược Khí đã đủ, Hữu Vi đã thành toàn, Vô Vi đã sáng ra, thì phải đình chỉ hỏa hầu, phải rút bớt củi trong bếp, chỉ cần ôn dưỡng, và đề phòng nguy hiểm, gìn giữ cái Nhất Điểm Chân Linh đó trong lò Tạo Hóa. Cứ để cho Thiên Nhiên Chân Hỏa tự chưng, tự tiễn, hóa sạch quần Âm, làm lộ ra cái vật Kim Cương bất hoại ấy. Thế là hay nhất. Nếu không thế mà khi Đơn đã về mà không biết Tri Túc. Đã đầy mà không biết giữ, mà còn thêm lửa đoàn luyện, thì Dương Khí sẽ bị nóng khô, và Dược Vật sẽ bị khô táo. Cái Chân đi mất mà cái giả lại sinh, đã được rồi mà lại mất. Thì có ngày sẽ bị đãi nhục, làm sao mà thoát được. Xưa Thuần Dương Ông luyện đơn 3 lần không thành, Tử Thanh Ông bị nạn nửa đêm nghe tiếng sấm sét, chính do vì vậy. Vì Văn phanh, Vũ luyện đều có thời kỳ, Dương Hỏa, Âm Phù đều có diệu dụng của nó, sai một ly, là đi một dậm, người tu đạo nên phải cẩn thận.

 -------------------

Bài 62

(Bàn về Sinh Sát 2 bài)

Tu tương Tử Hộ vi Sinh Hộ,

須 將 死 戶 為 生 戶

Mạc chấp Sinh Môn hiệu Tử môn.

莫 執 生 門 號 死 門

Nhược hội Sát Cơ minh phản phục,

若 會 殺 機 明 反 復

Thủy tri hại lý khước sinh ân.

始 知 害 里 卻 生 恩

Tạm dịch:

Phải biến Tử Hộ thành Sinh Hộ,

Chớ chấp Sinh Môn gọi Tử Môn.

Gặp phải Sát Cơ, rành phản phục,

Mới hay trong Hại lại sinh Ân.

Sinh Môn Tử Hộ nguyên chỉ có một, tức là Huyền Quan Nhất Khiếu mà thôi. Cái cánh cửa ấy, trong có khí Ngũ Hành. Thuận nó thì Ngũ Hành bị thương tổn, mỗi hành 1 nhà, Ngũ Đức hóa thành Ngũ tặc, Sinh Hộ tức là Tử Hộ, Sinh Môn tức là Tử Môn, nghịch nó thì Ngũ Hành Tương Sinh, đồng qui về Một Khí, Ngũ tặc hóa vi Ngũ Đức, tử Hộ tức thị Sinh Hộ, Tử Môn tức thị Sinh Môn. Sinh Tử chi Cơ, chỉ là do thuận nghịch mà thôi. Nếu biết từ trong Sát Cơ mà cầu Sinh Cơ, phản phục dùng nó thì trong hại sẽ sinh ân, Tử Môn Tử Hộ biến vi Sinh Môn, Sinh Hộ, thế là Trường Sinh Bất Tử vậy. Hộ số lẻ, Môn số chẵn. Tử Hộ biến thành Sinh Hộ. Giả Dương đi mà Chân Dương sinh, Tử Môn biến Sinh Môn, Giả Âm thoái nhi Chân Âm sinh, hai đằng hợp nhất, thì chính là cái Bộ Mặt Chí Thiện Vô Ác của mình.

Chí Thiện Vô Ác, hồn nhiên Thiên Lý sẽ lưu hành bất tức, và cái Sinh Cơ sẽ thường tồn, làm sao mà không Diên Niên Tăng Thọ được!

*************** 

Bài 63

Họa phúc do lai hỗ ỷ phục,

禍 福 由 來 互 倚 伏

Hoàn như ảnh hưởng tương tùy trục.

還 如 影 響 相 隨 逐

Nhược năng chuyển thử Sinh Sát cơ,

若 能 轉 此 生 殺 機

Phản chưởng chi gian tai biến phúc.

反 掌 之 間 災 變 福

Tạm dịch:

Họa phúc xưa nay vốn theo nhau,

Y như ảnh hưởng chuyển trước sau.

Nếu chuyển được Sinh Sát Cơ ấy,

Tai ương biến phúc như trở tay.

Đạo cảm ứng trong thế gian, phúc đi thì họa lại, họa đi thì phúc lại, phúc hoạ tương ứng ỷ phục, như ảnh tùy hình, như hưởng tùy thanh. Người tu đạo biết lẽ họa phúc ỷ phục tương sinh, thì có thể biết thân ta Sinh Sát ỷ phục cũng vậy.Và nếu biết chuyển cái Sinh Sát cơ ấy, để trong Sát cầu Sinh, thì trong cái trở bàn tay, tai sẽ biến thành phúc, không phí sức lực gì. Sinh sát chi cơ là Khí Ngũ hành trong thân ta vốn có. Nếu ta thuận theo cái Khí Ngũ hành, thì trong Đức có Hình, nên là Sát Cơ. Nếu ta đi nghịch Ngũ Hành, thì trong Hình có Đức, và là Sinh Cơ. Sinh Cơ là Còn, Sát Cơ là Vong.

 Lời Kinh viết: Ngũ hành thuận hành, thì thế giới là lò lửa. Ngũ hành mà điên đảo thì trái đất này sẽ là châu báu. Tùy theo Thuận Nghịch mà Sinh Sát chuyển theo. Chỉ một chữ Chuyển, mà công lực rất mạnh. Nếu không được Thiên Địa hợp kỳ đức, nhật nguyệt hợp kỳ minh, thì không thể chuyển Sinh Sát.

Nếu không được Tứ Thời hợp kỳ Tự, Qủi Thần hợp kỳ Cát Hung, thì cũng không thể chuyển Sinh Sát. Nếu không được phủ thị nhất thiết, vạn vật giai không, lấy Đạo làm nhiệm vụ của mình, thì cũng không thể chuyển Sinh Sát. Ôi biết không khó, mà Hành mới khó, Sinh Sát chi cơ đâu dễ chuyển được.

-----------------------

Bài 64

(Bàn về Hỗn tục hòa quang).

Tu hành hỗn tục thả hòa quang,

修 行 混 俗 且 和 光

Viên tức viên hề, phương tức phương.

圓 即 圓 兮 方 即 方

Hiển hối nghịch tòng nhân mạc trắc,

顯 晦 逆 從 人 莫 測

Giao nhân tranh đắc kiến hành tàng.

教 人 爭 得 見 行 藏

Tạm dịch:

Tu hành Hỗn Tục với Hòa Quang,

Vuông tròn hợp thức xử cho nên.

Sáng tối ngược chiều người không hiểu,

Đường đi nước bước, đoán khó tường.

Kim Đơn Đại Đạo, quang minh chính đại, tu nó ngay trong trần thế, tu nó ngay trong chợ búa, chứ nó không phải là Tiểu Đạo cô tịch thủ tĩnh, hay lánh trần, ly thế. Chỉ cần hỗn tục hòa quang, hòa mình cùng trần thế, phương viên ứng thế, hiển hối nghịch tòng, hành tàng hư thực, làm cho người không hiểu. Thế mới là đại tác vi, đại cơ quan. Những kẻ thích làm điều quái dị, như đả tọa nơi Thiền Đường, hoặc quan không định tâm, hoặc vận khí tồn tưởng, hơặc ban tinh lộng tủy, với Lô Hỏa Khuê Đơn, các chuyện bàng môn tả đạo ấy, làm sao mà có thể thực thi trước mắt mọi người được?

Nếu dám làm những chuyện đó, thì đó là Táng Hành không phải là Tu Hành. Làm sao mà gọi là Liễu Đạt Tính Mệnh được. Xưa Đạt Ma thấy đất Đông Thổ Thần Châu, có tượng khí Đại Thừa, nên đi vào Trung Quốc, và đã lập nên Đại Sự. Xưa Huệ Nang được Ngũ Tổ truyền y bát, đã ẩn thân tại giữa bọn thợ săn, nên đã thành chính quả. Xưa Tử Hiền được Hạnh Lâm truyền đạo, đã đi đến Đại Đô, tỏ ra có sức mạnh mãnh liệt, nên đã liễu đạt Tính Mệnh. Tam vị thánh nhân đó, đều giấu bớt vẻ sáng, hòa mình cùng trần cấu, theo Thế Pháp mà tu Đạo Pháp, nên đã thành tiên, tác Phật. Nếu bỏ Thế Pháp thì không có Đạo Pháp, như vậy sẽ dựa vào đâu, mà tu Hoàn Phản, mà bảo mệnh toàn hình được?

Ôi! cái Thiên cơ Hỗn Tục Hòa Quang ấy, chỉ nói được với người biết chứ không nói được với người không biết.


*************** 

CHÚ THÍCH


[1] Thành biến hóa: có bản viết Vi biến hóa.

[2] Chân hỏa Hậu: có bản viết là Chân Hỏa dục, có bản viết là Chân Hỏa Dưỡng.

[3] Đạo Tâm và Chân Tri toàn vẹn.

[4] Nhân Tâm là Linh tri đầy đủ.

[5] Thiên Nhân hợp phát.

[6] Thu Thủ 收 取: có bản viết Thủ Thủ 守 取.

[7] Nhật cư Ly vị: có bản viết Ly cư nhật vị.

[8] Tận do: có bản chép tiện do.

[9] Xem các Hào quẻ Kiền.

[10] Tự xuất: có bản viết Xuất tự.

[11] PHỤC là Chỗ Đạo Tâm bắt đầu sinh, và Đạo Tâm sẽ thành thục nơi quẻ Kiền. CẤU là nơi Nhân Tâm bắt đầu sinh, và Nhân Tâm sẽ thành toàn nơi quẻ Khôn. Như vậy, nửa phải của 64 quẻ Dịch Tiên Thiên là Chiều Thuận, là Chiều sinh Nhân, sinh Vật. Nửa Trái là Chiều Nghịch, là Chiều sinh Thánh, sinh Thần, sinh Tiên, sinh Phật. Vì thế mới nói: Dịch, nghịch số dã.

[12] Hô Lai: có bản viết Hoán Lai 喚 來.

[13] Tác thân: có bản viết Kết thân.

[14] Ngộ Chân Thiên, trong Trung Quốc Khí Công tứ đại kinh điển giảng giải, tr. 340.

[15] Tài động: có bản viết Tài khởi 才 起.

[16] Kim Đơn: có bản ghi Kim Sa 金 砂.

[17] Đa tải: có bản viết Thiên Tải.

[18] Tử Kim có bản viết: Tử Quang 紫 光.

[19] Hải triều có bản viết Hải điền 海 田.

[20] Tuyết Sơn có màu trắng dụ Tây Phương Kim.

[21] Đề Hồ là Bắc phương thủy.

[22] Đông Dương là Đông Phương Mộc.

[23] Tạo hóa lô là Nam Phương Hỏa.

[24] Côn Lôn là Đầu đỉnh Nê Hoàn Cung.

[25] Trương Kiên là một sứ giả trứ danh xưa sang Tây Vực, đây chỉ Chân Dương.

[26] Ma Cô theo truyền thuyết là một Tiên Nữ trứ danh, đây chỉ Chân Âm.

[27] Đạo Đức Kinh chương 16.

[28] Đạo Đức Kinh chương 16.

[29] Sao trúc là Hư Tâm, vì lòng trúc rỗng.

[30] Qui là Bắc Phương Huyền Vũ.

[31] Ngọc Chi là Chân Hỏa Hống.

[32] Cổ cầm là Hợp Ý.

[33] Phụng là Nam Phương Chu Tước.

[34] Đao Khuê là Dược vật hay Âm Phù.

[35] Cổ tiên thùy ngữ tức là nhắc tới bài thơ của Trương Quả Lão 張 果 老:

«Hách hách kim đơn nhất nhật thành,

赫 赫 金 丹 一 日 成

Hoàng Nha bất ly Thủy ngân khanh.

黃 芽 不 離 水 銀 坑

Công thành tuy vị tam chu biến,

功 成 雖 未 三 周 變

Khai lô dĩ giác phóng quang minh.»

開 爐 已 覺 放 光 明

Câu thơ cuối cùng phỏng theo bài thơ trong quyển Trung Quốc Khí Công tứ đại Kinh Điển, tr. 356.

[36] Mẫn Tử Khiên, Nhan Hồi.


-------------------

******************* 

QUYỂN    III
 


NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ

悟 真 直 指

TỐNG, TỬ DƯƠNG TRƯƠNG CHÂN NHÂN trước 宋 紫 陽 真 人 著

THÊ VÂN SƠN, NGỘ NGUYÊN TỬ, LƯU NHẤT MINH chú 棲 雲 山 悟 元 子 劉 一 明 註

CỬU DƯƠNG SƠN, ẤN CHÂN TỬ CHU KIM TỈ hiệu chính 九 陽 山 印 真 子 周 金 璽 校 正

Môn nhân XUNG HOÀ TRƯƠNG DƯƠNG TOÀN hiệu duyệt  門 人 沖 和 張 陽 全 校 閱

Hậu học LÝ TỬ VIÊN trùng khan 後 學 李 紫 垣 重 刊

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ dịch chú

----------------------------

Ngũ ngôn luật thi nhất thủ (dĩ tượng Thái Ất hàm chân khí)

五 言 律 詩 一 首 以 象 太 乙 含 真 氣


Theo điệu TÂY GIANG NGUYỆT 西 江 月

(Gồm 12 bài thơ tượng trưng cho 12 tháng)

Năm bài thơ Thất Ngôn Tuyệt Cú để tượng Ngũ Hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

☸



Ngũ ngôn luật thi nhất thủ (dĩ tượng Thái Ất hàm chân khí)

五 言 律 詩 一 首 以 象 太 乙 含 真 氣

Nữ tử trước thanh y, (Ly)

女 子 著 青 衣

Lang quân phi tố luyện. (Khảm)

郎 君 披 素 練

Kiến chi bất khả dụng,

見 之 不 可 用

Dụng chi bất khả kiến.

用 之 不 可 見

Hoảng hốt lý tương phùng,

恍 惚 里 相 逢

Yểu Minh trung hữu biến.

杳 冥 中 有 變

Nhất siếp hỏa diễm phi,

一 霎 火 焰 飛

Chân nhân [1] tự xuất hiện.

真 人 自 出 現

Tạm dịch:

Cô dâu (Linh Tri) mặc áo xanh.

Chàng rể (Chân Tri) vận lụa trắng.

Nhìn thấy là Vô Dụng,[2]

Không thấy mới nên dùng.[3]

Gặp nhau trong Hoảng Hốt

Biến hóa tại Yểu Minh.

Chốc lát lửa bừng cao,

Chân Nhân liền xuất hiện.

Linh tri là Dương trung chi Âm, có đủ nhu Tính. Tính chủ Sinh thuộc Mộc. Mộc có màu Xanh. Cho nên nói: Nữ tử trước thanh y.

Chân Tri là Âm trung chi Dương, có đủ Cương Tình. Tình chủ Sát thuộc Kim. Kim màu trắng. Cho nên nói: lang quân vi tố luyện.

Nhưng Tính Tình thời có phân Tiên Thiên, Hậu Thiên. Hậu Thiên là Tính Khí Chất và là Vọng Tình. Tính Tình Khí Chất thì có Hình có Tượng, là cái gì nhìn thấy được, nên không dùng được.

Tiên Thiên là Bản Tính là Chân Tình. Đó là Tính Tình Chân Không. Không hình không tượng, đó là cái có thể dùng. Nó không thể nhìn thấy được. Vì không nhìn thấy nó được, nên nó ở trong hoảng hốt Yểu Minh. Nói Hoảng Hốt, nói Yểu Minh, tức là có Khí mà không có Chất. Nhìn không thấy, nghe không ra, sờ không được. Như vậy làm sao mà ngưng kết và thành Đơn?

Nhưng tuy không thấy được, không nghe được, không sờ được, nhưng Tính Linh Tri và Tình Chân Tri, có lúc cũng gặp nhau trong Hoảng Hốt, cũng biến hóa trong Yểu Minh.

Khi gặp nhau và biến hóa như vậy, thì Thần Minh đưa đẩy, sẽ thu nhập được vào trong lò tạo hóa, lại được lửa tu luyện thên, thì trong giây lát, Khí Tiên Thiên từ không trung tới, sẽ ngưng kết thành tượng, và Chân Nhân sẽ xuất hiện trong phòng tối. Đó chính là Hoàn Đơn pháp tượng, Cho nên nói trong khoảnh khắc là Đơn Thành vậy. Nói có Chân Nhân xuất hiện, chính là Chân Âm, Chân Dương giao hợp bên trong. Một Điểm Sinh Cơ xuất hiện. Đó chính là Thánh Thai, Không cần đợi 10 tháng mới có được «Thân Ngoại Hữu Thân». Nếu quả có «Thân Ngoại Hữu Thân» xuất hiện, thì sao trong khoảng thời gian ngắn, lại có thể thoát thai hoán cốt, có «Thân ngoại Hữu Thân»?

Trong bài thơ này. Tiên Ông nói về Thái Ất hàm Chân Khí. Nếu ai hỏi: Chân Nhân xuất hiện nghĩa là gì, thì xin trả lời: Đó là Thái Ất hàm Chân Khí vậy.

******************* 

Theo điệu TÂY GIANG NGUYỆT.

西 江 月

(Gồm 12 bài thơ tượng trưng cho 12 tháng)

Tiên Ông viết: Tây là phương của Kim. Giang là bản thể của nước. Nguyệt là cái Dụng của Đan.



Bài 1

Nội dược[4] hoàn đồng ngoại dược,[5]

內 藥 還 同 外 藥

Nội thông ngoại diệc tu thông.

內 通 外 亦 須 通

Đơn đầu hòa hợp loại tương đồng,

丹 頭 和 合 類 相 同

Ôn Dưỡng lưỡng ban tác dụng.

溫 養 兩 般 作 用

*

Nội hữu Thiên Nhiên Chân Hỏa,

內 有 天 然 真 火

Lô trung hách hách trường hồng.

爐 中 赫 赫 長 紅

Ngoại lô[6] tăng giảm yếu cần công,

外 爐 增 減 要 勤 功

Diệu tuyệt vô quá chân chủng.[7]

妙 絕 無 過 真 種

Tạm dịch:

Nội Dược cũng là Ngoại Dược,

Hiểu Trong tất sẽ hiểu Ngoài.

Đơn đầu hòa hợp, Loại tương đồng.

Ôn Dưỡng có trình tự khác nhau.

*

Trong có Thiên Nhiên Chân Hỏa,

Tự nhiên rực cháy đỏ hồng.

Ngoại Lô biết Tăng Giảm Đoàn Luyện

Công phu ấy thật tuyệt diệu,

Chẳng qua là có được Chân Chủng

Nội dược là Linh Tính của Linh Tri. Ngoại dược là Chân Tình của Chân Tri.

Vì Linh Tri tàng ẩn ở Nhân Tâm, Nhân Tâm dụng sự, mượn Linh sinh Vọng, nên gọi là Nội Dược. Vì Chân Tri đầy đủ ở Đạo Tâm, nay Đạo Tâm thoái vị, nên Chân Tri không hiện ra, nên gọi là Ngoại Dược.

Chân Tri, Linh Tri xưa vốn một nhà, đồng xuất dị danh, cho nên nói: Nội dược hoàn đồng ngoại dược.

Nội dược cốt là để Tu Tính, nên cần thông hiểu. Ngoại dược cốt là để Tu Mệnh, nên cũng cần thông hiểu. Cho nên Kinh nói: Tu Mệnh bất tu Tính, thử thị Tu Hành đệ nhất bệnh. Tu Tính bất tu Mệnh, Vạn kiếp Âm Linh nan nhập thánh. Cho nên nói: Nội Thông ngoại diệc tu thông.

Tính là Âm, Mệnh là Dương. Kim Dịch hoàn Đơn là lấy Chân Âm, Chân Dương đồng loại, lưỡng huyền chi khí, hòa hợp với nhau mà thành. Nếu tu Mệnh mà không tu Tính, hoặc tu Tính mà không tu Mệnh, thế là Cô Âm, Quả Dương, Đại Đơn không kết được. Thế gọi là Tính Mệnh phải song tu là vì vậy. Nhưng Tính thì có tác dụng của Tính, Mệnh có tác dụng của Mệnh. Tính là Pháp Thân thượng sự, Mệnh là Ảo Thân thượng sự. Đôi bên ôn dưỡng đều có sự khác nhau. Cho nên nói công phu có 2 giai đoạn.

Tu Tính chi Đạo, là Đạo Vô Vi. Vô Vi chủ Tĩnh, không có chuyện Thi Vi giả tạo. Phải Thủ Trung Bão Nhất, thì trong lò tự nhiên có Chân Hỏa, lúc nào cũn g cháy đỏ, thế là dùng Văn Hỏa để ôn dưỡng vậy. Đến như Tu Mệnh chi Đạo, đó là Đạo Hữu Vi. Hữu Vi chủ động. Phải tăng giảm ở lò ngoài, cần công đoàn luyện. Thế là dùng Vũ Hỏa để đun sôi vậy.

Tăng là tăng cái Chân Tri còn chưa đủ. Thế là gặp điều lành phải cố giữ vậy (trạch Thiện cố chấp). Giảm là giảm cái Linh Tri có thừa. Đó là che dấu thông minh vậy (Chuyết Thông Hủy Trí).

Tăng tới khi không còn tăng được. Giảm cho tới khi không thể giảm được, thì Tính sẽ Định, Mệnh sẽ Ngưng. Chân chủng sẽ tới tay, thế mới là tuyệt diệu. Thế là Tính Mệnh Lưỡng Ban Tác Dụng. Khi Ngoại Đơn đã thành tựu, thu lấy đem vào trong Đỉnh thì là Nội Đơn. Thế là Kim Lai Qui Tính Sơ, Nãi Đắc Xưng Hoàn Đơn. (Kim trở về Tính lúc ban đầu, nên gọi là Hoàn Đơn).

******************* 

Bài 2

Thử Đạo chí thần, chí thánh,

此 道 至 神 至 聖

Ưu quân phận bạc nan tiêu.

憂 君 分 薄 難 消

Điều hòa Diên Hống bất chung chiêu,

調 和 鉛 汞 不 終 朝

Tảo đổ Nguyên Châu hình triệu.

早 睹 元 珠 形 兆

*

Chí sĩ nhược năng tu luyện,

志 士 若 能 修 煉

Hà phường tại thị cư chiêu.

何 妨 在 市 居 朝

Công Phu dung dị dược phi dao,

工 夫 容 易 藥 非 遙

Thuyết phá nhân tu thất tiếu.

說 破 人 須 失 笑

Tạm dịch:

Đạo này chí thần, chí thánh,

Tiếc vì Ông phước bạc không hiểu,

Đó là Điều Hòa Duyên Cống mà thôi.

Chỉ một sáng, Nguyên Châu đã hình hiện.

*

Nếu chí sĩ biết tu luyện

Xá chi ở chợ hay trong thành.

Công phu dễ, thuốc chẳng xa,

Nói ra thiên hạ sẽ cười xòa.

Bài từ trước nói về hai thứ Nội Ngoại Dược Vật. Bài từ này nói về cách hành trì luyện Ngoại Đơn.

Đạo Kim Đơn thật là Chí Thần, Chí Thánh. Người tu nó, cứ cắm sào là thấy bóng, lập tức bước lên thánh vị. Nhưng sợ người phúc phận bạc nhược, khó tiêu thụ được.

Cái mà Đạo Kim Đơn khó được, đó là Chân Tri chi Chân Diên, Linh Tri chi Chân Hống. Nếu biết được Chân Tri, Linh Tri và Điều Hòa nó, thì Cương Nhu sẽ tương đáng, Tính Tình như Nhất, không đợi phải qua hết buổi sáng, mà Lương Tri Lương Năng đã sớm hình hiện, y như có hạt Nguyên Châu ở trong tối có thể sáng ra vậy. Vì cái Linh Căn của Lương Tri, Lương Năng, từ lâu đã bị mai một, không thể xuất hiện ra được. Nay được Chân Tri, Linh Tri hai đằng hợp nhất, Linh Căn của Lương Tri Lương Năng, tuy chưa hoàn toàn hiện ra, nhưng Một điểm Linh Cơ của nó đã sinh ra từ trong Hoảng Hốt, Yểu Minh. Khi đã có Một Điểm Sinh Cơ, từ bé dần thành lớn, dần dần sẽ thấy thuần toàn. Hình triệu là thấy được cái Thuần Toàn của nó vậy.

Nếu có người chí sĩ nào, cần cù tu luyện, thì không cần phải lìa thế, trốn đời, chẳng cứ là ở triều ở chợ, mà vẫn tu được đạo Kim Đơn, mà Dược vật vẫn thành. Công phu thật là giản dị, không phải cầu bên ngoài. Nghĩa là đối với người bây giờ nếu ta đem chuyện này nói ra, thì họ sẽ cười phá lên. Họ cười chính là vì phàm thánh đều đi cùng đường, Thiên Nhân đều cùng một Lý, khác nhau chăng là tại chỗ Thuận Nghịch mà thôi.

******************* 

Bài 3

Bạch hổ Thủ Kinh chí bảo,

白 虎 首 經 至 寶

Hoa Trì Thần Thủy Chân Kim.

華 池 神 水 真 金

Cố tri Thượng Thiện, lợi nguyên thâm,

故 知 上 善 利 源 深

Bất tỉ tầm thường dược phẩm.

不 比 尋 常 藥 品

*

Nhược yếu tu thành cửu chuyển,

若 要 修 成 九 轉

Tiên tu luyện kỷ, trì tâm.

先 須 煉 己 持 心

Y thời thái thủ, định phù trầm,

衣 時 采 取 定 浮 沉

Tiến Hỏa tu phòng nguy thậm.

