NGUYÊN THỦY TỨ THẬP CỬU CHƯƠNG TU ĐẠO KINH

NGUYÊN THỦY TỨ THẬP CỬU CHƯƠNG TU ĐẠO KINH:

Nguyên Thủy Thiên Tôn Giảng 49 Chương Tu Đạo Kinh

(Bốn mươi chín chương nguyên thủy Tu Đạo Kinh):

Chương 1: Làm nên việc (lập công).
Phàm muốn tu Đạo, lấy việc lập công làm đầu, giúp người, cứu đời, công đức sao cho thực sâu dày, như các vị Tiên Thiên Chân chính, hàm dưỡng công đức vượt cả các bậc Thánh. Tích lũy công đức đủ ngàn, hình hài và thần khí đều thành Tiên. Công đức không đủ ngàn, hình hài bị hủy diệt, chỉ có thần khí được thành Tiên (2). Ơn mưa móc nhuần thấm cả triệu dân, Ngọc Thanh quý báu, xác phàm hóa thành Tiên (3), tâm hồn siêu thoát, hòa hợp cùng tự nhiên. Tan ắt thành khí, ngưng ắt thành người (4), thần thông tự tại, biến hóa không thấy hình, bay dạo ba cõi, ra tối vào sáng. Nguyện cứu vớt hết thảy chúng sinh, không nản lòng thối chí, tự đắc Chân đạo (5).
Chương 2: Chay tịnh giữ gìn (trai giới).
Sự trai giới là căn bản, là bến, là cầu của đạo, luôn luôn một lòng trì trai, giữ giới, lòng tà tự nhiên dứt. Chúng sinh phải bỏ ăn mặn, vui sướng, ham thích, tanh hôi, để mà chăm lo hành pháp cho có kết quả, chớ như quỷ đói chuyên ăn thây chết, bụng đói cứ bị lửa thiêu đốt mãi chẳng hề được no nê. Lại như ruồi nhặng luôn luôn tranh giành nhau những thứ đồ thối tha (6), phải quên đi mùi tanh tưởi, để mà hành pháp cho mau kết quả. Ba cung dơ dáy, sáu phủ đục ngầu, sung sướng thấy xác chết, ưa thích chốn tử địa. Phải cắt đứt gốc rễ thị dục, vào cảnh thanh tĩnh, không gây ra những nỗi khổ phiền, ác độc, không sinh tâm thiên kiến, không dấy tâm gian tà, coi lời răn dạy giới cấm của Tiên Thánh như luật pháp ở trần gian (7), dẫu có muốn phạm vào, song cũng sợ rằng thân sẽ mất tự do (8). Kẻ tu phải hết sức giữ gìn, chuyên chú công phu, giới luật luôn luôn bày trước mặt, để mà kinh sợ cùng nghiêm chỉnh tuân theo, diệt mọi ý niệm trong đầu, phải dốc tâm mới có thể đạt được sự Chân chính. (9)
Chương 3: Hiểu rõ bản chất nguồn cội (thức bản lai diện mục).
Hư vô là cõi tự nhiên, cho nên đạo đã từ đó mà ra, đúng với lẽ một không hai (10), thể tính sâu dày, tự nhiên, tròn đầy, sáng sủa tự đủ, không vướng mắc tư kiến, tránh xa bụi bặm (11), học mà không học, tu mà không tu (12), ung dung ở ngay chính giữa, không thiên lệch về một bên nào, không đi, không ở, không giữ, không bỏ, không vui, không buồn, không sống, không chết, không xưa không nay, đó mới thật là giác ngộ và giải thoát (13). Coi muôn hình tướng đều là hư không, diệt trừ mọi ảo ảnh trần gian, thể nhập tự nhiên. (14)
Chương 4: Thiện ứng (đức thiện ứng nghiệm).
Người có được một đức thiện, trăm thần đều hoan hỉ(15); người có được mười đức thiện, thần số mệnh đều tính đủ (16). Người có trăm đức thiện, đều được Đông Hoa ghi vào sổ cái; người có ngàn đức thiện, ân phước tới bảy tổ, chết được thành Tiên; có đủ vạn đức thiện, được Ngọc Phủ xuống nghênh đón, được Thiên Thần tới chầu, bay lên trời giữa ban ngày. (17)
Chương 5: Luôn luôn giữ gìn pháp lực (pháp lực năng hãn).
Thấy cảnh chết chóc, sinh lòng từ bi, không biết tự buồn thân mình, thân do tứ đại nước lửa gió đất giả hợp thành, giống như đồ vật làm bằng đất, nung trong lò cho chắc lại. Thân người là đồ, pháp là lửa lớn, nên có thể nung đúc thân người thành thân không thể hủy hoại (18). Lửa là ánh sáng công đức, tâm đức ngày một tích lũy, tới khi ánh sáng chói lòa, tức là thân mềm đắc pháp, thành thân cứng tựa kim cương, không phá hủy nổi. (19).
Chương 6: Tích thiện làm quý (tích thiện vi bảo).
Kẻ lên núi báu, đi khắp đó đây, vật báu ngổn ngang, thứ gì cũng quý giá, khi xuống núi, chẳng lẽ không đem theo được một món gì sao? Về tay không thì bị coi là khinh thường vật. Người ta sinh ra đời, như được trèo lên núi quý giá, vì mọi thứ thiện duyên đều quý báu. Người không tạo đức thiện, thì khi chết đi, chẳng khác nào kẻ trèo lên núi có nhiều báu vật, song khi xuống lại tay không, chẳng mang theo được chút gì, thật là có mắt mà như mù, sau này có hối hận cũng chẳng kịp nào! (20)
Chương 7: Làm sạch ghét (trừ cấu).
Thể xác không sạch sẽ, bụi bặm dơ dáy bám đầy, nên phải lo tắm rửa. Tâm bụi bặm không thanh tịnh, lục căn bị nhiễm, nếu không lo tẩy rửa, ắt bị mê muội. Do đó thân dơ dáy có thể dùng nước trần gian rửa sạch, còn tâm ô uế phải có nước “pháp” mới rửa sạch nổi, lục căn mà trong sạch, các lỗ chân lông sẽ sáng sủa, không một sợi lông, sợi tóc bị ô nhiễm mới mong sống đạo. (21)
Chương 8: Mùi vị của đạo (vị đạo).
Kẻ ăn mật, miệng ngọt, lưỡi còn dư vị, lời nói của ta cũng như vậy. Còn lời nói phàm tục nhạt nhẽo vô vị, vì tâm bị nhuốm lời dơ dáy, vị bẩn thỉu, lời nói nhờ hương vị của đạo khiến tinh thần trong sạch. Lời nói ở miệng giống như ăn mà trúng độc, ói ra cũng chết, chỉ nghe mà có thể phân biệt được chính với tà, dơ dáy và trong sạch, Tiên Thánh cùng ma quỷ. (22)
Chương 9: Cắt đứt nhân duyên (đoạn nhân duyên).
Tất cả chúng sinh đều do nhân mà sinh ra, nhân lại do duyên sinh ra, nhân và duyên kết thành phiền não, thành vô lượng nghiệp, đọa lạc vào chốn sống chết, luân hồi không cùng, như bọt nước trên sóng, vừa có đã mất nên con người phải giác ngộ lẽ đó, muôn vật vốn là “không”, tự chuốc ý niệm, tự lãnh ràng buộc, mọi mối thân quen đều là gốc của phiền não cùng lao tù (23). Tâm này chẳng ngộ tức là tâm của đại tội nhân, từ muôn ngàn kiếp trước tới nay thân bị trói buộc, chẳng thể giải thoát. Ta nay vì người, giảm “nhân” trước sau, cắt đứt mọi “duyên”. Thức được “nhân” thì không còn “nhân”, ngộ được “duyên” thì không còn “duyên” (24), không “nhân” không “duyên” luôn luôn an định cùng thanh nhẹ và sáng suốt, không tới không lui, không buông không nắm (25), hoàn toàn giải thoát, vượt ra ngoài “tam giới” tức là ba cõi đất trời người.
Chương 10: Tự làm mới (tự tân).
Không kể gái trai, đều cúi đầu vái lạy Tiên Thánh, tẩy rửa ô uế khiến cho tâm thanh tịnh, ăn năn lầm lỗi để tự đổi mới mình, nguyện không tái phạm (26). Nếu như có người từ lúc vào đời, cho tới giờ, cứ gặp Tiên Thánh, là nội thức tỉnh liền, tâm thanh tịnh ngay, dĩ nhiên họ chẳng cần phải sám hối để tự cải hóa, vì kiếp trước họ chính là Tiên, kiếp này chẳng cần phong chức Thánh mới. (27)
Chương 11: Ban phát tiền của (bố thí).