進 火 須 防 危 甚

Tạm dịch:

Bạch Hổ là Thủ Kinh chí bảo

Hoa Trì, Thần Thủy chính Chân Kim.

Biết đựợc Chí Thiện trong ta,

Không phải tầm thường Dược Thảo.

*

Muốn tu Cửu Chuyển Hoàn Đơn

Trước phải Trì Tâm Luyện Kỷ

Phải biết Thái Thủ, biết Phù Trầm.

Tiến Hỏa phải đề phòng nguy hiểm.

Bài Từ trên bàn về điều hòa Diên Hống cho thành Đơn. Nhưng muốn điều hòa Diên Hống, thì cần phải biết Đại Dược là Chân Tri của Chân Diên, rồi mới có thể ra tay. Chân Tri chính là Chân Tình. Tại Pháp Tượng thì là Bạch Hổ, hay là Hoa Trì, Thần Thủy. Chân Tình ẩn trong Vọng Tình. Tình thuộc Kim, nên gọi là Bạch Hổ. Chân Tình tuy ẩn trong Vọng Tình, nhưng cũng có lúc nó hiển lộ ra. Thế là Thiên Địa chi Tâm được thấy lại, thế là Sinh Cơ manh nha. Vì thế gọi là Thủ Kinh. Thủ là Bắt đầu.

Kinh là Đạo Thường Hằng Vĩnh Cửu. Khi Đạo vừa mới bắt đầu, thì Vô trung sinh Hữu, Âm trung hàm Dương, đó là Mẹ muôn vật, đó là Sinh Cơ. Cái Chấm Sinh Cơ ấy, chính là Căn Cơ sinh Thánh sinh Hiền, là Căn Bản thành Phật, thành Tiên, cho nên gọi là Chí Bảo. Sinh Cơ ấy gọi là Hoa Trì, Thần Thủy. Hoa Trì là Huyền Quan Nhất Khiếu, là Chúng Diệu Chi Môn.

Vì trong chứa Sinh Cơ, nên gọi là Hoa Trì. Vì Sinh Cơ này điều lý bách hài, dưỡng nuôi ngũ tạng, nên gọi là Thần Thủy. Vì Sinh Cơ này đã được Lửa đoàn luyện, ngưng kết bất tán, kiên cố bất hoại, nên gọi là Chân Kim. Thủ Kinh là Thần Thủy, là Chân Kim. Tất cả đều là Sinh Cơ, hay là Thượng Thiện chi Tính. Thượng Thiện là Chí Thiện vậy. Chí Thiện vô ác, gồm đủ Chúng Lý và ứng vạn sự, y như nước co nguồn. Nguồn nước tuy xa, nhánh sông tuy dài, sinh ra lợi ích vô cùng cho vận vật. Nó bảo Mệnh ta, toàn hình ta, là Dược Phẩm chí chân vậy. Không thể sánh nó với những dược phẩm tầm thường do kim thạch mà có. Nhưng dược vật này dấu trong Hậu Thiên, may ra mới hiện hình, nên được mất dễ dàng, không thể ở lâu. Nếu muốn tu thành Cửu Chuyển, Vĩnh Viễn Bất Hoại, thì trước hết phải Luyện Kỷ, Trì Tâm, tiêu hết khách khí trần tình. Phải biết y thời Thái Thủ, để định Phù Trầm.

Linh Tri thì dấu trong Nhân Tâm. Nhân Tâm mà động, thì Linh Tri bay mất, nên gọi là Dễ Nổi (Dị Phù). Chân Tri thì có đủ trong Đạo Tâm. Đạo Tâm tối thì Chân Tri tàng, nên gọi là Dễ Chìm (Dị Trầm).

Luyện kỷ, trì Tâm là luyện khứ Nhân Tâm Linh Tri, làm cho cái Nổi Chìm xuống,

Y thời Thái Thủ tức là Thái Thủ Đạo Tâm Chân Tri làm cho cái gì bị Chìm được Nổi lên lại.

Phù Trầm Điên Đảo tức là dùng Đạo Tâm mà chế Nhân Tâm. khiến Nhân Tâm phải thuận Đạo Tâm; dùng Linh Tri thống suất Chân Tri, dùng Linh Tri nuôi Dưỡng Chân Tri. Nhân Tâm Tĩnh Đạo Tâm sẽ tồn. Chân Tri Linh Tri sẽ Đồng Khí liên chi. Và Kim Đơn có hi vọng thành tựu.

Nhưng Dược Vật thì dễ biết, Hỏa Hậu thì khó hay. Tiến hỏa công phu phải biết Dược Vật non già, phài biết Nhanh Chậm Cát Hung. Nếu ra tay bừa bãi, thì sẽ vô ích mà còn có hại. Cho nên nói: Tiến Hỏa tu phòng nguy thậm.

******************* 

Bài 4

Nhược yếu Chân Diên Lưu Hống,

若 要 真 鉛 留 汞

Thân trung bất ly gia thần.

親 中 不 離 家 臣

Mộc Kim gián cách hội vô nhân,

木 金 間 隔 會 無 因

Toàn trượng môi nhân câu dẫn.

全 仗 媒 人 勾 引

*

Mộc tính ái Kim thuận Nghĩa,

木 性 愛 金 順 義

Kim tình luyến Mộc từ Nhân.

金 情 戀 木 慈 仁

Tương Thôn Tương Đạm khước Tương Thân,

相 吞 相 啗 卻 相 親

Thuỷ giác Nam Nhi hữu dựng.

始 覺 男 兒 有 孕

Tạm dịch:

Nếu muốn Chân Diên lưu được Hống

Thì Đạo tâm phải thân cận Nhân Tâm,

Đạo Tâm, Nhân Tâm nay gián cách,

Muốn hợp toàn nhờ Thổ mối manh.

*

Mộc tính yêu Kim, thuận Nghĩa,[8]

Kim tình luyến Mộc từ Nhân,[9]

Đôi đằng hợp nhất kết Kim Đan,

Mới biết Nam Nhi cũng mang thai.

Bài từ trước bàn về Thái Thủ cần phải nhờ vào công phu tu luyện. Mà Luyện Kỷ là muốn cho Tam Gia tương kiến vậy. Kim Đơn chi đạo chỉ là hai chữ Cương Nhu. Trung Chính của Cương là Chân Tri. Thủ Tượng là Chân Diên. Trung Chính của Nhu là Linh Tri, Thủ Tượng là Chân Hống. Lấy 2 vật đó, hợp lại thành Đơn. Nhưng nếu Chân Tri không sáng lên, thì Linh Tri sẽ bay mất, vì thế Chân Tri là cái gì chế ngự được Linh Tri. Nhưng tuy Chân tri vốn chế ngự được Linh Tri, nhưng Linh tri lại nuôi dưỡng được Chân Tri. Nên Linh Tri là Gia Thần của Chân Tri. Nếu không Định được Linh Tri, thì Chân Tri sẽ không hiện. Cho nên nói: Nhược yếu Chân Diên lưu Hống, Thân trung bất ly Gia Thần. Thân là Chân Tri Linh Tri, Cương Nhu tương hợp.

Chân Tri là Vua, Linh Tri là Gia Thần. Nếu Gia Thần không thuận thảo thì Vua sẽ khó có cơ hành động. Vả Chân Tri Linh Tri tranh nhau trong kẽ tóc đường tơ. Linh Tri tận, thì Chân Tri hiện. Chân Tri tồn thì Cương Kiện. Linh Tri tĩnh thì Nhu Thuận. Cương Kiện Nhu Thuận, Tính Tình tương hợp. Cho nên Đơn Đạo lấy Chân Diên, Chân Hống, làm 2 dược liệu vậy.Chân Tri chi Duyên Tình thuộc Kim, Linh Tri chi Hống Tính thuộc Mộc.

Hậu Thiên là Dụng Sự, Tình Tây, Tính Đông, như Kim Mộc xa nhau, mỗi thứ một nhà, không tương hội vậy. Nếu Chân tính không tương thông, thì Chân Tình Chân Tính không hiện, Chân Tri Linh Tri không hợp. Chân Tín là Chân Ý vậy. Cũng còn gọi là Chân Thổ. Chân Thổ đã hiện, thì Kim Mộc sẽ hợp nhất. Chân Tín mà thông, thì Tính Tình sẽ tự hợp. Cho nên Chân Tín là người môi giới giữa Chân Tình Chân Tính.

Chân Tính là Mộc, chủ Thuận, chủ Nhân; Chân Tình là Kim, chủ Cương chủ Nghĩa. Tính Tình có Tín ở giữa điều hòa, thì Mộc Tính sẽ yêu Kim Tình và thuận Nghĩa. Kim Tình sẽ luyến Mộc Tính và Từ Nhân. Tính Tình hợp nhất. Tính Tình hợp nhất, cương nhu tương ứng, Nhân Nghĩa kiêm toàn, Chân Tri, Linh Tri đồng Khí. Tương thôn, tương đạo, tính định tình vong. Tiên Thiên chi Khí tự vô trung lai, ngưng kết thành một hạt châu, như hạt vừng (Thủ Châu), tượng là Thánh Thai nên nói Đàn Ông có mang là vì vậy.

******************* 

Bài 5

Nhị Bát [10] thùy gia Xá Nữ, [11]

二 八 誰 家 奼 女

Tam Cửu [12] hà xứ Lang Quân? [13]

三 九 何 處 郎 君

Tự xưng Mộc Dịch [14] dữ Kim Tinh, [15]

自 稱 木 液 與 金 精

Ngộ Thổ khước thành Tam Tính. [16]

遇 土 卻 成 三 性

*

Cánh giả Đinh Công [17] đoàn luyện,

更 假 丁 公 鍛 煉

Phu Thê [18] thủy kết hoan tình.

夫 妻 始 結 歡 情

Hà Xa [19] bất cảm tạm lưu đình,

河 車 不 敢 暫 留 停

Vận nhập Côn Lôn [20] phong đỉnh.

運 入 崑 崙 峰 頂

Tạm dịch:

Nhị Bát Xá Nữ nhà nào?

Tam Cửu Lang Quân nơi đâu?

Mộc Dịch, Kim Tình bồi thêm Thổ

Tam Gia tương Kiến đẹp biết bao?

*

Nhờ lửa Đinh Công đoàn luyện,

Vợ chồng hoan hỉ gặp nhau.

Hà Xa vận chuyển không gián đoạn,

Vận nhập Côn Lôn tối cao phong.

Bài Từ trên bàn về Tam Gia tương kiến, về Kết Thánh Thai. Nhưng Tam Gia tương kiến, mà không có Chân Hỏa đoàn luyện, thì Thánh Thai không kết.

Hai là số Âm Hỏa, Tám là số Âm Mộc. Cho nên gọi là Xá Nữ. Chín là số của Dương Kim, Ba là số Dương Mộc. Cho nên gọi là Lang Quân. Mộc Dịch là Hỏa. Mộc sinh Hỏa là một Họ. Kim Tinh là Thủy. Kim sinh Thủy là một Họ. Thổ ở Trung Ương cũng là một Họ. Ba Họ hợp nhau thành một Họ. Thế là đủ Ngũ Hành.

Đem sánh với người Tu Đạo, thì Nguyên Tính, Nguyên Thần là Mộc Hỏa một Họ. Nguyên Tình, Nguyên Tinh là Kim Thủy một Họ. Nguyên Khí là Thổ là Một Họ. Tam Tính đó là Nội Tam Tính.

Nhân, Lễ thuộc Mộc Hỏa là một Họ. Nghĩa Trí thuộc Kim Thủy là một Họ. Tín thuộc Thổ là một Họ. Cái Tam Gia này gọi là Ngoại Tam Tính. Người tu Đạo dùng Nội Tam Tính thống xuất Ngoại Tam Tính. Dùng Ngoại Tam Tính để thành toàn Nội Tam Tính. Chung qui là làm cho Tam Tính trở thành Nhất Tính. Nhưng Tam Tính đó cần phải dũng mãnh tu trì, chuyên tâm trí chí, phải hạ quyết tâm, hạ tử công phu, mới có thể qui về Nhất Tính.

Đinh Công đoàn luyện chính là công phu dũng mãnh tu trì. Từ bất Nhân trở thành Nhân, từ bất Nghĩa trở thành Nghĩa, từ bất Lễ trở thành Lễ, từ bất Trí trở thành Trí, từ bất Tín trở thành Tín. Nhân Nghĩa Lễ Trí đều trở về Tín. Tính Tình Tinh Thần hòa thành Nhất Khí. Tam Tính hòa hợp, Cương Nhu tương ứng, Tính Tình như Nhất, như vậy phu thê mới giao kết hợp hoan. Khi phu thê đã giao kết hợp hoan, thì càng lâu càng mạnh. Sức lửa không thiếu, và Nhất Khí Thành Công. Thế là tiến tới Thuần Dương, đến chỗ Vô Thanh, Vô Xú vậy. Vì thế viết: Hà Xa bất cảm tạm lưu đình, Vận nhập Côn Lôn phong đỉnh. Hà Xa là Bắc Phương Chính Khí, không phải là vận Thận Khí từ Vĩ Lư, qua Giáp Tích lên tới đỉnh đầu.

Đó chính là Nhất Khí thành công. Dùng nước giúp lửa, thủy hỏa phanh tiễn, không hề gián đoạn, y như nhức trong Hà Xa, vận lên vận xuống, vận chuyển ngày đêm không ngừng vậy. Côn Lôn là tổ sơn của muôn núi. Vận nhập Côn Lôn đỉnh là Tam Hoa qui Đỉnh, Ngũ Khí triều Nguyên, nhập vào Địa Vị «Chân Không Diệu Hữu», chỗ Bất Thức Bất Tri, luôn theo qui luật của Trời

******************* 

Bài 6

Thất phản [21]: Chu Sa [22] phản bản,

七 返 朱 砂 返 本

Cửu Hoàn [23]: Kim Dịch [24] hoàn chân.

九 還 金 液 還 真

Hưu tương Dần Tí số Khôn Thân,

休 將 寅 子 數 坤 申

Đãn yếu Ngũ Hành thành chuẩn.

但 要 五 行 成 準

*

Bản thị Thủy Ngân nhất vị,

本 是 水 銀 一 味

Chu lưu biến lịch chư Thần, [25]

周 流 遍 歷 諸 辰

Âm Dương số túc tự thông thần,

陰 陽 數 足 自 通 神

Xuất nhập khởi ly Huyền Tẫn (Nguyên Tẫn) [26]

出 入 豈 離 元 牝

Tạm dịch:

Thất phản; Chu Sa phản bản,

Cửu hoàn: Kim Dịch hoàn đơn.

Cần chi Dần Tí số Khôn Thân,

Cốt sao Ngũ Hành qui Nhất.

*

Vốn chỉ Thủy Ngân Nhất Vị

Chu lưu biến lịch khắp nơi.

Âm Dương số túc sẽ thông Thần

Xuất Nhập không rời Huyền Tẫn

Bài từ trên bàn về Ngũ Hành Toản Thốc (Ngũ Hành Hợp Nhất). Nếu biết vận hỏa đoàn luyện ắt sẽ thành công. Nhưng muốn đoàn luyện thì phải hiểu nghĩa lý của của Thất Phản, Cửu Hoàn.

Thất là Dương Số của Hỏa. Cửu là Dương Số của Kim. Tính của Linh Tri thời Nhu, trong có chứa Tà Hỏa. Tà Hỏa mà tiêu thì Chân Hỏa mới sinh. Như Linh Hống kết thành Châu Sa, sẽ không bao giờ còn bay đi mất được. Thế là Hỏa phản về Bổn vậy.

Tính của Chân Tri thời Cương, trong tàng Táo Kim. Táo Kim hóa mà Chân Kim thuần. Như trọc Kim hóa thành Dịch Chấp. Hống là thứ Kim chí tĩnh, chí minh. Thế là Kim hoàn kỳ Chân vậy.

Nghĩa của Thất Phản Cửu Hoàn trong Đơn Kinh. Bàng Môn Tả Đạo thì đếm từ Tí đến Khôn là Cửu Hoàn, từ Dần đến Khôn là Thất Phản. Như vậy, đâu có hiểu Thất Phản, Cửu Hoàn? Nếu không hiểu nghĩa Thất Phản Cửu Hoàn, thì là sao hiểu được Ngũ Hành Thành Chuẩn?

Hỏa phản Bản, tức là Hỏa Trung Xuất Mộc và có Thần Linh. Thần Linh tức là Linh Tri bất muội.

Kim hoàn Chân tức là Thủy Trung Sinh Kim và có Tinh Nhất.

Tinh Nhất là Chân Tri thường Tồn, Linh Tri bất muội. Chân Tri thường Tồn, thì Chân Tri là Linh Tri, Linh Tri tức là Chân Tri. Kim Mộc Thủy Hỏa, Tứ tượng Hoà hợp, qui về Trung Ương. Ngũ Hành Nhất Khí, Bất Thiên, Bất Ỷ, Hồn Nhiên Thiên Lý, thế là Ngũ Hành Thành Chuẩn.

Mà công phu Ngũ hành Thành Chuần là Thủy trung Kim, nhất vị Đại Dược vận dụng.

Thủy Ngân là Thủy trung Ngân chính là Thủy trung Kim. Đó chính là một điểm Chân Tình của Chân Tri. Trong Chân Tri có chứa Tiên Thiên chân nhất chi khí. Đó là Căn Cơ của Ngũ Hành, là Căn Bản của Tứ Tượng. Động thì sinh Dương, Tĩnh thì sinh Âm. Chu lưu qua các giờ của Tứ Tượng, Ngũ Hành. Đạo Phản Bản chính là lúc đáng Tiến Dương Hỏa để mà hái lấy Chân Tri, lúc đáng vận Âm thì tiến Âm Phù, để nuôi dưỡng cái Chân Tri đó.

Dương Hỏa, Âm Phù số túc, thì Ngũ Hành Hỗn Hóa, Lương Tri, Lương Năng tịch Nhiên bất động, Cảm Nhi Toại Thông, thì tự nhiên sẽ Thông Thần. Thần là Âm Dương Bất Trắc. Âm Dương Bất Trắc thì Thánh Thai ngưng kết. Hiệu là Cốc Thần. Cốc Thần Bất Tử là Thiên Địa căn. Đó là Huyền Tẫn chi Môn là Thiên Địa Căn. Âm Dương Số túc là Huyền Tẫn đã lập. Huyền Tẫn lập, thì Cốc Thần ra vào nơi Cửa Huyền Tẫn, và sẽ trường Sinh bất tử. Cho nên nói: Yêu đắc Cốc Thần trường bất tử, Tu bằng Huyền Tẫn lập căn cơ.

******************* 

Bài 7

Hùng [27] lý nội hàm Thư [28] chất,[29]

雄 里 內 含 雌 質

Phụ Âm khước bão [30] Dương Tinh. [31]

負 陰 卻 抱 陽 精

Lưỡng ban hòa hợp Dược phương thành,

兩 般 和 合 藥 方 成

Điểm hóa phách tiêm, hồn thắng. [32]

點 化 魄 纖 魂 勝

*

Tín đạo Kim Đơn nhất lạp,

信 道 金 丹 一 粒

Xà thôn lập biến thành Long.

蛇 吞 立 變 成 龍

Kê San diệc nãi [33] Loan Bằng,

雞 餐 亦 乃 鸞 鵬

Phi nhập Chân Dương [34] thanh cảnh.

飛 入 真 陽 清 境

Tạm dịch:

Trong Dương mà lại có Âm,

Trong Âm mà lại có Dương.

Âm Dương Hòa Hợp đơn sẽ thành,

Cái gì Chếch Lệch sẽ san bằng.

*

Đạo Kim Đơn chỉ duy một hạt,

Rắn nuốt dược sẽ thành Rồng.

Gà nuốt được sẽ biến thành Loan Bằng,

Bay thẳng về Chân Dương Thanh Cảnh.

Bài từ trên nói về Thất Phản Cửu Hoàn. Cần phải đủ số Âm Dương. Nhưng vận Âm vận Dương, thì phải biết Chân Âm, Chân Dương. Hùng lý nội hàm Thư Chất là ở nơi quẻ thì Ly Trung Hư, ở nơi người là Nhân Tâm tàng ẩn Linh Tri. Phụ Âm khước bão Dương Tinh là ở nơi quẻ thì là Khảm Trung Mãn, ở nơi người thì là Đạo Tâm đầy đủ Chân Tri.

Chân Tri Linh Tri, hai thứ Dược Vật đó, hòa hợp sẽ thành Đơn. Phách là Âm Trung Chi Dương, là Chân Tri chi Thần. Hồn là Dương Trung chi Âm. Là Linh Tri chi Thần.

Phách Tiêm là Dương Thiếu (Dương ít). Hồn thắng là Âm đa. Dương thiếu, Âm đa, là thiên lệch không đều nên Kim Đơn không thành. Tuy Chân Tri, Linh Tri tương hợp, nhưng Hồn Phách cũng đã qui về Trung Chính, hóa thành Chân Tính, Chân Tình. Âm Dương hỗn hợp, Thiên Lý chiêu chương (sáng tỏ), Nhân Dục tiêu diệt, Lương Tri, Lương Năng, tròn vành vạnh, sánh rờ rỡ, sạch lâng lâng, đỏ hây hây, thành một viên Kim Đơn, treo lơ lửng trong thái không, soi khắp Tam Thiên, Đại Thiên Thế Giới, tung hoành, thuận nghịch, không gì ngăn che.

Đơn này ai đã nuốt vào, lập tức thành tiên, như rắn nuốt được sẽ hóa thành rồng, như gà mà nuốt được, sẽ biến thành chim loan, chim bằng, sẽ lập tức bay về cảnh Chân Dương. Nhưng nói Rắn ăn, gà nuốt là nói theo ẩn dụ Đơn Pháp. Xà thuộc Hỏa, ở phía Nam là quẻ Ly, Long thuộc Mộc, ở phía Đông là quẻ Chấn, Kê tại Dậu, thuộc Kim, là Đoài, Loan Bằng gần nước. ở phía Bắc là Khảm. Xà thôn thành Long, là Hỏa Trung xuất Mộc. Ly san thành Loan Bằng là Thủy trung hữu Kim.

Hỏa trung Xuất Mộc, Thủy lý sinh Kim. Kim Mộc hợp nhất, Thủy Hỏa tương tế, nhất khí hỗn nhiên, hữu vô bất lập, vật ngã qui không, hình thần câu diệu, nhập ư thánh, không biết không hay nên gọi là Thần vậy.

Thoát ly thế giới phàm tục, nhập vào Thanh Dương chi cảnh, thế đâu phải là lời nói bậy?

******************* 

Bài 8

Thiên Địa [35] tài giao Bĩ Thái,

天 地 才 交 否 泰

Chiêu Hôn hảo thức Truân Mông.

朝 昏 好 識 屯 蒙

Phúc [36] lai, Thấu [37] Cốc , [38] Thủy triều tông,

輻 來 輳 轂 水 朝 宗

Diệu tại Sưu Thiêm Vận Dụng.

妙 在 抽 添 運 用

*

Đắc Nhất vạn ban giai tất,

得 一 萬 般 皆 畢

Thể phân Nam Bắc Tây Đông.

體 分 南 北 西 東

Tổn chi hựu Tổn thận tiền công,

損 之 又 損 慎 前 功

Mệnh bảo bất nghi khinh lộng.

命 寶 不 宜 輕 弄

Tạm dịch:

Hiểu lẽ Bĩ Thái, Truân Mông Trời Đất,

Hiểu rằng tai hoa qui về trục Xe

Và muôn nước đều thông ra biển

Thì sẽ biết được cái Vi Diệu của Sưu Thiêm.

*

Hiểu được Một là xong tất cả,

Hết phân Nam Bắc Tây Đông.

Khách khí cố lo trừ cho hết

Đừng đem Mệnh Bảo để rỡn chơi.

Đạo Kim Đơn là Đạo Tạo Hóa. Đạo Tạo Hóa là Đạo Nhất Âm, Nhất Dương. Trong một năm, tháng Dần thì Thiên Khí thượng thăng, Địa khí hạ giáng, gọi là Thái; nơi tháng Thân, thì Địa Khí thượng Thăng, Thiên Khí hạ giáng là Bĩ.

Trong một ngày, giờ Tí là đầu buổi sáng, trong giờ Tí thì Dương Khí nội động, Âm Khí xuất ngoại là Truân. Giờ Ngọ là đầu buổi chiều, trong giờ Ngọ thì Dương Khí ngoại chỉ, Âm khí nội sinh là Mông.

Bĩ Thái là Xuân Thu Âm Dương thăng giáng trong một Năm. Truân Mông là Chiêu Hôn, Âm Dương vãng lai.

Xem Trời Đất mới biết lẽ thông tắc Bĩ Thái, mới biết lẽ Tiêu Tức của (Đày Vơi) Chiêu Truân, Mộ Mông Sáng Truân, Chiều Mông) trong một ngày.

Vả Âm Dương Tiêu tức trong một ngày thì cũng như Âm Dương Tiêu Tức trong một năm. Nhưng Âm Dương trong một năm, thì cũng như Âm Dương trong một ngày. Đôi bên đều là Một Khí.

Người tu Đạo biết vận dụng lai vãng, biết bắt chước thời tiết Bĩ Thái, biết theo lẽ Chiêu Hôn Truân Mông, gặp thời Dương thì tiến Dương Hỏa. Gặp thời Âm thì vận Âm Phù. Dương Cương Âm Nhu không sai thời tiết, cứ theo đúng nghĩa lý mà sinh hóa. Toản Thốc Ngũ Hành, hòa hợp Tứ Tượng, Như 30 tai hoa quay về trục xe và làm xe chạy, như trăm nghìn nhánh sông đều đổ xuống biển, một khí Hồn Nhiên. Cái vi diệu của Kim Đơn ngưng kết chính là nhờ biết Sưu Thiêm vận dụng vậy.