Dư thừa mà bố thí thì tránh khỏi hoạn nạn, còn không bố thí thì chắc chắn gặp hoạn nạn. Cho đi cái mà mình không ham muốn, yêu thích thì rất dễ dàng, cho đi cái mà mình vốn ưa chuộng thì rất khó khăn. Tất cả các ân phước đều đến từ cái tâm vui vẻ, kẻ cho không mất mát, người nhận được ơn ích, tất cả sự cho đi, đều khiến tâm vui vẻ, thần trí được sung sướng. Tất cả của cải châu báu, thậm chí đến cả tính mệnh, đều là tạm vay mượn để sử dụng, khi đại hạn tới, thì tất cả đều tiêu tan, chẳng lưu giữ được gì (28). Bậc trí sĩ, sống ở đời, nhưng lòng lúc nào cũng ôm ấp sự rời bỏ cuộc sống, cùng dâng hiến của cải để cúng dường tam bảo, giúp đỡ kẻ nghèo, phát huy đạo pháp, hoàn toàn giác ngộ. Gieo nhân đức, hái trái thiện, ân đức báo đền vô lượng vô biên, kể sao cho xiết. Chỉ những người vui vẻ cho đi, mới sung sướng nhận lại mà thôi (29), vì kẻ nào gieo giống, kẻ đó gặt hái thành quả. Cho đi là dứt được nghiệp trần, gian tham là chuốc nghiệp vào thân. (30).
Chương 12: Chăm chỉ thực hành (cần hành).
Kẻ biết đạo của ta mà không chăm lo thực hành, kẻ hành đạo ta, mà không giữ được bền, đều khó đắc đạo. Còn biết mà chăm chỉ thực hành, không lười biếng, bền chí gắng công, như vượt trùng khơi, ngày ngày mong tới bờ, trước sau như một, lên được bờ bên kia, vô lẹ thành trì của đạo.
Chương 13: Luyện ô uế thành Chân chất (luyện uế thành chân).
Lúc người ta chưa sinh, hỗn hỗn, độn độn, vốn không có một vật, nhìn nghe chẳng được, với chân thường hội hợp, chẳng có tên tuổi, hình tướng nên gọi là Chân Nhân (31). Sau khi sinh, muôn vạn hình tướng trang điểm hư danh đều là hình tướng giả tạm (32), nhìn lại ảo thân, tội thêm muôn ngàn, gọi là tội nhân (33). Muốn tu Đạo lớn, giống như đúc kiếm, nung nấu cặn bã ô uế, mới gạn lọc nổi tinh khiết rắn chắc, mạnh mẽ cứng cỏi, thành thanh được khí giới tuyệt diệu. Khinh phàm trọng Thánh, thẳng tiến cõi Đại La. (34)
Chương 14: Liên tục chuyển hóa (diễn hóa).
Người theo đạo gọi là thiện nghiệp. Kẻ bỏ đạo gọi là ác nghiệp (35). Lập đức Thái Thượng, có khi lập công, có khi lập ngôn, những ai lập được đức đó đều về được đạo (36). Tất cả chúng sinh điên đảo, vọng tưởng, tự tạo Địa Ngục mà chẳng hay, kéo nhau lao đầu đắm chìm dưới sông yêu. Nay vì chúng sinh thuyết pháp cứu đời, mở cửa phương tiện, để được phúc báo, cùng chứng quả vô vi. (37)
Chương 15: Chân chất thành thực (chân thành).
Tĩnh tâm, khổ hạnh, dứt bỏ mọi mối tham dục thế gian, chớ vọng tưởng, không được nhiễm trược, luyện hình hóa khí, luyện khí hóa thần, luyện thần hợp đạo (38), thể nhập tự nhiên (39), thâu muôn pháp vào một thân (40), dùng một thân hóa muôn cảnh, cả “hữu” lẫn “vô” (41) đều không lệ thuộc, dứt tuyệt sống chết, thì đó gọi là bậc Chân Nhân. (42)
Chương 16: Sự khác biệt giữa ba “thừa” (tam thừa đẳng sai)
Hành giả ở bậc “tiểu thừa”, mắt chẳng nhìn bậy, tai chẳng nghe bậy, tâm chẳng nghĩ bậy, cấm chỉ tất cả, dứt bỏ hết mọi trạng thái để tới đạo. (43)
Hành giả ở bậc “trung thừa”, nhìn chỗ không nhìn, nghe điều chẳng nghe, biết cái chẳng biết, động nơi chẳng động để quán thông mọi lẽ huyền diệu. (44)
Hành giả ở bậc “đại thừa”, không nhìn mà chẳng phải không nhìn, không nghe mà chẳng phải không nghe, không biết mà chẳng phải không biết (45), trong ngoài rỗng rang, đó đây không ngăn cách, nên có thể hòa làm một cùng vũ trụ, đi vào cõi Vô Cực. (46)
Chương 17: Dùng lời khuyên thiện (dĩ ngôn khuyến thiện).
Tặng người tiền của, không bằng tặng lời nói khuyên răn điều thiện. Bạc vàng tuy quý báu, song tiêu xài sẽ hết, lời nói khuyên răn điều thiện lọt được vào tâm sẽ là của báu trọn đời. Tất cả các bậc Thần Tiên, Chân Nhân, đều dùng lời nói quan trọng vô thượng, đạt thành đạo quả, người ta có thể đem những lời nói đó giảng dạy cho chúng sinh tuân hành để tránh tai họa mà hưởng ân phước. (47)
Chương 18: Trước sau sướng khổ (khổ lạc tiêu hậu).
Kẻ học đạo phải dứt lìa ái dục, dẹp bỏ phì nộn (tham ăn), ăn chay trường, ý nghĩ trong sạch, nghiền ngẫm cho thấu lẽ Đạo, đó là cầu vui trong khổ, chẳng còn thấy khổ (48). Tất cả chúng sinh, mê say vinh hoa, đắm đuối thanh sắc, phung phí tình dục, kẻ chạy theo khoái lạc bao nhiêu, tức là chuốc lấy khổ sở bấy nhiêu (49). Kẻ tu Đạo trước khổ sở, nhưng rồi sau sung sướng, chúng sinh vui sướng bây giờ, nhưng rồi sau này đau khổ, bởi vậy làm người, phải nhận chân lẽ đạo này. (50)
Chương 19: Không hai cửa (bất nhị môn).
Đạo lớn không có “thân” và “sơ”, mắt Thánh không quý trọng tiền của, tất cả chúng sinh đều bình đẳng. Thấy kẻ có tính lành, thì giúp tính lành của họ phát triển; kẻ có tính đạo, giúp họ tiến bộ về đạo, nếu như còn tâm phân biệt, chọn lựa, thì gọi là “nhị môn”, tức hai cửa. Phân biệt cửa này, cửa nọ, là tự giam mình trong nhà ngục; phải chí công, vô tư thăng tiến Thiên Đường. (51)
Chương 20: Không được giết chóc (bất sát).
Kẻ học đạo điều cần nhất là phải hết sức thận trọng, không được nuôi ý tưởng chém giết trong đầu, tất cả chúng sinh đều ham sống, sợ chết, mạng sống của ta, tức là mạng sống của người, không được coi thường mạng sống của muôn loài, để rồi sinh tâm thèm khát giết hại, cùng ăn thịt chúng. Phải có lòng trắc ẩn, luôn luôn nghĩ tới sự sợ hãi của chúng lúc bị cắt cổ, thọc tiết mà không nỡ ăn thịt chúng, để chứng tỏ hạnh từ bi.(52)
Chương 21: Vắng vẻ, trong sáng (thanh tĩnh).
Kẻ học đạo lấy sự thanh tĩnh là đầu, tĩnh tâm bớt lo nghĩ, ca ngợi Hư Vô. Coi tà đạo là kẻ thù, tránh xa ái dục, như tránh mùi xú uế, trừ sạch mọi gốc rễ phiền não, dứt duyên thân ái, biển dục tối tăm, tự đắc sự thanh tĩnh (53). Như hoa sen trong trắng mọc trong bùn, hiên ngang vượt lên trên nước, chẳng chịu ô nhiễm, ngũ tạng sạch trong, thượng, trung, hạ đơn điền đẹp đẽ, làm bạn láng giềng với Thánh Phật Tiên. (54)
Chương 22: Lòng tin (tín tâm).