Sưu là vứt bỏ hết cái Giả Âm giả Dương. Thiêm là Thêm được cái gì là Chân Âm, Chân Dương. Giả Âm Khứ thì Chân Âm Hiện, Giả Dương Tiêu thì Chân Dương Sinh. Chân Âm Chân Dương qui ư Trung Chính. Hai bên hợp nhất, Chân Tri, Linh Tri, Tính Tình tương đầu, thấy lại được Lương Tri, Lương Năng, Bản Lai Diện Mục của Mình. Công trình Sưu Thiêm thật là tuyệt vời vậy.

Đại để tu Đơn là biết Chân Âm, Chân Dương, và Tiên Thiên Chân Nhất chi khí. Khí đó có từ khi Hồng Mông vừa chia. Âm Dương vừa phân. Khi chưa phát thì là Chân Không, khi đã Phát ra thì là Diệu Hữu. Thủ Tượng thì là Thủy Trung Kim, thủ Thể thì là Bỉnh Di chi Thiên Lương, thủ Dụng thì là Tinh Nhất chi Đạo Tâm.

Đơn Đạo chỉ thủ Đạo Tâm nhất vị Đại Dược, Cái Đạo Tâm ấy tuy là Nhất vị, nhưng thống suất Khí Ngũ Hành. Vì Đạo Tâm chính là Chân Nhất chi Thủy hóa ra.

Nhất là số đầu các con số, trong Nhất đã có Ngũ. Ngũ quay về Một. Khi mọi sự đã qui về Một, thì không còn thể gọi là Đạo Tâm nữa, mà chỉ là Hồn Nhiên Thiên Lý mà thôi.

Cho nên Nho Gia gọi Hồn Nhiên Thiên Lý là Thái Cực, Đạo Gia gọi Hồn Nhiên Thiên Lý là Kim Đơn, Thích thị gọi Hồn Nhiên Thiên Lý là Viên Giác.

Sách xưa nói: Đắc kỳ Nhất, vạn sự tất. Tức là ý này.

Được Nhất rồi, thì là Mệnh bảo. Nhất đã tới tay, thì không còn phân Đông Tây Nam Bắc.

Phải dùng phép Toản Thốc (Hợp Nhất), và chỉ dùng Đạo Tâm đề phòng Nhân Tâm. Tổn Nhi Hựu Tổn, là bao nhiêu Khách Khí của Nhân Tâm, đều trừ khử hết, chỉ còn thuần có Nhu Thuận chi Linh Tri, thế là Nhân Tâm cũng biến thành Đạo Tâm rồi vậy. Vả trong Nhân Tâm có Thức Thần cư ngụ. Thức Thần có Lịch Kiếp Căn Trần và hiện thế tích tụ chi Khí, và nhất thân Khí Chất chi tà. Nếu tất cả những họa căn đó, mà không tẩy sạch hết, nếu còn chút chi vương vấn, nhất thời lại phát hiện ra, thì cái Mệnh bảo hữu lậu trước kia có được bao nhiêu công phu thì cũng bị phế bỏ hết. Vì thế cho nên nói:Thận Tiền Công, và Mệnh Bảo bất nghi khinh lộng.

Cổ Tiên xưa nói: Nhất hào Dương Khí bất tận bất tử, Nhất hào Âm Khí bất tận bất tiên.

Cho nên khi Đơn đã thành rồi, thì phải lo vứt bỏ Cái Chủng Tử Luân Hồi từ muôn kiếp đó đi ngay, thì cái Mệnh Bảo mới chính thực là của ta, và không hề hư hoại được.

******************* 

Bài 9

Đông Chí nhất Dương lai phục,

冬 至 一 陽 來 復

Tam Tuần tăng nhất Dương hào.

三 旬 增 一 陽 爻

Nguyệt Trung Phục Quái Sóc Thần triều,

月 中 復 卦 朔 晨 潮

Vọng bãi Kiền chung Cấu triệu.

望 罷 乾 終 姤 兆

*

Nhật hựu biệt vi Hàn Thử,

日 又 別 為 寒 暑

Dương sinh Phục khởi trung tiêu.

陽 生 復 起 中 宵

Ngọ thời Cấu tượng nhất Âm triêu,

午 時 姤 象 一 陰 朝

Luyện dược tu tri hôn hiểu.

煉 藥 須 知 昏 曉

Tạm dịch:

Đông Chí Nhất Dương lai phục,

Mỗi tháng tăng một Dương Hào.

Mỗi tháng quẻ Phục sinh sáng ngày 30

Ngày 15 hết Kiền rồi sang Cấu,

*

Mỗi ngày phải phân Nóng Lạnh

Phục Dương sinh lúc nửa đêm

Quẻ Cấu sinh ra khi giờ Ngọ

Luyện thuốc phải tường Sáng Tối.

Bài từ trên bàn về Sưu Thiêm công phu, cốt dạy dân bắt chước Trời mà hành sự. Sáng tối trong Trời Đất là tạo hóa. Sớm Tối trong một năm. Tháng 11 là Đông Chí Nhất Dương sinh: cứ mỗi ba mươi ngày là tăng 1 Dương Hào. Như tháng 11 Tí, thì Một Dương sinh là Phục. Tháng 12 Sửu, nhị Dương sinh là Lâm, thánh Giêng Dần tam Dương sinh là Thái, tháng 2 Mão, tứ Dương sinh là Đại Tráng, tháng 3 Thìn, ngũ Dương sinh là Quải, tháng Tị, lục Dương sinh là Kiền. Đó là 6 quẻ Dương quải.

Đến tháng 5 là Ngọ, nhất Âm sinh là Cấu, mỗi tháng (3 tuần) 30 ngày tăng 1 Âm hào.

Tháng 6 là Mùi tăng 2 Âm là Độn, tháng 7 Thân tăng 3 Âm là Bĩ.

Tháng 7 Dậu tăng 4 Âm là Quan, tháng Chín là Tuất 5 Âm sinh là Bác.

Tháng 10 là Hợi 6 Âm sinh là Khôn. Đó là 6 quẻ Âm Quải.

6 tháng Dương là Buổi Sáng. 6 tháng Âm là Buổi Chiều. Thế là Sáng Tối trong một năm vậy.

Trong mỗi một tháng, giữa ngày 30 và mồng Một, là Mặt Trăng Mặt Trời giao hội, là lúc mặt trăng mượn ánh sáng của mặt Trời.

Mồng ba là bắt đầu có Ánh Sáng, và Thủy Triều ứng theo mà có, thành quẻ Phục. Mỗi hai ngày rưỡi, tăng một Dương Hào. Tới ngày 15 là ngày Nhật Nguyệt Tương Vọng. Ánh sáng đầy đủ nên gọi là Kiền.

Từ mồng Một đến 15, là sáu quẻ Dương (Phục, Lâm, Thái, Đại Tráng,Quải, Kiền). Hết Rằm là Kiền hết (Vọng bãi, Kiền chung).

Từ 16 đến 18, Một Âm Sinh, Dương Quang đã giảm, quẻ Cấu bắt đầu. Mỗi 2 ngày rưỡi, tăng một Âm hào, đến ngày 30 (Hối), thì Dương Quang tận tiêu. Chỉ còn một vầng đen là quẻ Khôn. Từ 16 đến 30 là 3 quẻ Âm (Cấu, Độn, Bỉ, Quan, Bác, Khôn). Hai ngày rưỡi là một Hầu. 12 Hầu gồm đủ Thề quẻ Âm Dương, thế là Sáng Chiều của một tháng.

Trong một ngày lại có Nóng Lạnh. Cứ mỗi đêm vào giờ Tí, thì Nhất Dương sinh là quẻ Phục, Mỗi thời tăng một Dương hào. Đến giờ Tị thì Lục Dương Sinh là Kiền. Đến Ngọ thì Nhất Âm sinh là Cấu. Mỗi thời tăng một Âm Hào, đến giờ Hợi thì Sáu Âm sinh là Khôn. 12 giờ hành 12 quẻ Lục Dương Lục Âm. Thế là Sáng Chiều của một ngày.

Thánh Nhân xưa đem một năm Âm Dương, sáng chiều vào trong một tháng; đem một tháng Âm Dương sáng chiều vào trong một ngày; đem Âm Dương sáng chiều của một ngày vào trong một giờ. Một giờ có tám khắc. Một khắc có 15 phân. Tám Khắc là 120 phân.

4 khắc trên có 60 phân là Lục Dương.

4 khắc dưới có 60 phân là Lục Âm.

Lại đem Âm Dương Hôn Hiểu của mỗi giờ đem vào trong một khắc.

Mỗi khắc là 15 phân. Bảy phân rưỡi trên là Dương, Bảy phân rưỡi dưới là Âm.

Trong một phiến khắc thái thủ Đại Dược, đem về Tạo Hóa Đỉnh Lô, vận Dương Hỏa Âm Phù đoàn luyện thành Đơn. Cho nên nói: Bất khắc thời trung phân Tí Ngọ, Vô Hào Quải nội biệt Kiền Khôn.

Chỉ cần biết thế nào là Sáng Tối của Âm Sinh Dương Sinh. Hiểu Sáng Tối, thì một ngày, một tháng, một năm của Tạo Hóa sẽ nằm trong một giờ, một khắc.

Những kẻ ngu si trong đời hoặc lo tọa công vào Tí Ngọ, hoặc lo hành Khí vào hai ngày Sóc Vọng, hoặc lo tu dưỡng vào các ngày Đông Chí Hạ Chí, họ có hiểu thế nào là Sáng Chiều đâu?

******************* 

Bài 10

Bất biện Ngũ Hành, Tứ Tượng,

不 辨 五 行 四 象

Na phân Chu Hống Diên Ngân.

那 分 朱 汞 鉛 銀

Tu Đơn hỏa hậu vị tằng văn,

修 丹 火 候 未 曾 聞

Tảo tiện xưng hô cư ẩn.

早 便 稱 呼 居 隱

*

Bất khẳng tự tư kỷ thác,

不 肯 自 思 己 錯

Cánh tương thác lộ giáo nhân.

更 將 錯 路 教 人

Ngộ tha vĩnh kiếp tại mê tân,

誤 他 永 劫 在 迷 津

Tự nhẫm khi tâm an nhẫn.

似 恁 欺 心 安 忍

Tạm dịch:

Không phân Ngũ Hành Tứ Tượng,

Thì sao hiểu Chu Hống, với Duyên Ngân,

Chưa biết gì về Hỏa Hậu,

Mà dám xưng Mình là Cư Ẩn.

*

Không biết mình đã sai,

Còn đem cái sai đó dạy cho người

Dẫn người đi vào Bến Mê,

Mà không biết là đã lừa người,

Sao nhẫn Tâm thế được?

Bài Từ trên dạy muốn luyện dược, phải biết thế nào là Âm Dương, Hôn Hiểu, bài từ này dạy thêm rằng: người không biết Âm Dương Hôn Hiểu mà sao dạy đời được Đạo Thần Tiên. Phải biết Thành Kỷ rồi mới Thành Vật sau, tu Đạo trước rồi mới tu Đức sau.

Những kẻ u mê trong trần thế, không biết thực tế của Tứ Tượng Ngũ Hành, không biết Ngụ Ngôn về Chu Sa, Duyên Ngân, chưa hiểu Dược Vật, chưa rõ Hỏa Hầu, chỉ học được Bàng Môn Tiểu Pháp, mà đã tự phụ cho rằng Mình đã nắm được Đạo, xưng mình là Cư Ẩn. Không nhận là mình đã sai lầm, mà còn đem cái sai lầm đó dạy đời, thì có khác nào một người mù hướng dẫn một bọn mù, dẫn nhầm người vào bến Mê Tân, muôn đời không sao thoát khỏi được. Y như một người đem cái Khi Tâm, Nhẫn Tâm của Mình, nhập và Vô Gián Địa Ngục, không có ngày ra ra khỏi, như vậy mà cầu Thành Đạo làm sao?


******************* 

Bài 11

Đức hạnh tu du bát bách,

德 行 修 逾 八 百

Âm công tích mãn tam thiên.

陰 功 積 滿 三 千

Quân tề vật ngã, dữ thân oan,

均 齊 物 我 與 親 冤

Thủy hợp thần tiên bản nguyện.

始 合 神 仙 本 願

*

Hổ hủy đao binh bất thương,

虎 兕 刀 兵 不 傷

Vô thường hỏa trạch nan khiên.

無 常 火 宅 難 牽

Bảo phù giáng hậu khứ triêu thiên,

寶 符 降 後 去 朝 天

Ổn giá loan xa phượng liễn.

穩 駕 鸞 車 鳳 輦

Tạm dịch:

Đức hạnh phải dư bát bách,

Âm công phài quá tam thiên

Người, ta là một, không có bạn thù,

Như vậy mới dược như nguyền

*

Tê hổ, đao thương không phạm,

Hóa trạch vô thường không thể đốt tan.

Bửu phù ban xuống gọi triêu thiên

Ta sẽ về bằng loan xa, phượng liễn.

Bài từ trên nói về bàng môn, tả đạo vì không hiểu Đạo nên làm tổn thương Đức, không thể tu đức. Bài từ này nói sau khi tu Đạo phải tu đức. Tu Đạo là tu cho mình, tu đức là tu cho người. Tu đạo thì có cùng, tu đức thì vô cùng. Cho nên thần tiên, sau khi thành đạo, thì ba nghìn công đức đày đủ, và 800 hạnh toàn, Mình Người đều quên, không phân thân thù, lượng cả như Trời Đất, bao la vạn vật, gồm thâu Đạo Đức, như vậy mới được như nguyện.

Khi đạt tới được địa vị này, thì trong ngoài đều không, không còn phân Hữu, Vô, hình thần câu diệu. Hổ, Tê không hại được, đao binh không hề hấn được, lò lửa vô thường không thiêu đốt được. Một khi Trời giáng bảo phù gọi về, sẽ cưỡi xe loan phượng về Trời. Đại trượng phu công thành danh mãn, há không sảng khoái sao?

******************* 

Bài 12

Ngưu Nữ tình Duyên Đạo hợp,

牛 女 情 緣 道 合

Qui Xà dĩ bỉnh thiên nhiên.

龜 蛇 以 秉 天 然

Thiềm Ô ngộ Sóc hợp Thiền Quyên,

蟾 烏 遇 朔 合 嬋 娟

Nhị Khí tương tư vận chuyển.

二 氣 相 資 運 轉

Bản thị Kiền Khôn diệu dụng,

本 是 乾 坤 妙 用

Thùy năng vi thử chân thuyên.

誰 能 違 此 真 詮

Âm Dương bĩ cách khước thành khiên,

陰 陽 否 隔 卻 成 愆

Trẩm đắc thiên trường địa viễn.

怎 得 天 長 地 遠

Tạm dịch:

Chức Nữ, Ngưu Lang Duyên hội hợp.

Qui Xà tương hợp cũng tự nhiên

Kim Ô Ngọc Thỏ gặp nhau ngày Sóc

Đều là Âm Dương tương luyến

Đó là Diệu Dụng của Kiền Khôn

Ai mà biết nổi Chân Lý đó?

Âm Dương gàng quải se vô Duyên

Nói chi chuyện Thiên Trường Địa Cửu?

11 bài từ trên đây, đều nói về Đạo luyện Kim Đơn, đều là phối hợp Chân Âm, Chân Dương đồng loại chi dược, có vậy mới thành Đơn, nếu có ai nghi thế là Cưỡng Tác mà thành, thực ra không phải Cưỡng Tác, nhưng mà là vận dụng tự nhiên. Cho nên bài từ này tổng kết ý kinh văn trên, để học giả cùng cứu được Thật lý.

 Ví như hai sao Ngưu, Nữ gặp nhau mồng Bảy tháng Bảy, như Qui Xà giao hợp nhau theo giống loài, Mặt Trăng Mặt Trời giao nhau ngày Hối Sóc (30, Mồng 1), đều là Âm Dương nhị khí, một Cảm, một Ứng, tự nhiên giao hợp, thế là đúng cái diệu dụng của Đất Trời. Đó là Đạo Một Âm, Một Dương, Âm Dương tương tư, nhất khí lưu hành. Âm rồi Dương, Dương rồi Âm, Âm Dương vãng lai, nên bốn mùa xoay vần và Vạn Vật sinh. Cái Sinh Cơ đó không hề ngừng, cho nên xưa nay mới tồn tại được.

Người tu đạo nếu không biết lý lẽ này, mà bỏ đi lẽ Âm Dương tạo hóa, lại chước không chấp tướng, cưỡng tác, cưỡng vi, làm cho Âm Dương chia phôi, thì chẳng những không giúp gì được cho Tính Mệnh, mà còn làm hại Tính Mệnh, mang lỗi không thể tha. Như vậy mà còn muốn được thiên trường địa cửu cùng trời đất, thành tiên nhân bất tử thì làm sao được? Phi lý thay!

Vả Thiên trường, Địa cửu chi đạo, là đạo Chân Âm Chân Dương phối hợp. Chân Âm, chân Dương trong đó có sinh cơ, thánh thai tự nhiên ngưng kết. Từ Vô tới Hữu, từ Hữu tới Vô, thoát Ảo thân, mà xuất hiện Chân Thân, có thể cùng Thiên Địa đồng Trường cửu. Muốn được Trường Cửu như Trời Đất mà bỏ Chân Âm, Chân Dương thì không còn phương pháp nào khác.


******************* 


Thêm một bài từ Tây Giang Nguyệt nữa để tượng trưng tháng Nhuận.

Bài từ này cùng với 5 bài Ngũ Ngôn Tứ tuyệt nữa, cứ theo như Tựa Trước của Tiên Ông, thì không có ghi trong Chính Tập, mà thuộc vào Ngoại Tập. Xem xét ý bài từ thì là bàn về Tu Mệnh trước, tu Tính sau. Tiết Đạo Trần có viết ba bài Chú. Nhân vì Bàn về Tu Mệnh, nên đề vào Chính Tập. Nay tôi cũng theo như vậy.


Đơn thị sắc thân chí bảo,

丹 是 色 身 至 寶

Luyện thành biến hóa vô cùng.

煉 成 變 化 無 窮

Cánh năng Tính thượng cứu Chân Tông,

更 能 性 上 究 真 宗

Quyết liễu vô sinh diệu dụng.

決 了 無 生 妙 用

*

Bất đãi tha thân hậu thế,

不 待 他 身 後 世

Nhỡn tiền hoạch Phật thần thông.

眼 前 獲 佛 神 通

Tự tòng Long Nữ trước tư công,

自 從 龍 女 著 斯 功

Nhĩ hậu thùy năng kế chủng.

爾 後 誰 能 繼 踵

Tạm dịch:

Đơn là vật Chí Bảo của Sắc Thân

Luyện thành biến hóa vô cùng

Tìm hiểu Chân Tông của Tính

Thì nó là Diệu Hữu của Vô Sinh

*

Không cần đợi tới lai sinh,

Cũng đã có thần Thông của Phật.

Nương theo Công Đức của Long Nữ,

Thì còn ai theo nổi gót Ông?

Duyên Đốc Tử nói: Nhất Điểm Dương Tinh, Bí tại Hình Sơn. Không ở Tâm Thận mà ở nơi Huyền Quan Nhất Khiếu. Nhất Điểm Dương Tinh, chánh là Đơn vậy. Bí tại Hình Sơn (Giấu tại trong đầu), là vật chí quý của Sắc Thân vậy. Đơn không là chi khác chính là Tiên Thiên Nhất Điểm chí Dương chi Tinh, còn gọi là Tiên Thiên Chân Nhất chi Khí, hay Hạo Nhiên Chính Khí. Khi ẩn thì là Chân Không, khi phát huy ra thì là Diệu Hữu. Bản thể nó là Thiên Lương, Công Dụng nó là Đạo Tâm.

Đó là cái gì Chí Bảo trong Sắc Thân con người. Nó không phải là vật sở hữu của Tâm Thận, mà tàng ẩn trong Huyền Quan Khiếu. Khiếu này không chốn không nơi, không hình không tượng. Cho nên Đơn này cũng không chốn không nơi, không hình không tượng. Tùy ý động tĩnh, Sắc Không không cầm giữ được. Hoạt hoạt, bát bát, như vận hỏa hầu thành vật kiên thật, thường ứng, thường tĩnh, thường tĩnh thường ứng, biến hóa vô cùng, thần diệu bất trắc.

Dù Thiên Địa Thần minh cũng không có được nó. Thế mà nó ở ngay trong Sắc Thân con người, lại có thể điểm hóa được Sắc Thân, cho nên gọi là Pháp Thân. Cho nên cổ tiên xưa có nói: Tạo Hóa của Mệnh có dính líu đến Thân con người. Dính líu đến thân con người là dính líu tới Pháp Thân. Pháp thân thành tựu, Thánh Thai hoàn toàn, Mệnh cơ vững chãi, hết còn Hữu Vi, Vô Vi bừng sáng. Có thể Tu Tính vậy. Chân Tông của Tính là cái diệu dụng của Vô Sinh.

Tu Mệnh cốt là được trường sinh. Tu Tính là để Vô Sinh. Vô Sinh thời Vô Tử. Vô Sinh, Vô Tử, đồng thể với Thái Hư, sẽ được Hình Thần Câu Diệu, thoát khỏi Luân Hồi, siêu xuất ngoài vòng Trời Đất, không đợi tới lai sinh, ngay bây giờ có được Thần Thông của Phật. Vì Đạo Vô Sinh là Đốn Ngộ Viên Thông, vạn hữu giai không, lên ngay Bờ Bên Kia.

Xưa trong Hội Linh Sơn, đức Phật thuyết pháp, có nàng Long Nữ vừa 7 tuổi, từ đất vọt lên, hiến cho đức Phật một bảo châu và lập tức thành Phật. Tiên Ông đưa ra công án Long Nữ hiến châu, để chứng minh tu trì Tính Chân Không.

Tu trì Tính Chân Không tức là Long Nữ hiến bảo châu, là Hiểu được Chân Không, bất sinh bất diệt, tức là được thần thông của Phật.

Nhưng nếu không tu Mệnh Lý, thì Tính Lý khó mà thực hiện. Chung qui là nếu đốn ngộ viên thông, biết dưỡng Chân Tính, mà vẫn còn ra vào trong Hậu Thiên, mà chưa được Đại Hỏa Đoàn Luyện, nếu còn một chút Thẩm Lậu nào, thì vẫn còn trong nạn Phao Thân nhập thân. Cho nên phải tu Mệnh trước và Tu Tính sau.

Phải đoàn luyện trong lò lửa lớn, là tẩy sạch bợn nhơ vật chất, từ đó hành Vô Vi chi Đạo đề Tu Tính, dần dà sẽ Đốn Ngộ và sẽ đi thẳng lên đến chỗ Thượng Thừa Diệu Giác, thì làm sao còn Phao Thân Nhập Thân được nữa. Cho nên nói: Bất đãi tha thân hậu thế, nhãn tiền hoạch Phật thần thông. Mới hay Kim Đơn Đại Đạo, chưa Tu Tính nhưng tu mệnh trước.

******************* 

Năm bài thơ Thất Ngôn Tuyệt Cú để tượng Ngũ Hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.


Bài 1


Nhiêu quân liễu ngộ Chân Như Tính,

饒 君 了 悟 真 如 性

Vị miễn phao thân khước nhập thân.

未 免 拋 身 卻 入 身

Hà tự cánh kiêm tu Đại Dược,

何 似 更 兼 修 大 藥

Đốn siêu vô lậu tác Chân Nhân.

頓 超 漏 作 真 人

Tạm dịch:

Dù Anh đã ngộ Chân Như Tính,

Cũng chưa thoát được phao thân với Nhập thân.

Sao không Kiêm Tu đại dược,

Siêu trên vô lậu, thành Chân Nhân?

Tính của Chân Như, là Thiên Chân tự như, không hề có miễn cưỡng, là Tính phi sắc, phi không, nên gọi là không hay, không biết, thuận theo phép tắc Trời. Muốn tu theo Tính này, phải liễu ngộ Tính đó. Khi đã ngộ Tính đó rồi, phải đem Tính đó luyện thành một vật Kim Cương bất hoại, thì mới là hay. Nếu đã ngộ rồi mà không biết luyện, Mệnh do ta mà do Trời, khi đại hạn đến, mà không có gì để nắm giữ, thì phao thân, nhập thân, làm sao mà tránh được.

Sau khi đã đốn ngộ, vẫn không phế bỏ tiệm tu, dùng Dương Hỏa Âm Phù phanh luyện đại dược, điểm hóa quần Âm, thoát vòng vật chất. Chân Thân xuất hiện, như vậy vào nước không chết đuối, vào lửa không cháy, tê hổ không gây thương tích, đao binh không xâm phạm, thế là thành Vô Lậu Chân Nhân rồi vậy. Sau khi Lục Tổ được Ngũ Tổ truyền thụ, ẩn giữa bọn thợ săn, hòa mình với họ mà thành chính quả. Tử Hiền được đốn ngộ viên thông, biết mình không phải tự mình hướng thượng, mà phải nhờ Hạnh Lâm truyền thụ, nên mới được đại thành. Đó đều là cách tu Đại Dược vậy. Nếu quả thực đã liễu ngộ Chân Như thì đã thành Đạo.

Khi Lục Tổ đã nhận thấy: Bản lai vô nhất vật, thì Ngũ Tổ đã để một nửa đêm để dạy ngài cái gì. Tử Hiền đã đốn ngộ viên thông, thì tại sao còn cầu Hạnh Nhân điều gì? Mới hay Đốn Ngộ Tiệm Tu, hai điều không thể thiếu một. Hoặc đốn ngộ trước rồi tiệm tu sau. Hoặc tiệm tu trước rồi đốn ngộ sau, Tính Mệnh phải song tu, công phu phải có 2 giai đoạn. Bài Từ này dạy đi từ Tính đến Mệnh, từ Đốn đến Tiệm vậy.