Pháp đại thừa có thể vượt “tam giới” tức ba cõi, dùng lòng tin để mở đường giác ngộ, tin đạo thì được cứu độ, trời với người giữ chữ Tín không để mất, như xe tới giờ khởi hành, cuối cùng sẽ tới trạm. Tất cả Tiên Thánh đều đạt lòng tin sâu xa vào Đạo Lớn, chăm chỉ công phu không trễ nải cho nên được chứng quả, thành đạo, vì kẻ nào có đức tin quý báu, kẻ đó đắc đạo. (55)
Chương 23: Lòng thương xót (từ bi).
Muôn loài chúng sinh lấy lòng từ bi làm gốc, coi mọi vật ngang hàng không nỡ làm hại, coi sự hoạn nạn của muôn loài như của chính ta, mà phát nguyện cứu giúp nâng đỡ để được sống đời sống an lạc. Tất cả chúng sinh vì ngu muội cho nên mắc phải muôn ngàn tội lỗi khổ đau, bởi vậy phải dùng Chân lí cứu độ để giữ mãi tâm từ bi, tự đạt thành lẽ đạo vô thượng.
Chương 24: Muôn pháp quay về một mối (vạn pháp quy nhất).
Muôn ngàn sông lạch đều đổ về biển, ức triệu pháp môn đều quy về Đạo. Chúng sinh chấp trược, nên tự sinh tâm phân biệt, bởi vậy mới bị đọa xuống cõi sắc dục. Cho nên phải thông suốt lẽ đạo, một hiểu thấu đạt muôn ý nghĩa; “không người, không ta”, “không sinh không diệt”. (56)
Chương 25: Dứt nhơ bẩn (đoạn uế trược).
Tất cả chúng sinh đều từ chốn dơ dáy mà ra, lúc sinh ra lặn lội trong biển máu; khi sống tới lui chốn ô trược, khi chết thể xác thối nát. Nên muốn trong sạch hãy tin ta mà bớt nói năng để khỏi nhiễm chấp (57), dứt hẳn được sự nghĩ ngợi bậy bạ tức là vượt khỏi sóng nhơ, vào được cửa pháp của ta, không đến, không đi vĩnh viễn tránh thoát luân hồi.
(58)
Chương 26: Rửa lòng (tẩy tâm).
Vì lục căn không sạch, nên phải tẩy rửa lòng mình, lòng không còn bụi bặm, tự nhiên không còn dính nhơ bẩn. Cho nên tâm là chúa tể của lục căn, thống ngự tất cả, khiến được tâm chịu hàng phục: như chế ngự được mãnh hổ. Tâm cũng có thể giống như mãnh hổ xổng chuồng: quay lại cắn xé thân ta nên phải nhớ kĩ! Nhớ kĩ! Chẳng thể lơ là! (59)
Chương 27: Chứng nghiệm Chân tâm (chứng nhận).
Kẻ học đạo phải trống vắng, rỗng rang mới dung chứa nổi sự sái quấy của người, cứu nguy, giúp khốn, từ bi hỉ xả với muôn loài, diệt trừ mọi ý nghĩ độc ác. Coi tất cả chúng sinh là thân thuộc, thấy kẻ đói rét phải cho cơm áo; thấy kẻ bệnh tật phải tặng thuốc thang; gặp kẻ thù phải tha thứ. Tâm từ bi như vậy, quả là vô lượng, kiếp này lẫn kiếp sau đều được chứng hạnh quả Chân Nhân. (60)
Chương 28: Tiền của là gốc của hoạn nạn (tài vi hoạn bản).
Tiền của là gốc của hoạn nạn, thâu góp của cải, tức là thâu góp nghiệp, tiền của là gốc của ái dục (61), là đầu mối của muôn tội lỗi. Nhưng nếu biết dùng tiền của để bồi dưỡng thiện căn, mới có thể vào được cảnh giới đạo màu. Coi tiền của như sinh mạng, thì mạng sống chẳng thể bảo vệ, vui vẻ làm việc phước đức bố thí, thần của cải lên được tới cõi trời, đạo lớn thành tựu.