******************* 

Bài 2

Đầu thai đoạt xá cập di cư,

投 胎 奪 舍 及 移 居

Cựu trú danh vi tứ quả đồ,

舊 住 名 為 四 果 徒

Nhược hội hàng long tịnh phục hổ,

若 會 降 龍 並 伏 虎

Chân kim khởi ốc kỷ thời khô?

真 金 起 屋 幾 時 枯

Tạm dịch:

Những chuyện Đoạt Xá với Di Cư,

Đầu Thai, Cựu Chú, Tứ Quả Đồ.

Sao bằng Hàng Long cùng Phục Hổ,

Nhà bỗng sinh vàng chẳng hề khô.

Đầu thai, là xem biết ai thuộc gia đình giàu có, thì sẽ nhập vào người đàn bà khi họ sinh nở.

Đoạt xá là khi người đàn bà sinh nở thì đã có một âm hồn chờ đầu thai, nay không đợi nó nhập vào, mà mình nhập vào trước, chiếm chỗ của người vậy.

Di cư là thân thể suy bại nay chọn một thân thể cường tráng mà nhập vào.

Cựu trú là có người khỏe mạnh vừa bạo bệnh chết, nên mượn xác mà nhập, thế là mượn nơi cư trú đã sẵn có.

Đầu thai, Đoạt xá là 2 chuyện đại đồng tiểu dị. Di cư, cựu trú cũng thế.

Bốn chuyện này đều là chuyện Âm Thần xuất nhập. Nhà Phật gọi đó là Tứ Quả Đồ, hay là Ngoại Đạo, do hàng Nhị Thừa mà ra, chứ không phải là Phật Pháp thượng thừa Ngộ Chân Như. Khác với thường nhân là ở chỗ đến đi phân minh.

Còn chuyện Kim Đơn Đại Đạo hàng Đông Gia Chân Tính chi Long, phục Tây gia Chân Tình chi Hổ, dĩ Tình qui Tính, dĩ Tính dưỡng Tình, Tính Tình tương hòa, Long Hổ tương hội, sinh ra Pháp Thân một trượng sáu, y như có hoàng kim trong nhà, cùng với Trời Đất trường cữu, đó là vật không khô héo, cần gì phải rời cái này chuyển cái kia.

******************* 

Bài 3

Giám hình bế tức tư thần pháp,

鑒 形 閉 息 思 神 法

Sơ học gian nan hậu thản đồ.

初 學 艱 難 後 坦 途

Điều hốt tổng năng du Vạn Quốc,

倏 忽 總 能 遊 萬 國

Nại hà ốc cựu khước di cư?

奈 何 屋 舊 卻 移 居

Tạm dịch:

Treo gương nhịn thở tư Thần Pháp,

Mới học gian nan, sau dễ dàng

Âm Thần xuất nhập chơi muôn nước,

Cần chi mượn xác với di cư?

Giám Hình là treo gương trên tường, giữ thần bên trong, lâu ngày Âm Thần sẽ xuất ngoại.

Bế Tức là không thở ra mới đầu vài lần, sau thì 10 lần, 100 lần. Dần dần tới mãi mãi không thở ra, Khí hành bên trong.

Tư Thần là Mặc Triều Thượng Đế, hay cưỡi mây hiển thánh. hay Tư Thần từ Thóp mà ra, hoặc tự Minh Đường (giữa 2 làn mi) mà ra. Những chuyện như vậy có rất nhiều. Mới học thì khó, sau đường đi sẽ bằng phẳng. Sau nhiều năm tháng có thể xuất Âm Thần đi chơi. Đó mới là cô âm mà thôi. Khi Khí Huyết đã suy bại, bỏ xác này nhập xác kia, thì nào có ích gì cho Tính Mệnh?

******************* 

Bài 4

Thích thị giáo nhân tu Cực Lạc,

釋 氏 教 人 修 極 樂

Chỉ Duyên Cực Lạc thị Kim Phương.

只 緣 極 樂 是 金 方

Đại đô sắc tướng duy tư bảo,

大 都 色 相 惟 茲 寶

Dư nhị phi chân mạn độ lường.

餘 二 非 真 謾 度 量

Tạm dịch:

Phật dạy con người tu Cực Lạc

Cực Lạc chính là luyện Kim Đơn

Thân ta duy nó là quí nhất,

Ngoài đó không chi để luận bàn.

Cực Lạc ở phương Tây. Tây cũng là Kim Phương. Ở nơi con người là Cương Kiện Chân Tri chi tình. Tình này kiên trinh, tinh túy, không chi dời đổi được. Như vàng ròng kiên cố, không bao giờ bị hủy hoại.

Tu Cực Lạc tức là Tu Cái Chân Tri chi Chân Kim vậy. Chân Kim mà đoàn luyện xong, có cương có nhu, bao nhiêu cặn bã sẽ tiêu sạch. Nó vốn quang minh, và là vật chí bảo. Xưa Phật Nhiên Đăng tu theo nó, nên đã thành đựơc Linh Lung Bảo Tháp. Phật Thích Ca tu theo nó, nên đã thành Trựơng Lục Kim Thân.

Đại khái rằng trong Sắc Thân con người, đều tu theo Cương Kiện Chân Như chi tình và coi nó là vật Chí Bảo. Ngoài nó ra, thì không còn gì là đúng là hay nữa, mà là cái gì sai sót.

******************* 

Bài 5

Tục ngữ thường ngôn hợp thánh đạo,

俗 語 常 言 合 聖 道

Nghi hướng kỳ trung tế tầm thảo.

宜 向 其 中 細 尋 討

Nhược tương nhật dụng điên đảo cầu.

若 將 日 用 顛 倒 求

Đại địa trần sa tận thành bảo.

大 地 塵 沙 盡 成 寶

Tạm dịch:

Tục ngữ xưa nay hợp thánh đạo,

Cứ trong tục ngữ mà suy khảo,

Trong điều nhật dụng biết suy cầu

Suy cho lộn lạo tường tận hết,

Sẽ thấy trần gian toàn bảo châu.

Đạo chẳng xa người. Người ta lập Đạo lại muốn xa người. Đạo Tính Mệnh là Đạo Chân Thường. Đạo Chân Thường là thứ đạo ta dùng hằng ngày. Tuy mọi người dùng nó mà không hay biết.

Muốn tu Tính Mệnh, thì phải biết suy cho kỳ cùng lý Đạo Chân Thường. Nếu quả thật Tế Tâm Cùng Lý, thì chẳng cần đọc thiên kinh, vạn quyển, cứ xem trong thường ngôn, tục ngữ, cũng hiểu được Thiên cơ.

Gọi người tốt là Lão Thật Nhân, là Chính Kinh Nhân, có lương tâm, có Thiên Lý, có thể diện, biết dừng lại, khi đủ dùng, biết tiến thoái, biết trông trước sau, tứ thông bát đạt, chân đi đúng đường.

Gọi Ngạt nhân là Bất thị Nhân, kẻ không có lương tâm, không có thiên lý, chỉ biết tổn người, ích mình, man tâm muội kỷ, thương thiên, hại lý, lấy khổ làm sướng, coi giả làm chân, mất ba, bỏ bốn, theo Đông bỏ Tây, không biết sống chết, không biết hay dở, chỉ biết một mà chẳng biết hai, chỉ biết có mình mà không biết có người.

Những lời nói đó, phát ra tự vô ý, mà suy ra thì rất có ý vị. Biết đâu chẳng nêu ra được từ trong những tục ngôn cổ ngữ đó một hai điều đáng nghiên cứu, thế là trong thực dụng thường hành xứ, biết đi ngược đường mà tìm cầu, thì tất cả thế gian này đều là châu bảo, đâu đâu cũng là Đạo, dù trái dù phải cũng không sai trái.

Học giả trong thế gian đều nói Đạo không thể nói được, nếu không có thật lạc công phu, không cùng cứu được Tính Mệnh, lại nếu không biết đê tâm, hạ khí, cầu học với sư hữu để biết thêm điều mới, thì không thể nhận chân được điều hay. Từ không có vật chi, một mình tay trắng đi tìm cái quí. Có thái độ như vậy, dù là kẻ xuất gia, đi khắp chân trời cũng không ích lợi gì.

Bài này ý nói Đạo ở khắp nơi, đâu đâu cũng có (tại tại xứ xứ đô hữu), nên nó cũng biểu hiện trong tục ngữ thường ngày. Vì thế trong bài thơ số bảy, quyển Trung có nói: Thử ban chí bảo gia gia hữu, Tự thị Ngu Nhân thức bất toàn (Xem sách này, tr. 42), nên nếu ta biết Dụng Tâm Thể Hội, biết nghịch cầu kỳ ý, thì ở đâu cũng thu hoạch được ích lợi.

Người tu đạo trọng lẽ Nghịch Hành. Biết rằng trong ta có Đạo, có Trời. Biết rằng cốt lõi, căn nguyên chúng ta vốn là Đạo là Trời, thì chúng ta sẽ thấy chúng ta luôn sống trong Cực Lạc.

Xem bài Bốn bên trên.


******************* 

CHÚ THÍCH

[1] Chân Nhân = Kim Đơn.

[2] Cái gì thuộc Hậu Thiên không thể dùng.

[3] Cái gì thuộc Tiên Thiên mới đáng dùng.

[4] Nội dược = luyện khí hóa thần chi cơ chất. Gió là Kim Dịch.

[5] Ngoại dược= Luyện tinh hóa khí chi cơ chất.

[6] Ngoại lô = Nê Hoàn.

[7] Chân Chủng = Nội dược.

[8] Chân Tính, Linh Tri, Nhân Tâm.

[9] Chân Tình, Chân Tri, Đạo Tâm.

[10] Nhị Bát = Âm số.

[11] Xá Nữ = Chân Âm.

[12] Tam Cửu = Dương số.

[13] Lang Quân = Chân Dương.

[14] Mộc Dịch = Chân Âm hay Thần Thủy.

[15] Kim Tinh = Chân Dương hay Thần Hỏa.

[16] Tam Tính = Mộc Dịch (Thần Thủy), Kim Tinh (Thần Hỏa), Ý Thổ.

[17] Đinh Công = Trong Thập Can thì Bính Đinh thuộc Hỏa. Bính là Dương Hỏa, Đinh là Âm Hỏa. Chỉ Văn Hỏa, Vũ Hỏa.

[18] Phu Thê = Chân Dương (Chân Diên) + Chân Âm (Chân Hống).

[19] Hà Xa = là Tí Ngọ nơi 2 Mạch Nhâm Đốc.

[20] Côn Lôn = Nê Hoàn.

[21] Thất Phản = Hà Đồ viết: Địa Nhị sinh Hỏa, Thiên Thất Thành Chi. Phản là Mộc Hỏa thượng viêm, lại phản vu thượng.

[22] Chu Sa = Thủy Hỏa hợp Khí = Chân Hống.

[23] Cửu Hoàn = Hà Đồ viết: Địa Tứ sinh Kim, Thiên Cửu Thành Chi. Hoàn = Kim Thủy hạ trầm. lại Hoàn vu hạ.

[24] Kim Dịch = Kim Thủy hợp Khí nên là Chân Diên.

[25] Chư thần = Tam Điền, Ngũ Tạng.

[26] Huyền Tẫn = hay Huyền Quan. Có người cho nó ở giữa 2 làm mi, có người cho nó ở giữa 2 quả thận, có người cho nó là Đan Điền, có người cho nó là Bản Tâm, Bản Thể của Con Người.

[27] Hùng = Ly hỏa.

[28] Thư = Hào Âm trong quẻ Ly = Chu lý Hống.

[29] Trong quẻ Ly, có Chân Âm.

[30] Khước bão có bản viết: Bão phước.

[31] Trong quẻ Khảm có Chân Dương.

[32] Hồn tiêm phách thắng có bản viết: Phách Tiên Hồn thánh.

[33] Diệc nãi có bản viết Diệc khả.

[34] Chân Âm = Khảm thủy.

[35] Thiên Địa = Thuần Dương, Thuần Âm.

[36] Phúc = Tim xe, găm xe.

[37] Thấu = chỗ các tim xe gặp nhau.

[38] Cốc = Chỗ Tim xe gặp nhau trong trục Xe.


-------------------
******************* 

QUYỂN  IV




NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ


悟 真 直 指

TỐNG, TỬ DƯƠNG TRƯƠNG CHÂN NHÂN trước 宋 紫 陽 真 人 著

THÊ VÂN SƠN, NGỘ NGUYÊN TỬ, LƯU NHẤT MINH chú 棲 雲 山 悟 元 子 劉 一 明 註

CỬU DƯƠNG SƠN, ẤN CHÂN TỬ CHU KIM TỈ hiệu chính 九 陽 山 印 真 子 周 金 璽 校 正

Môn nhân XUNG HOÀ TRƯƠNG DƯƠNG TOÀN hiệu duyệt  門 人 沖 和 張 陽 全 校 閱

Hậu học LÝ TỬ VIÊN trùng khan 後 學 李 紫 垣 重 刊

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ dịch chú



****

MỤC LỤC

TÍNH ĐỊA TỤNG 性 地 頌

SINH DIỆT TỤNG 生 滅 頌

TAM GIỚI DUY TÂM TỤNG 三 界 惟 心 頌

TỨC VẬT TIỆN KIẾN TÂM TỤNG 即 物 便 見 心 頌

TỀ VẬT TỤNG 齊 物 頌

TỨC TÂM THỊ PHẬT TỤNG 即 心 是 佛 頌

VÔ TÂM TỤNG 無 心 頌

TÂM KINH TỤNG 心 經 頌

VÔ TỘI PHÚC TỤNG 無 罪 福 頌

VIÊN THÔNG TỤNG 圓 通 頌

TÙY THA TỤNG 隨 他 頌

BẢO NGUYỆT TỤNG 寶 月 頌

THÁI CHÂU CA 采 珠 歌

THIỀN ĐỊNH CHỈ MÊ CA 禪 定 指 迷 歌

ĐỘC TUYẾT ĐẬU THIỀN SƯ TỔ ANH TẬP CA 讀 雪 竇 禪 師 祖 英 集 歌

GIỚI ĐỊNH TUỆ GIẢI 戒 定慧 解

TÂY GIANG NGUYỆT THẬP NHỊ THỦ 西 江 月 十 二 首

******************* 

Tính Tông là Ngộ Chân Thiên ngoại tập.
Khi Tiên Ông viết xong quyển Ngộ Chân Thiên, sợ rằng Bản Nguyên Chân Giác chi Tính, chưa được nghiên cứu rành rẽ, nên làm thêm Ca, Tụng, Nhạc Phủ, và Tạp Ngôn, thêm vào cuối sách, để hoàn tất Tính Mệnh Song Tu chi Đạo.



Bốn bài Tuyệt Cú


絕 句 四 首

Bài 1

Như Lai diệu thể biến hà sa,

如 來 妙 體 變 河 沙

Vạn tượng sâm la vô ngại già.

萬 象 森 羅 無 礙 遮

Hội đích viên thông Chân Pháp Nhãn,

會 的 圓 通 真 法 眼

Thủy tri Tam Giới thị ngô gia.

始 知 三 界 是 吾 家

Tạm dịch:

Như Lai dịêu thể ở muôn nơi,

Vạn tượng sâm la không che nổi

Hiểu được Chánh Pháp nhãn tàng,

Sẽ thấy Tam Giới cũng nhà ta.



Như Lai không từ đâu tới cũng chẳng đến đâu. Đó là Tính Chân Không vậy. Chân Không không phải không, mà bản thể nó thật huyền diệu. Chân Không chi tính vốn không có Thể, nhân vì trong hàm chứa Diệu Hữu, nên lấy Diệu Hữu làm Thể vậy.

Nếu Không mà không Diệu, thì là Tịch Diệt Ngoan Không, chứ không phải là Như Lai Chân Tính, như vậy làm sao đi khắp sơn hà, làm sao mà không bị vạn tượng che lấp được.

Vì nó Diệu mà không phải Không, nên thể tính nó ở khắp sơn hà, không chỗ nào mà không thông suốt. Vì  nó Không mà là Thật, nên không bị Vạn Tượng che lấp.

Vì nó ở khắp sơn hà không bị che khuất, nên gọi là Viên Thông Pháp Nhãn.

VIÊN là không đầu đuôi, không lưng mặt, không trước sau, không trên dưới, không trong ngoài, thế là Như Lai vậy.
THÔNG là ở đâu cũng có, lúc nào cũng hiện, lớn thì bao trùm trời đất, nhỏ thì chui vào lông tóc, thế là Diệu Thể vậy.

Chỉ Tròn mới Thông, Chỉ Thông mới Tròn, sáng láng chiếu soi, không cảnh ngộ nào làm thương tổn nó được, nên gọi là Pháp Nhãn. Đó là Chánh Pháp Nhãn tàng vậy.

Hiểu được Pháp Nhãn Viên Thông này, là thấy được Diệu Thể của Như Lai. Nó phi sắc phi không, tức sắc tức không, không còn Thiên Đường Địa Ngục nữa, Tam Giới là một Nhà, mười phương đều là Thân ta vậy.

(Ý nói Pháp Thân ta thời vô cùng cực và ở khắp nơi. Giác Ngộ được điều này sẽ biết ta và Thế giới là Một.)

******************* 

Bài 2

Thị chi bất khả kiến kỳ hình,

視 之 不 可 見 其 形

Cập chí hô chi hựu khước ứng.

及 至 呼 之 又 卻 應

Mạc đạo thử thanh như cốc hưởng,

莫 道 此 聲 如 谷 響

Nhược hoàn vô cốc hữu hà thanh?

若 還 無 谷 有 何 聲

Tạm dịch:

Trông ra thì chẳng thấy hình,

Nhưng hễ Hô là liền có Ứng

Đừng nói tiếng này không hang vang

Không hang thì tiếng ở đâu ra?



Nhìn không thấy, là Không. Hô lên liền thấy ứng là Hữu.

Từ Không mà có, như hang ứng tiếng vang, Không chẳng phải Không, y như là Như Lai diệu hữu vậy.

Nhưng Như Lai diệu Thể, thường Không, thường Có, thường Có, thường Không. Cần chi Hô rồi mới Ứng.

Nhân Hô rồi Ứng, là vì đã sẵn cái không (hang).

Có sẵn cái Không, là còn bị Không câu chấp, Không mà chưa Thông, thế là vẫn chưa được Như Lai Diệu Hữu, chẳng thà đem cái Không ấy, phá nát ra, thế là Không vô sở Không.

 Làm sao còn có tiếng vang? Đã không còn Không, Vô không vô thanh, thì là Đại Giải Thoát.

Cho nên nói:

Bách xích can đầu bất động nhân,

Tuy nhiên đắc nhập vị vi chân,

 Bách trượng can đầu cánh tiến bộ,

Thập phương thế giới thị toàn thân.


(Đầu sào trăm trượng cũng chưa phải là đích, chưa phải là CHÂN ; Phải lên thêm một bước nữa mới thấy được mười phương thế giới là TOÀN THÂN)

******************* 

Bài 3

Nhất vật hàm văn kiến giác tri,

一 物 含 聞 見 覺 知

Cái chư trần cảnh hiển kỳ ki.

蓋 諸 塵 境 顯 其 機

Linh thường nhất vật thượng phi Hữu,

靈 常 一 物 尚 非 有

Tứ giả bằng hà tác sở y?

四 者 憑 何 作 所 依

Tạm dịch:


Trong ta có Thức Thần trần cảnh,

Gồm đủ Văn, Kiến Giác Tri

Nếu bỏ đi được Thức Thần ấy

Thì Văn, Kiến, Giác Tri không còn chỗ dựa.



Văn, Kiến, Giác, Tri 4 thứ đó, thường chiêu chiêu, linh linh, Thức Thần do đó sinh ra, vì nó vốn linh, cho nên trong trần ai, 4 thứ đó kết thành bằng đảng mà bộc phát mãi ra, không bao giờ ngưng.

Nếu ta trừ khử được cái Thức Thần ấy, thì bốn thứ Văn, Kiến, Giác, Tri không còn có chỗ dựa nương, nên sẽ tự tiêu diệt.

Những người u mê, không nhận ra được Như Lai Chân Tính là chính cái Chân Không Diệu Hữu, nên nhận cái Thức Thần chiêu chiêu linh linh là cái gì Chân Thực.


Cho nên chắt chiu ôm ấp nó. Có ngờ đâu rằng Thức Thần chính là Căn Bản Tử Sinh, căn bản Luân Hồi, nếu không vứt bỏ được Thức Thần, thì làm sao nhận ra được Như Lai Chân Tính.

Cho nên nói:

Vô lượng kiếp lai sinh tử bản, Si nhân hoán tác bản lai nhân
(Căn bản tử sinh từ muôn kiếp, Kẻ ngu lại nhận đó là Mình.)

(Trong ta có Nguyên Thần, nguyên Thần chính là Như Lai Chân Tính. Trong ta cũng có Thức Thần. Thức Thần chính là Căn bản sinh tử. Tu là vứt bỏ Thức Thần, như vậy mới có thể có được Tâm Tử Thần Hoạt. Xem Dịch Kinh Đại Toàn, Nguyễn văn Thọ tập I, tr. 306- 307: Cổ Hà Đồ.)

******************* 

Bài 4

Bất di nhất bộ đáo Tây Thiên,

不 移 一 步 到 西 天

Đoan tọa chư phương tại nhãn tiền.

端 坐 諸 方 在 眼 前

Hạng hậu hữu quang do thị ảo,

項 後 有 光 猶 是 幻

Vân sinh túc hạ vị vi tiên.

雲 生 足 下 未 為 仙

Tạm dịch:

Không bước bước nào tới Tây Thiên,

Nhìn thấy muôn phương tại nhãn tiền

Sau ót phát quang còn là ảo,

Mây hiện dưới chân chưa phải tiên.


Như Lai Bản Tính không đầu không chân, không trước không sau, đón gặp không thấy đầu, theo sau không thấy lưng, nên nói tưởng có người mà lại không, tưởng không người mà lại có, không rôi vào giới hạn của Hữu Vô.

Ánh sáng của nó thông U đạt Minh, có thể chiếu soi Tam Thiên Đại Thiên Thế giới. Đó chính là Tự Nhiên Diệu Giác, không phải do ngồi Thiền mà ra.

Tất cả những ai Tham Thiền Đả Tọa, đều là dùng Thức Thần, nên mới thấy các ảo cảnh, hoặc là mộng du Tây Thiên, hoặc là thấy sau ót phát quang, hoặc nhìn thấy cảnh vật trong tối tăm, hoặc là tưởng chừng như mây sinh dưới chân, thế là tưởng mình đã thành chính quả, đã thành Phật, thật là lầm lắm thay.


Những người có chí tu Đạo trước hết phải vất bỏ những gì là Bàng Môn, Tả Đạo, rồi từ trong cái vô Hình vô Tượng truy cứu ra được cái Bản Tính Chân Thật Diệu Giác, như vậy mới là hay.

******************* 

TÍNH ĐỊA TỤNG 性 地 頌.


Phật tính phi đồng dị,

佛 性 非 同 異

Thiên đăng cộng nhất quang.

千 燈 共 一 光

Tăng chi ninh giải ích.

增 之 寧 解 益

Giảm trước thả vô thương,

減 著 且 無 傷

Thủ xả câu vô quá,

取 舍 俱 無 過

Phần phiêu tổng bất phương.

焚 漂 總 不 妨

Kiến văn tri giác pháp,

見 聞 知 覺 法

Vô nhất khả sai lường.

無 一 可 猜 量

Tạm dịch:

Phật tính luôn bình đẳng

Nghìn đèn ánh sáng một

Phật tính không tăng giảm

Còn mất vẫn chưa hề,

Nó không sợ nước lửa.

Kiến văn tri giác kia,

Không sao hiểu nổi nó


Bài Tụng này gọi là Tính Địa vì Chân Tính Bản Thể chúng ta, như Đất đứng nguyên không lay động. Nói đồng nói dị, là tùy sự vật bên ngoài khác nhau, nhưng vẫn có thể dùng Một Tâm Bình Đẳng mà ứng phó, như nghìn ánh đèn cũng chỉ có một ánh sáng chiếu soi. Đèn tuy nhiều nhưng ánh sáng chỉ có một.

Cái Tính đó không hề tăng giảm, không có còn mất. Dù lửa cháy, nước trôi, cũng không làm gì được nó, cũng y như đất núi nặng có thể dung chứa; nước cũng chấp nhận mọi sự. Dù có vật nào bị thương tổn, nó cũng dung chứa được hết.

Đất mà như vậy, thì Tính cũng như vậy. Kiến Văn Tri Giác đều là không có. Gượng ép gọi nó là Không mà thôi. Không đây không phải là Tịch Diệt Ngoan Không. Mà là vật này dựa vào vật kia, từ vuông thành tròn, phải dùng Vô Tâm mà ứng nó.

(Phật Tính, Đạo Tâm trong ta là cái gì không hề thay đổi, không hề tăng giảm, vĩnh cửu trường tồn, bất sinh bất diệt, là Niết Bàn. Tiểu Ngã trong ta, là Thức Thần, là Nhân Tâm, là Luân Hồi sinh diệt. Trong đời ta hãy chọn một trong hai.)


******************* 

SINH DIỆT TỤNG 生 滅 頌.

Cầu sinh bản tự Vô Sinh,

求 生 本 自 無 生

Úy diệt hà thường tạm diệt.

畏 滅 何 嘗 暫 滅

Nhãn kiến bất như nhĩ kiến,

眼 見 不 如 耳 見

Khẩu thuyết tranh tự tị thuyết.

口 說 爭 似 鼻 說

Tạm dịch:

Cái sinh vốn tự cái Vô Sinh,

Sợ Diệt làm sao không Tạm Diệt,

Mắt thấy chẳng bằng tai thấy

Miệng nói không bằng mũi nói.

Như Lai bản tính vốn vô sinh, vô diệt. Cưỡng cầu Sinh mà sợ Diệt, thì làm sao mà Thường Sinh và không Diệt được.

Có Sinh thì có Diệt, không Sinh thì không Diệt. Nhân vì Bản Tính vô sinh vô diệt, cho nên không thấy được mà chỉ nghe thấy được, không thể nói nên lời, mà chỉ nói được bằng mũi.

Cái gì mắt thấy và miệng nói ra được là Tính hữu sinh hữu diệt. Cái gì tai thấy và mũi thấy, là Tính Vô Sinh Vô Diệt. Cái gì mắt nhìn thấy, và miệng nói ra không phải là Tính Thật. Cái gì tai nghe thấy và mũi nói ra mới là Tính Thật. Cái gì nhìn chẳng ra mới là Chân Kiến. Cái gì không thể nói ra mà nói ra được mới thắng được cái có thể nói ra.

Cho nên cái Tính vô sinh vô diệt, không đầu không đuôi, không lưng không mặt, không phải có không, không Không không Sắc. Làm sao nhìn thấy nó, làm sao nói về nó được? Còn cái gì có thể nhìn, có thể nói, thì không phải là Chân Không Bản Tính vậy.

******************* 

TAM GIỚI DUY TÂM TỤNG  三 界 惟 心 頌.

Tam giới duy Tâm diệu lý,

三 界 惟 心 妙 理

Vạn vật phi thử phi bỉ,

萬 物 非 此 非 彼

Vô nhất vật phi ngã tâm,

無 一 物 非 我 心

Vô nhất vật thị ngã kỷ.

無 一 物 是 我 己

Tạm dịch:

Tam giới duy Tâm ý hay sao!

Muôn loài bình đẳng chẳng khác nhau.

Vật gì cũng là Tâm ta,

Vật gì cũng chẳng phải Ta.

Tam giới là Sắc giới, Dục Giới, Vô Sắc Giới. Sắc Dục nhị giới là Hữu Tâm chi giới. Vô Sắc giới là Vô Tâm Chi Giới. Hữu Tâm, Vô Tâm đều không phải Phật Tính.

Bài Tụng này nói Tam Giới duy Tâm, phi Hữu phi Vô. Hữu Vô đều không có, thì Vật Ngã hẳn quay về Không. Vô Tâm chi Tâm mới là Chân Tâm. Lúc ấy Vạn Vật là Nhất Thể, không còn phân biệt Bỉ Thử. Không vật nào không phải là Tâm ta, thế là Bất Trước  Không, không vật nào không phải là Ta, thế là Bất Trước  Sắc.

Chẳng Trước (dính mắc)   Không, Chẳng Trước  Sắc, chỉ có Một Tâm mà thôi. Một Tâm là Một Tính, thế là Tức Tâm tức Phật, tức Phật tức Tâm vậy.


******************* 

TỨC VẬT TIỆN KIẾN TÂM TỤNG   即 物 便 見 心 頌.


Kiến vật tiện kiến Tâm,

見 物 便 見 心

Vô Vật tâm bất hiện.

無 物 心 不 現

Thập phương thông tắc trung,

十 方 通 塞 中

Chân tâm vô bất biến.

真 心 無 不 遍

Nhược sinh Tri Thức giải,

若 生 知 識 解

Khước thành Điên Đảo kiến.

卻 成 顛 倒 見

Đổ cảnh năng Vô Tâm,

睹 境 能 無 心

Thủy kiến Bồ Đề diện.

始 見 菩 提 面

Tạm dịch:

Thấy vật tức thấy Tâm,

Không Vật Tâm không hiện.

Trong cảnh cùng (tắc) thông (thông) của muôn loài,

Chân Tâm hiện khắp nơi.

Nếu dùng tri thức giải,

Cái nhìn sẽ ngược xuôi.

Nhìn cảnh mà Vô Tâm,

Mới thấy mặt Bồ Đề.

Thấy vật là thấy Tâm, không có vật Tâm không hiện, đó là Nhân Tâm, hữu thức, hữu tri. Trong cảnh cùng thông của Trời Đất, đâu đâu cũng thấy Chân Tâm. Đó là Vô Thức Vô Tri chi Chân Tâm.

Nhân Tâm tùy cảnh vật có không bên ngoài mà có sinh diệt. Còn Chân Tâm thì lúc nào cũng Linh Minh Thường Lãng, có vật cũng vẫn thế, không vật cũng vẫn vậy. Trong cảnh cùng thông của Trời Đất, đâu đâu cũng có Chân Tâm như vậy, nó bất sinh bất diệt, Nhân Tâm là Hữu Thức, hữu tri nên không thể sánh với nó được. Nếu dùng Nhân Tâm hữu thức, hữu tri mà cắt nghĩa Chân Tâm, thì là nhận giặc làm con, thế là cái nhìn lộn ngược. Thật là quá sai lầm vậy.

Chân tâm thì Viên đà đà, quang Trước  Trước , tịnh khỏa khỏa, xích sái sái (tròn vành vạnh,sáng rực rỡ, sạch lâng lâng, đỏ hây hây). không lìa chư cảnh. Ai mà dùng không tâm để nhìn cảnh, thì đó là Chân Tâm, hay Bồ Đề Diện mục. Như vậy khỏi tìm Bồ Đề diện mục ở đâu khác. Nên biết rằng không có Nhân Tâm mới thấy được Chân Tâm. Chân Tâm mà hiện, lập tức sẽ chứng Bồ Đề, bước sang Bỉ Ngạn.

(Chương này dạy ta phân biệt Chân Tâm và Nhân Tâm. Chân tâm là Phật Tâm hiện hữu khắp nơi. Nhân Tâm hay Phàm tâm là cái tâm tùy cảnh mà sinh diệt. Chân Tâm là tâm vô phân biệt, Phàm Tâm là Tâm phân biệt. Tu là bỏ Phàm Tâm mà tìm lại Chân Tâm. Thế là làm người trước, làm Thần Phật sau. Thật là lạ lùng và sâu sắc.)

******************* 

TỀ VẬT TỤNG  齊 物 頌.


Ngã bất dị nhân,           
我 不 異 人

Nhân tâm tự dị.             
人 心 自 異

Nhân hữu thân sơ,         
人 有 親 疏

Ngã vô bỉ thử.               
我 無 彼 此

Thủy lục phi hành,         
水 陸 飛 行

Đẳng quan nhất thể.     
等 觀 一 體

Quí tiện tôn ti,               
貴 賤 尊 卑

Thủ túc đồng kỷ.           
手 足 同 己

Ngã thượng phi ngã,     
我 尚 非 我

Hà thường hữu nễ.       
何 嘗 有 你

Bỉ thử câu vô,               
彼 此 俱 無

Chúng bào qui thủy.     
眾 泡 歸 水


Tạm dịch:

Ta chẳng khác người,

Do tâm làm khác,

Người có thân sơ

Ta không mình tớ

Trên đất trong nước,

Đều đồng một thể

Quí tiện tôn ti,

Chân tay là mình

Ta không có ta

Làm sao có ngươi,

Ta mình đều không,

Bọt cũng là nước.


Bài tụng này gọi là Tề Vật. Ta mình thân sơ, muông chim cầm thú, tôn ti quí tiện, đều coi là một.

Bài tụng này quí nhất là câu: Ngã thượng phi Ngã (ta không có ta). Con người sở dĩ không coi được vạn vật là Một chính vì có Cái Ta. Nếu không có Ta, thì làm gì có Anh, Anh Ta đều quên, thì vạn vật đều không. Không bằng nhau cũng phải bằng nhau.

(Tác giả nhìn thấy Vạn Vật Đồng Nhất Thể, và nhìn thấy Hóa Công (Nhất Thể) hoạt động trong lòng sâu vạn hữu.)

******************* 

TỨC TÂM THỊ PHẬT TỤNG   即 心 是 佛 頌.

Phật tức Tâm hề, tâm tức Phật,

佛 即 心 兮 心 即 佛

Tâm Phật tòng lai giai vọng vật.

心 佛 從 來 皆 妄 物

Nhược tri vô Phật diệc vô Tâm,

若 知 無 佛 亦 無 心

Thủy thị Chân Như Pháp Thân Phật.

始 是 真 如 法 身 佛

Pháp Thân Phật, một mô dạng,

法 身 佛 沒 模 樣

Nhất khỏa viên quang hàm vạn tượng.

一 顆 圓 光 含 萬 象

Vô thể chi thể tức Chân Thể,

無 體 之 體 即 真 體

Vô tướng chi tướng tức Thật Tướng.

無 相 之 相 即 實 相

Phi sắc phi không phi bất không,

非 色 非 空 非 不 空

Bất động bất tĩnh bất lai vãng.

不 動 不 靜 不 來 往

Vô dị vô đồng, vô hữu vô,

無 異 無 同 無 有 無

Nan thủ nan xả nan thính vọng.

難 取 難 舍 難 聽 望

Nội ngoại viên minh đáo xứ thông,

內 外 圓 明 到 處 通

Nhất Phật quốc tại nhất sa trung.

一 佛 國 在 一 沙 中

Nhất lạp sa hàm đại thiên giới,

一 粒 沙 含 大 千 界

Nhất cá thân tâm vạn cá đồng.

一 箇 身 心 萬 箇 同

Tri chi tu hội Vô Tâm Pháp,

知 之 須 會 無 心 法

Bất nhiễm bất trệ vi tịnh nghiệp.

不 染 不 滯 為 淨 業

Thiện ác thiên ban vô sở vi,

善 惡 千 般 無 所 為

Tiện thị Nam vô cập Già Diệp. (Ca Diếp)

便 是 南 無 及 迦 葉

Tạm dịch:

Phật chính là Tâm, Tâm là Phật,

Tâm Phật xưa nay vốn nói sàm

Có biết không Tâm và không Phật

Mới chính Chân Như Pháp Thân Phật

Pháp Thân Phật, không hình tướng

Một vầng ánh sáng trùm vạn vật

Vô thể chi thể mới là Chân Thể

Vô tướng chi tướng mới là Thật Tướng

Phi sắc phi không, phi bất không

Bất động, bất tĩnh, không lai vãng

Vô dị, vô đồng, vô Hữu Vô,

Nan thủ, nan xả nghe nhìn khó,

Trong ngoài tròn sáng lọt muôn nơi

Trong một hạt cát có Phật Quốc,

Trong một hạt cát nghìn thế giới

Trong một Thân Tâm vạn thân đồng

Muốn hay cần biết Vô Tâm Pháp

Không vướng trần ai mới là hay,

Thiện ác bất phân không trở Ngại,

Thế là Nam Vô với Ca Diệp.

Bài tụng này trọng nhất câu: Tri chi tu hội vô tâm pháp.

Vô tâm không phải là Vô Tâm xuẩn động (ngu si), không phải chim gỗ, hay tượng bùn, như vậy làm sao gọi được là Tâm tức thị Phật.

Đại để Vô Tâm có nghĩa là, không phải Sắc, không phải Không.

Chân Tâm không Thể không Tướng, không là Vật gì.

Đã là Nguyên Vô Nhất Vật thì đâu phải là Sắc.

Chân tâm là Ánh sáng hàm chứa muôn vật.

Nó tròn chặn và lọt khắp mọi nơi, thì đâu phải là Không? Nó bất sắc, bất không, nó tròn vành vạnh, sáng chói lói, sạch lâng lâng, đỏ hây hây.

Nó là Tâm là Phật, là Vật là Tâm, không phải Tâm, không phải Phật.


Cho nên nói:

Phật tức Tâm hề, Tâm tức Phật, lại nói: Tâm phật tòng lai giai vọng động. Đã biết Tức Tâm Tức Phật, lại biết Phi tâm phi vật, lại biết Vô Tâm chi pháp, thì mới không sa vào cái học Tịch Diệt.



******************* 

VÔ TÂM TỤNG 無 心 頌.

Kham tiếu ngã tâm,         
堪 笑 我 心

Như ngoan như bỉ.         
如 頑 如 鄙

Ngột ngột đằng đằng,     
兀 兀 騰 騰

Nhiệm vật an ủy.             
任 物 安 委

Bất giải tu hành,             
不 解 修 行

Diệc bất tạo tội.               
亦 不 造 罪

Bất tằng lợi nhân,           
不 曾 利 人

Diệc bất lợi kỷ.               
亦 不 私 己

Bất trì giới luật,               
不 持 戒 律

Bất tuần kỵ húy.             
不 徇 忌 諱

Bất tri Lễ Nhạc,             
不 知 禮 樂

Bất hành Nhân Nghĩa.   
不 行 仁 義

Nhân gian sở năng,       
人 間 所 能

Bách vô nhất hội.           
百 無 一 會

Cơ lai khiết phạn,           
飢 來 喫 飯

Khát lai ẩm thủy.           
渴 來 飲 水

Khốn tắc đả thụy,           
困 則 打 睡

Giác tắc hành lý.             
覺 則 行 履

Nhiệt tắc đơn y,               
熱 則 單 衣

Hàn tắc cái bị.                 
寒 則 蓋 被

Vô tư vô lự,                     
無 思 無 慮

Hà ưu hà hỉ.                   
何 憂 何 喜

Bất hối bất mưu,           
不 悔 不 謀

Vô niệm, vô ý.               
無 念 無 意

Tử sinh vinh nhục,         
死 生 榮 辱

Nghịch lữ nhi dĩ.           
逆 旅 而 已

Lâm mộc thê điểu,         
林 木 棲 鳥

Diệc khả vi tỉ.                 
亦 可 為 比

Lai thả bất cấm,             
來 且 不 禁

Khứ diệc bất chỉ.           
去 亦 不 止

Bất tị bất cầu,               
不 避 不 求

Vô tán vô hủy.               
無 讚 無 毀

Bất yếm xú ác,               
不 厭 醜 惡

Bất tiện thiện mỹ.         
不 羨 善 美

Bất thú tĩnh thất,           
不 趣 靜 室

Bất viễn náo thị.             
不 遠 鬧 市

Phùng nhục dã xan,       
逢 肉 也 餐

Ngộ tửu dã túy.             
遇 酒 也 醉

Bất thuyết nhân phi,       
不 說 人 非

Bất khoa kỷ thị.             
不 誇 己 是

Bất hậu tôn sùng,         
不 厚 尊 崇

Bất bạc tiện trĩ.             
不 薄 賤 稚

Thân ái oan thù,             
親 愛 冤 讎

Đại tiểu nội ngoại.         
大 小 內 外

Ai lạc đắc táng,             
哀 樂 得 喪

Khâm vũ hiểm dị.           
欽 侮 險 易

Tâm vô lưỡng thị,           
心 無 兩 視

Thản nhiên nhất quĩ.     
坦 然 一 揆

Bất vi phúc tiên,             
不 為 福 先

Bất vi họa thủy.               
不 為 禍 始

Cảm nhi hậu ứng,           
感 而 後 應

Bách tắc hậu khởi.         
迫 則 後 起

Bất úy phong nhẫn,       
不 畏 鋒 刃

Yên phạ hổ hủy.             
焉 怕 虎 兕

Tùy vật xưng hô,             
隨 物 稱 呼

Khởi câu danh tự.           
豈 拘 名 字

Nhãn bất tựu sắc,           
眼 不 就 色

Thanh bất lai nhĩ.             
聲 不 來 耳

Phàm sở hữu tướng,       
凡 所 有 相

Giai thuộc vọng ngụy.     
皆 屬 妄 偽

Nam nữ hình thanh,         
男 女 形 聲

Tất phi định thể.             
悉 非 定 體

Thể tướng vô tâm,           
體 相 無 心

Bất nhiễm bất ngại.         
不 染 不 礙

Tự tại tiêu dao,               
自 在 逍 遙

Vật mạc năng lụy.           
物 莫 能 累

Diệu giác quang viên,     
妙 覺 光 圓

Ánh triệt biểu lý.             
映 徹 表 里

Bao lý lục cực,                 
包 里 六 極

Vô hữu hà nhĩ.                 
無 有 遐 邇

Quang hề phi quang,     
光 兮 非 光

Như nguyệt tại thủy.       
如 月 在 水

Thủ xả ký nan,                 
取 舍 既 難

Phục hà tỉ nghĩ.               
復 何 比 擬

Liễu tư diệu dụng,           
了 茲 妙 用

Hồi nhiên siêu bỉ.             
迴 然 超 彼

Hoặc hướng sở tông,       
或 向 所 宗

Thử nhi dĩ hĩ.                   
此 而 已 矣

******************* 

Tạm dịch:

Nực cười tâm ta,

Như ngu như dốt

Cao vút đằng đằng

Nhiệm vật an ủy

Không cần tu hành

Cũng không tạo ác

Chưa từng ích người

Chưa từng lợi mình

Không giữ giới luật

Không giữ húy kỵ

Không biết Lễ Nhạc

Không hành Nhân Nghĩa

Mọi người tài giỏi,

Ta không được một

Đói đến thì ăn,

Khát tới thời uống

Buồn ngủ thì ngủ

Thức thì đi lại

Nóng thời áo đơn,

Lạnh thời áo kép

Không lo không nghĩ

Chẳng vui chảng buồn

Không toan không tính

Vô niệm, vô ý,

Tử sinh, vinh nhục

Chẳng tránh chẳng cầu

Như người bộ hành

Như chim trên cây

Y thức như vậy

Đến cũng không sao

Đi cũng tùy ý

Chẳng tránh chẳng cầu

Không khen không chê

Không màng xấu ác

Không mơ Thiện mỹ

Không nệ tĩnh không

Không tránh chợ búa

Gặp thịt thời ăn

Thấy rượu thời say

Không bới xấu người

Không khoe mình phải

Không trọng tôn sùng

Không chê nghèo yếu

Thân ái oan thù

Trong ngoài lớn nhỏ

Ai lạc, đắc táng

Hay hèn khó dễ

Lòng chẳng thấy hai

Vạn vật như một

Không cầu phúc tới,

Không mong họa sinh

Trước cảm sau ứng

Buộc thời mới làm.

Không sợ đao kiếm,

Không sợ hổ tê

Tùy vật xưng hô

Bất chấp danh tự

Mắt không ngó sắc

Tiếng chẳng tới tai

Cái gì sắc tướng

Thảy đều vọng ngụy

Nam nữ hình thanh,

Không có định thể

Thể Tướng vô tâm

Không bợn không ngại

Tự tại tiêu dao,

Muôn vật không lụy

Diệu Giác Quang Viên

Sáng quắc trong ngoài

Bao trùm lục cực

Chảng có xa gần

Sáng chẳng phải sáng

Như trăng trong nước

Thủ xả khó bỏ

Còn bận lòng chi

Hiểu được Diệu Dụng

Sẽ thăng Bỉ Ngạn

Sẽ trở về nguồn

Chuyện là như vậy.


Bài tụng này có mấy chục câu, nói đi nói lại. Chỉ phát minh ra hai chữ Vô Tâm.

Cái kỳ diệu của nó là ở nơi Nhất Tâm. Ở trong hồng trần mà thoát hồng trần, ở trong thế tục mà vẫn xuất thế. Tự tại tiêu dao, vạn vật không lụy.

Lòng con người không sao dung chứa được trần ai. Nếu trong có trần ai, thì nhân tâm sẽ vô cùng sinh xuất ra. Nhân Tâm đã sinh, thì lúc thế này lúc thế kia, thân không tự chủ được, và không tự tại được. Tâm không tự tại sẽ nhận tôi tớ làm chủ nhân, sẽ coi chủ nhân là tôi tớ, thì làm sao mà tiêu dao được.

Nếu hoàn toàn giữ được Vô Tâm không bị lay chuyển, thì sẽ tự tại. Nếu đã tự tại, thì không còn lo lắng gì nữa, và vạn Duyên cũng không sinh. Và cái Diệu Giác sáng sủa tròn đầy sẽ sáng rực trong ngoài, bao trùm lục cực, không còn xa gần. Thế mới là Thực Sự Tiêu Dao. Cái dụng của Vô Tâm thật là kỳ diệu thay.

(Bài tụng này bàn về Vô Tâm, tôi lại thấy toàn khuyên ta sống cho thật tự nhiên, không cưỡng cầu. Không có gì phải vẽ vời, đói thì ăn, khát thì uống, không gây chuyện với ai, hết sức là ung dung tự tại. Tâm ta là vô cùng chúng ta phải mở rộng tầm mức tâm ta cho tới vô cùng. Đừng để lòng ta bợn những gì vẩn đục không thanh cao. Đây không phải là Đạo Lão hay Đạo Phật mà chính là Cái Đạo tự nhiên của con người.)

******************* 

TÂM KINH TỤNG  心 經 頌.


Uẩn đế căn trần không sắc,

蘊 諦 根 塵 空 色

Đô vô nhất pháp kham ngôn.

都 無 一 法 堪 言

Điên đảo chi kiến dĩ tận,

顛 倒 之 見 已 盡

Tịch tĩnh chi thể tiêu nhiên.

寂 靜 之 體 翛 然

Tạm dịch:

Uẩn Đế Căn Trần Không Sắc

Không sao bàn gọn trong vài lời.

Chỉ cần bỏ được cái nhìn điên đảo

Chân Tâm lập tức sẽ hiện ra.


Uẩn là Ngũ Uẩn (Sắc, Thụ, Tưởng, Hành Thức). Đế là Tứ Diệu Đế (Khổ, Tập, Diệt Đạo). Căn là Lục Căn (Nhãn nhĩ, Tị Thiệt Thân Ý), Trần là Lục Trần (Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc, Pháp), Không là Tịch Diệt, Sắc là Trước Tướng.

Uẩn, Đế, Căn,Trần, Không, Sắc 6 cái đó là do tâm sinh, nó chính là Điên Đảo Kiến (Cái nhìn lộn ngược). Nếu trừ bỏ được nó, thì sẽ thấy Tâm Thể Tịch Diệt, thế chính là

Quán Tự Tại Bồ Tát, là Xá lợi Tử bất sinh bất diệt. Nếu sáu cái đó mà còn cái gì chưa bị tận diệt, thì vẫn còn ở trong vòng Sinh Diệt, vẫn chưa được tự tại.

Khi đã đạt tới Cảnh Giới Vô Sinh Diệt Thường Tự Tại, thì sáu cái trên mới thật sự được thanh tĩnh.

(Sống trên đời ta luôn bị Ngũ Uẩn che lấp mất Bản Lai Diện Mục của chúng ta, là luôn bị cái Khổ quấy nhiễu, Lục Căn, Lục Trần, Không Sắc cám dỗ, mê hoặc làm chúng ta không nhìn ra được cái Pháp Thân vi diệu của chúng ta. Nếu ta bỏ được cái nhìn điên đảo bên ngoài đó, sẽ thấy được Chân Như Phật Tính, sẽ tìm thấy được cái Tự Tại Chân Thực của con người. Trương Bá Đoan và Lưu Nhất Minh trong những chương đoạn này đã tóm thâu Đạo Phật một cách hết sức khéo léo.)

******************* 

VÔ TỘI PHÚC TỤNG   無 罪 福 頌.

Chung nhật hành, bất tằng hành,

終 日 行 不 曾 行

Chung nhật tọa hà tằng tọa.

終 日 坐 何 曾 坐

Tu thiện bất thành công đức,

修 善 不 成 功 德

Tạo ác nguyên vô tội quá.

造 惡 原 無 罪 過

Thời nhân nhược vị minh tâm,

時 人 若 未 明 心

Mạc chấp thử ngôn loạn tố.

莫 執 此 言 亂 做

Tử hậu tu kiến Diêm Vương,

死 後 須 見 閻 王

Nan miễn hoạch thang đối ma.

難 免 鑊 湯 碓 磨

Tạm dịch:

Suốt ngày đi chẳng hề đi

Suốt ngày ngồi chẳng hề ngồi

Tu Thiện không thành công đức

Tạo ác vốn chẳng căn cơ

Người đời vì không thấy Chân Tâm

Nên tưởng ta nói sai lầm bừa bịt.

Chết đi sẽ gặp Diêm Vương,

Sẽ bị chảo dầu, nước sôi, chày cối.

Tụng này bàn về chuyện tại sao không có Tội Phúc. Tội phúc là do tâm sinh. Có Tâm tác ác là Có Tâm tạo tội. Có Tâm hành thiện tức là Có Tâm cầu phúc, Tất cả đều do tâm mà có.

Nếu như lên tới địa vị Không Tâm, thì đi hay ngồi còn không biết, thì làm sao biết có Thiện Ác, làm sao biết có Tội Phúc. Cho nên nói: Tu thiện chẳng thành công đức, Tác ác vốn không tội quá (tu Thiện bất thành công đức, tác ác nguyên vô tội quá), ví như đứa trẻ con, vô thức vô tri, vui cười giận chửi, đều xuất ra từ Vô Tâm, thì làm gì có công đức, có tội ác.

Vô Tâm là không có Nhân Tâm. Không có Nhân Tâm là có Chân Tâm. Chân Tâm to lớn như Trời Đất, bao la vạn vật, không nghĩ Thiện, không nghĩ Ác, không tạo Tội, không cầu phúc. Công đức tội quá, tất cả đều không đáng kể.

Người bây giờ chưa biết được Chân Tâm, nên cứ do Ngoan Tâm làm mọi điều ác nghiệt, mà vẫn cho mình là vô tội quá. Chết đi sẽ bị cảnh vạc dầu, nước sôi, chày cối ác báo, làm sao thoát được.

(Tụng này phân biệt Hữu Tâm và Vô Tâm. Hữu Tâm là Tâm Người, Vô Tâm là Tâm Phật, Hữu Tâm là Ngoan Tâm, Vô Tâm là Chân Tâm. Tu mà bỏ được Hữu Tâm, vào được Vô Tâm thì mới mong thành Chính Quả)


******************* 

VIÊN THÔNG TỤNG   圓 通 頌.