Chương 29: Lời nói chí tình nhuần thấm (chí ngôn phổ nhuận).
Tất cả chúng sinh đều bị tình ái trói buộc, như đạp phải lửa bỏng khó bề tránh khỏi, từ tuổi già tới chết, chẳng thể tự thức giác, lời ta nói như sương ngọt nhuần thấm tất cả, khiến tâm hồn mọi người cảm thấy mát mẻ.
Chương 30: Chịu đựng (nhẫn nhục). (62)
Cái quý báu của sự nhịn nhục là không tranh giành với người. Ma quỷ dầu có tới quấy phá nhưng nếu ta biết nhịn nhục, ngồi yên sẽ thắng, không nên tranh giành với đám ma quỷ, kẻ tới xâm phạm ắt phải buông bỏ khí giới, vì hại người tức hại mình, kẻ nhịn nhục được yên ổn, chỉ có ma quỷ thiệt hại chứ ta chẳng hề chi, do đó các bậc Tiên Thánh đều lấy sự nhịn nhục làm đầu.
Chương 31: Tạo quả phúc (tạo phúc điền).
Một kiếp người ở thế gian qua mau, như tia chớp lóe, trẻ thơ hóa cụ già, giống như giấc mộng xuân vụt biến, dũng mãnh ra đi, tự thương thân chẳng kịp, lúc sống ở đời không kính Phật, không đền ơn, không thương kẻ khó, thử hỏi sau khi chết nương nhờ vào đâu? (63)
Chương 32: Ý niệm Chân chính (chính niệm).
Tâm không vương tà niệm, một nghĩ thấu hư vô, trong cõi hư không, có các bậc Thánh Hiền, cảm thông với muôn loài, phải chăm lo tu hạnh “vô thường” tức đức hạnh cao vời sẽ tự nhìn thấy được Thượng Đế, mãi mãi đi vào đạo lớn. (64)
Chương 33: Vượt cả “có” lẫn “không” (xuất hữu vô).
Chúng sinh mê muội, nhận lầm cái “có”, đạo ta vốn “không”, cũng có loại chúng sinh nhận lầm cái “không”, đạo ta lại vốn: “không” cả cái “không”. Chẳng “có” chẳng “không”, là “có” là “không”, thấu được lẽ đó, vượt trên tất cả. (65)
Chương 34: Bố thí lời nói không tội lỗi (thí ngôn vô tội).
Có kẻ hỏi rằng: “Bố thí vật gì thì được công đức lớn nhất?”. Ta nói: “Bố thí lời nói, công đức lớn nhất”, vì lời nói không bao giờ hết, cho nên ấn tống kinh sách quý báu như trời tưới mưa pháp ngọt ngào, muôn loài cùng hưởng, nẩy nở tốt tươi. Sách “Thiên Đường Du Kí” ghi lại tất cả thắng cảnh của các cõi Trời, in một bản tặng cho người đời để họ nhìn thấy cảnh Thiên Đường, hiểu rõ Thiên văn, khai mở muôn lượng đạo tâm, dẫn dắt cứu độ chúng sinh, công đức thắng tất cả mới có thể chứng đạo thành Tiên Thánh, vượt cả lục huyền thất tổ, chẳng còn chi ràng buộc ngăn trở.
Có kẻ hỏi: “Sống ở đời vật gì là quý?” Ta trả lời:
“Không có tội với thân đó là quý nhất”. Châu báu ngọc ngà, vàng bạc đeo đầy mình, là tù nhân mang gông cùm xiềng xích. Mắt phàm nhìn cho là đồ quý giá, mắt huệ nhìn chỉ thấy rườm rà, phải vất bỏ những vật thế tục đó đi, nhẹ nhàng không còn gì trói buộc, ngăn trở mới có thể tới được cõi Trời Tự Tại.
Chương 35: Quả báo do nhân duyên (tùy duyên thụ báo).
Có kẻ hỏi: “Làm cách nào để biết rõ được nhân duyên số mệnh?” Ta trả lời: “Nhìn nhân duyên hiện tại ắt biết rõ được nhân duyên số mệnh; nếu như tu nhân duyên đời nay ắt biết rõ được nhân duyên đời sau, mảy may không sai chệch, gieo nhân nào mọc quả ấy. Nếu hỏi nhân kiếp trước, kiếp này đang nhận đấy; nếu hỏi quả kiếp sau, kiếp này đang trồng đấy”. (66)
Chương 36: Sức lớn (đại lực).