Kiến liễu Chân Không, Không bất không,

見 了 真 空 空 不 空

Viên minh hà xứ bất viên thông.

圓 明 何 處 不 圓 通

Căn trần tâm pháp đô vô vật,

根 塵 心 法 都 無 物

Diệu dụng phương tri dữ vật đồng.

妙 用 方 知 與 物 同

Tạm dịch:

Thấy được Chân Không, Không Chẳng không,

Chiếu soi khắp chốn lại viên thông,

Căn trần tâm pháp đều vô vật

Diệu dụng mới hay vạn vật đồng.

Cái tính Chân Không, viên thông vô ngại, chiếu soi cùng khắp mọi nơi, không gì lừa dối được.

Không phải Không mà là Tự Nó vốn không, tuy Không mà chẳng phải không.

Nó vốn thường tĩnh thường ứng, chỉ là thường tĩnh thường ứng mà thôi.

(Phật tính nơi ta là tính Chân Không, là Chân Không Diệu Hữu, chiếu soi khắp chốn nơi, nó vốn không bị nhiễm trần ai.)


******************* 

TÙY THA TỤNG   隨 他 頌.


Vạn vật tung hoành tại mục tiền,

萬 物 縱 橫 在 目 前

Tùy tha động tĩnh nhiệm tha quyền.

隨 他 動 靜 任 他 權

Viên minh định tuệ chung vô nhiễm,

圓 明 定 慧 終 無 染

Tự thủy xuất liên, liên tự kiền.

似 水 出 蓮 蓮 自 乾

Tạm dịch:

Vạn vật tung hoành trước mắt ta,

Động tĩnh biến thiên vốn nhởn nhơ

Viên minh định tuệ không nhiễm bẩn

Như sen trong nước sen vẫn khô

Bài tụng này tuy là bốn câu, nhưng hay nhất là câu: Viên Minh định tuệ chung vô nhiễm.

Viên Minh là Diệu Hữu. Định tuệ là Chân Không.

Chân Không vốn sẵn có nơi Vạn Vật, nhưng không dính bén vạn vật. Hay nhất là tự nhiên mà gặp vạn vật, và có thề ứng với vạn vật.

Thường ứng thường tĩnh, tùy địa nhi an, như sen sinh từ nước, từ bùn, mà sen vẫn luôn không nhiễm mùi bùn, luôn khô ráo, thanh tịnh, đẹp tươi.

(Cái Chân không diệu hữu, cái Phật tính luôn ở khắp nơi, nhưng không có gì làm ô nhiễm.)

******************* 

BẢO NGUYỆT TỤNG   寶 月 頌.


Nhất luân minh nguyệt đương hư không,

一 輪 明 月 當 虛 空

Vạn quốc thanh quang vô chướng ngại.

萬 國 清 光 無 障 礙

Thu chi bất tụ bát bất khai,

收 之 不 聚 撥 不 開

Tiền chi bất tiến hậu bất thoái.

前 之 不 進 後 不 退

Bỉ phi viễn hề thử phi cận,

彼 非 遠 兮 此 非 近

Biểu phi ngoại hề, lý phi nội.

表 非 外 兮 里 非 內

Đồng trung hữu dị, dị trung đồng,

同 中 有 異 異 中 同

Vấn nễ quỉ lỗi hội bất hội?

問 你 傀 儡 會 不 會



Tạm dịch:

Một vầng trăng sáng giữa thinh không,

Muôn nước sáng soi chẳng ngại ngùng.

Thu thời không tụ, phát chẳng khai,

Đầu đuôi không có không tiến thoái.

Chảng có xa gần, chẳng trong ngoài,

Trong dồng có dị dị có đồng.

Muôn loài nhất thể chùm trời đất,

Cứ nhìn tượng gỗ sẽ hiểu thông.


Cái Tính Như Lai chân không, viên thông diệu giác, chiếu soi khắp nơi, như vầng trăng giữa Trời. Vạn quốc cửu châu đều nhờ áng sáng nó. Muốn thu nhưng áng sáng không tụ, muốn phát ra cũng không thấy áng sáng tung ra.

Đứng trước không thấy ánh sáng đó tiến, đứng sau không thấy ánh sáng đó thoái, chiếu cái Kia mà chẳng thấy xa, soi cái Này mà chẳng thấy gần.

Soi ngoài, ánh sáng không ngoài, soi trong, ánh sáng không trong. Thu phát, tiền hậu, tiến thoái, bỉ thử, viễn cận, biểu lý nội ngoại, tuy chiếu có khác, nhưng ánh sáng thì đồng.

Trong đồng có dị, trong dị có đồng. Nhất Thể tán vạn thù, vạn thù lại qui nhất Thể. Tung ra thì chùm trời đất, thu tóm lại sẽ Thoái tàng ư mật. Hoạt hoạt bát bát y như tượng gỗ vậy.

(Cái Tính Chân Không Diệu Hữu ở khắp mọi nơi trong Trời đất, nên mới nói Vạn Vật Đồng Nhất Thể. Tượng gỗ tuy chân tay đầu mặt khác nhau, nhưng đâu cũng là gỗ.)

******************* 

THÁI CHÂU CA   采 珠 歌.


Bần tử y trung châu,

貧 子 衣 中 珠

Bản tự viên minh hảo.

本 自 圓 明 好

Bất hội tự tầm cầu,

不 會 自 尋 求

Khước số tha nhân bảo.

卻 數 他 人 寶

Số tha bảo, chung vô ích,

數 他 寶 終 無 益

Chỉ thị giáo quân không phí lực.

只 是 教 君 空 費 力

Tranh như nhận đắc tự gia châu,

爭 如 認 得 自 家 珠

Giá trị hoàng kim thiên vạn ức.

價 值 黃 金 千 萬 億

Thử bảo châu, quang tối đại,

此 寶 珠 光 最 大

Biên chiếu tam thiên đại thiên giới.

遍 照 三 千 大 世 界

Tòng lai bất giải thiếu phân hào,

從 來 不 解 少 分 毫

Cương bị phù vân vi chướng ngại.

剛 被 浮 雲 為 障 礙

Tự tòng nhận đắc thử Ma Ni,

自 從 認 得 此 摩 尼

Bào thể không hoa thùy cánh ái.

泡 體 空 花 誰 更 愛

Phật châu hoàn dữ ngã châu đồng,

佛 珠 還 與 我 珠 同

Ngã tính tức qui Phật Tính hải.

我 性 即 歸 佛 性 海

Châu phi châu, hải phi hải,

珠 非 珠 海 非 海

Thản nhiên tâm lượng bao sa giới.

坦 然 心 量 包 沙 界

Nhiệm nễ hiêu trần mãn nhãn tiền,

任 你 囂 塵 滿 眼 前

Định tuệ viên minh thường tự tại.

定 慧 圓 明 常 自 在

Bất thị không, bất thị sắc,

不 是 空 不 是 色

Nội ngoại kiểu nhiên vô ung tắc.

內 外 皎 然 無 壅 塞

Lục thông thần minh diệu vô cùng,

六 通 神 明 妙 無 窮

Tự lợi lợi tha ninh giải cực.

自 利 利 他 寧 解 極

Kiến tức liễu, vạn sự tất,

見 即 了 萬 事 畢

Tuyệt học vô vi độ chung nhật.

絕 學 無 為 度 終 日

Bạc hề như vị triệu anh nhi,

泊 兮 如 未 兆 嬰 兒

Động chỉ tùy Duyên vô cố tất.

動 止 隨 緣 無 固 必

Bất đoạn vọng bất tu chân,

不 斷 妄 不 修 真

Chân vọng chi tâm tổng thuộc trần.

真 妄 之 心 總 屬 塵

Tòng lai vạn pháp giai vô tướng,

從 來 萬 法 皆 無 相

Vô tướng chi trung hữu Pháp Thân.

無 相 之 中 有 法 身

Pháp Thân tức thị Thiên Chân Phật,

法 身 即 是 天 真 佛

Diệc phi nhân hề diệc phi vật.

亦 非 人 兮 亦 非 物

Hạo nhiên sung tắc thiên địa gian,

浩 然 充 塞 天 地 間

Chỉ thị Hi Di tính hoảng hốt.

只 是 希 夷 并 恍 惚

Cấu bất nhiễm, quang tự minh,

垢 不 染 光 自 明

Vô pháp bất tòng tâm lý sinh.

無 法 不 從 心 里 生

Tâm nhược bất sinh pháp tự diệt,

心 若 不 生 法 自 滅

Tức tri tội phúc bản vô hình.

即 知 罪 福 本 無 形

Vô Phật tu, vô Pháp thuyết,

無 佛 修 無 法 說

Trượng phu tri kiến tự nhiên biệt.

丈 夫 知 見 自 然 別

Xuất ngôn cánh tác sư tử minh,

出 言 更 作 獅 子 鳴

Bất tự dã tử luận sinh diệt.

不 似 野 子 論 生 滅

******************* 

Tạm dịch:

Bần nhân trong áo mang ngọc quí,

Sáng tròn vành vạnh rất là quí.

Nếu không biết tự tìm cầu,

Cứ tưởng người mới có ngọc.

Người dẫu có, chẳng ích cho mình,

Ta chỉ dạy ngươi không phí sức.

Khác chi nhận lại Ngọc của nhà,

Giá trị Hoàng Kim thiên vạn ức.

Bảo châu này, rất sáng láng,

Chiếu rõi tam thiên giới.

Xưa nay chẳng biết nó ra sao,

Mới bị phù vân gây chướng ngại.

Từ khi biết được mình có ngọc,

Cuộc đời bào ảnh đáng chi mê?

Ngọc Phật, Ngọc ta in như đúc,

Tính ta vốn là Phật Tính hải.

Chẳng phải Châu, chẳng phải biển.

Thản nhiên tâm ta bao không giới,

Chỉ tại mắt ngươi đầy trần cấu.

Thông tuệ viên minh thường tự tại,

Không phải không, chẳng phải sắc.

Trong ngoài sáng quắc không ủng tắc,

Lục thông thần dụng diệu vô cùng.

Lợi mình, lợi người không vướng mắc,

Hiểu được thế, mọi sự xong.

Tuyệt học vô vi sống trên đời,

Luôn luôn thanh thản tựa anh nhi,

Mọi sự tùy Duyên, vô cố, tất,

Không trừ Vọng chẳng tu Chân.

Chân vọng do tâm, vốn thuộc trần,

Xưa nay Vạn Pháp đều Vô Tướng.

Trong cái Vô Tướng có Pháp Thân,

Pháp Thân là chính Thiên Chân Phật.

Nó chẳng phải Nhân chẳng phải Vật,

Hạo nhiên sung tắc Thiên Địa gian.

Nó vốn mơ hồ lại hoảng hốt,

Không nhiễm trần, vốn sáng quắc.

Pháp chi chẳng do tâm lý sinh?

Tâm nếu không sinh, Pháp tự Diệt.

Cho nên tội phúc chẳng có căn,

Không tu Phật, không thuyết Pháp.

Tri kiến trượng phu rất khác người,

Nói ra chẳng khác sư tử rống.

Không như tục tử luận sinh diệt.

Bài ca này trọng nhất là câu: Tâm nhược bất sinh, pháp tự diệt. Pháp đây không phải là Phật Pháp chi pháp, mà chính là tâm trung vọng tưởng chi Pháp. Như vậy, nếu Tâm mà không sinh thì vạn pháp đều là không.

Tính châu thường minh, định tuệ viên minh, nội ngoại sáng quắc, sự đời bọt nước, không hoa, có chi mà lưu luyến. Mắt đầy trần ai, cũng không làm trở ngại. Tuyệt học Vô Vi, như Vị Triệu chi Anh nhi, động chỉ tùy Duyên, không có ảo tướng chân vọng.

Pháp thân thường lộ, Thiên Chân Phật Tính, mới sung tắc Thiên Địa. Ánh sáng chiếu soi các cõi, thì làm gì còn lo bị phù vân làm chướng ngại.

(Phải hiển lộ Pháp Thân, phải hiển lộ cái Thân Vô Tướng, cái Phật tính vô biên có sẵn trong ta. Nó như Viên Ngọc Châu dấu sẵn trong tà áo của mọi người chúng ta. Đừng mở miệng kêu chúng ta là Bần Nhân Cùng Tử. Hạt Châu ta có đáng muôn vạn lạng hoàng kim. Hãy phân biệt cái Phàm thân và cái Pháp Thân trong ta. Phàm thân trong ta thì ở trong cái Tâm sinh diệt, trong vòng Duyên nghiệp, tử sinh. Còn Pháp Thân trong ta là Thiên Chân Phật, sáng láng vô biên, bao trùm Pháp Giới. Định mệnh con người hết sức sang cả, chúng ta nên nhận cho ra. Chúng ta có khả năng tiến hóa vô biên tận, chớ nên coi rẻ mình.)


******************* 

THIỀN ĐỊNH CHỈ MÊ CA     禪 定 指 迷 歌.


Như Lai thiền tính như thủy,

如 來 禪 性 如 水

Thể tĩnh phong ba tự chỉ.

體 靜 風 波 自 止

Hưng cư trạm nhiên thường thanh,

興 居 湛 然 常 清

Bất độc tọa thời phương thị.

不 獨 坐 時 方 是

Lệnh nhân tĩnh tọa thủ chứng,

令 人 靜 坐 取 證

Bất đạo toàn tại kiến tính.

不 道 全 在 見 性

Tính vu kiến lý nhược minh,

性 于 見 里 若 明

Kiến hướng tính trung tự định.

見 向 性 中 自 定

Định thành tuệ dụng vô cùng,

定 成 慧 用 無 窮

Thị danh chư phật thần thông.

Tạm dịch:

Thiền Tính Như Lai tựa nước,

Thể Tĩnh phong ba tự lặng.

Đứng ngồi trạm trạm thường thanh,

Không chỉ khi ngồi mới vậy.

Người nay tĩnh tọa mới yên lòng,

Không biết Đạo là Kiến Tính.

Tính mà có Thấy mới minh,

Kiến nhìn vào Tính sẽ tự định.

Định rồi Huệ phát, dụng vô cùng,

Nên gọi là Chư Phật Thần Thông.


******************* 

是 名 諸 佛 神 通

Kỷ dục cứu kỳ thể dụng,

幾 欲 究 其 體 用

Đản kiến thập phương hư không.

但 見 十 方 虛 空

Không trung liễu vô nhất vật,

空 中 了 無 一 物

Diệc vô Hi Di hoảng hốt.

亦 無 希 夷 恍 惚

Hi hoảng ký bất khả tầm,

希 恍 既 不 可 尋

Tầm chi khước thành quải thất.

尋 之 卻 成 乖 失

Chỉ thử quải thất lưỡng tự,

只 此 乖 失 兩 字

Bất khả chấp vi bằng cứ.

不 可 執 為 憑 據

Bản tâm thượng thả như không,

本 心 尚 且 虛 空

Khởi hữu đắc thất năng cùng.

豈 有 得 失 能 窮



Dịch:-

Nếu muốn hiểu rành Thể Dụng,

Phải thấy 10 phương hư không.

Trong không vốn không có vật,

Cũng không mập mờ hoảng hốt.

Hi Hoảng đã không tìm thấy dược,

Tìm nó là đi vào lầm lạc.

Hai chữ Quải Thất đó,

Không thể chấp trước làm căn cứ.

Bản tâm vốn dĩ đã Hư Không,

Thì sao có Cùng Thông Đắc Thất.

******************* 

Đản tương vạn pháp khiển trừ,

但 相 萬 法 遣 除

Khiển lệnh tĩnh tận vô dư.

遣 令 靜 盡 無 餘

Hoát nhiên viên minh tự hiện,

豁 然 圓 明 自 現

Tiện dữ chư Phật vô thù.

便 與 諸 佛 無 殊

Sắc thân vi ngã chất cốc,

色 身 為 我 桎 梏

Thả bằng hòa quang hỗn tục.

且 憑 和 光 混 俗

Cử động nhất thiết vô tâm,

舉 動 一 切 無 心

Tranh thậm thị phi vinh nhục.

爭 甚 是 非 榮 辱

Sinh thân chỉ thị ký cư,

生 身 只 是 寄 居

Nghịch lữ chủ hiệu Tì Lư.

逆 旅 主 號 毗 盧


Dịch:-

Chỉ cần tiêu trừ Vạn Pháp,

Cho lòng thanh tịnh kỳ cùng.

Thì sẽ Viên Minh thấu triệt,

Sánh cùng chư Phật chẳng hai.

Ta đây vốn bị Sắc Thân kiềm tỏa,

Hãy nên Hòa Quang Hỗn Tục.

Cử động nhất thiết phải vô tâm,

Màng chi Thị Phi Vinh Nhục.

Đã coi cuộc đời là Sống Gửi,

Quán Trọ của ta là Tì Lư (Tì Lô Giá Na).


******************* 

Tì Lư bất lai bất khứ,

毗 盧不 來 不 去

Nãi tri sinh diệt vô dư.

乃 知 生 滅 無 餘

Hoặc vấn Tì Lư hà tự,

或 問 毗 盧 何 似

Chỉ vi hữu tướng bất thị.

只 為 有 相 不 是

Nhãn tiền nghiệp nghiệp trần trần,

眼 前 業 業 塵 塵

Trần nghiệp phi đồng phi dị.

塵 業 非 同 非 異

Huống thử trần trần nghiệp nghiệp,

況 此 塵 塵 業 業

Cá cá Thích Ca Ca Diếp.

個 個 釋 迦 迦 葉

Dị tắc vạn lại giai minh,

異 則 萬 籟 皆 鳴

Đồng tắc nhất phong đô nhiếp.

同 則 一 風 都 攝

Dịch:-

Tì Lư không đi không lại,

Sẽ thấy Tử Sinh chẳng ra gì.

Ai hỏi Tì Lư là cái chi,

Chỉ nói nó không là Hữu Tướng.

Nhỡn tiền Nghiệp Nghiệp Trần Trần,

Nghiệp Trần không đồng không dị.

Cho nên Nghiệp Nghiệp Trần Trần,

Chính là Thích Ca Ca Diếp.

Khác thì Vạn Sáo đều kêu,

Đồng thì một tiếng gió thâu tóm hết.

******************* 

Nhược yếu nhận đắc Ma Ni,

若 要 認 得 摩 尼

Mạc đạo đắc Pháp phương tri.

莫 道 得 法 方 知

Hữu bệnh dụng tha dược liệu,

有 病 用 他 藥 療

Bệnh sai dược cánh hà thi.

病 瘥 藥 更 何 施

Tâm mê tu giả pháp chiếu,

心 迷 須 假 法 照

Tâm ngộ pháp cánh bất yếu.

心 悟 法 更 不 要

Hựu như hôn kính đắc ma,

又 如 昏 鏡 得 磨

Ngân cấu tự nhiên diệt liễu.

痕 垢 自 然 滅 了

Bản vi Tâm Pháp giai vọng,

本 為 心 法 皆 妄

Cố lệnh ly tận chư tướng.

故 令 離 盡 諸 相

Dịch:-

Nếu như nhận ra được ngọc báu,

Chớ rằng Đắc Pháp mới biết ra.

Có bệnh dùng thuốc sẽ lành bệnh,

Bệnh thay, thuốc nọ dùng làm sao?

Tâm Mê phải dùng Giả Pháp chiếu,

Tâm Ngộ Pháp chằng còn cần nữa.

Y như gương mờ được chùi rửa,

Các vết nhơ sẽ sạch hết.

Đã nói Tâm Pháp thảy đều Vọng,

Và phải lìa xa mọi hình tướng.

******************* 

Chư tướng ly liễu như hà?

諸 相 離 了 如 何

Thị danh chí chân vô thượng.

是 名 至 真 無 上

Nhược dục trang nghiêm Phật thổ,

若 欲 莊 嚴 佛 土

Bình đẳng hành từ cứu khổ.

平 等 行 慈 救 苦

Bồ đề bản nguyện tuy thâm,

菩 提 本 願 雖 深

Thiết mạc tướng trung hữu thủ.

切 莫 相 中 有 取

Thử vi phúc tuệ song viên,

此 為 福 慧 雙 圓

Đương lai thụ ký cư tiên.

當 來 授 記 居 先

Đoạn thường tiêm trần hữu nhiễm,

斷 常 纖 塵 有 染

Khước dữ chư Phật vô Duyên.

卻 與 諸 佛 無 緣

Dịch:-

Chư Tướng lìa rồi thì sao?

Thế là Chí Chân Vô Thượng,

Nếu muốn được trang nghiêm Phật thổ.

Thì phải bình đẳng từ bi cứu khổ,

Tâm Bồ Đề phải thật sâu xa.

Chớ có lấy gì trong Hữu Tướng,

Thế là Phúc Tuệ Song Viên.

Phải đứng hàng trên Thụ Ký,

Nếu như còn nhiễm trần ai.

Thì sẽ vô Duyên với Chư Phật,


******************* 

Phiên niệm phàm phu mê chấp,

翻 念 凡 夫 迷 執

Tận bị tình ái nhiễm tập.

盡 被 情 愛 染 習

Chỉ vi tham trước tình đa,

只 為 貪 著 情 多

Thường sinh thai noãn hóa thấp.

常 生 胎 卵 化 濕

Học đạo tu giáo mãnh liệt,

學 道 須 教 猛 烈

Vô tình tâm cương tự thiết.

無 情 心 剛 似 鐵

Trực nhiêu nhi nữ thê thiếp,

直 饒 兒 女 妻 妾

Hựu dữ tha nhân hà biệt.

又 與 他 人 何 別

Thường thủ nhất khoả viên quang,

常 守 一 顆 圓 光

Bất kiến khả dục tư lường.

不 見 可 欲 思 量


Dịch:-

Kẻ phàm phu thời luôn mê chấp.

Lại luôn bị tình ái nhiễm tập,

Chỉ tại tham trước tình đa.

Nên mới Sinh Thai Noãn, Hóa Thấp,

Học đạo cần quyết tâm mãnh liệt.

Lòng phải vô tình, cứng như sắt,

Nếu vẫn vợ con đầy đủ.

Thì nào có khác chi ai?

Thường giữ viên ngọc viên quang.

Đừng có ước mơ điều khả dục,

******************* 

Vạn pháp nhất thời vô trước,

萬 法 一 時 無 著

Thuyết thậm địa ngục thiên đường.

說 甚 地 獄 天 堂

Nhiên hậu Ngã mệnh tại Ngã,

然 後 我 命 在 我

Không trung vô thăng vô đọa.

空 中 無 升 無 墮

Xuất một Chư Phật thổ trung,

出 沒 諸 佛 土 中

Bất ly Bồ Đề bản tọa.

不 離 菩 提 本 坐

Quan Âm tam thập nhị ứng,

觀 音 三 十 二 應

Ngã học diệc tòng trung chứng.

我 學 亦 從 中 證

Hóa hiện bất khả tư nghị,

化 現 不 可 思 議

Tận xuất Tiêu Dao chi Tính.

盡 出 逍 遙 之 性

Ngã thị Vô Tâm Thiền Khách,

我 是 無 心 禪 客

Dịch:-


Vạn pháp một khi đà buông xả.

Thì bận tâm chi Địa Ngục Thiên Đường,

Từ nay Ngã Mệnh do Ngã.

Ở giữa không trung vô thăng vô đọa,

Vào ra trong Phật thổ của chư Phật.

Không bỏ tòa ngôi của Bồ Đề,

Quan Âm 32 ứng.

Cái học của ta cũng nằm trong đó,

Biến hóa bất khả tư nghì.

Hiện rõ Tiêu Dao chi Tính,

Ta chính là Vô Tâm Phật Khách.

******************* 

Phàm sự bất hội giản trạch.

凡 事 不 會 揀 擇

Tích thời nhất cá hắc ngưu,

昔 時 一 個 黑 牛

Kim nhật hồn thân thị bạch.

今 日 渾 身 是 白

Hữu thời tự ca tự tiếu,

有 時 自 歌 自 笑

Bàng nhân đạo ngã thần thiếu.

傍 人 道 我 神 少

Tranh tri bị hạt chi hình,

爭 知 被 褐 之 形

Nội hoài vô giá chi bảo.

內 懷 無 價 之 寶

Cánh nhược kiến ngã đàm không,

更 若 見 我 談 空

Kháp tự hồn luân thôn cức.

恰 似 渾 淪 吞 棘

Thử Pháp duy Phật năng tri,

此 法 惟 佛 能 知

Phàm ngu khởi giải tướng biểu.

凡 愚 豈 解 相 表


Dịch:-

Phàm sự không cần chọn lựa,

Khi xưa là một Trâu Đen.

Ngày nay toàn thân lông trắng,

Có lúc tự ca tự tiếu,

Người bên nói ta Thần Diệu.

Sá chi áo quần rách rưới,

Trong ta có sẵn ngọc châu vô giá.

Lại thấy ta bàn chuyện lông bông,

Y như là đã nuốt phải gai.

Phép ta chư Phật mới hiểu nổi.

Phàm phu làm sao mà biết được,

******************* 

Kiêm hữu tu thiền thượng nhân,

兼 有 修 禪 上 人

Chỉ học đấu khẩu hợp thần.

只 學 鬥 口 合 辰

Khoa ngã vấn đáp mẫn cấp,

誇 我 問 答 敏 急

Khước nguyên bất thức chủ nhân.

卻 原 不 識 主 人

Cái thị tầm chi trích diệp,

蓋 是 尋 枝 摘 葉

Bất giải tận cứu bản căn.

不 解 盡 究 本 根

Đắc căn chi diệp tự mậu,

得 根 枝 葉 自 茂

Vô căn chi diệp nan tồn.

無 根 枝 葉 難 存

Cánh trình kỷ ốc linh châu,

更 逞 己 握 靈 珠

Chuyển vu nhân ngã nan trừ.

轉 于 人 我 難 除

Dữ Ngã linh nguyên diệu giác,

與 我 靈 源 妙 覺

Viễn cách thiên lý chi thù.

遠 隔 千 里 之 殊



Dịch:-

Ta lại là Tu Thiền Thượng nhân.

Học cách nín thinh ngậm miệng,

Khoe ta nói năng mẫn tiệp.

Chỉ tại người không biết được chủ nhân,

Nên mới tìm cành kiếm lá.

Không biết tận cứu bản căn,

Thấy được bản căn là cành sẽ tươi tốt.

Không gốc lá cành sao sống nổi,

Ta nay trình ra Chân Bảo Bối.

Ai mà không trừ được Nhân Ngã,

Thì đối với Linh Nguyên Diệu Giác của ta.

Còn cách xa muôn vạn dặm,

******************* 

Thử bối khả thương khả tiếu,

此 輩 可 傷 可 笑

Không thuyết tích niên học đạo.

空 說 積 年 學 道

Tâm cao bất khẳng vấn nhân,

心 高 不 肯 問 人

Uổng sử nhất sinh hư lão.

枉 使 一 生 虛 老

Nãi thị ngu mê độn căn,

乃 是 愚 迷 鈍 根

Tà kiến nghiệp trọng vi nhân.

邪 見 業 重 為 因

Nhược hướng thử sinh bất ngộ,

若 向 此 生 不 悟

Hậu thế tranh miễn trầm luân.

後 世 爭 免 沉 淪

Dịch:-


Những kẻ ấy thật hết sức đáng thương.

Học đạo nhiều năm vẫn không biết,

Kiêu ngạo không chịu học hỏi ai.

Uổng phí một đời khô lão,

Họ vốn u mê lại độn căn.

Lại có tà kiến và nghiệp trọng,

Nếu như kiếp này không ngộ đạo.

Thì kiếp sau sao thoát trầm luân ?


Bài ca này có hơn trăm câu nhưng chỉ tóm tắt trong bốn câu sau:


Như Lai Thiền Tính như thủy,

如 來 禪 性 如 水

Thể tịnh phong ba tự chỉ.

體 淨 風 波 自 止

Hưng cư trạm nhiên thường thanh,

興 居 湛 然 常 清

Bất độc tọa thời phương thị.

不 獨 坐 時 方 是

Tạm dịch:

Thiền Tính Như Lai tựa nước,

Thể Tĩnh phong ba tự lặng.

Đứng ngồi trạm trạm thường thanh,

Không chỉ khi ngồi mới vậy.


Vì Như Lai Thiền Tính, bản thể nó thường chí tĩnh lại trong veo như nước, không dấy phong ba, không nhiễm trần cấu. Khi động khi tĩnh nó vẫn như vậy, chứ không phải chỉ ngồi mới vậy.

Nếu gọi ngồi là Thiền, thì đó không phải là Chân Thiền, mà đó là thứ thiền Tịch Diệt Ngoan Không, nhất định không phải là Như Lai Thiền Tính.

Cái Thiền Chân Chính, phải gồm đủ Tuệ Định, và biến hóa vô cùng. Phải quên cả Tâm lẫn Pháp, phải lìa hết Chư Tướng. Nó là Trang Nghiêm Phật thổ, Bình Đẳng hành từ Hòa quang Hỗn tục, tại trần mà xuất trần, tại thế mà ly thế. Không Thiền mà vẫn là Thiền, không định mà vẫn định.


Những kẻ chuyên môn tĩnh tọa, ngồi yên giữ miệng, thì không biết được chủ nhân. Đã tỉnh giấc Thiền muội nhưng dù đã tỉnh, vẫn còn hồ đồ, làm sao hiểu nổi Chân Tính của Thiền Linh Nguyên diệu giác.

(Bài này dạy tu thiền là phải hiểu Thiền Tính Như Lai, phải hiểu cốt cách sang cả của con người, chứ không phải là ngồi trơ trơ như gỗ đá. Chân tính của Thiền là Tính Nguyên Linh Diệu Giá, Biến hóa vô cùng.)


---------------

Dịch cả bài:-

CHỈ RA CHỖ MÊ LẦM CỦA NHẬN THỨC VỀ THIỀN ĐỊNH


Thiền Tính Như Lai tựa nước,

Thể Tĩnh phong ba tự lặng.

Đứng ngồi trạm trạm thường thanh,

Không chỉ khi ngồi mới vậy.

Người nay tĩnh tọa mới yên lòng,

Không biết Đạo là Kiến Tính.

Tính mà có Thấy mới minh,

Kiến nhìn vào Tính sẽ tự định.

Định rồi Huệ phát, dụng vô cùng,

Nên gọi là Chư Phật Thần Thông.

Nếu muốn hiểu rành Thể Dụng,

Phải thấy 10 phương hư không.

Trong không vốn không có vật,

Cũng không mập mờ hoảng hốt.

Hi Hoảng đã không tìm thấy dược,

Tìm nó là đi vào lầm lạc.

Hai chữ Quải Thất đó,

Không thể chấp trước làm căn cứ.

Bản tâm vốn dĩ đã Hư Không,

Thì sao có Cùng Thông Đắc Thất.

Chỉ cần tiêu trừ Vạn Pháp,

Cho lòng thanh tịnh kỳ cùng.

Thì sẽ Viên Minh thấu triệt,

Sánh cùng chư Phật chẳng hai.

Ta đây vốn bị Sắc Thân kiềm tỏa,

Hãy nên Hòa Quang Hỗn Tục.

Cử động nhất thiết phải vô tâm,

Màng chi Thị Phi Vinh Nhục.

Đã coi cuộc đời là Sống Gửi,

Quán Trọ của ta là Tì Lư (Tì Lô Giá Na).

Tì Lư không đi không lại,

Sẽ thấy Tử Sinh chẳng ra gì.

Ai hỏi Tì Lư là cái chi,

Chỉ nói nó không là Hữu Tướng.

Nhỡn tiền Nghiệp Nghiệp Trần Trần,

Nghiệp Trần không đồng không dị.

Cho nên Nghiệp Nghiệp Trần Trần,

Chính là Thích Ca Ca Diếp.

Khác thì Vạn Sáo đều kêu,

Đồng thì một tiếng gió thâu tóm hết.

Nếu như nhận ra được ngọc báu,

Chớ rằng Đắc Pháp mới biết ra.

Có bệnh dùng thuốc sẽ lành bệnh,

Bệnh thay, thuốc nọ dùng làm sao?

Tâm Mê phải dùng Giả Pháp chiếu,

Tâm Ngộ Pháp chằng còn cần nữa.

Y như gương mờ được chùi rửa,

Các vết nhơ sẽ sạch hết.

Đã nói Tâm Pháp thảy đều Vọng,

Và phải lìa xa mọi hình tướng.

Chư Tướng lìa rồi thì sao?

Thế là Chí Chân Vô Thượng,

Nếu muốn được trang nghiêm Phật thổ.

Thì phải bình đẳng từ bi cứu khổ,

Tâm Bồ Đề phải thật sâu xa.

Chớ có lấy gì trong Hữu Tướng,

Thế là Phúc Tuệ Song Viên.

Phải đứng hàng trên Thụ Ký,

Nếu như còn nhiễm trần ai.

Thì sẽ vô Duyên với Chư Phật,

Kẻ phàm phu thời luôn mê chấp.

Lại luôn bị tình ái nhiễm tập,

Chỉ tại tham trước tình đa.

Nên mới Sinh Thai Noãn, Hóa Thấp,

Học đạo cần quyết tâm mãnh liệt.

Lòng phải vô tình, cứng như sắt,

Nếu vẫn vợ con đầy đủ.

Thì nào có khác chi ai?

Thường giữ viên ngọc viên quang.

Đừng có ước mơ điều khả dục,

Vạn pháp một khi đà buông xả.

Thì bận tâm chi Địa Ngục Thiên Đường,

Từ nay Ngã Mệnh do Ngã.

Ở giữa không trung vô thăng vô đọa,

Vào ra trong Phật thổ của chư Phật.

Không bỏ tòa ngôi của Bồ Đề,

Quan Âm 32 ứng.

Cái học của ta cũng nằm trong đó,

Biến hóa bất khả tư nghì.

Hiện rõ Tiêu Dao chi Tính,

Ta chính là Vô Tâm Phật Khách.

Phàm sự không cần chọn lựa,

Khi xưa là một Trâu Đen.

Ngày nay toàn thân lông trắng,

Có lúc tự ca tự tiếu,

Người bên nói ta Thần Diệu.

Sá chi áo quần rách rưới,

Trong ta có sẵn ngọc châu vô giá.

Lại thấy ta bàn chuyện lông bông,

Y như là đã nuốt phải gai.

Phép ta chư Phật mới hiểu nổi.

Phàm phu làm sao mà biết được,

Ta lại là Tu Thiền Thượng nhân.

Học cách nín thinh ngậm miệng,

Khoe ta nói năng mẫn tiệp.

Chỉ tại người không biết được chủ nhân,

Nên mới tìm cành kiếm lá.

Không biết tận cứu bản căn,

Thấy được bản căn là cành sẽ tươi tốt.

Không gốc lá cành sao sống nổi,

Ta nay trình ra Chân Bảo Bối.

Ai mà không trừ được Nhân Ngã,

Thì đối với Linh Nguyên Diệu Giác của ta.

Còn cách xa muôn vạn dặm,

Những kẻ ấy thật hết sức đáng thương.

Học đạo nhiều năm vẫn không biết,

Kiêu ngạo không chịu học hỏi ai.

Uổng phí một đời khô lão,

Họ vốn u mê lại độn căn.

Lại có tà kiến và nghiệp trọng,

Nếu như kiếp này không ngộ đạo.

Thì kiếp sau sao thoát trầm luân.


******************* 

ĐỘC TUYẾT ĐẬU   THIỀN SƯ TỔ ANH TẬP  CA
 讀 雪 竇 禪 師 祖 英 集 歌.


Tào Khê nhất thủy phân thiên phái,

 漕 溪 一 水 分 千 派

Chiếu cổ trừng kim vô trệ ngại.

 照 古 澄 今 無 滯 礙

Cận lai học giả bất cùng nguyên,

 近 來 學 者 不 窮 源

Vọng chỉ đề oa vi đại hải.

 妄 指 蹄 窪 為 大 海

Tuyết Đậu Lão Sư đạt chân thú,

 雪 竇 老 師 達 真 趣

Đại Chấn lôi âm truy Pháp cổ.

 大 震 雷 音 椎 法 鼓

Sư vương hao hống xuất quật lai,

 獅 王 哮 吼 出 窟 來

Bách thú thiên tà giai khủng cụ.

 百 獸 千 邪 皆 恐 懼

Hoặc ca thi, hoặc ngữ cú.

 或 歌 詩 或 語 句

Đinh ninh chỉ dẫn mê nhân lộ,

 叮 嚀 指 引 迷 人 路

Dịch:-


Một dòng Tào Khê phân nghìn nhánh,

Chiếu khắp xưa nay không quải ngại.

Gần đây học giả chẳng tìm nguồn,

Chỉ bậy dấu chân là Biển cả.

Lão sư Tuyết Đậu rõ đầu đuôi,

Như tiếng sấm vang bàn phép cổ.

Chẳng khác mãnh sư ra khỏi ổ,

Muôn loài nghe biết điều kinh sợ.

Hoặc dùng thơ, hoặc nói thường,

Đinh ninh chỉ lối cho kẻ lầm.


******************* 

Ngôn từ lỗi lạc ý thượng thâm.

 言 辭 磊 落 意 尚 深

Kích ngọc sao kim hưởng thiên cổ,

 擊 玉 敲 金 響 千 古

Tranh nại mê nhân trục cảnh lưu.

 爭 奈 迷 人 逐 境 留

Khước tác ngôn tướng tầm danh số,

 卻 作 言 相 尋 名 數

Chân Như thật Tướng bản vô ngôn.

 真 如 實 相 本 無 言

Vô hạ, vô cao, vô hữu biên,

 無 下 無 高 無 有 邊

Phi sắc, phi không, phi nhị thể.

 非 色 非 空 非 二 體

Thập phương trần sát nhất luân viên,

 十 方 塵 剎 一 輪 圓

Chính định hà tằng phân ngữ mặc.

 正 定 何 曾 分 語 默

Dịch:-


Ngôn từ lỗi lạc lại cao thâm,

Dùng lời vàng ngọc của muôn thủa.

Thương hại những ai sống theo cảnh,

Chỉ dùng Ngôn Tướng với Danh Số.

Chân Như Thật Tướng vốn không lời,

Không thấp, không cao, không trái phải.

Phi sắc, phi không, phi nhị thể,

Trong chốn trần ai, một vầng tròn.

Chính Định không phân nói, không nói,

******************* 

Thủ bất đắc hề xả bất đắc,

 取 不 得 兮 舍 不 得

Đãn ư chư tướng bất lưu tâm.

 但 於 諸 相 不 留 心

Tức thị Như Lai chân quĩ tắc,

 即 是 如 來 真 軌 則

Vi trừ vọng tưởng tương chân đối.

 為 除 妄 想 將 真 對

Vọng nhược bất sinh chân diệc hối,

 妄 若 不 生 真 亦 晦

Năng tri chân vọng lưỡng câu phi.

 能 知 真 妄 兩 俱 非

Phương đắc Chân Tâm vô quải ngại,

 方 得 真 心 無 挂 礙

Quải ngại hề, Chân tự tại.

 挂 礙 兮 真 自 在

Nhất ngộ đốn tiêu lịch kiếp tội,

 一 悟 頓 消 歷 劫 罪

Bất thi công lực chứng Bồ Đề.

 不 施 功 力 證 菩 提


Dịch :-

Cũng không Xả Thủ với phân chia.

Chỉ cần thấy Tướng chẳng lưu tâm,

Thế là Đường lối của Như Lai.

Chân Vọng đôi đường không đãi đối,

Nếu Vọng không sinh, Chân không hối.

Nên rõ Vọng Chân thảy đều không,

Mới được Chân Tâm vô quải ngại.

Vô quải ngại hề, sẽ tự tại,

Ngộ rồi muôn kiếp tội đốn tiêu.

Không tốn công phu chứng bồ đề,

******************* 

Tòng thử vĩnh ly Sinh Tử hải,

 從 此 永 離 生 死 海

Ngô sư cận nhi ngôn ngữ sướng.

 吾 師 近 而 言 語 暢

Lưu tại thế gian vi bảng dạng,

 留 在 世 間 為 榜 樣

Tạc tiêu bị ngã hoán tương lai.

 昨 宵 被 我 喚 將 來

Bả tị khổng xuyên phóng trượng thượng,

 把 鼻 孔 穿 放 杖 上

Vấn tha đệ nhất nghĩa hà như.

 問 他 第 一 義 何 如

Khước đạo hữu ngôn giai thị báng.

 卻 道 有 言 皆 是 謗

Dịch:-

Từ nay vĩnh viễn lìa sinh tử hải.

Thày ta Đạo cao, ngôn ngữ sướng,

Lưu tại thế gian vi bảng ngạn.

Đêm qua ta đem Chân Như Thực Tướng,

Xỏ vào lỗ mũi của phàm tâm.

Ấy chính Tây Lai đệ nhất nghĩa,

Mới hay Hữu Ngôn đều sái quấy.




Dịch cả bài :-

Một dòng Tào Khê phân nghìn nhánh,

Chiếu khắp xưa nay không quải ngại.

Gần đây học giả chẳng tìm nguồn,

Chỉ bậy dấu chân là Biển cả.

Lão sư Tuyết Đậu rõ đầu đuôi,

Như tiếng sấm vang bàn phép cổ.

Chẳng khác mãnh sư ra khỏi ổ,

Muôn loài nghe biết điều kinh sợ.

Hoặc dùng thơ, hoặc nói thường,

Đinh ninh chỉ lối cho kẻ lầm.

Ngôn từ lỗi lạc lại cao thâm,

Dùng lời vàng ngọc của muôn thủa.

Thương hại những ai sống theo cảnh,

Chỉ dùng Ngôn Tướng với Danh Số.

Chân Như Thật Tướng vốn không lời,

Không thấp, không cao, không trái phải.

Phi sắc, phi không, phi nhị thể,

Trong chốn trần ai, một vầng tròn.

Chính Định không phân nói, không nói,

Cũng không Xả Thủ với phân chia.

Chỉ cần thấy Tướng chẳng lưu tâm,

Thế là Đường lối của Như Lai.

Chân Vọng đôi đường không đãi đối,

Nếu Vọng không sinh, Chân không hối.

Nên rõ Vọng Chân thảy đều không,

Mới được Chân Tâm vô quải ngại.

Vô quải ngại hề, sẽ tự tại,

Ngộ rồi muôn kiếp tội đốn tiêu.

Không tốn công phu chứng bồ đề,

Từ nay vĩnh viễn lìa sinh tử hải.

Thày ta Đạo cao, ngôn ngữ sướng,

Lưu tại thế gian vi bảng ngạn.

Đêm qua ta đem Chân Như Thực Tướng,

Xỏ vào lỗ mũi của phàm tâm.

Ấy chính Tây Lai đệ nhất nghĩa,

Mới hay Hữu Ngôn đều sái quấy.

Giải:-

Bài ca này tuy khen công  lao Tổ Anh Tập, kỳ thật là bàn về Tướng Chân Như. Trong đó có 2 câu: Đãn ư chư tướng bất lưu tâm, tức thị Như Lai chân quĩ tắc. Hai câu trên toát lược ý của toàn bộ Tổ Anh Tập.

Nói không lưu tâm tức là Vô Tâm. Đã Vô Tâm thì không có Chân Vọng. Đã không có Chân Vọng thì không có qủai ngại. Đã không quải ngại thời luôn thanh thản, tự tại. Đã Tự Tại thời chân thật tướng thường tồn, xa lìa Sinh Tử khổ hải.

Hai câu: Tạc tiêu bị Ngã hoán tương lai, Bả tị khổng xuyên phóng trượng thượng đó chính là Ngôn ngoại chi ý của Tiên Ông. Học giả phải hiểu thế nào Hoán tương lai, thế nào là Xuyên tị khổng.

Hoán Tương Lai là Hoán Chân Như Thật tướng chi Tính.

Xuyên tị khổng khiếu là xuyên Phi sắc phi không chi tâm [Lấy Chân Như chi tướng (Chân Tâm) xỏ mũi phi sắc phi không chi tâm (vọng tâm)]

Hiểu tính đó, biết tâm đó, là cầm gậy trong tay, trên chống trời, dưới chống đất, không lưng không mặt, tròn vành vạnh, sáng chói lói, sạch làu làu, đỏ hây hây, đó chính là Tây Lai đệ Nhất nghĩa, thế là qúa rõ rồi vậy.

(Phải biết Thật Tướng Chân Như, mới được Tự Tại Vô Ngại, mới thoát Sinh Tử luân hồi.)


******************* 

GIỚI ĐỊNH TUỆ GIẢI         戒 定 慧 解.


Phù Giới Định Tuệ giả,

夫 戒 定 慧 者

Nãi Pháp trung chi diệu dụng dã.

乃 法 中 之 妙 用 也

Phật tổ tuy thường hữu ngôn,

佛 祖 雖 嘗 有 言

Nhi vị đạt giả hữu sở chấp.

而 未 達 有 所 執

Kim lược nhi ngôn chi,

今 略 而 言 之

Thứ tư khai ngộ.

庶 資 開 悟

Phù kỳ Tâm Cảnh lưỡng vong,

夫 其 心 境 兩 忘

Nhất niệm bất động viết Giới.

一 念 不 動 曰 戒

Giác tính viên minh, nội ngoại oánh triệt, viết Định

覺 性 圓 明 內 外 瑩 徹 曰 定

Tùy Duyên ứng vật, diệu dụng vô cùng, viết Tuệ

隨 緣 應 物 妙 用 無 窮 曰 慧

Thử tam giả tương tu nhi thành, hỗ vi Thể Dụng.

此 三 者 相 須 而 成 互 為 體 用

Hoặc Giới chi vi Thể giả, tắc Định Tuệ vi kỳ Dụng.

或 戒 之 為 體 者 則 定 慧 為 其 用

Định chi vi Thể giả, tắc Giới Tuệ vi kỳ Dụng.

定 之 為 體 者 則 戒 慧 為 其 用

Tuệ chi vi Thể giả, tắc Giới Định vi kỳ Dụng.

慧 之 為 體 者 則 戒 定 為 其 用

Tam giả vị thường tư tu tương ly dã.

三 者 未 嘗 斯 須 相 離 也

Do như nhật giả quang nhi năng chiếu.

猶 如 日 假 光 而 能 照

Quang giả chiếu nhi năng minh.

光 假 照 而 能 明

Phi quang tắc bất năng chiếu.

非 光 則 不 能 照

Phi chiếu tắc bất năng minh.

非 照 則 不 能 明

Nguyên kỳ Giới Định Tuệ giả bản hồ nhất Tính.

原 其 戒 定 慧 者 本 乎 一 性

Quang Minh Chiếu giả bản hồ nhất Nhật.

光 明 照 者 本 乎 一 日

Nhất thượng phi Nhất.

一 尚 非 一

Tam phục hà tam?

三 復 何 三

Tam nhất câu vong,

三 一 俱 忘

Trạm nhiên thanh tịnh.

湛 然 清 淨


******************* 

*Dịch:

Giới Định Tuệ là diệu dụng của Pháp Phật.

Phật Tổ tuy có nói ra lời,

Nhưng người chưa đạt đạo còn có chỗ chấp trước.

Nay nói sơ lược lại.

Để giúp người khai ngộ.

Khi mà Tâm Cảnh đều quên,

Một niệm không động, thì gọi là Giới,

Khi mà Giác Tính viên minh, trong ngoài sáng tỏ, thì gọi là Định,

Khi mà Tùy Duyên ứng vật, Diệu Dụng vô cùng, thì gọi là Tuệ.

Ba cái đó nhờ nhau mà có, hỗ vi Thể Dụng.

Nếu coi Giới là Thể thì Định Tuệ là Dụng.

Nếu coi Định là Thể thì Giới Tuệ là Dụng.

Nếu coi Tuệ là Thể thì Giới Định sẽ là Dụng.

Ba cái đó không hề rời nhau.

Như mặt trời nhờ áng sáng nên chiếu soi.

Ánh sánh nhờ Chiếu nên mới sáng.

Không có Ánh Sánh, thì không thể Chiếu.

Không có Chiếu thì không có sáng.

Giới Định Tuệ vốn cùng một Tính.

Quang, Minh, Chiếu đều cũng một Mặt trời.

Một mà không là một.

Thì Ba là cái gì.

Ba Một đều quên,

Thì là thanh tịnh thật sự.


Tiên ông giảng thế nào là vào được Giới Định Tuệ. Lời lẽ giản dị, y tứ rõ ràng. Nếu học giả theo đúng như vậy sẽ qua thẳng bỉ ngạn. Lời tiên ông tuy rõ, nhưng e học giả kiến thức không cao, lực lượng chưa đủ, không thể ngộ nguyên, nên lại dặn dò thêm, dạy đi từ dễ đến khó, từ thấp lên cao, như vậy mới được.

Giới là thấy cảnh quên tình, không nhiễm trần ai.

Định là Chí Thành Vô Vọng, bất động bất di.

Tuệ là Tùy Sự Biến Thông, bất thiên, bất ỷ.

Có thể Giới, có thể Định, có thể Tuệ.


Tam giả tương tu, là do miễn cưỡng mà thành tự nhiên, do hỗn nhiên mà thành Nhất Tính, trở về bất thức, bất tri, thanh tịnh địa vị. Thật ra, khi đã đạt được thanh tịnh nhất tính thì chẳng làm gì còn có 3 chuyện Giới, Định, Tuệ. Cho nên nói: Tam Nhất Câu Vong, trạm nhiên thanh tịnh.

Nếu chưa tới được Thanh Tịnh, thì vẫn còn phải dùng Giới, Định, Tuệ. Nhưng khi đã đạt tới Thanh Tịnh, thì Giới Định Tuệ sẽ hợp nhất,

Khi Tam Nhất còn chưa quên, thì chưa phải là Thanh Tịnh thiền định. Trong bài Tụng có nói: Tâm mê tu giả pháp chiếu, Tâm ngộ Pháp cánh bất yếu.

Thật ra thì phải lìa hết Chư Tướng, Tam Nhất cũng đều quên, thì mới đạt được thanh tịnh thật.


******************* 

TÂY GIANG NGUYỆT THẬP NHỊ THỦ.

(12 bài theo điệu Tây giang nguyệt)

西 江 月 十 二 首



Bài 1

Vọng tưởng bất phục cưỡng diệt,

妄 想 不 復 強 滅

Chân như hà tất hi cầu.

真 如 何 必 希 求

Bản nguyên Tự Tính Phật tề tu,

本 源 自 性 佛 齊 修

Mê ngộ khởi câu tiền hậu.

迷 悟 豈 拘 前 後

 *

Ngộ tức sát na thành Phật,

悟 即 剎 那 成 佛

Mê hề vạn kiếp luân lưu.

迷 兮 萬 劫 淪 流

Nhược năng nhất niệm khế Chân tu,

若 能 一 念 契 真 修

Diệt tận hằng sa tội cấu.

滅 盡 恆 沙 罪 垢

Tạm dịch:

Vọng tưởng không cần cưỡng diệt

Chân Như khỏi phải Hi cầu.

Bản Nguyên tự Tính, Phật tề tu,

Mê Ngộ chẳng lo tiền hậu.

 *

Ngộ thời phút giây thành Phật,

Mê thời vạn kiếp trầm luân.

Nếu biết Nhất Niệm khế Chân tu,

Sẽ diệt hằng sa tội cấu.



Bản Nguyên tự tính là Phật Tính.
Phật tính là Vô vọng tưởng.
Không có Chân Như.