Có kẻ hỏi: “Thế gian sức gì là lớn?” Ta trả lời: “Từ bi là sức lớn rộng nhất”. Tâm từ bi biến đổi tất cả, hạnh từ bi có thể chế phục tất cả. Không tranh giành với kẻ ác, không phản kháng cùng kẻ bạo ngược, vì mục đích nhắm tới là vô địch, do đó mà sức mạnh của nó lớn rộng vô cùng. Người đời nếu như gặp sự bất bình mà đều nảy sinh tâm từ bi, hầu hết tu hạnh từ bi hẳn là hạnh phúc tới liền, sung sướng ngập tràn. (67)
Chương 37: Hợp lẽ đạo (khế đạo).
Kẻ muốn tu Đạo lớn, không còn tâm phải và quấy, không còn tướng người với tướng ta, thân chẳng nhiễm trược mới có thể hòa hợp cùng đạo vô vi. Chúng sinh mê muội nên bị đày đọa trong cõi sắc tướng nhân duyên, ai hiểu được “sướng tức là khổ”, hiểu được đạo vô vi liền. (68)
Chương 38: Lo buồn vui sướng do tâm (tâm khởi ưu lạc).
Người chớ chất chứa tâm tai họa, vì tất cả sẽ tổn hại, chúng sinh chưa rõ, thần minh đã thấy rồi, nguy nan do mình tự gây, oan uổng do mình tự chuốc, Thiên Đường và Địa Ngục tất cả đều do tâm tạo thành.
Chương 39: Đạo pháp
Đạo ta là đuốc lửa lớn xài hoài không hết, mặc sức mà dùng, có thể nấu chín mọi thứ. Pháp ta như nguồn suối tưới tắm mọi chốn khô cằn, nhuần thấm tất cả, những sự phiền não, trở ngại của người đời, đạo đều tẩy trừ sạch. (69)
Chương 40: Nhập diệu
Kẻ nhập môn pháp ta, học tới mức học chẳng cầu, hành tới mức hành chẳng mong, hoàn toàn đạt cái “không muốn”, đó gọi là vào cửa “huyền diệu” vậy, hoàn toàn trống rỗng, không hề vướng mắc. Chúng sinh chấp trước, không thấu suốt trước sau, tạo nhiều cảnh giới, là bởi nhận lầm muôn sắc tướng.
Chương 41: Từ bỏ vinh hoa (khử vinh hoa).
Sự thanh tịnh là gốc của đạo; sự vinh hoa là tai họa của đạo. Người chớ ghét đạm bạc, vị đạm bạc là mùi vị của muôn mùi vị. Mê muội lưu luyến thế dục: chẳng khác nào con thiêu thân lao mình vào lửa, không biết cái hại của nó khiến đi tới diệt vong.
Chương 42: Tốt xấu như nhau (đồng hảo ố).
Kẻ kĩ lưỡng không bậy bạ lừa dối mê hoặc chúng sinh; chớ nuôi dưỡng tâm ác độc, âm mưu đủ thứ; coi thân mình như thân người, xấu, tốt vốn không khác nhau; kẻ thấu đạt được lẽ này hẳn là chứng ngộ được đạo vô thường.
Chương 43: Trước thành thực, sau bố thí (tiên thực, hậu thi).
Tiên Thánh coi việc mưu cầu lợi ích là trên hết, cứu giúp chúng sinh không mỏi mệt, luôn luôn gieo nhân, nên đạt quả. Nếu như có kẻ làm theo gương này ắt được quả phước không sai. Trước hết phải tu đức hạnh, để cho Đạo đức ngập đầy, nước pháp tràn nguồn cội, tự nhiên đem cho mãi mãi không bao giờ cạn, trước thành thực, sau ban phát, suối tuôn chảy hoài không hết. (70)
Chương 44: Chạy theo sắc tướng (xu sắc tướng).