Chỉ vì con người có Mê, có Ngộ, nên mới có Vọng tưởng, Chân Như.
Mê Tự Tính sẽ sinh Vọng Tưởng, Ngộ Tự Tính sẽ qui Chân Như.
Biết Chân Như sẽ thành Phật trong giây phút, sinh Vọng Tưởng sẽ Vạn Kiếp trầm luân.
Vọng tưởng, Chân Như chỉ tại hai đằng Mê Ngộ. Nếu không Ngộ mà cưỡng Diệt, sống trong Vọng Tưởng mà cầu Chân Như, thì làm sao thấy được Chân Như.

Câu cuối viết: Nhược năng nhất niệm khế Chân Tu, Diệt tận hằng sa tội cấu.

Nếu biết Nhất Niệm khế Chân Tu, sẽ dịệt hằng sa tội cấu. Nói thế là ta phải hiểu.

(Tu Phật, phải phân biệt Chân Như và Vọng Tưởng. Chân Như là con đường thành Phật, Vọng tưởng là con đường sinh tử Luân Hồi. Cần phải hiểu như vậy.)


******************* 

Bài 2

Bản thị vô sinh vô diệt,

本 是 無 生 無 滅

Cưỡng cầu sinh diệt khu phân.

強 求 生 滅 區 分

Chỉ như tội phúc diệc vô căn,

只 如 罪 福 亦 無 根

Diệu thể hà tằng tăng tổn.

妙 體 何 曾 增 損

 *

Ngã hữu nhất luân minh kính,

我 有 一 輪 明 鏡

Tòng lai chỉ vị mông hôn.

從 來 只 為 蒙 昏

Kim triêu ma oánh chiếu Kiền Khôn,

今 朝 磨 瑩 照 乾 坤

Vạn tượng chiêu nhiên nan ẩn.

萬 象 昭 然 難 隱

Tạm dịch:

Chân Như vốn dĩ không sinh diệt,

Tuy đem sinh diệt khu phân.

Nhưng mà tội phúc vốn vô căn,

Diệu thể làm sao mà tăng tổn.

 *

Ta đây có tấm gương trong suốt,

Xưa nay sở dĩ tối mờ

Là vì lau chùi không kỹ

Được lau chùi sẽ chiếu soi trời đất,

Vạn Tượng không chi không thấy.


Bản Thể Chân Như Phật Tính, vô sinh, vô diệt, không thể tăng tổn, nhân vì hồng trần nhiễm Trước , nên mới có sinh diệt. Y như tấm gương trong bị che mờ, nếu có hôm nào được lau chùi hết bụi bặm cũ xưa, thì sẽ lại sáng trong không khuy khuyết. Dùng nó chiếu soi trời đất thì sẽ thấy muôn loài rõ ràng, không gì ẩn dấu được, làm gì có sinh có diệt.

(Chân Như phật Tính nơi ta nó vốn sáng ngời. Vì ta bỏ bê không chịu chùi rửa, nên mới tưởng là có Sinh Diệt. Thực ra lau chùi rồi, sẽ hết Sinh Diệt mà còn nguyên có Chân Như trong sáng.)

******************* 

Bài 3

Ngã tính nhập chư Phật Tính,

我 性 入 諸 佛 性

Chư phương Phật Tính giai nhiên.

諸 方 佛 性 皆 然

Đình đình Thiềm ảnh chiếu hàn tuyền,

亭 亭 蟾 影 照 寒 泉

Nhất nguyệt thiên đàm phổ hiện.

一 月 千 潭 普 現

 *

Tiểu tức hào mao mạc thức,

小 即 毫 毛 莫 識

Đại thời biến mãn tam thiên.

大 時 遍 滿 三 千

Cao đê bất ước tín phương viên,

高 低 不 約 信 方 圓

Thuyết thậm trường đoản thâm thiển.

說 甚 長 短 深 淺

Tạm dịch:

Tính ta chính là Tính Phật,

Tính Phật muôn nơi đều là Một.

Y thức bóng trăng soi đáy nước,

Hiện ra trên mọi mặt hồ.

 *

Nhỏ tựa như lông khó nhìn thấy,

To thời trải rộng khắp Tam Thiên.

Cao thấp vuông tròn không phân biệt,

Vắn dài sâu cạn cũng không thêm.



Ngã Tính Phật Tính, chính là Tính con người trong vạn quốc, cửu châu.
Không có 2 tính.
Ở nơi thánh không tăng, ở nơi phàm không giảm, Y như một mặt trăng chiếu soi muôn vạn mặt hồ.

Tính này có thể lớn, có thể nhỏ, có thể cao, có thể thấp, có thể vuông, có thể tròn, có thể cạn, có thể sâu, có thể ngắn, có thể dài, mà không sa vào phạm vi của Đại Tiểu, Cao Đê, Phương Viên, Trường Đoản, Thâm Thiển. Chỉ là cái mà Bách Tính dùng hằng ngày, không biết mà thôi.

(Chung qui, người, Ta, Phật chỉ một tính. Ở khắp muôn nơi không tăng giảm. Không có vắn dài, không cao thấp. Thấy được Phật Tính mới là hay.)


******************* 

Bài 4

Pháp, Pháp, Pháp nguyên vô Pháp,

法 法 法 元 無 法

Không, Không, Không diệc phi Không.

空 空 空 亦 非 空

Tĩnh huyên ngữ mặc bản lai đồng,

靜 喧 語 默 本 來 同

Mộng lý hà lao thuyết mộng.

夢 里 何 勞 說 夢

 *

Hữu dụng dụng trung vô dụng,

有 用 用 中 無 用

Vô công công lý thi công.

無 功 功 里 施 功

Hoàn như quả thục tự nhiên hồng,

還 如 果 熟 自 然 紅

Mạc vấn như hà tu chủng.

莫 問 如 何 修 種

Tạm dịch:

Pháp Pháp Pháp nguyên không Pháp,

Không, Không, Không cũng chẳng Không.

Im hay nói, vốn như nhau,

Trong mộng sao lo nói mộng.

 *

Trong Dụng vốn là không có Dụng,

Vô công công lý để thi công.

Như quả chín cây tự nhiên hồng,

Khỏi hỏi tu bằng giống nào.

Như Lai thuyết Pháp. thực ra không có Pháp gì cả. Như Lai đàm Không, thực ra chẳng phải Không. Không Pháp chính là Chân Pháp, Bất Không chi Không chính là Chân Không. Chân Pháp, Chân Không. Yên lặng hay ồn ào, nói hay im lặng, thì chỉ là không hay không biết, theo phép tắc Trời mà thôi.

Có Pháp gì để nói, có Không gì mà bàn. Nếu như cưỡng nói Pháp, cưỡng bàn Không, thì y như ở trong mộng mà bàn về mộng, làm sao mà biết được Tính của Chân Pháp, Chân Không. Nó vốn tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông (Hệ Từ Thượng, chương X, tiết 4). Đó là Lương Tâm chúng ta. Tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông thế là Hữu Dụng Dụng Trung Vô Dụng, Vô Công Công Lý Thi Công. Hữu Dụng Dụng Trung Vô Dụng, Vô Công Công Lý Thi Công là Không Trung Hữu Pháp. Pháp Bản Không, Không Hữu Pháp, chẳng thật chẳng hư; chẳng hữu chẳng vô, tròn sáng không tối, lâu ngày thoát hóa, như quả trên cây, sẽ có ngày chín đỏ, thế là tu Phật Tính chân chủng, khỏi cần hỏi là tu giống gì.

[Pháp Không của Phật chính là Chân Pháp Chân Không, là sống tự nhiên theo đúng luật Trời, sống theo đúng Lương Tâm, là tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, yên lặng như tờ, cảm sẽ thông suốt. Thế là sống như Thần, theo Kinh Dịch (Hệ Từ Thượng, chương X. tiết 4).]

******************* 

Bài 5

Thiện ác nhất thời vong niệm,

善 惡 一 時 忘 念

Vinh khô đô bất quan tâm.

榮 枯 都 不 關 心

Hối minh ẩn hiển nhiệm phù trầm,

晦 明 隱 顯 任 浮 沉

Tùy phân cơ xan khát ẩm.

隨 分 飢 餐 渴 飲

 *

Thần tĩnh trạm nhiên thường tịch,

神 靜 湛 然 常 寂

Bất phương tọa ngọa ca ngâm.

不 妨 坐 臥 歌 吟

Nhất trì thu thủy bích nhưng thâm,

一 池 秋 水 碧 仍 深

Phong động mạc kinh tận nhẫm.

風 動 莫 驚 盡 恁

Tạm dịch:

Thiện ác nhất thời Vọng Niệm,

Vinh khô đều chẳng quan tâm.

Hối minh ẩn hiện phù trầm,

Đói ăn khát uống cứ tùy tâm.

 *

Thần tĩnh trạm nhiên thường tịch,

Tùy nghi tọa ngọa, ca ngâm.

Như một ao thu sâu trong vắt,

Sóng gió có chi mà lo sợ.



Bài từ này đại ý nói Thần tĩnh trạm nhiên thường tịch, dù ta tọa ngọa ca ngâm.

Khi mà Thần tĩnh, thì thiện ác, vinh khô, hối minh, ẩn hiển, phù trầm đều chẳng nhập tâm, tùy Duyên mà sống qua ngày. Ngồi nằm ca hát, tiêu dao tự tại, vô tư vô lự, như nước hồ thu, xanh ngắt, cao thâm, tuy có gió thổi, nhưng không nổi sóng thì có gì phải lo sợ?

(Thần tĩnh trạm nhiên thường tịch là câu hay nhất. Tu mà được vậy còn có gì hơn. Thần tĩnh trạm nhiên chính là Lương tri Lương Năng nơi con người chúng ta. Câu nói: Bất Thức bất tri, Thuận Đế chi tắc chính là áp dụng cho nó.)

******************* 

Bài 6

Đối cảnh bất tu cưỡng diệt,

對 境 不 須 強 滅

Giả danh quyền thả Bồ Đề.

假 名 權 且 菩 提

Sắc không minh ám bản lai tề,

色 空 明 暗 本 來 齊

Chân vọng hưu phân lưỡng thể.

真 妄 休 分 兩 體

 *

Ngộ tức tiện danh Tịnh Độ,

悟 即 便 名 淨 土

Cánh vô Thiên Trúc, Tào Khê.

更 無 天 竺 漕 溪

Thùy ngôn Cực Lạc tại Thiên Tây,

誰 言 極 樂 在 天 西

Liễu tức Di Đà xuất thế.

了 即 彌 陀 出 世

Tạm dịch:

Đối cảnh đừng lo Cưỡng diệt,

Dùng chữ Bồ Đề cũng giả tạo.

Sắc Không Minh Ám chẳng phân chia,

Chân vọng chung qui vẫn là Một.

 *

Ngộ rồi nên gọi Tịnh Độ,

Chẳng cần Thiên Trúc với Tào Khê.

Ai nói Cực Lạc ở Tây Thiên,

Giác Ngộ là Di Đà xuất thế.

Như lai Bản Tính chính là Viên đà đà, quang Trước  Trước , tịnh khỏa khỏa, Xích sái sái. Không sắc không không, không sáng không tối, không chân không vọng. Ngộ thời lập tức thành Phật, cần chi phải đối cảnh cưỡng diệt trần tình?

Vì nhiều người không giác ngộ, nên Chư Phật Bồ Tát giả danh quyền lập Bồ Đề, để con người đi từ Tiệm tới Đốn, để chứng chư Phật Quả. Bồ Đề là chính đạo, là Phản Tà Qui Chính, là dần dần Giác Ngộ.

(Có được Như Lai Bản Tính là Thực Hiện được Tính Trời, mà Tinh Trời là sự Toàn vẹn hoàn toàn nên nói: Tròn vành vạnh, sáng choi lói, sạch lâng lâng, đỏ hây hây. Đó chính là Bản Lai Diện Mục của mình.

Hiểu Như Lai Bản Tính là Tính Trời phú cho ta lúc sơ sinh, thì ta sẽ nhìn thấy rõ ràng hơn.)

******************* 

Bài 7

Nhân Ngã chúng sinh thọ giả,

人 我 眾 生 壽 者

Ninh phân bỉ thử cao đê.

寧 分 彼 此 高 低

Pháp Thân thông chiếu một ngô y,

法 身 通 照 沒 吾 伊

Niệm niệm bất tu tầm mịch.

念 念 不 須 尋 覓

 *

Kiến thị hà thường kiến thị,

見 是 何 嘗 見 是

Văn phi vị tất văn phi.

聞 非 未 必 聞 非

Tòng lai chư dụng bất tương tri,

從 來 諸 用 不 相 知

Sinh tử thùy năng ngại nhĩ?

生 死 誰 能 礙 你

Tạm dịch:

Ta Người, chúng sinh,

Cần chi phân biệt Ta Người cao thấp.

Pháp Thân roị khắp chẳng ta người,

Niệm niệm không cần tìm tòi.

 *

Thấy hay chưa phải là hay,

Nghe trái chắc đâu đã trái.

Vãng lai chư dụng chẳng biết nhau,

Sinh tử có gì là trở ngại.



Nhân ngã chúng sinh thọ giả, bỉ thử cao đê, ngô y (ta, người), kiến văn, thị phi, đều là Giả Tướng, nếu có cái nhìn vô phân biệt như vậy, thì sẽ quán triệt. Coi tất cả như là Không biết. Sống cũng vậy, chết cũng thế, sống cũng được, chết cũng được. Sinh tử vô ngại, thế là hiểu Sinh Tử vậy.

(Có cái nhìn vô phân biệt, mới là Con Người giác ngộ.)

******************* 

Bài 8

Trụ tướng tu hành bố thí,

住 相 修 行 布 施

Quả báo bất li thiên nhân.

果 報 不 離 天 人

Kháp như ngưỡng tiễn xạ phù vân,

恰 如 仰 箭 射 浮 雲

Đọa lạc chỉ duyên lực tận.

墮 落 只 緣 力 盡

 *

Tranh tự vô vi thật tướng,

爭 似 無 為 實 相

Hoàn Nguyên phản phác qui thuần.

還 元 返 樸 歸 淳

Cảnh vong tình tận nhiệm Thiên Chân,

境 忘 情 盡 任 天 真

Dĩ chứng vô sinh pháp nhẫn.

以 證 無 生 法 忍

Tạm dịch:

Trụ tướng với Tu Hành, Bố Thí,

Quả báo không lìa Trời Người.

Y như giương cung bắn phù vân,

Tên rơi là do sức tận.

 *

Có biết Vô vi Thực Tướng,

Sẽ được Hoàn Nguyên, Phản Phác, Qui Thuần.

Cảnh Tình khi hết, Thiên Chân đạt,

Sê chứng Chân Như, pháp Vô Lậu.



Vô tướng chi tướng chính là Thật Tướng. Thật Tướng không dựa vào trụ tướng, vào tu hành, bố thí. Quả báo là do Trời Người, từ Phản phác qui thuần, cảnh vong tình tận mà sinh ra. Biết được Thật Tướng, thì làm gì cũng hợp với Thiên Chân, sẽ được Vô Sinh Công Nhẫn.

Kinh Lăng Nghiêm viết: Thị nhân tức hoạch Vô Sinh Pháp Nhẫn. Lời giải thích: Chân Như là Vô Sinh. Còn Nhẫn là Pháp Vô Lậu, là Chân Trí.

(Tu hành là vào được Thật Tướng. Biết được Thật Tướng sẽ Qui nguyên, làm gì cũng sẽ hợp với Trời. Thế là khế hợp với Chân Như, Chân Trí.)

******************* 

Bài 9

Ngư thố nhược hoàn nhập thủ,

魚 兔 若 還 入 手

Tự nhiên vong khước thuyên đề.

自 然 忘 卻 筌 蹄

Độ hà phiệt tử Thượng Thiên thê,

渡 河 筏 子 上 天 棲

Đáo bỉ tất giai di khí.

到 彼 悉 皆 遺 棄

 *

Vị ngộ tu bằng ngôn thuyết,

未 悟 須 憑 言 說

Ngộ lai ngôn thuyết thành phi.

悟 來 言 說 成 非

Tuy nhiên tứ cú thuộc Vô Vi,

雖 然 四 句 屬 無 為

Thử đẳng nhưng tu thoát ly.

此 等 仍 須 脫 離

Tạm dịch:

Cá thỏ khi đà bắt được,

Tự nhiên có thể quên nơm lưới,

Dùng bè, dùng thang lên trời,

Xong việc tất nhiên quên bỏ.

 *

Chưa ngộ phải dùng ngôn ngữ,

Ngộ rồi ngôn ngữ chỉ là thừa.

Nơm Lưới Bè Thang thuộc vô vi,

Dùng xong tất nhiên cũng phải bỏ.

Cái nơm cốt để bắt cá; Được cá có thể quên nơm. Cái lưới cốt để đánh thỏ; Được thỏ có thể quên lưới. Bè cốt là để qua sông; Sang sông rồi có thể bỏ bè. Thang cốt là để lên cao; Lên cao rồi có thể bỏ thang.

Ngôn ngữ cũng giống thế: Ngôn ngữ dùng để biện lý. Lý ngộ rồi thì phải vong ngôn.

Bốn chữ Vong thuyên đề, khí phiệt thê, tuy thị dạy người hiểu biết Chân Tính, vốn thuộc Vô Vi, nhưng không thể Không Không Vô Vi, là xong chuyện. Nếu chỉ Không Không Vô Vi, thì làm sao vào được Chân Như Diệu Giác? Tất phải Giải Thoát khỏi cái Không Không vô vi đó. Như vậy mới là thâm tháo tự đắc.

(Ta có nhiều phương tiện như nơm, lưới, bè thang, như Ngôn ngữ. Khi đã được việc rồi tất cả không cần nữa.)

******************* 

Bài 10

Ngộ liễu mạc cầu tịch diệt,

悟 了 莫 求 寂 滅

Tùy Duyên khả tiếp quần mê.

隨 緣 可 接 群 迷

Đoạn thường tri kiến cập đề huề,

斷 常 知 見 及 提 攜

Phương tiện chỉ qui thực tế.

方 便 指 歸 實 際

 *

Ngũ nhãn tam thân tứ trí,

五 眼 三 身 四 智

Lục độ vạn hạnh tu tề.

六 度 萬 行 修 齊

Viên quang nhất khỏa hảo Ma Ni,

圓 光 一 顆 好 摩 尼

Lợi vật kiêm năng tự tế.

利 物 兼 能 自 濟

Tạm dịch:

Ngộ rồi chớ mong tịch diệt,

Tùy Duyên tiếp đãi quần mê.

Đoạn thường tri kiến thật đề huề,

Phương tiện cốt qui thực tế.

*

Ngũ Nhãn, Tam Thân, Tứ Trí,

Lục Độ, Vạn Hạnh tu tề.

Viên minh nhất khỏa hảo Ma Ni [1]

Lợi vật kiêm năng tự tế.

Phật pháp lấy giác ngộ làm đầu. Không giác ngộ thì chỉ là Không Không Vô Sự. Lấy cái Không Tính đó đem về Thực Xứ, thì mới làChân Chính Phật Tính. Cho nên mới nói Ngộ Liễu mạc cầu tịch diệt, Tùy Duyên thả tiếp quần mê, thế là hành phương tiện, lập công hạnh vậy,

Ngũ Nhãn là Thiên Nhãn, Tuệ Nhãn, Pháp Nhãn, Phật Nhãn, Nhục Nhãn

Tam Thân là Thanh Tịnh Pháp Thân, Viên mãn Báo Thân, Thiên bách ức Hóa Thân

Tứ trí là Đại Viên Cảnh Trí, Bình Đẳng Tính Trí, Diệu Quan Sát Trí, Thành Sở Tác Trí

Lục Độ là Bố thí, Trì Giới, Nhẫn Nhục, Tinh Tiến, Thiền Định, Trí Tuệ.

Vạn Hạnh là Nhất Thiết Phương Tiện Công Đức.

Nếu mà trong ngoài tu được Ngũ Nhãn, Tam Thân, Tứ Trí, Lục Độ, Vạn hạnh, thì là Chân Như Bản Tính, càng luyện, càng sáng, như một viên Bảo Châu Ma ni, quang huy rực rỡ, tối sáng chiếu soi, lợi người lợi mình, thành ra một vật rất là hữu dụng, chứ đâu phải là Không.

******************* 

Bài 11

Ngã kiến thời nhân thuyết Tính,

我 見 時 人 說 性

Chỉ khoa khẩu cấp thù ky.

只 誇 口 急 酬 機

Cập phùng cảnh giới chuyển si mê,

及 逢 境 界 轉 痴 迷

Hựu dữ ngu nhân hà dị.

又 與 愚 人 何 異

*

Thuyết đích tiện tu Hạnh đích,

說 的 便 須 行 的

Phương danh ngôn hạnh vô khuy.

方 名 言 行 無 虧

Năng tương Tuệ Kiếm trảm Ma Ni,

能 將 慧 劍 斬 摩 尼

Thử hiệu Như Lai chính trí.

此 號 如 來 正 智

Tạm dịch:

Ta thấy người nay bàn tính,

Chỉ là lẻo mép khoe tài.

Khi lâm cảnh ngộ cũng si mê,

Sánh với ngu nhân không chi khác.

*

Nói được còn phải hành,

Thế mới là Ngôn hạnh vô khuy.

Nếu như có được Ma Ni Tuệ Kiếm,

Thì âu có Như Lai Chính Trí.



Bài từ này trọng nhất là 2 câu: Năng tương Tuệ Kiếm trảm Ma Ni, Thử hiệu Như Lai chính trí.

Như lai chính trí ở đâu cũng thông, nên là Tuệ Kiếm. Vì nó là Chính Trí nên có thể Trừ Vọng khiến trở lại Chân , cho nên gọi là Tuệ Kiếm. Vì nó là Chánh Trí, viên minh bất muội, ở đâu cũng có, cho nên gọi là Ma Ni, Trảm Ma Ni không phải là Đoạn Tuyệt, nhưng mà là Thái Thủ (chọn lựa) không để ánh sánh dùng ra bên ngoài. Nói theo Thể thì là Ma Ni, nói theo dụng thì là Tuệ Kiếm.

Tuệ Kiếm, Ma Ni, Chánh Trí chỉ là một, không phải là ba. Chính Trí này không phải nói năng mà có, nhưng phải là do Thân Thể lực hành độ luyện mà ra. Thế mới là Đắc Chân. Nếu thân mình không thi hành, chỉ nói bằng miệng, lẻo mép ứng đối mà cho là Kiến Tính, thì khi lâm vào cảnh ngộ sẽ bị hôn mê, làm sao nên việc? Cho nên mới nói:Năng tương Tuệ Kiếm trảm Ma Ni, thử hiệu Như Lai chánh trí. Ngôn hạnh lưỡng toàn mới là Như Lai Chính Trí. Nhanh miệng khéo ứng đối đâu phải là Chính Trí?

(Tu Trì không phải là khéo nói. Cần phải xử sự cho ngay cho đúng. Phải có Chánh Trí, có Tuệ Kiếm có Ma Ni thì mới giải quyết ổn thỏa được mọi sự.)


******************* 

Bài 12

Dục liễu Vô Sinh Diệu Đạo,

欲 了 無 生 妙 道

Mạc phi tự kiến Chân Tâm.

莫 非 自 見 真 心

Chân Thân vô tướng diệc vô nhân,

真 身 無 相 亦 無 因

Thanh Tịnh Pháp Thân chỉ nhẫm.

清 淨 法 身 只 恁

*

Thử Đạo phi vô phi hữu,

此 道 非 無 非 有

Phi Trung diệc mạc cầu tầm.

非 中 亦 莫 求 尋

Nhị biên câu khiển khí Trung Tâm,

二 邊 俱 遣 棄 中 心

Kiến liễu danh vi thượng phẩm.

見 了 名 為 上 品

Tạm dịch:

Nếu muốn có Vô Sinh Diệu Đạo,

Phải làm sao thấy được Chân Tâm.

Chân thân vô tướng lại vô nhân,

Nó chính Thanh Tịnh Pháp Thân diệu đạo.

*

Đạo này vô phi vô hữu,

Chẳng Trung, chẳng phải cầu tầm.

Chẳng ở 2 bên, chẳng Trung Tâm,

Thấy nó chính là thượng thừa Diệu Đạo.

Thấy được Chân Tâm là thấy Diệu Đạo. Vả không nên tìm diệu đạo ở đâu xa, vì nếu Chân Tâm mình mà bất nhiễm, bất trước, bất động bất giao, vô tướng vô âm, thì gọi là Thanh Tịnh Pháp Thân. Thân ấy, tâm ấy, không phải Hữu, cũng chẳng phải Vô, không thể tìm thấy nó trong Hữu, cũng không thể tìm thấy nó trong phi hữu, phi vô. Cả trong 3 nơi đó đều không có. Nếu vậy, thì nó là cái gì? Nếu thấy được Chân Tâm, thì sẽ siêu xuất lên Vô Sinh, đó là Tối Thượng Thừa Diệu Đạo. Chân Thân, Chân Tâm trước sau là Một. Nói theo Thể thì là Chân Thân, nói theo Dụng thì là Chân Tâm. Thể Dụng là Một, Tâm Thân đều quên, Hình Thần Câu Diệu, dữ Đạo hợp Chân, đó chẳng phải Vô Sinh thì là cái gì.

(Kết thúc của công phu tu luyện chính là tìm ra được Chân Tâm. Chân Tâm ở ngay trong giữa lòng chúng ta. Chân Tâm chính là Vô Cực hay Thái Cực, chính là Đạo Tâm, chính là Bản Thể của chúng ta. Tìm ra được nó ta sẽ được Hình Thần câu diệu, dữ Đạo hợp Chân.)

* Phiên dịch xong: November 3, 2001, 3, 31 PM



CHÚ THÍCH

[1] Chân Như thực tế.

HẾT

*******************