Có người đời hỏi rằng: “Đức Thiên Tôn diệu tướng có bảy mươi hai phép biến hóa tướng, thêm chín sắc hoa quang, các Tiên cõi Trời mắt nhìn thấy đức Thiên Tôn đều ca ngợi, cung kính vái lạy, quả là hiếm có vô cùng”. Ta trả lời: “Ta vốn vô sắc, người nhận lầm, cho là sắc, ta vốn vô tướng, người nhận sai, cho là tướng”. Tất cả đã dùng mắt thịt nhìn nên chẳng nhìn thấu sự trống “không”. Nếu như lấy chín sắc, và bảy mươi hai tướng nhìn ta tức là lìa “vô” chấp “hữu”, chẳng thể lắng nghe được ý nghĩa “vô thượng”: tức siêu diệu. Ta, một khí hỗn nguyên hóa tướng muôn ngàn ức, chấp một tướng, là để mất vạn tướng, cho nên: “sắc tướng” không thực, sự biến hóa vốn giả, chúng sinh chớ mê sắc tướng: hầu nhìn rõ bản tính. (71)
Chương 45: Tất cả đều nhờ đạo (nhất thiết thị đạo).
Có kẻ hỏi rằng: “Tất cả đều nhờ ở mắt, nên mới có thể nhìn thấy mọi sắc, đến như “pháp” vi diệu, chẳng thể nhìn thấy chăng?” Ta trả lời: “Đạo ta như ánh mặt trời, chiếu sáng muôn loài sắc tướng”. Người giác ngộ lẽ này: thắp sáng được “tâm quang”, tức ánh sáng “siêu diệu của tâm”, không nhìn bằng mắt phàm, để mắt tâm thanh tịnh nhìn, tự nhiên thấu suốt, pháp lí vi diệu là dùng tâm liễu ngộ, rời “tâm” hẳn là mất đạo. (72)
Chương 46: Dũng chí quyết tâm học đạo (dũng quyết học đạo).
Kẻ học đạo chớ có nhị tâm, đoạn tuyệt trần trược, cắt đứt ái duyên, tâm như tro lạnh, ngăn ngừa lửa dục bốc cháy, nếu như thân mắc phải: họa hoạn sẽ chẳng thể lường được mức tổn hại, như mũi tên bắn đi vĩnh viễn không trở lại, ta kiêng cữ thân người hẳn là đắc đạo. (73)
Chương 47: Ngăn ngừa ma quỷ (ma giới).
Học đạo khó lắm thay, quỷ thần ma vương chuyên đánh bại người để thành công, đẩy được người ta tới chỗ chết, chúng lấy làm sung sướng. Kẻ sắp thành đạo, bao giờ cũng có Thần Tiên cõi Trời xuống thử xem có còn dục hay không, có ngại khó khăn nguy nan hoặc sợ sệt do tâm chưa giác ngộ, chưa thông suốt gây nên. Tửu sắc, của cải, danh lợi, ái ân đều do tám ma vương lớn luôn luôn ở sát cạnh kẻ tu Đạo quyến rũ để cho sa ngã, bởi vậy chúng sinh chớ cúi đầu trước ma vương, kẻ bị thử thách mà vượt qua khỏi, sẽ được chư Thiên bảo bọc, ma vương nghênh đón, đó mới gọi là đắc đạo. (74)
Chương 48: Chuyển tâm hướng về nẻo đạo (dịch tâm hướng đạo).
Thượng sĩ nghĩ tới sự nghèo đức thiện, hạ sĩ nghĩ tới sự nghèo của cải. Tất cả chúng sinh ngày mất nghỉ, đêm mất ngủ, vì lo lắng tiền của thiếu hụt, tình ái đau lòng, nên cần phải chuyển tâm học đạo, tâm đã hướng đạo, cuối cùng sẽ đạt đạo, “tâm hướng tình, yêu cũng thành không”. (75)
Chương 49: Gắng gỏi thực hành (miễn hành).
Học đạo quá khổ: chẳng khác nào gánh nặng trèo non, cho nên ta cần phải dốc lực thực hành (76), khi đã lên được tới chóp đỉnh rồi, những sự khổ cực đó sẽ tan biến, nhìn xuống thấy tất cả đều man mác một màu. Kiếp nhân sinh sự nghiệp chất chồng, không lo trả nợ, lại còn tham lam bụi đỏ, không chịu ngừng nghỉ, một sớm giác ngộ, buông bỏ tất cả, tự cởi trói cho thân được tự do tức là đắc đạo, vậy người đời nên gắng gỏi thực hành. (77)